Στον κύριό μας με αγάπη (1)

Από σήμερα ο Φαίδων Ματθαίου θα αναπαύεται εν τόπω φωτεινώ, εν τόπω χλοερώ, εν τόπω αναψύξεως, ένθα απέδρα οδύνη, λύπη και στεναγμός. Έχει δίκιο ο παπάς του Ιερού Ναού του Αγίου Λαζάρου, που θα τα πει όλα αυτά στην εξόδιο ακολουθία, διότι όντως εκεί που κατευθύνεται ο «Πατριάρχης» του ελληνικού μπάσκετ φτάνει να πει ένα από τα συνηθισμένα ανέκδοτα του για να αποδράσουν η οδύνη, η λύπη, ο στεναγμός και όλα τα συμπαρομαρτούντα!

Τον «Γόρο» (εκ του γορίλλας), όπως τον αποκαλούσαν (αλλά στα κρυφά, γιατί αν το άκουγε θα τους καρύδωνε) οι παλιοί του φίλοι, θα μπορούσα να τον αποχαιρετίσω με ένα σωρό τρόπους, καθότι ο βίος και η πολιτεία του στο παγκόσμιο αθλητικό γίγνεσθαι επιδέχονται πολλών τέτοιων: με την πολύ πλούσια και εντυπωσιακή βιογραφία του, με τις καινοτομίες και τις ρηξικέλευθες μεθόδους που εφάρμοσε, με δηλώσεις και απόψεις ανθρώπων που συνεργάστηκαν μαζί του (και από τις οποίες βρίθει το βιβλίο του Εξήντα χρόνια στο ελληνικό μπάσκετ, που βγήκε το 2001 από τις Εκδόσεις Κάκτος με την επιμέλεια του Λουκά Παπαϊωάννου), με, με, με...

Αλλά νισάφι πια: με όλα αυτά θα ματαιοπονούσα και συν τοις άλλοις θα έχανα τον μπούσουλα, ασφυκτιώντας μέσα στις ημερομηνίες, στα νούμερα, στα ρεκόρ και σε όλες αυτές τις τυπικούρες που και αυτός (εάν τις διάβαζε) θα τσατιζόταν κι άντε να τα βγάλεις πέρα μαζί του! Τούτου δοθέντος, «ο Βασιλάκης, το ζουζούνι του μπάσκετ» (όπως μου έγραψε με μπόλικη αγάπη και τρυφερότητα στην ιδιόχειρη αφιέρωση στο βιβλίο του) αποφάσισε να τον αποχαιρετίσει όπως ακριβώς θα επιθυμούσε και ο ίδιος: με κάμποσες ξεχωριστές στιγμές, με εικόνες, με ατάκες και με ανέκδοτα, με τα οποία άλλωστε και έκλεινε πάντοτε τις συνεντεύξεις ή τις ομιλίες του σε συνέδρια και σε σεμινάρια. Είναι όλα, που μαζί με τα απαραίτητα τυπικά βιογραφικά στοιχεία, ο Φαίδων (σε ρόλο Νώε) φρόντισε να τα βάλει στη δική του Κιβωτό και να τα αφήσει ως ένα πανάκριβο κειμήλιο στις γενιές του μέλλοντος.

Δεν τον ευχαριστούμε απλώς, αλλά τον ευγνωμονούμε για την ανεκτίμητη ιστορική κληρονομιά, μικρό μέρος της οποίας φιλοδοξώ να διασώσω από σήμερα και σε κάμποσες συνέχειες, καταθέτοντάς το ως ελάχιστο φόρο τιμής...

1. Προς τα τέλη της δεκαετίας του '70, η Εθνική Ενόπλων (υπήρξε το έργο ζωής του) συμμετείχε στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του CISM, που διεξαγόταν στο Φαγέτβιλ της Νορθ Καρολάινα. Μια Κυριακή, ανήμερα του ντέρμπι με την ομάδα των ΗΠΑ πήρε όλη την ομάδα και πήγαν στην ορθόδοξη εκκλησία για να παρακολουθήσουν τη λειτουργία. Σε ένδειξη αβροφροσύνης και ανταπόδοσης της επίσκεψης ο ιερέας, ο οποίος καταγόταν από τη Θεσσαλονίκη και γούσταρε το μπάσκετ, πήγε το ίδιο βράδυ στο γήπεδο για να παρακολουθήσει τον αγώνα και μάλιστα κάθισε πίσω από τον ελληνικό πάγκο. Όντας όχι μονάχα Θεσσαλονικιός, αλλά και φίλαθλος του Ηρακλή, ο παπάς άρχισε από το πρώτο λεπτό να εκφράζει τη δυσαρέσκειά του επειδή ο Ματθαίου δεν χρησιμοποιούσε τον Σωτήρη Σακελλαρίου και μάλιστα σηκωνόταν όρθιος και απαιτούσε να παίξει! Ο Φαίδων τον άκουγε και δεν έδινε σημασία, μέχρι τη στιγμή που εξανέστη κι ενώ το ματς παιζόταν γύρισε προς την εξέδρα και φώναξε: «Ρε παπά, το πρωί που ήρθαμε στην εκκλησία, σου είπα εγώ πώς να κάνεις τη λειτουργία; Σταμάτα λοιπόν να με ζαλίζεις για το πώς θα κάνω εγώ το κοουτσάρισμά μου»!

2. Ο Ματθαίου βρισκόταν σε διαρκή αντιπαράθεση με το αντίπαλον δέος των πάγκων εκείνη την εποχή, τον Κώστα Μουρούζη, με τον οποίο μαζί δεν έκαναν και χώρια δεν μπορούσαν. Κορυφαία στιγμή της αντιπαλότητάς τους υπήρξε η προκριματική φάση του Ευρωμπάσκετ του 1973 στο Σομπάτελι της Ουγγαρίας, όπου η ΕΟΚ τους όρισε από κοινού προπονητές της Εθνικής, με αποτέλεσμα πριν από κάθε αγώνα, στη διάρκεια της προθέρμανσης να φεύγει πότε ο ένας και πότε ο άλλος και να πηγαίνουν με συνωμοτικό ύφος προς τη γραμματεία. «Ματθαίου πρώτος προπονητής, Μουρούζης ασίσταντ», έλεγε ο Φαίδων, «Μουρούζης πρώτος προπονητής, Ματθαίου ασίσταντ», επέμενε ο «Ντίνο» και αυτό το πινγκ πονγκ συνεχιζόταν επί καθημερινής βάσεως, χωρίς ωστόσο να επηρεάσει την Εθνική, που (είτε με τον έναν είτε με τον άλλον ως head coach) πέτυχε επτά νίκες σε ισάριθμα ματς!

3. Το 1966 η Εθνιή Ανδρών έπαιζε ένα πολύ κρίσιμο ματς της προκριματικής φάσης του Ευρωμπάσκετ με τη Βουλγαρία στη Σόφια και τρία δευτερόλεπτα πριν από τη λήξη προηγείτο με έναν πόντο. Ο Ματθαίου φοβόταν την πιθανή (λόγω συνήθειας εκείνη την εποχή) «κλοπή» από τη γραμματεία και με το που έγινε η επαναφορά της μπάλας, άρχισε να φωνάζει «one, two, three» και αμέσως όρμησε μέσα στον αγωνιστικό χώρο!
4. Τα «ντου» στον αγωνιστικό χώρο ήταν το φόρτε του, άλλωστε λόγω σωματοδομής και ρώμης κανείς δεν τολμούσε να τα βάλει μαζί του. Μια φορά σε ένα ματς με τη Ρουμανία στο Βουκουρέστι, ύστερα από ένα σουτ αντιπάλου, η μπάλα κτύπησε στο στεφάνι και εν συνεχεία ακούμπησε σε ένα σίδερο πίσω από το καλάθι, αλλά οι διαιτητές έδωσαν εντολή να συνεχιστεί το ματς. Μπήκε λοιπόν μέσα ορυόμενος, πήγε πίσω από την μπασκέτα, κρεμάστηκε από το σίδερο σαν να έκανε μονόζυγο και άρχισε να φωνάζει: «Εδώ ρε θεόστραβοι, εδώ χτύπησε η μπάλα»!

5. Εκεί που τα πήρε περισσότερο από κάθε άλλη φορά στο κρανίο και έμοιαζε με ταύρο εν υαλοπωλείω, ήταν στις 2 Μαΐου του 1971, στο Λε Μαν. Οι οικοδεσπότες του Challenge Round του Ευρωμπάσκετ «στήνουν» (σύμφωνα με τις μαρτυρίες της εποχής) την ελληνική ομάδα για να προκριθούν αυτοί μαζί με τους Τσεχοσλοβάκους στην τελική φάση. Στην πρεμιέρα η ελληνική ομάδα γνωρίζει απροσδόκητη ήττα από την Ελβετία με 90-89· μάλιστα στα τελευταία δευτερόλεπτα σταμάτησε η λειτουργία του χρονομέτρου και οι διαιτητές μαζί με τη γραμματεία ακύρωσαν ως εκπρόθεσμο το καλάθι του Γιάννη Ιωαννίδη. Σύσσωμη η ελληνική ομάδα ορμά προς τη γραμματεία, ενώ ο Φαίδων Ματθαίου με μια κλοτσιά αναποδογυρίζει το τραπέζι και ποδοπατά τα χρονόμετρα, τις ταμπέλες για τα φάουλ και ό,τι άλλο υπήρχε πάνω και ταυτόχρονα βρίζει εις άπταιστον γαλλική, γι’ αυτό μάλιστα τιμωρήθηκε από τη FIBA με αποκλεισμό, όπως επίσης ο Σισμανίδης, ο Ευστρατίου και ο Αλεξανδρής, που βάραγαν στο ψαχνό!