Κόστα Ρίκα - Ελλάδα: “Να γιατί χάσατε στα πέναλτι”

Ο Ben Lyttleton είναι Αγγλος αθλητικός δημοσιογράφος. Εργάζεται για την “Guardian”, την “Telegraph”, το “Bloomberg” και συνεργάζεται με πολλά διεθνή media ως αναλυτής του ποδοσφαίρου. Πολύ πρόσφατα, παραμονές του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Βραζιλίας, εξέδωσε ένα βιβλίο, που είναι το προϊόν μιας επιστημονικής και δημοσιογραφικής έρευνας πάνω στην εκτέλεση των πέναλτι. Το “Twelve Yards: The Art and Psychology of the Perfect Penalty” έχει ήδη εξελιχθεί σε best seller στην Αγγλία και ταξιδεύει ανά τον πλανήτη.

Το πρωινό του σημείωμα στο mail μου ξεκινούσε κάπως έτσι: “Κάποια από τα ευρήματα της έρευνάς μου εξηγούν τον τρόπο που χάσατε στην διαδικασία των πέναλτι. Ελπίζω ότι αυτό που θα διαβάσεις θα μαλακώσει λίγο τον πόνο”. Ακολουθεί το σημείωμά του, η ανάλυση της διαδικασίας των πέναλτι, οι τρεις λόγοι που έδωσαν στην Κόστα Ρίκα το χρυσό εισιτήριο για την φάση των “8”.

“Εκτέλεσε πρώτη. Η Κόστα Ρίκα πήρε αυτό το αβαντάζ. Σε μια ανάλυση 212 διαδικασιών πέναλτι, με δείγμα 2106 πέναλτι, το συμπέρασμα είναι πως η ομάδα που εκτελεί πρώτη έχει νικήσει στο 61% των περιπτώσεων. Σε Παγκόσμια Κύπελλα αυτό το ποσοστό κατεβαίνει στο 59%, αλλά προφανώς και αυτό είναι πλεονέκτημα, το οποίο μάλιστα μεγαλώνει κατά την εξέλιξη της διαδικασίας, δηλαδή όσο αυτή προχωρά. Το να πετύχεις γκολ προκειμένου να γλιτώσεις την ήττα γίνεται όλο και πιο σκληρό όσο προχωρά η διαδικασία. Μια μέρα νωρίτερα ο Ο Γκονζάλο Γιάρα της Χιλής το διαπίστωσε αυτό με σκληρό τρόπο. Στα Παγκόσμια Κύπελλα ο εκτελεστής μετατρέπει σε γκολ μόνο το 44% αυτών των πέναλτι. Και ο Γκέκας εκτελούσε με την υποχρέωση να ευστοχήσει για να κρατήσει τις πιθανότητες ζωής της Ελλάδας στη διαδικασία. Το ρεπορτάζ λέει ότι ο Καραγκούνης επέλεξε, στην αρχή της διαδικασίας, να εκτελεί η Ελλάδα δεύτερη. Αν είναι έτσι, έκανε μεγάλο λάθος. Ο τελευταίος που το έκανε ήταν ο Τζίτζι Μπουφόν στο Euro 2008, στο Ιταλία – Ισπανία. Και το πλήρωσε.

Τεχνικοί λόγοι: Το πιο δύσκολο, στην απόκρουσή του, πέναλτι είναι αυτό που εκτελείται με την “εξάρτηση από τον τερματοφύλακα” μέθοδο επιλογής, δηλαδή με την επιλογή του εκτελεστή να περιμένει τον τερματοφύλακα να κάνει την πρώτη κίνηση ώστε να στείλει την μπάλα στην αντίθετη γωνία. Είναι αυτό που συνήθως ο Νέιμαρ κάνει τόσο καλά με την “paradinha”, την μέθοδο που επινόησε ο μυθικός Πελέ. Είναι αυτό που έκαναν οι τρεις πρώτοι Ελληνες εκτελεστές, οι Μήτρογλου, Χριστοδουλόπουλος, Χολέμπας, που περίμεναν τον Κέιλορ Νάβας να κάνει την πρώτη κίνηση προτού εκτελέσουν. Ο πρώτος Ελληνας που επέλεξε να μην ακολουθήσει αυτή τη μέθοδο και προτίμησε την “ανεξάρτητη από τον τερματοφύλακα” εκτέλεση ήταν ο Γκέκας. Και από τη στιγμή που ο Νάβας έπεσε στην σωστή κατεύθυνση, οι πιθανότητές του να αποκρούσει είχαν ήδη αυξηθεί κατά 30%, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνάς μου.

“Οσο πιο σημαντικό και καθοριστικό είναι το πέναλτι, τόσο πιο πιθανό είναι ο εκτελεστής να μην περιμένει τον τερματοφύλακα”, λέει ο Γερμανός αθλητικός ψυχολόγος Dr Georg Froese, που έχει γράψει μια ακαδημαϊκή μελέτη πάνω στις δύο στρατηγικές εκτέλεσης πέναλτι. Σε τέτοιες περιστάσεις, όπως είναι τα Παγκόσμια Κύπελλα, τα περισσότερα πέναλτι χάνονται όταν εκτελούνται με αυτή τη μέθοδο. Είναι μια συνθήκη “κλείσε τα μάτια σου και διάλεξε”. Σε τέτοιες περιπτώσεις οι ποδοσφαιριστές δεν ακολουθούν την συνήθη πρακτική τους και κάπως έτσι αυξάνουν τις πιθανότητες αστοχίας. Οι εκτελέσεις με την “περιμένω την κίνηση του τερματοφύλακα” μέθοδο (goalkeeper-dependent) είναι πιο αποτελεσματικές. Αν το χάσεις δείχνει χειρότερο στις εντυπώσεις, αλλά αν οι ποδοσφαιριστές είναι επαρκώς εκπαιδευμένοι σε αυτού του είδους την εκτέλεση, λειτουργεί”.

Η γλώσσα του σώματος: Οι στατιστικές δείχνουν ότι αν ένας ποδοσφαιριστής σκοράρει όταν το σκορ είναι ισόπαλο και πανηγυρίσει υψώνοντας το ένα ή και τα δύο χέρια πάνω από το ύψος των ώμων, η ομάδα του έχει κατά 82% μεγαλύτερες πιθανότητες επικράτησης συγκριτικά με αυτές που έχει αν ο παίκτης δεν πανηγυρίσει. Αν και η διαφορές στη γλώσσα του σώματος ανάμεσα σε Κόστα Ρίκα και Ελλάδα δεν ήταν τόσο εμφανείς όσο ήταν στο Βραζιλία – Χιλή, που ο Νταβίντ Λουίζ και ο Μαρσέλο πανηγύρισαν έντονα, είναι αξιοσημείωτο ότι ο Μπράιαν Ρουίζ πανηγύρισε την εύστοχη εκτέλεσή του, σε αντίθεση με τον Κώστα Μήτρογλου, που σκόραρε πρώτος για την Ελλάδα και περπάτησε πίσω στο κέντρο με το κεφάλι κάτω και χωρίς χαμόγελο. Οι ψυχολόγοι πιστεύουν ότι η συναισθηματική μετάδοση της γλώσσας του σώματος είναι σημαντικός παράγοντας στην διαδικασία των πέναλτι και ότι όχι μόνο έχει επίδραση ο πανηγυρισμός, επειδή αυξάνει την πίεση στον επόμενο αντίπαλο εκτελεστή αλλά και το ότι η απουσία του πανηγυρισμού έχει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα, μειώνει τις πιθανότητες επικράτησης στη διαδικασία”.