Ο Μουρίνιο και η κυριαρχία στην «Τσέλσι του»

Για πολύ καιρό αφότου είχε φύγει από τον πάγκο των «Μπλε», ο Μουρίνιο αναφερόταν στην ομάδα του Λονδίνου χαρακτηρίζοντάς την ως η «Τσέλσι μου». Η σφραγίδα του στο σύλλογο για πολλούς ήταν ορατή και εν τη απουσία του. Ίσως ξεθώριασε λίγο μετά την κατάκτηση του Τσάμπιονς Λιγκ, αλλά ο Μουρίνιο δεν έχασε ποτέ τους δεσμούς με την δική του Τσέλσι.

Ο Γερμανός κοινωνιολόγος, Μαξ Βέμπερ, ξεχώρισε τρεις κατηγορίες πολιτικής κυριαρχίας και εξουσίας. Την χαρισματικά κυριαρχία, την παραδοσιακή και αυτή που προκύπτει από το νόμο. Η πρώτη κατηγορία είναι αυτή που εξηγεί το λόγο που ο Μουρίνιο καταφέρνει και γίνεται πραγματικά κυρίαρχος στις ομάδες που καταφέρνει να επιβάλλεται. Σύμφωνα με τον Βέμπερ, η χαρισματική κυριαρχία ανάγεται στην προσωπική γοητεία και και στη δύναμη της προσωπικότητας ενός ατόμου, στο οποίο ο κόσμος δεν πειθαρχεί λόγω παράδοσης ή θεσμών, αλλά επειδή πιστεύει σε αυτό. Ο Ρόι Χέντερσον στο βρετανικό περιοδικό Blizzard εισάγει την έννοια της προσωπολατρίας για να εξηγήσει την επιτυχία του Μουρίνιο και την ιδιαίτερη δύναμη που ασκεί στους εκάστοτε διοικητικούς ηγέτες των συλλόγων που προπονεί.

H άφιξή του το 2004 στην Τσέλσι, έγινε ακριβώς με αυτόν τον τρόπο. Έχοντας ενημερώσει με το περίφημο λεπτομερές του Power Point τον Ρομάν Αμπράμοβιτς για το αναλυτικό σχέδιο που είχε για την ομάδα, τους παίκτες που θέλει και δεν θέλει κ.ο.κ πριν καν συναντηθεί μαζί του στο κότερό του στο Μονακό, φρόντισε από την πρώτη του συνέντευξη Τύπου να ξεκαθαρίσει τα πράγματα. «Σκοπεύω να δώσω τον καλύτερο εαυτό μου, να βελτιώσω τα πάντα και να δημιουργήσω μια ποδοσφαιρική ομάδα σε σχέση με την εικόνα μου και την ποδοσφαιρική μου φιλοσοφία. Έχουμε κορυφαίους παίκτες και, συγχωρέστε με αν γίνομαι αλαζόνας, κορυφαίο προπονητή. Δεν είμαι υποστηρικτής των νέων ή των παλιών προπονητών. Πιστεύω στους καλούς και τους κακούς, σε αυτούς που καταφέρνουν την επιτυχία και σε αυτούς που δεν το κάνουν. Παρακαλώ μην με αποκαλέσετε αλαζόνα, είμαι πρωταθλητής Ευρώπης και νομίζω ότι είμαι... ο Special One». Το παρατσούκλι έμεινε, αλλά όχι μόνο αυτό.

Ο Ζοσέ φρόντισε από το ξεκίνημα να θέσει το πλαίσιο. Ήδη είχε φροντίσει να γράψει στους παίκτες του, τονίζοντάς τους: «Από εδώ και στο εξής, κάθε παιχνίδι, κάθε λεπτό της κοινωνικής σας ζωής πρέπει να επικεντρώνεται στον στόχο του να γίνεται πρωταθλητές. Η λέξη βασικός δεν είναι σωστή. Σας χρειάζομαι όλους και εσείς χρειάζεστε ο ένας τον άλλον. Είμαστε ΟΜΑΔΑ». Ολοκλήρωσε την επιστολή του με την εξίσωση: «κίνητρο+φιλοδοξία+ομαδικότητα+και πνεύμα = επιτυχία». Σχεδόν την ίδια επιστολή είχε στείλει και στους παίκτες του στην Πόρτο, με τα γνωστά αποτελέσματα.

Από τις τρεις κατηγορίες του, ο Βέμπερ χαρακτήρισε την χαρισματική κυριαρχία ως την πιο ρευστή, αφού αν ο ηγέτης αμφισβητηθεί, χάνει την νομιμοποίησή του. Είναι άκρως σημαντικός στο να τα καταφέρει και ο ρόλος του συμβολισμού. Ένας χαρισματικός ηγέτης πρέπει να εισάγει απλά σύμβολα και έναν κώδικα επικοινωνίας. Χρειάζεται σκληρή πειθαρχία και άμεση υπακοή, χωρίς να υπάρχει αμφιβολία και έλλειψη τάξης. Παράλληλα, πρέπει να «βγάζει» μια σιγουριά, μια ασφάλεια και να συνδέει το πρότζεκτ του με κάτι ανώτερο. Η γερμανική ταινία «το κύμα», η οποία είναι βασισμένη σε πραγματικό πείραμα (The Third Wave), είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πως η δυναμική του χαρισματικού ηγέτη μπορεί να επηρεάσει κάθε λογής ανθρώπους.

Επιστρέφουμε στον Μουρίνιο. Με την άφιξή του στο Λονδίνο, αφού επικοινωνήσε τα «θέλω» του στους παίκτες και δήλωσε ότι είναι ξεχωριστός, προχώρησε σε μια σειρά κινήσεων, τις οποίες απαριθμεί ο Χέντερσον. Με τις ευλογίες του άλλαξε το σήμα, με το λιοντάρι να «δείχνει αλαζονικό». Εισήγαγε διαφορετικές πρακτικές στην προπόνηση, κωδικοποιώντας με τον δικό του τρόπο τις τακτικές και τα όσα ζητούσε από τους παίκτες του. Παρέδωσε σε κάθε μέλος του τεχνικού τιμ δύο βιβλία. Τη «βίβλο της Τσέλσι» και το δικό του που περιελάμβανε αναλυτικά ασκήσεις και μεθόδους προπόνησης.

Τα μέλη της ομάδας ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο την έννοια «η οικογένεια της Τσέλσι» και γρήγορα έκανε απόλυτα κατανοητά τα όσα περίμενε όσον αφορά τη συμπεριφορά τους. Ο Τζο Κόουλ, ο Ερνάν Κρέσπο και ο Αντριάν Μούτου αποτέλεσαν τα παραδείγματα προς αποφυγή. Μετά από ένα δυνατό ματς στο Ίγουντ Παρκ με την Μπλάκμπερν, οι παίκτες έκαναν κάτι που δεν συνήθισαν. Πέταξαν φανέλες στους οπαδούς. Η σύνδεση με με το «κάτι ανώτερο», στην προκειμένη περίπτωση του οπαδούς. Προφανώς η μεθοδολογία του Ζοσέ και τα αποτελέσματα έπαιξαν το ρόλο τους προκειμένου να καθιερωθεί στη συνείδηση των πάντων ως χαρισματικός ηγέτης. Ο «Mou» άλλαξε τα ήθη και τα έθιμα και έδωσε μια αίσθηση πατρότητας στο σύλλογο.

Όταν έφυγε από την Μπενφίκα, τόνισε ότι «νιώθω απίστευτα θυμωμένος που μεγάλωσα ένα παιδί και έπρεπε να το εγκαταλείψω». Έτσι ακριβώς βλέπει τις ομάδες και τους παίκτες του. Όταν εγχειρίστηκε ο Σέζαρ Πεισότο το 2004, έδωσε το παρών στο χειρουργείο. Ήταν δίπλα στον Τσεχ όταν χτύπησε το κεφάλι, ενώ ο Ντιντιέ Ντρογκμπά ξέσπασε σε δάκρυα όταν ο αγαπημένος του προπονητής έφυγε από την Τσέλσι. Ο Ουέσλεϊ Σνάιντερ αφιέρωσε το βραβείο για τον καλύτερο μέσο της χρονιάς το 2010 στον Πορτογάλο, ενώ ο Ματεράτσι μίλησε ανοιχτά για τον δεσμό που ξέρει να χτίζει με τους παίκτες του. Ο Εσιέν, όταν πήγε δανεικός στη Ρεάλ Μαδρίτης, ανέφερε επανειλημμένα ότι είναι σαν μπαμπάς του. Ακόμα και στις ιδιαίτερες μεθόδους και θεωρίες του ξεκαθάριζε ότι δεν ήταν εύκολο για τους παίκτες να προσαρμοστούν σε αυτές και ότι πρέπει να το κάνουν όλοι μαζί. Σαν ένα ενιαίο γκρουπ, μια οικογένεια.

Κατά τον Βέμπερ, η δυσκολία του χαρισματικού ηγέτη είναι η «ρουτινοποίηση» της κυριαρχίας του, κάτι που με τον Αμπράμοβιτς επικεφαλής και αρκετούς αυλικούς να γυροφέρνουν είναι σχεδόν ακατόρθωτο να συμβεί. Στην Ίντερ, για παράδειγμα, τα κατάφερε, αλλά δεν μπόρεσε να εναρμονιστεί με την ιταλική κουλτούρα. Στη Ρεάλ Μαδρίτης, πάλι, η κυριαρχία του τέθηκε από νωρίς σε αμφιβολία και δεν κατάφερε ποτέ να την επιβάλλει. Η επιστροφή του στην «Τσέλσι του» αποτελεί το καλύτερο βάλσαμο μετά την εμπειρία των Μερένγκες, γνωρίζοντας αυτή τη φορά τι πρέπει να κάνει για να σταθεροποιήσει τη χαρισματική κυριαρχία του.

Επομένως, ο Special One δεν έπαιζε με τα Μέσα όταν δήλωνε ότι «δίνω τα πάντα για την Τσέλσι και θέλω το καλύτερο για τη Ρεάλ Μαδρίτης», μετά την ήττα της ομάδας του με 3-1 από τους Μαδριλένους στο Μαϊάμι. Αυτή τη στιγμή, είναι επικεντρωμένος στο πρότζεκτ των «Μπλε», δεν έχει χρόνο και διάθεση για έριδες με την πρώην, για την οποία δεν έχει κανένα πρόβλημα να πετύχει, αρκεί να μην διασταυρωθούν οι δρόμοι της με τη νυν. Ακόμα και η εξήγησή του για τον Βραζιλιάνο Ρονάλντο και τον Πορτογάλο έδειξε ότι θέλει να τελειώνει με το θέμα αυτό και όχι να συνεχίσει να απασχολεί τα Μέσα.

Πριν ακόμα, άλλωστε, οριστικοποιηθεί η επιστροφή του, υπήρχαν δηλώσεις στήριξης από παίκτες που δεν τον είχαν ζήσει, όπως ο Εντέν Αζάρ. Έχοντας μια «τάξη» πιτσιρικάδων με εκπληκτικές δυνατότητες, σε συνδυασμό με τους παλιούς και τον μύθο του περιπλανιέται ακόμα στα αποδυτήρια του Στάμφορντ Μπριτζ, ο Mou βρίσκεται μπροστά σε μία κομβική χρονιά. Είτε το «My Chelsea» θα μείνει στην ιστορία, είτε θα περάσει οριστικά και αμετάκλητα σε αυτήν.

Follow @Thansarr