Η Ιωνίδειος και τα κομμούνια!

Στο τραγούδι που έγραψε το 1962 ο Γιώργος Ζαμπέτας το γελέκο (ανα)φέρεται ως πράσινο, αλλά ποιητική και δημοσιογραφική αδεία, νομίζω πως η αλλαγή του χρώματος είναι επιβεβλημένη!

Τουτέστιν, κυρ Αλέκο, κυρ Αλέκο με το κόκκινο γελέκο!

Βεβαίως ο κυρ Αλέκος του Ολυμπιακού είναι παντός καιρού και πάντων των χρωμάτων, μηδέ του πράσινου και του κίτρινου εξαιρουμένων: κόντρα στον μεν Παναθηναϊκό (και με αντίπαλο τον αγαπημένο φίλο του, τον αείμνηστο «Καρφίτσα», Γιάννη Λάμπρου, με τον οποίο τα απόγευμα τσακωνόντουσαν και τα βράδια πήγαιναν μαζί για κρασί και γκόμενες!) έχει παίξει το καλύτερο ματς της ζωής του, τη δε φανέλα της ΑΕΚ τη φόρεσε ως guest star σε ένα Τουρνουά στο εξωτερικό!

Κόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη, λοιπόν, όπως λέει και ο παλιός πρόλογος των παραμυθιών, μέρος των οποίων αποτελεί η γέννηση και η πρώιμη πορεία της ομάδας μπάσκετ του Ολυμπιακού. Μια ομάδα που άρχισε να μπουσουλάει σε ένα σχολικό προαύλιο, με προξενητές έναν ποδοσφαιριστή κι έναν πολίστα (ο οποίος αργότερα έπαιξε μπάσκετ στον... Παναθηναϊκό) και με τα δελτία των νεαρών παικτών να μπερδεύονται με τα κομμουνιστικά μανιφέστα!

Όντως μοιάζει με παραμύθι αυτή η ιστορία, που άρχισε να εξελίσσεται το 1936, όταν ο καθηγητής φυσικής αγωγής της Ιωνιδείου Προτύπου Σχολής Πειραιώς η οποία τότε λεγόταν Σχολή Μέσης Εκπαιδεύσεως Πειραιώς (και βρίσκεται στην πλατεία Κοραή, δίπλα από το Δημαρχείο και απέναντι από το Δημοτικό Θέατρο) Βασίλης Σταματάκης, βαδίζοντας στα χνάρια του Τζέημς Ναίησμιθ ασφαλτόστρωσε το προαύλιο, τοποθέτησε δυο καλάθια και συμπεριέλαβε το μπάσκετ στο πρόγραμμα της εκγύμνασης των ανωτέρων τάξεων!

Οι νεαροί μαθητές ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό στην πρωτοβουλία του καθηγητή τους και με πρωτοστάτη τον Γιώργο Ιερώνυμο άρχισαν να επιδίδονται στο μπάσκετ, χωρίς να φαντάζονται τι θα συνέβαινε μετά από τρία χρόνια: το 1939 εμφανίστηκε ο ποδοσφαιριστής και μετέπειτα γενικός αρχηγός της ομάδας (επί εποχής Μπούκοβι) Αρης Χρυσαφόπουλος και ζήτησε από τον διευθυντή της Σχολής να επιτρέψει στους μαθητές της τελευταίας τάξης να στελεχώσουν την νεοπαγή ομάδα μπάσκετ του Ολυμπιακού, μάλιστα για να τους δελεάσει κρατούσε μαζί του και τους πρόσφερε ερυθρόλευκες φανέλες!

Το ίδιο απόγευμα, εννέα μαθητές της τελευταίας τάξης, εμφανίστηκαν στο γήπεδο του Μπάκαλα στην Καστέλλα και εκείνη τη μέρα γεννήθηκε η ομάδα μπάσκετ του Ολυμπιακού, την οποία απάρτιζαν ο Γιώργος Ιερώνυμος, Ξενοφών Νικολαϊδης, ο Πέτρος Δημητρόπουλος, που ταυτόχρονα έπαιζε και γουότερ πόλο, ο Πίπης (Σπύρος) Ανδρεάδης, ο αδερφός του Γιώργος Ανδρεάδης, ο Αλέξανδρος Κουτσούκος, ο Μανώλης Χατζηνικολάου, ο Πιτσολάντης και ο Μιχόπουλος.

Προπονητής της πρώτης ομάδας του Ολυμπιακού ήταν ο Νίκος Καραβιάς και έφορος ο (μετέπειτα αντιπρόεδρος της πρώτης διοίκησης της ΕΟΚ) Γιάννης Κουτσουλέντης, ένας πολύ αυστηρός άνθρωπος, ο οποίος κάποτε, όταν ο Γιάννης Σπανουδάκης του ζήτησε ένα δεκάρικο για να αγοράσει καινούργια παπούτσια, μάρκας «Romika» επειδή τα παλιά είχαν τρυπήσει και ντρεπόταν να τα φοράει με το μπάλωμα που έκανε σε ένα βουλκανιζατέρ (!), του έδωσε την εξής απάντηση...

«Θα σου δώσω λεφτά Γιάννη, αλλά φρόντισε να αγοράσεις... σιδερένια παπούτσια για να μην σου ξαναλιώσουν”!

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος και η γερμανική κατοχή ανέκοψαν την πορεία της ομάδας που επανασυστάθηκε το 1945, όταν ο Πέτρος Δημητρόπουλος έκανε παιδομάζωμα και μεταξύ άλλων στρατολόγησε πάλι από την Ιωνίδειο τους αδερφούς Αλέκο και τον Γιάννη Σπανουδάκη, οι οποίοι είχαν γεννηθεί στα Χανιά, σώθηκαν, λόγω της ηλικίας τους από την εκτέλεση των 118 συγχωριανών τους την πρώτη Αυγούστου του 1941 στον Αλικιανό κάμπο και μετά από δυο χρόνια ανέβηκαν οικογενειακώς στον Πειραιά...

«Ηρθαμε εδώ επειδή πεινάγαμε και δεν μπορούσαμε να ζήσουμε στην Κρήτη» μου είχε πει κάποτε ο (γεννημένος το 1928) Αλέκος Σπανουδάκης, που έμελλε να εξελιχθεί στον θρύλο του «Θρύλου» στις τάξεις του οποίου πέρασε 49 χρόνια ως παίκτης και προπονητής. «Το 1945 είχαμε κατακτήσει το σχολικό πρωτάθλημα του Πειραιά με την Ιωνίδειο και τότε μας βρήκε ο Πέτρος Δημητρόπουλος και μας έγραψε στον Ολυμπιακό»..

Εκείνη την εποχή ο (γεννημένος το 1923) Πέτρος Δημητρόπουλος έπαιζε μπάσκετ και γουότερ πόλο στον Ολυμπιακό, αργότερα έγινε ο πρώτος αθλητής στην Ιστορία, ο οποίος διέβη τον ελληνικό αθλητικό Ρουβίκωνα και αγωνίστηκε στην ομάδα καλαθοσφαίρισης του Παναθηναϊκού, ενώ το 1950 μετανάστευσε στην Αυστραλία και συνέχισε την καριέρα του στη Βιτόρια ως Πίτερ Ντέμος.

Πίσω στον Πειραιά, ο 17άχρονος Σπανουδάκης έκανε τα πρώτα βήματα του στην ομάδα μπάσκετ του Ολυμπιακού και την ίδια στιγμή προσηλυτιζόταν στην ΕΠΟΝ από έναν συμμαθητή του στην Ιωνίδειο, ο οποίος ακόμη και σήμερα αποτελεί έναν από τους επιφανέστερους επιχειρηματίες και οικονομικούς παράγοντες του τόπου.

Το όνομα του; Γιώργος Μπόμπολας!

Ενα βράδυ όμως ο πατέρας των Σπανουδάκηδων, ο οποίος υπηρετούσε ως ταγματάρχης του ελληνικού στρατού βρήκε στην τσέπη του Αλέκου τις προκηρύξεις της νεολαίας του ΕΑΜ και έγινε ...Τούρκος από το κακό του!

«Με έπιασε από τη μπλούζα μου, με πήγε σηκωτό σε μια γωνία του σπιτιού, έβγαλε το μαστίγιο που είχε για το άλογο και με έκανε μαύρο στο ξύλο, ρωτώντας με “πώς γίνεται εγώ να περιφρουρώ το ελληνικό κράτος και εσύ να μου βγεις κομμούνι’’»!!!

Την ίδια εποχή, μέσα σε μια ατμόσφαιρα που ήταν οξυμένη από τα πολιτικά πάθη, την πλήρωσαν άλλοι τρεις παίκτες του Ολυμπιακού: οι αδερφοί Ανδρεάδη και ο Νικολαϊδης είχαν επιλεγεί για να επανδρώσουν την Εθνική ομάδα στο Ευρωμπάσκετ του 1946, στη Γενεύη, αλλά όταν έφτασαν στο αεροδρόμιο για να αναχωρήσουν, τους απαγορεύθηκε η έξοδος με διαταγή του τότε Υπουργού Στρατιωτικών Γεωργίου Στράτου, «για εθνικούς λόγους»!

Στο μεταξύ το... κομμούνι μεγάλωσε απότομα και το 1949 οδήγησε τον Ολυμπιακό την κατάκτηση του πρώτου πρωταθλήματος της ιστορίας του, με αντίπαλο τον Τρίτωνα, μάλιστα ο τελικός στο κατάμεστο γήπεδο της 3ης Σεπτεμβρίου (και μπροστά σε θεατές που φορούσαν οι μεν άνδρες γραβάτες, οι δε γυναίκες τουαλέτες ) εξελίχθηκε σε πραγματική σκυλομαχία!

Κάποια στιγμή ο Σπανουδάκης που μαρκαριζόταν με παγίδες, δεν άντεξε και άστραψε μια μπουνιά στα μούτρα του εκ Μάνης ορμώμενου Νίκου Σκυλακάκη (του επονομαζόμενου «Σκύλου») που τη θυμάται ακόμη και τώρα, που είναι 95 ετών, αλλά κρατιέται ακμαίος και κοτσονάτος! «Στην προηγούμενη φάση με είχε κτυπήσει πάνω σε ένα μπάσιμο και όταν έπεσα κάτω ήρθε από πάνω μου και μου είπε “ίσα ρε κωλόπαιδο, που θα μας πάρεις το πρωτάθλημα”. Ε φούντωσα κι εγώ, του την κοπάνησα και τον άφησα αναίσθητο για δέκα πέντε λεπτά» διηγείται ο Σπανουδάκης...

Η λήξη του αγώνα βρήκε νικητή με 36-34 και πρωταθλητή τον Τρίτωνα, αλλά πίσω είχε η κόκκινη αχλάδα την ουρά! Ο Ολυμπιακός ο οποίος νωρίτερα είχε ξαναπαίξει το ματς με τη ΧΑΝΘ υπέβαλε ένσταση για παράβαση κανονισμών (σε ένα γκολ-φάουλ, στο οποίο δεν μέτρησε το καλάθι) και στον αγώνα που επαναλήφθηκε επικράτησε με 28-24 και στέφθηκε πρωταθλητής, με τους παίκτες του να τραγουδούν τον αυθεντικό ύμνο του συλλόγου, που έλεγε «κόκκινο-άσπρο το έμβλημα μας, και περηφάνια στα μέτωπα μας».

Την πρώτη στα χρονικά πρωταθλήτρια ομάδα του Ολυμπιακού αποτελούσαν ο Αλέκος Σπανουδάκης (πρώτος σκόρερ με 133 πόντους σε οκτώ αγώνες), ο Γιάννης Σπανουδάκης, που εκτελούσε και χρέη προπονητή, o Γερακαράκης, ο Κουτσούκος, ο Χατζηνικολαου, ο Τσικάτος, ο Σινόπουλος, ο Σιδηρόπουλος, ο Γουνόπουλος και ο Αρκουδέας.

Πέρα από τα πρώτα δυο πρωταθλήματα (1949, 1960) και την παρθενική συμμετοχή του Ολυμπιακού στο Κύπελλο Πρωταθλητριών Ευρώπης (1960, με τη Γαλατασαράι), οι αδερφοί Σπανουδάκη πιστώνονται επίσης και με μπασκετικά διπλώματα ευρεσιτεχνίας!

Παρεμπιπτόντως, εκτός από τον (89άχρονο σήμερα, αλλά μέχρι και πέρυσι παρόντα σε όλα τα ματς του Ολυμπιακού) Αλέκο και τον κατά τρία χρόνια νεότερο του Γιάννη ο οποίος ασχολήθηκε και με τον ακοντισμό και έφυγε από τη ζωή στις 10 Ιουνίου του 2010, την ερυθρόλευκη φανέλα φόρεσε και ο τρίτος αδερφός τους: ο γεννημένος το 1945, Φάνης, ο οποίος πέθανε σε νεαρή ηλικία και ήταν ο ιδιοκτήτης του εστιατορίου «Churrasco» στη Γλυφάδα.

O επονομαζόμενος «Ατομιστής» Aλέκος Σπανουδάκης ήταν ο πρώτος παίκτης στην Ευρώπη, ο οποίος επιχείρησε το σουτ με άλμα (jump shot) και ο ανιδιοτελής Γιάννης εκείνος που λανσάρισε το screen στην άμυνα, ενώ ο συμπαίκτης τους στην Εθνική ομάδα, Τάκης Ταλιαδώρος (της Χ.Α.Ν.Θ) καθιέρωσε τη ριβέρς ντρίμπλα!

Οι ευρεσιτεχνίες των Σπανουδάκηδων προέκυψαν όχι μόνο από το εκπληκτικό μπασκετικό ένστικτο, που αμφότεροι διέθεταν, αλλά και από τις συγκυρίες της εποχής...

Το 1948 στο πλαίσιο του «Σχεδίου Μάρσαλ» (ως μέρους του δόγματος Τρούμαν στην εποχή του ψυχρού πολέμου) αγκυροβόλησε στον Πειραιά ένα αεροπλανοφόρο του αμερικανικού έκτου στόλου, το περίφημο «Coral Sea», το οποίο πάνω στο κατάστρωμα του είχε ένα κανονικό γήπεδο ! Με τη λογική του «καλώς ήρθε (όχι μόνο το δολάριο, αλλά και) το μπάσκετ» σχεδόν καθημερινά οι Αμερικανοί προσκαλούσαν ομάδες και έπαιζαν αγώνες.

Μια από αυτές τις μέρες, ο Αλέκος Σπανουδάκης κλήθηκε να αντιμετωπίσει έναν αντίπαλο, ονόματι Τες, που είχε ύψος 2μ.05 και σκέπαζε τα καλάθια. «Μου έβαλε τριάντα πόντους και δεν με άφηνε να πλησιάσω προς το καλάθι. Εμείς τότε σουτάραμε εν στάσει και δεν είχα καμιά τύχη, αφού έφτανα στον... αφαλό του Τες. Όταν γύρισα στο σπίτι, δεν έκλεισα μάτι όλη νύχτα και προσπαθούσα να βρω έναν τρόπο για να τον αντιμετωπίσω. Τότε μου ήρθε η ιδέα για το τζαμπ σουτ και άρχισα να το δουλεύω με εξάωρες μυστικές προπονήσεις σε ένα γήπεδο στο εργοστάσιο του Καρέλα και κάνοντας κοπάνες από το φροντιστήριο στο οποίο με έστελνε ο πατέρας μου για να δώσω εξετάσεις στο Πολυτεχνείο. Το παρουσίασα παραφθαρμένο στο Ευρωμπάσκετ του 1949 στο Κάιρο (ΣΣ: όπου η Ελλάδα κατέκτησε το χάλκινο μετάλλιο), αλλά ύστερα το τελειοποίησα και έγινε το άρμα μάχης μου».

Την ίδια εποχή ο Γιάννης Σπανουδάκης επίσης επηρεασμένος από τους αγώνες πάνω στο «Coral Sea» επινοούσε το screen, το οποίο χρησιμοποίησε πρώτος στο ελληνικό μπάσκετ και εν συνεχεία άρχισε να το διδάσκει ως προπονητής, ενώ το εξήγαγε και στο εξωτερικό, αγωνιζόμενος για δυο χρόνια στην Ιταλία με τη Μοτομορίνι Μπολόνια. Συν τοις άλλοις ο Γιάννης, λόγω της γνωριμίας του με τον (θρυλικό πλέι μέικερ των Σέλτικς) Μπομπ Κούζι και με τον (προπονητή της εθνικής ομάδας των ΗΠΑ στο Ολυμπιακό Τουρνουά του 1960) ήταν ο πρώτος προπονητής ο οποίος εισήγαγε τις καθημερινές και αργότερα τις διπλές προπονήσεις των ομάδων, που εκείνη την εποχή έκαναν τρεις όλη την εβδομάδα!