Ο νεκρός που περπατούσε

Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι πέρασαν είκοσι (20) χρόνια από εκείνο το γκρίζο πρωινό. Πρέπει να ήταν Τρίτη, ημέρα εβδομαδιαίας συνάθροισης στο αλήστου μνήμης περιοδικό Τρίποντο, για κατανομή αρμοδιοτήτων εν όψει του επόμενου τεύχους. Το τελετουργικό ξεκινούσε με στάση στο καφενείο του Μήτσου για τα απαραίτητα καύσιμα.

«Τα έμαθες; Ο Μάτζικ Τζόρνταν έχει Έιτζ».

Μου έπεσε το ποτήρι από τα χέρια. Ο συμπαθής Μητσάρας δεν ήξερε να ξεχωρίσει τον Μάτζικ από τον Τζόρνταν, πόσο μάλλον την έννοια «ασθενής» από την –άγνωστη ακόμη– «οροθετικός». Για τα επόμενα πέντε λεπτά, δεν ήξερα τι να υποθέσω. Τις συντεταγμένες της υπόθεσης τις έμαθα από τους συναδέλφους στον 5ο όροφο του κτιρίου της οδού Κωνσταντινουπόλεως 151. Λίγα πράγματα γνώριζαν και εκείνοι για το συνταρακτικό μαντάτο, αφού το διαδίκτυο δεν είχε μπει ακόμη στη ζωή μας.

Τουλάχιστον ξεδιάλυναν το μυστήριο του ονόματος: ο Μάικλ Τζόρνταν ήταν, ευτυχώς, υγιής. Και ο Μάτζικ Τζόνσον καλά ήταν, αλλά με τον θανατηφόρο ιό να φωλιάζει στο δίμετρο κορμί του. Ως πότε ν’ αντέξει;

Οι λεπτομέρειες μαθεύτηκαν λίγο λίγο, από τα telex των ειδησεογραφικών πρακτορείων και από τα ρεπορτάζ της δορυφορικής τηλεόρασης. Ακουγόταν απίστευτη η είδηση, ακόμα και μερικές μέρες μετά την αρχική ομοβροντία. Υποτίθεται ότι οι αστέρες του ΝΒΑ είναι άτρωτοι, σωστά; Και ο Μάτζικ Τζόνσον ήταν ένα ίνδαλμα απαλλαγμένο από κακές συνήθειες και ύποπτα κουσούρια. Είχε στα χέρια του ολόκληρο το ΝΒΑ, ολόκληρο το Λος Άντζελες, ολόκληρη την Αμερική. Ολόκληρο τον κόσμο.

Τα «υποτίθεται» του ΝΒΑ και του Χόλιγουντ είναι κούφια απέναντι στο αδυσώπητο μικρόβιο. Το μόνο που θέλει για να επωάσει τα θανατηφόρα του αυγά είναι μια κουτουράδα. Και ο Μάτζικ Τζόνσον έκανε πολλές τέτοιες, φροντίζοντας να τις κρατά μακριά από τους προβολείς της δημοσιότητας και από το βλέμμα της συζύγου του.

Στις αρχές της δεκαετίας, οι περισσότεροι πίστευαν ότι το AIDS ήταν η αρρώστια των ομοφυλόφιλων και των ναρκομανών. Το κάζο Μάτζικ Τζόνσον απέδειξε ότι ο ιός HIV μπορεί να χτυπήσει οποιονδήποτε απρόσεκτο ή σε ορισμένες περιπτώσεις, οποιονδήποτε πάρα πολύ άτυχο. Οποιονδήποτε - τελεία.

Το μήνυμα ήταν σαφές: να προσέχετε για να έχετε. Την υγεία σας, την οικογένειά σας, τον κόσμο σας, τη ζωή σας την ίδια.

Ο Μάτζικ έγραψε στην αυτοβιογραφία του ότι στα ταξίδια των Λέικερς συνήθιζε να οργανώνει σεξουαλικά όργια με πολυάριθμες παρτενέρ. Δίχως προφύλαξη. Πίστευε και ο ίδιος ότι ζούσε σε ένα παραμυθένιο απυρόβλητο, προστατευμένος από το αόρατο χέρι των θεών της σόου-μπίζνες. Η προσγείωσή του, από εκεί ψηλά, ήταν δραματικά επώδυνη.

Ο Μάτζικ Τζόνσον είναι σήμερα 52 ετών. «Λίγο πριν εμφανιστεί στους δημοσιογράφους, εκείνη τη μοιραία μέρα, μου είπε ότι έχει AIDS και ότι όφειλε να το ανακοινώσει στο κοινό», θυμάται σήμερα ο ατζέντης του, Λον Ρόζεν: «Ευτυχώς, πρόφτασα να τον διορθώσω πριν βγει στην τηλεόραση. Απλώς είσαι φορέας του ιού HIV, του είπα. Καταλαβαίνετε λοιπόν πόσα λίγα γνωρίζαμε τότε όλοι μας».

Λέγεται ότι εκείνη η συνέντευξη Τύπου ήταν η πολυπληθέστερη στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ακόμα και για την πρώτη προσελήνωση ή για τη δολοφονία του Τζον Κένεντι, μαζεύτηκαν λιγότεροι εκπρόσωποι του Τύπου. «Είναι η μοναδική φορά που είδα δημοσιογράφους να κλαίνε», λέει ο Ρόζεν.

Αν μη τι άλλο, ο Μάτζικ είχε τρόπο για να πολεμήσει τον ιό μέχρι τελικής πτώσης - του πιο αδύναμου από τους δύο. Είκοσι χρόνια μετά το σοκ της 7ης Νοεμβρίου του 1991, ο Μάτζικ δηλώνει «υγιής», σε εισαγωγικά η λέξη, αφού το πανίσχυρο και πανάκριβο κοκτέιλ φαρμάκων που προασπίζει τη ζωή του εξαΰλωσε τον ιό. Αυτό, τουλάχιστον, ισχυρίζονται οι επιστήμονες που τον παρακολουθούν στενά.

Μακάρι να είχαν πρόσβαση σε τέτοια γιατρικά οι αμέτρητοι πάμπτωχοι ασθενείς και οροθετικοί ανά τον κόσμο, ειδικά στη Μαύρη Αφρική. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν από τη UNAIDS τον Νοέμβριο του 2010, ο αριθμός των προσβεβλημένων αγγίζει τα 35 εκατομμύρια. Oι νεκροί της πανδημίας υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τα 25 εκατομμύρια.

Οι οπαδοί των θεωριών συνωμοσίας θα επιμένουν εσαεί ότι η «υπόθεση Μάτζικ» δεν είναι παρά ένα καλοστημένο τρικ, σκηνοθετημένο για να αφυπνίσει τους αφελείς που θεωρούσαν ότι ο HIV απειλεί μόνο «τους άλλους». Ας είναι κι έτσι. Δεν πειράζει. Ο σκοπός αγιάζει το μέσο και είναι ασφαλώς σημαντικότερος από εκείνο. Δεν έχασε η Βενετιά βελόνι επειδή ο Μάτζικ Τζόνσον αποχώρησε σχετικά νωρίς από τα γήπεδα, ούτε ενόχλησε οποιονδήποτε –πέρα από τον ίδιο– στο στίγμα που έκτοτε κουβαλάει στους ώμους του.

Το έζησα κι εγώ, στιγμιαία, όταν τον συνάντησα στο μίνι μάρκετ του διαπιστευμένου ξενοδοχείου την παραμονή του All-Star Game του 1994, στη Μινεάπολη. Πρόσεξα ότι οι περισσότεροι φίλαθλοι τον χαιρετούσαν μεν, αλλά εξ αποστάσεως και δίχως χειραψία. Τέτοιους ηρωισμούς τούς άφηναν για κάποιον άλλον. Καλού κακού. Ποτέ δεν ξέρεις.

Έτυχε να έχω το βιβλίο του μαζί μου και τον πλησίασα για να του ζητήσω αυτόγραφο. Μου το υπέγραψε ευχαρίστως, αλλά φαινόταν μελαγχολικός κάτω από το μάλλινο σκουφάκι του. Το χαμόγελό του έμοιαζε πιο θαμπό. Στα μάτια φίλων, γνωστών και αγνώστων ήταν τότε ένας «dead man walking»: ζωντανός, αλλά καταδικασμένος σε θάνατο. Ένας νεκρός που περπατούσε.

* Το ημερολόγιο, εκείνο το γκρίζο πρωινό, έγραφε 7 Νοεμβρίου 1991. Εννέα μέρες αργότερα, πρωτόπιασα δουλειά στην Ελευθεροτυπία. Αλλά αυτή η επέτειος είναι θέμα για κάποιο άλλο, μελλοντικό, ελπίζω όχι "πένθιμο", κείμενο.