Οχι, ο σκύλος δεν είναι ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου

Με θυμάμαι από πολύ μικρό να θέλω σκύλο, χάρη στην πρώτη γνωριμία μου με τον Κανέλο, τον οποίο ο μπαμπάς είχε μαζέψει από τον δρόμο και τον κρατήσαμε στο μαγαζί του μέχρι να γκρινιάξει πολύ η γιαγιά και να αναγκαστεί ο μπαμπάς να τον χαρίσει σε έναν φίλο που θα τον πρόσεχε. Κάτι ότι μεγάλωνα σε διαμέρισμα που δεν είχε πολύ χώρο, κάτι η φοβία που μου δημιούργησε η δαγκωνιά από ένα μεγαλόσωμο λυκόσκυλο στα μικράτα μου, κάτι το άστατο ωράριό μου στα πρώτα χρόνια της επαγγελματικής ζωής μου, όλα μαζί έδιωξαν πιο μακριά την ιδέα να αποκτήσω σκύλο. Κι ήρθε το 2009, τότε που η γυναίκα μου με ένα σωρό από ισχυρά επιχειρήματα με έπεισε για αυτό που ήθελα να πεισθώ, ότι είχε έρθει η στιγμή. Και κάπως έτσι ήρθε στο σπίτι μας, μηνών, η Φρίντα.

“Θα σε μάθει πολλά για τη ζωή. Κι αν κάποτε αποκτήσεις παιδί, δεν φαντάζεσαι πόσες φορές θα πεις ευχαριστώ για τη σοφία που θα έχεις εφοδιαστεί από την εμπειρία αυτής της σχέσης”, είχα ακούσει τότε από τον Δημήτρη, έναν καλό μου φίλο που φρόντιζε τον σκύλο του μέχρι την τελευταία του ημέρα μολονότι στο μεταξύ, δηλαδή από την ημέρα που τον πρωτοσυνάντησε μέχρι εκείνη που τον αποχαιρέτισε είχε αποκτήσει τρία παιδιά. Είχα δώσει σημασία στα λόγια του ακριβώς επειδή ήταν ένας πατέρας τριών παιδιών και όχι κάποιος που “δεν έχει παιδιά και δίνει όλη του την αγάπη σε ένα ζώο και το ζει όλο αυτό σαν να πρόκειται για ανθρώπινη σχέση”, που ήταν το στερεότυπο της εποχής που μεγάλωνα.

Μας έτυχε η Φρίντα να αποδειχθεί ένα πλάσμα πολύ καλύτερο από αυτό που η φαντασία μου θα μπορούσε να περιγράψει αν με έβαζες να γράψω μια έκθεση για το σκυλί των ονείρων μου. Μπήκε στη ζωή μας ένα πλάσμα που δεν μας προβλημάτισε ποτέ με τη συμπεριφορά του. Από την πρώτη της ημέρα η Φρίντα διψούσε να μάθει, να εκπαιδευτεί, να υπακούσει, να σου δώσει τη χαρά ότι σε υπάκουσε για να πάρει πίσω τον ενθουσιασμό της ικανοποίησής σου. Ενα σκυλί που δεν ζήτησε ποτέ μέχρι σήμερα τίποτα άλλο από τη σημασία μου, τα χάδια μου, την συντροφιά μας. Στην εξέλιξη του χρόνου η σχέση με τη Φρίντα με έμαθε να της βάζω όρια, να της δημιουργώ μια χαρούμενη και ασφαλή ρουτίνα, να βρίσκω ευχαρίστηση στα “μικρά”, να γίνομαι για χάρη της παιδί και να αφήνω μακριά από το παιχνίδι μας όλα τα τοξικά της ημέρας κάθε που επέστρεφα στο σπίτι. Η δεκαετία που κυλά από την πρώτη ημέρα της συνάντησής μας δεν της άλλαξε τον ρόλο: ζει με μια υποχρέωση να με κάνει χαρούμενο, να μου εκδηλώνει τη χαρά της, και με την ανάγκη της να της δώσω τον χρόνο της και να είναι αυτός δικός της, ποιοτικός. Κι αυτό δεν άλλαξε ούτε όταν έγινε μάνα και αποφασίσαμε να κρατήσουμε τον ένα της γιο, τον Ντιέγκο, αλλά ούτε κι όταν έγινα πατέρας μιας κόρης. Σαν το “Marlay and me”, την ταινία, ξεκινήσαμε τρεις κι ενώ γίναμε πέντε η σχέση δεν αλλοιώθηκε, όσο και αν επηρεάστηκε από τους περιορισμούς στον χρόνο της επικοινωνίας, όσο κι αν μοιραστήκαμε.

Στη διάρκεια της δεκαετίας ήταν πολλές οι φορές που ένιωσα την ανάγκη να φτιάξω ένα βιβλίο που θα ενθαρρύνει οποιονδήποτε το σκέφτεται, να το κάνει, δηλαδή να κάνει στον εαυτό του το δώρο της σχέσης με έναν σκύλο. Εδιωχνα την ιδέα όσο δεν είχα γίνει πατέρας, ακριβώς επειδή ζούσα με την αμφιβολία ότι θα άλλαζε η σχέση μου με την Φρίντα αν αποκτούσα παιδί. Σήμερα, που η κόρη μου κοντεύει να συμπληρώσει 3,5 χρόνια ζωής, αποφάσισα να μοιραστώ μαζί σας την εμπειρία της ζωής με τον σκύλο, επειδή όσα ζω στη διάρκεια των τελευταίων ετών μου έχουν δείξει ότι η Φρίντα κρατά τον ίδιο χώρο και το ίδιο βάρος μέσα μου.

Στην αρχή ήταν το κουτάβι μας. Κι ύστερα, όσο η μεταξύ μας επικοινωνία βελτιωνόταν και ισχυροποιούνταν οι δεσμοί, η Φρίντα έφτασε να χάνει τον ύπνο της για να σιγουρεύεται ότι είμαι καλά τον καιρό που ένιωθε ότι κλαίω στον ύπνο μου. Ξέρω καλά ότι δεν είναι έτσι όλα τα σκυλιά του κόσμου, κι ότι συμβαίνει να μην νοιάζονται ή να μην επικοινωνούν όλα με τον ίδιο τρόπο ακόμη και αν συζούν με τους ανθρώπους στον ίδιο χώρο. Είπαμε όμως, η Φρίντα είναι βγαλμένη από την φαντασία μου. Γι' αυτό και τα όσα διαβάζεις, ειδικά αν δεν είχες ποτέ σκύλο, μπορεί να τα αντιλαμβάνεσαι ως υπερβολικά. Οχι, η Φρίντα δεν έχει ανθρώπινη φωνή. Ομως το πρόσωπο, η ουρά της, τα πόδια της, το σώμα της, όλα μιλούν αν θέλεις να ακούσεις. Και τα χρησιμοποιεί όλα από τον πρώτο της καιρό, τόσο που δεν μου λείπει η ανθρώπινη φωνή της για να συνεννοηθούμε και να επικοινωνήσουμε. Στον πρώτο μας καιρό έκανα μια δεύτερη φωνή, για να δημιουργώ τον φανταστικό διάλογό μας. Στην πορεία την παράτησα τη δεύτερη φωνή, την ψεύτικη, διότι η Φρίντα δεν την είχε ανάγκη για να επικοινωνήσει.

“Σκύλος, ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου”, λέει το απόφθεγμα. Μπα. Η φιλία ορίζεται ως ο πνευματικός και συναισθηματικός δεσμός που ενώνει μεταξύ τους δύο ή περισσότερα πρόσωπα, την χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε μια ανθρώπινη σχέση. Και κάθε ανθρώπινη σχέση επηρεάζεται από την ανθρώπινη συμπεριφορά, από τα ανθρώπινα λάθη και τη στάση του ανθρώπου απέναντι σε ένα ανθρώπινο λάθος ή μια ανθρώπινη αδυναμία. Ο σκύλος δεν είναι άνθρωπος, δεν κάνει ανθρώπινα λάθη, διότι δεν έχει όλα τα ανθρώπινα αισθήματα, ούτε ανθρώπινη σκέψη, ούτε ανθρώπινη συνείδηση. Γι' αυτό συγχωρεί πάντα, γι' αυτό δεν ζητά κάτι άλλο από αγάπη, γι' αυτό δεν αρνείται ποτέ να δώσει πίσω την αγάπη, γι' αυτό δεν εξαρτά τη διάθεσή του απέναντί σου από τις χάρες που του έκανες ή από τα όχι που του είπες. Αν θέλεις να δεις, ο σκύλος υπάρχει για να σου δείχνει τον ζωντανό ορισμό της ανιδιοτελούς αγάπης. Η σχέση είναι πιο καθαρή ακόμη και από την ιδανική φιλία μεταξύ ανθρώπων, αν αυτή υπάρχει. Μια σχέση που τελικά λειτουργεί μέσα σου ως πήχης: μπαίνει όσο πιο ψηλά μπορεί να φανταστεί ο ανθρώπινος νους, για να λειτουργήσει ως μέτρο που σε βοηθά να μετρήσεις τη δύναμη οποιασδήποτε ανθρώπινης φιλίας αποκτάς στη ζωή σου.

Και κάπου εδώ αρχίζουν τα δύσκολα.

Οχι, δεν είναι δύσκολα αυτά που μας έβαλε στη διάρκεια της ζωής της η Φρίντα. Ούτε η ευθύνη της φροντίδας της, που καθόρισε πολλές φορές τις επιλογές στη ζωή μας, αφαιρώντας εκδρομές και διακοπές σε μέρη που δεν την αποδέχονταν, ή πολυήμερες απουσίες, ή ξενύχτια με πλήρη ελευθερία στο ωράριο, ούτε οι δοκιμασίες που σχετίζονταν με την υγεία της, σαν τον καρκίνο. Στη δεκαετία μας είναι αμέτρητες οι βραδιές που μας βρήκαν να περπατάμε στις 2 τη νύχτα, όταν μόλις είχα επιστρέψει από 16 ώρες δουλειάς, σε θερμοκρασία κοντά στους 0 βαθμούς, μούσκεμα από τη βροχή. Δεν υπήρξε δευτερόλεπτο που με βρήκε να σκέφτομαι ότι θα προτιμούσα να μη το ζω. Τον σκύλο τον έφερα στη ζωή μου με πλήρη συνείδηση του μεγέθους της ευθύνης. Τον έφερα επειδή ήθελα να δώσω όσα χρειάζεται προκειμένου να ζήσουμε μαζί. Κι αυτά που μου δίνει δεν μπορούν να συγκριθούν με αυτά που δίνω, ή με αυτά που “χάνω” με όρους εγωϊστικούς.

Οπως όλα, τα δύσκολα μας τα βάζει η ζωή. Τώρα μας τα δημιουργεί η φθορά της ηλικίας. Η Φρίντα λιποθύμησε, και μας έμαθε την περικαρδιακή νόσο, που συμβαίνει όταν το περικάρδιο που περιβάλλει την καρδιά γεμίζει με υγρό, το οποίο εμποδίζει την ομαλή λειτουργία της. Η ιατρική έχει ευτυχώς προχωρήσει και σε σχέση με τα ζώα, κι έτσι η Φρίντα τυγχάνει φροντίδας, η εξέταση απέκλεισε μια νέα κακοήθεια, και τώρα βρισκόμαστε μπροστά σε αρρυθμίες, από αυτές που έρχονται όταν υπάρχει πρόβλημα στο ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς που καθορίζει το πώς χτυπάει η καρδιά. Η Φρίντα μας λέει ότι φτάνει κάπου εδώ κοντά στο προσδόκιμο ζωής της ράτσας της, που είναι τα 11-12 χρόνια. Με όσα ζούμε τούτες τις μέρες, που ακόμη αμφιβάλλουμε για την επιβίωσή της, μας προετοιμάζει για την στιγμή που θα πάψει να κουνά την ουρά της.

“Δεν τα θέλω τα ζώα, γιατί δένομαι και μετά πονάω”, μου έλεγε απλοϊκά ο πατέρας μου, που μεγάλωσε με ζώα, προτού έρθει η Φρίντα, τον καιρό που τον ρωτούσα γιατί δεν ήθελε έναν σκύλο στα χρόνια της σύνταξής του, όταν ζούσε σε ένα μικρό αγρόκτημα. Αυτά τα λόγια και το “Marley and Me” με είχαν βοηθήσει να δουλέψω πολύ στο κεφάλι μου την ιδέα ότι η Φρίντα δεν θα είναι “πάντα” δίπλα μου. Τούτες τις μέρες που όλη η οικογένεια προσπαθεί να προετοιμαστεί, και η ζωή μου έχει δώσει το μέτρο του πόνου της απώλειας του πατέρα, δεν έχω την ελάχιστη αμφιβολία για να πω ότι αν θέλεις να αναπτύξεις με έναν σκύλο το είδος της σχέσης που ανέπτυξα με τη Φρίντα, θα πρέπει να έχεις προηγουμένως βάλει στη ζυγαριά τον πόνο της απώλειας. Σήμερα, που τον μετράω, δίχως την φόρτιση της απώλειας και με την όποια ηρεμία μου δίνει η ιδέα ότι όχι απλώς θα επιζήσει αλλά και ότι θα σπάσει ρεκόρ σε σχέση με το προσδόκιμο ζωής, λέω ότι η σχέση με έναν σκύλο με έκανε καλύτερο άνθρωπο. Και σου εύχομαι ολόψυχα να τη ζήσεις. Αν η στιγμή σε βρίσκει να το σκέφτεσαι, κι αν είσαι προετοιμασμένος να δώσεις, δεν φαντάζεσαι φίλε τι έχεις να πάρεις πίσω. Δεν μπορείς να το φανταστείς αν δεν είχες ποτέ σκύλο κι αν τα μόνα σου μέτρα είναι αυτά που σου έχουν δώσει οι ανθρώπινες συμπεριφορές και οι ανθρώπινες σχέσεις. Αν του το ζητήσεις, ο σκύλος δεν θα γίνει ο καλύτερός σου φίλος. Θα γίνει ο σκύλος σου. Θα σου μάθει και θα σου δώσει όσα ελάχιστοι άνθρωποι γύρω σου έχουν την ποιότητα και την διάθεση να σου μάθουν και να σου δώσουν. Και δεν θα ζητήσει τίποτα πίσω. Θα ζητά μόνο να είσαι εσύ.