«Σκαρπίνι στο γρασίδι»

Η λέξη «παράγοντας» δημιουργεί αρνητικούς συνειρμούς στο άκουσμά της και είναι ταυτισμένη με συγκεκριμένο στερεότυπο. Ο Γιώργος Στράτος, αξιοποιώντας και τη δική του εμπειρία (αντιπρόεδρος της ΠΑΕ Παναθηναϊκός την περίοδο 2002-08) επιχειρεί να καταρρίψει το συγκεκριμένο στερεότυπο, να απενοχοποιήσει την έννοια του ποδοσφαιρικού παράγοντα και να της προσδώσει διαφορετικό νόημα, μάλλον κατά το ευρωπαϊκό πρότυπο. Η επίσημη παρουσίαση του βιβλίου Σκαρπίνι στο γρασίδι θα πραγματοποιηθεί στο café-βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ στις 20/10 στις 19:00.

Η πρώτη ενότητα που προδημοσιεύουμε τιτλοφορείται «Η ποδοσφαιρική χωρητικότητα» και η δεύτερη «Ποδοσφαιρικά αξιώματα και το παράδειγμα της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ».

«Η ποδοσφαιρική χωρητικότητα»

Γνωρίζω ακόμα ή υποθέτω την άποψη των περισσοτέρων σας, για να μην πω όλων σας για εμάς τους ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ. Κι εγώ ευθαρσώς σας δηλώνω ότι είμαι ΠΑΡΑΓΩΝ και πολύ ευτυχής με την ιδιότητά μου αυτή. Κλείνοντας αυτή τη μικρή εισαγωγή θάρρους σπεύδω να διευκρινίσω, λόγω της ιδιότητάς μου και της τιμής που μου έχει γίνει να συμμετέχω στη διοίκηση του πιο ιστορικού συλλόγου της χώρας, ότι οι απόψεις που θα εκφράσω στη συνέχεια είναι απολύτως προσωπικές και σε καμία περίπτω ση δεν απηχούν επίσημες θέσεις του Παναθηναϊκού. Επειδή οι δικηγόροι μπορούν να ‘ναι οι πιο σύντομοι και
ακριβείς η ποδοσφαιρική χωρητικότητα είναι η απάντηση στο ερώτημα «πού πας ρε Καραμήτρο;»!

Επειδή οι παράγοντες, παρά τις αμαρτίες τους, είναι επιφορτισμένοι να συντηρήσουν την ψυχή του ποδοσφαίρου, αλλιώς θα αποτύχουν, κι ας σας ακούγεται οξύμωρο αυτό, θα σας παρακαλούσα να δεχθείτε μια αξιωματική αρχή καιγια να με παρακολουθήσετε καλύτερα και για να ξεδιπλώσετε τη σκέψη σας, το παιχνίδι δηλαδή, με αφορμή τις ταπεινές μου επισημάνσεις. Το αξίωμα που πρέπει να γίνει αποδεκτό από όλους τους εμπλεκόμενους στο ποδόσφαιρο, υπό οποιαδήποτε ιδιότητα, είναι ότι το ποδόσφαιρο αποτελεί, ως προς όλες του τις εκδηλώσεις κατεξοχήν διαχείριση συναισθήματος. Συνεπώς η ποδοσφαιρική διοίκηση απαιτεί συναισθηματική εμπλοκή. Η ποδοσφαιρική χωρητικότητα αποτελεί τον καταλύτη για τη διατήρηση και αναπαραγωγή του συναισθήματος. Είναι το σημείο συνάντησης της κοινής με την ποδοσφαιρική λογική. Είναι η απάντηση στα ερωτήματα που καθορίζουν το παρόν και κυρίως το μέλλον ενός ποδοσφαιρικού οργανισμού. Ερωτήματα όπως:
Ποιοι είμαστε; Ποια είναι η ιστορία και η παράδοσή μας;
• Πόσοι είμαστε;
• Πού βρισκόμαστε;
• Πόσο αξίζουμε;
• Πού θέλουμε και πού μπορούμε να φθάσουμε;
• Σε πόσο καιρό;
• Ποιοι είναι μαζί μας;
• Ποιοι εναντίον μας (απέναντί μας);

Η ποδοσφαιρική χωρητικότητα είναι η έννοια που καθορίζει ποιοτικά αλλά και ποσοτικά κάθε ζήτημα στρατηγικής, τακτικής, είναι το κριτήριο για το αν το όραμά μας είναι ρεαλιστικό ή ουτοπικό. Στη συντριπτική της πλειοψηφία η ποδοσφαιρική διοίκηση-διαχείριση στον τόπο μας βασίζεται σ’ ένα αυθαίρε-
το και άρα στρεβλό πρότυπο. Ζητήματα όπως:
• ο πληθυσμός της πόλης και του νομού μιας ομάδας,
• η οικονομική δύναμη, το είδος των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή,
• η τιμολόγηση του αθλητικού προϊόντος σε σχέση με το προσφερόμενο προϊόν αλλά και το βιοτικό επίπεδο των φιλάθλων,
• οι προοπτικές ανάπτυξης, οι δυνατότητες χρηματο δότησης, οι πιθανές συνέργειες με τοπικούς φορείς ιδιωτικούς και δημόσιους,
• η ποδοσφαιρική ιστορία και παράδοση,
• το ανθρώπινο δυναμικό, στελέχη αθλητικής διοίκησης, προπονητές, ποδοσφαιριστές,
• το ότι το ποδοσφαιρικό προϊόν σε οποιοδήποτε επίπεδο δεν είναι απλά ένας αγώνας αλλά πολύ περισσότερο ολόκληρο το πρωτάθλημα καθεαυτό του οποίου η
ελκυστικότητα αλλά και βιωσιμότητα τόσο αυτού όσο και των ομάδων που συμμετέχουν είναι ανάλογη του επιπέδου ανταγωνισμού και της ποιότητας του συνόλου σπανίως για να μην πω ποτέ δεν μας απασχολούν.

Η ταχύτητα, η επιπολαιότητα, η προχειρότητα, η αναζήτηση εύκολου και άκοπου αποτελέσματος, σε συνδυασμό με μία λαγνεία του χρήματος αποτελούν αντιθέτως και δυστυχώς τις βασικές κατευθυντήριες της σκέψης. Όσες φορές η έννοια της ποδοσφαιρικής χωρητικότητας λειτούργησε κυρίως σαν υποσυνείδητη αίσθηση του ορθού παρά σαν συνειδητή επιλογή, τα αποτελέσματα ήταν θαυμαστά.

Τέτοια παραδείγματα αποτελούν οι πορείες όλων των επαρχιακών ομάδων όταν ήταν επιτυχημένες. Θυμηθείτε τους τόπους καταγωγής σας και τα πρώτα
σας νιάτα. Ένα ελαφρυντικό είναι ότι: Ούτε η συντεταγμένη πολιτεία βοήθησε στην κατεύθυνση αυτή με συγκεκριμένα μέτρα ενθάρρυνσης το αντίθετο
για τους δικούς της λόγους ανέχθηκε τη μετάβαση από ένα νόθο ερασιτεχνισμό σε έναν ψευδεπίγραφο επαγγελματισμό που βαθμιαία μεταλλάχθηκε σε βασίλειο του αεριτζηδισμού. Ούτε το επαγγελματικό ποδόσφαιρο αναζήτησε τη δημιουργία θεσμών αυτοοργάνωσης άρα αυτοπροστασίας παγιδευμένο σε μία στείρα λογική «πού είναι τα λεφτά πάμε να μας τα δώσουν» κι όχι «πάμε να τα βγάλουμε» κι εγκλωβισμένο στην «αναζήτηση αποτελεσμάτων» για κάποιους το
λένε «πρωτάθλημα» για κάποιους άλλους «σωτηρία» από τον υποβιβασμό.

Ούτε οι άνθρωποι που ως επαγγελματίες δραστηριοποιούνται σε αυτό, ο καθείς εφ’ ω ετάχθη, τόλμησαν να διαρρήξουν, έστω κατ’ ελάχιστο, την υφιστάμενη δομή. Μια τέτοια παραβίαση της κοινής λογικής όμως δεν μπορεί να μείνει ατιμώρητη για πολύ καιρό. Κι έτσι φτάσαμε εδώ.
Αναρωτιέμαι:
• Μπορούν να κλείσουν οι ισολογισμοί των αθλητικών ΑΕ χωρίς τη χρήση της αποτίμησης αξίας αθλητών που κατά παγκόσμια πρωτοτυπία περιλαμβάνει
ανθρώπους στα πάγια μιας εταιρείας;
• Ανταποκρίνονται οι ομάδες μας στις απαιτήσεις αδειοδότησης από την UEFA (Licensing);
• Υπάρχει πραγματικό ενδιαφέρον της αγοράς για τα επαγγελματικά πρωταθλήματα;
• Είμαστε σύννομοι σε σχέση με το Ν. των ΑΕ;
• Μπορεί η ελληνική αγορά των 11 εκατομμυρίων ρεαλιστικά να διατηρήσει 69 πραγματικά σύννομες
ΠΑΕ, τον αριθμό δηλαδή των ομάδων που βρίσκονται στις τρεις εθνικές κατηγορίες;
• Ποιο καθεστώς διέπει τα γήπεδά μας;

Βεβαίως κι αν ακόμη κάποιοι αναζητούσαν διέξοδο και απαντήσεις σε ερωτήματα όπως τα προηγούμενα αλλά και άλλα πολλά, στο πλαίσιο της γενικευμένης απαξίας για τη γνώση γενικώς στη χώρα μας, οι όποιοι ειδικοί που και αρκετοί και σημαντικοί είναι, είναι τόσο απομονωμένοι που, πού να τους ανακαλύψεις;
Το επίπεδο διοίκησης των ομάδων μας είναι πολύ χαμηλότερο και του υφιστάμενου δυναμικού αλλά και της πληροφόρησης που έχει ο μέσος φίλαθλός μας για τα τεκταινόμενα διεθνώς. Αισιοδοξώ πάντως ότι αφενός η φτώχεια αφετέρου η διεθνής πίεση θα λειτουργήσουν θετικά. Η φτώχεια, το στένεμα, επαναφέρει στο προσκήνιο βασικές ποδοσφαιρικές αρετές όπως: η υπομονή, η ομαδική εργασία, η αλληλεγγύη, η καλοσύνη, η γνησιότητα στη συμπεριφορά, η οργή, ο θυμός, η επιθυμία για διάκριση.

Όλα αυτά ένα ψευδεπίγραφο περιβάλλον νεοπλουτίστικης τηλεοπτικής ευμάρειας έδειχνε να τα ‘χει ξεχάσει και ευτυχώς αποτελούν δραματική επικαιρότητα.
Αλήθεια, μήπως πραγματικά αυτή μας οδήγησε να βλέπουμε το δέντρο (δηλαδή το ευκαιριακό χρήμα) αλλά στην ουσία να χάνουμε το δάσος (την επιχειρηματικότητα ώστε να κατανοήσουμε το περιβάλλον μας και να καταστήσουμε πραγματικά αμφίδρομη τη σχέση φιλάθλου-ομάδας); Ή μήπως πιστεύει κανείς μας ότι το κοινό προϊόν που παράγουμε είναι τηλεοπτικά εξαγώγιμο ώστε να αποφέρει έσοδα ανάλογα με αυτά των προηγμένων ευρωπαϊκών χωρών ώστε να μπορέσουμε κάποια στιγμή να τους ανταγωνιστούμε, έστω σε επίπεδο budget;

Η διεθνής πίεση, οι επιλογές της FIFA και της UEFA, κυρίως όσον αφορά την προστασία των υποδομών και των γηγενών ποδοσφαιριστών συνιστούν απαραβίαστο πρόκριμα για τη συμμετοχή των ομάδων στις διεθνείς διοργανώσεις. Σημειωτέον ότι η παγκόσμια τάση και άλλων αθλητικών
ομοσπονδιών είναι να αυξηθεί η παρουσία των γηγενών στα εθνικά πρωταθλήματα και να περιορισθεί διεθνώς στο μέτρο του εφικτού η ασύδοτη κυκλοφορία παικτών που σε κάποιες περιπτώσεις προσομοιάζει με ποδοσφαιρικό trafficking. Οι καιροί λοιπόν απαιτούν από όλους επιστροφή στα βασικά του παιχνιδιού. Στην ψυχή του. Μία επιστροφή όχι απλώς νοσταλγική και άρα αδιέξοδη, μια επιστροφή δημιουργική και με αίσθηση προοπτικής.

Η έννοια της ποδοσφαιρικής χωρητικότητας, ένα ποδοσφαιρικό «γνώθι σαυτόν» είναι αυτή που θα μας βοηθήσει να κάνουμε τις απαραίτητες υπερβάσεις από σχήματα του παρελθόντος που όχι μόνο δεν ανταποκρίνονται στο παρόν μας αλλά βάλλουν ευθέως κατά της ύπαρξής μας. Π.χ. ως εκ μητρός Σμυρνιός νομιμοποιούμαι να σας πω ότι ένα αμιγώς μικρασιατικό σωματείο σε μία επαρχιακή πόλη, λίγο μετά τη μικρασιατική καταστροφή σαφώς αποτελούσε ένα στοιχείο μνήμης, αυτοπροσδιορισμού, ένα καταφύγιο, μια ανάγκη. Η εμμονή στη συντήρηση του σήμερα πολύ απλά οδηγεί τα εγγόνια των ιδρυτών του στην αγκαλιά τριών-τεσσάρων ομάδων, των «μεγάλων», πανελλήνιας εμβέλειας.

Με τον ίδιο τρόπο είναι εύκολο να αντιληφθείτε πόσες από τις αιτίες που οδήγησαν στη δημιουργία ομάδων πριν από χρόνια δεν υφίστανται σήμερα. Πόσα δεδομένα, οικονομικά, πληθυσμιακά, κοινωνικά, μορφωτικά έχουν διαφοροποιηθεί ή αλλάξει δραματικά. Σαφώς και οφείλουμε να κρατήσουμε στοιχεία από το παρελθόν μας. Ο μόνος τρόπος για να το πετύχουμε όμως είναι μία σύγχρονη κιβωτός, αλλιώς είναι βέβαιο ότι θα καταποντιστούν και όλοι θα υποστηρίζουν τρεις-τέσσερις ομάδες. Η συρρίκνωση της εκπροσώπησης της περιφέρειας στη ΣΟΥΠΕΡ ΛΙΓΚΑ, το μειωμένο ενδιαφέρον για τα πρωταθλήματα της Β΄ και της Γ΄ Εθνικής είναι δεδομένα αντιστρόφως ανάλογα προς έναν ασύλληπτο για τον πληθυσμό μας πληθωρισμό ποδοσφαιρικών σωματείων. Υπολογίζονται περίπου στα 2.500 με αριθμό ενεργών ποδοσφαιριστών 250.000 περίπου.

Οι συγχωνεύσεις, η επιχειρηματικότητα αλλά και η αναδιάρθρωση των Εθνικών κατηγοριών με πιο ευέλικτα, ανταγωνιστικά και δυναμικά σχήματα είναι μονόδρομος για τηνεπιβίωση και την πρόοδο του ποδοσφαίρου μας. Για το πώς θα γίνουν όλα αυτά, οι ομιλίες που θα ακολουθήσουν είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες και ενημερωτικές. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι επιβεβαιώνουν πως στο ποδοσφαιρικό μας περιβάλλον υπάρχουν άξιοι άνθρωποι,
ικανοί να υλοποιήσουν ποδοσφαιρικά οράματα, με καρδιά και μυαλό.

«Ποδοσφαιρικά αξιώματα και το παράδειγμα της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ»

Η άποψή μας για το τι χρειάζεται το ποδόσφαιρό μας, θα μπορούσε να συμπυκνωθεί σε μια επιτρεπτή παράφραση του θυρεού του βρετανικού στέμματος: Κατ’ αναλογίαν του «Ο Θεός είναι το δίκαιόν μου», για μας «το δίκαιον είναι ο Θεός μου». Από την πιστή και απαρέγκλιτη τήρηση της νομιμότητας, από όλους και προς όλους, εξαρτώνται για εμάς τα πάντα. Και το υγιές επιχειρηματικό περιβάλλον και η ποιότητα του θεάματος· και η εξάλειψη της βίας και η απόλαυση του ποδοσφαίρου από όλους. Επειδή όμως «Football is so simple, it becomes difficult to achieve», επιτρέψτε μου να σας απασχολήσω με ορισμένες αξιωματικές αλήθειες, που είναι χρήσιμο να έχει κατά νου όποιος αποφασίζει να ασχοληθεί με οποιοδήποτε τρόπο με το ποδόσφαιρο και όποιος φιλοδοξεί να συμβάλει στη βελτίωσή του. Τα αξιώματα αυτά είναι βγαλμένα από το μάλλον επιτυχημένο παράδειγμα που λέγεται Manchester United και είναι διατυπωμένα από μια τεράστια ποδοσφαιρική προσωπικότητα, τον Ουαλλό Τζίμυ Μέρφι, στενό συνεργάτη –alter ego– του Sir Ματ Μπάσμπυ, στη δημιουργία της μεγάλης ομάδας των «μπέμπηδων».

Πολύτιμος οδηγός μας το βιβλίο STARMAKERS του Brian Hughes, η βιογραφία του Μέρφι.

1. Αποδοχή - Ασφάλεια

«Δημιουργήσαμε μία ατμόσφαιρα πραγματικού ενδιαφέροντος για τον καθένα. Μία πιο προσωπική προσέγγιση. Ο κάθε παίκτης, ο κάθε εργαζόμενος ήταν σημαντικός για μας και τον κάναμε να νιώθει έτσι. […] Όλοι ένιωθαν ασφαλείς και ήρεμοι, μέρος ενός μοναδικού συνόλου».

2. Ομαδικό πνεύμα - Υπομονή

Όπως το moto σας «Working together». Ο σερ Ματ Μπάσμπυ, δημιουργός των τραγικών «μπέμπηδων» και της θρυλικής Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ που τους διαδέχθηκε, γεμίζει τα ποτήρια για τον πανηγυρισμό του πρωταθλήματος του 1964-65. Όπως βλέπουμε τη φωτογραφία, δεξιά του το δεξί του χέρι, ο Τζίμυ Μέρφυ και πάνω αριστερά με το ποτήρι ήδη σηκωμένο ο Τζορτζ Μπέστ. «Concilio et labore», δηλaδή «Φίλιωνε και εργάζου», ήταν και παραμένει το έμβλημα της τεράστιας αυτής ομάδας.

«Όποιος έρχεται στην ομάδα γίνεται μέρος ενός συνόλου και ένα σύνολο θέλει αρκετό χρόνο για να αναπτυχθεί». «Επειδή καλός παίκτης είναι αυτός που κάνει τους συμπαίκτες του να παίζουν καλύτερα». Υπομονή. Μια μεγάλη ομάδα βρήκε τραγικό τέλος στην αεροπορική τραγωδία του Μονάχου, ξαναφτιάχτηκε με υπομονή, κατέκτησε την κορυφή της Ευρώπης το 1968, βρέθηκε στη δεύτερη Εθνική και έκανε 26 ολόκληρα χρόνια να πάρει πρωτάθλημα πριν να αρχίσει να μονοπωλεί τίτλους.

3. Απλότητα και χαρά

«Τους μαθαίναμε τα βασικά αντί τα δύσκολα και εξεζητημένα». Δόγμα μας ήταν η διατήρηση της απλότητας... γιατί«Football had always been and should always be a game to be enjoyed».

4. Προσωπικότητα

Μαζί με τη χαρά του παιχνιδιού, στη χώρα μας και στις μέρες μας, κινδυνεύει και η προσωπικότητα των παικτών. «Γεμίζουν τα κεφάλια των παικτών με μπόλικη θεωρία και εξεζητημένες τακτικές. Υπάρχει κίνδυνος να εξαφανισθεί η ατομικότητά τους. Το βλέπω τόσο σε επίπεδο συλλόγων όσο και στις εθνικές ομάδες. Μοιάζει σαν πολλοί άνθρωποι να μιλάνε συνέχεια. Και αυτοί κάνουν ζημιά στους νέους παίκτες». Η διαδικασία ανατροφής του George Best είναι πολύ εύγλωττη για όσα πρέπει να γίνουν και όσα πρέπει να σταματήσουν.

«Ήξερα ότι ήταν σημαντικό να αφήσουμε τον Τζορτζ να εξελιχθεί φυσιολογικά. Το προπονητικό τιμ είχαμε πάρει εντολές να μην προσπαθήσουμε να αλλάξουμε το στιλ του. Ξέραμε ότι μερικές φορές έδειχνε ανωριμότητα στο παιχνίδι του, αλλά ακόμη και όταν απέκτησε εμπειρίες υπήρχαν φορές μέσα στα παιχνίδια που ευχόμουν να ήταν πιο ομαδικός. Πετύχαινε γκολ, έφτιαχνε δικές του φάσεις από το πουθενά βασιζόμενος στο εκπληκτικό ταλέντο του και αν προσπαθούσαμε να τον βάλουμε σε καλούπια το πιθανότερο ήταν ότι θα αποτυγχάναμε. Για αυτό ακριβώς ήταν σημαντικό να τον αφήσουμε να εξελιχθεί φυσιολογικά, χωρίς πίεση. Κρατούσε πολύ την μπάλα, αλλά αυτό ήταν το στιλ του. Αν ο Τζορτζ Μπεστ ξεκινούσε τώρα την καριέρα του, δεν ξέρω ποια θα ήταν η θέση του στο σύγχρονο ποδόσφαιρο, πώς θα ταίριαζε στα συστήματα και αν θα ήταν τόσο εύκολο για τον ίδιο να αποκαλύψει την ιδιοφυΐα του στους θεατές. Αναρωτιέμαι λοιπόν πόσοι Τζορτζ Μπεστ σε όλο τον κόσμο καταστρέφονται αυτή τη στιγμή από προπονητές που αδυνατούν να εκτιμήσουν ότι ένα σεντ ταλέντου ισούται με πολλά ευρώ τακτικής…»

5. Όραμα και πνεύμα

«Ένας πετυχημένος ποδοσφαιρικός σύλλογος οφείλει να έχει μακρόπνοο σχεδιασμό εάν σκοπεύει να ευημερήσει». Η Γιουνάιτεντ απέδειξε ότι πραγματικό μεγαλείο σημαίνει πολύ περισσότερα από ένα γαλαξία αστέρων. It means possessing a thing called SPIRIT. Και αυτό είναι που χρειάζεται πάνω από όλα το ποδόσφαιρό μας.