Οι πρόσφυγες της Γκερνίκα και του clasico

Ίσως τον έχεις ακούσει ως Γκουέρνικα, όμως η σωστή του ονομασία είναι Γκερνίκα. Ο τεράστιος πίνακας του Πάμπλο Πικάσο εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο δημοφιλή του έργα, αποτυπώνοντας στον καμβά όλη τη φρίκη του πολέμου. Το έργο δημιουργήθηκε κατόπιν παραγγελίας της Δημοκρατικής Κυβέρνησης για την έκθεση του Παρισιού το 1937 κι η έμπνευση ήρθε από τον βομβαρδισμό της μικρής βασκικής πόλης, στις 26 Απριλίου του 1937. Σαν σήμερα δηλαδή, πριν 88 χρόνια.

Ο βομβαρδισμός της Γκερνίκα έγινε με εντολή του Φράνκο και με τη συνεργασία βομβαρδιστικών της ναζιστικής Λουφτβάφε και της φασιστικής Αβιατζιόνε Λετζιονάρια. Εκατοντάδες άμαχοι βρήκαν τραγικό θάνατο, χωρίς να είναι ξεκάθαρος ο αριθμός τους. Οι τοπικές αρχές έκαναν λόγο για 1654 άτομα. Με την πόλη τους ισοπεδωμένη και τον Φράνκο να προελαύνει για την κατάκτηση του Μπιλμπάο, ήταν πολλοί εκείνοι που προσπάθησαν να φύγουν, αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον. Προορισμός τους ήταν η Αγγλία, όμως η κυβέρνηση Μπάλντουιν αρχικά αρνήθηκε να δεχθεί πρόσφυγες, θεωρώντας ότι έτσι θα σπάσει την συμφωνία περί μη παρέμβασης. «Ο καιρός στην Αγγλία δεν τους ταιριάζει», έλεγε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός. Όταν οι φρικαλεότητες της Γκερνίκα δημοσιεύτηκαν στον Τύπο η πίεση της κοινής γνώμης κατάφερε να ανοίξει τις πόρτες του Νησιού: Από το Μπιλμπάο αναχώρησαν με προορισμό το Σαουθάμπτον 3.860 ασυνόδευτα παιδιά. Φορτώθηκαν σε καρότσες από φορτηγά και ψαράδικα από όλη την περιοχή, για να φτάσουν μέχρι το λιμάνι και να επιβιβαστούν στο «Αβάνα».

Το Σαββατοκύριακο που έρχεται, η αγγλική Διεθνής Αμνηστία σε συνεργασία με πάνω από 160 ομάδες από όλη την Αγγλία διοργανώνει την πρωτοβουλία «Football Welcomes», ως κίνηση αλληλεγγύης προς τους πρόσφυγες των ημερών μας, αλλά και ως φόρο τιμής για το ρόλο που έπαιξαν τα παιδιά εκείνα στο αγγλικό ποδόσφαιρο. Οι μικροί Ισπανοί που έφτασαν στο Νησί κυνηγημένοι από τον Φράνκο έγιναν οι πρώτοι πρόσφυγες που έλαβαν μέρος στο αγγλικό παιχνίδι, επηρεάζοντας την κουλτούρα του, αλλά και δείχνοντας ήδη από τότε τον ενταξιακό χαρακτήρα της ασπρόμαυρης θεάς.

Η Σαουθάμπτον, οι Γουλβς, η Κόβεντρι, η Νόριτς, η Κέιμπριτζ Γιουνάιτεντ, η Μπρέντφορντ έγιναν από τις πρώτες ομάδες που δέχθηκαν στους κόλπους τους Βάσκους. Κάποιοι από αυτούς, στην επιστροφή τους μετά το τέλος του εμφυλίου ευθύνονται για τα ερυθρόλευκα χρώματα της Αθλέτικ Μπιλμπάο, τα οποία ήρθαν απευθείας από την Σαουθάμπτον. Ανάμεσα στους ξεριζωμένους ανήλικους όμως, που είδαν τον τρόμο με τα μάτια τους, βρίσκονταν δύο που έμελλε να γράψουν τη δική τους ιστορία στους «γίγαντες» του ισπανικού ποδοσφαίρου.

Αντελκόα (αριστερά) και Μπαρινάγα

O Σαμπίνο Μπαρινάγα μπήκε στο πλοίο συνοδεύοντας τα δύο νεότερα αδέρφια του. Ένας άνθρωπος της Σαουθάμπτον τον ανακάλυψε ενώ έπαιζε στο σχολείο και τον πήρε στις ρεζέρβες των «Αγίων». Σε μια σεζόν, σημείωσε 62 γκολ! Το τέλος του εμφύλιου σήμανε την επιστροφή του στην Ιβηρική, όπου η Αθλέτικ Μπιλμπάο είχε ήδη μάθει για την ικανότητά του. Εκείνος όμως προτίμησε τη Ρεάλ Μαδρίτης. Έπαιξε για έναν χρόνο δανεικό στη Βαγιαδολίδ και έπειτα φόρεσε τη «λευκή» φανέλα για 10 χρόνια.

Το όνομά του συνδέθηκε μια για πάντα με την ιστορία των Μερένγκες, όταν στις 14 Δεκεμβρίου του 1947 σημείωσε το πρώτο γκολ στην ιστορία του γηπέδου «Σαντιάγο Μπερναμπέου». Μετά τη Ρεάλ, έπαιξε στη Σοσιεδάδ και την Μπέτις, ενώ ακολούθησε σημαντική καριέρα προπονητή, περνώντας μεταξύ άλλων από τους πάγκους της Ατλέτικο Μαδρίτης, της Βαλένθια, της Σεββίλης, της Μπέτις, αλλά και των εθνικών Νιγηρίας και Μαρόκου.

Στο ίδιο καράβι με τον Μπαρινάγα, μπήκε και ένας 14χρονος με το όνομα Εμίλιο Αντελκόα. Χρειάστηκε να φτάσει 20 ετών, για να εντοπιστεί από σκάουτ των Γουλβς, ενώ δούλευε για την αγγλική εταιρεία ηλεκτρισμού. Ο Βάσκος εξτρέμ έδειξε από την πρώτη στιγμή την αξία του, πετυχαίνοντας 11 γκολ σε 30 παιχνίδια. Στην αναμέτρηση με αντίπαλο την Κρου το 1943, έγινε ο πρώτος Ισπανός που παίζει επαγγελματικά στην Αγγλία. Στη συνέχεια, πήγε για τρεις σεζόν στην Κόβεντρι, μένοντας στο σπίτι μιας οικογένειας που δέχθηκε να τον φιλοξενήσει.

Η σχέση που ανέπτυξε μαζί τους μπορεί να περιγραφεί στο γεγονός ότι στον γάμο του, όλη η γειτονιά έφερε και από ένα υλικό για να φτιάξουν τη γαμήλια τούρτα! O ίδιος, όταν δεν έπαιζε μπάλα, πρόσφερε τις υπηρεσίες του τόσο σε δουλειές του σπιτιού, όσο και του γηπέδου, βοηθώντας σε επισκευές και ανακαινίσεις. Τα πήγε καλά ως αριστερός εξτρέμ, δείχνοντας ένα ξεχωριστό στιλ ποδοσφαίρου και τεχνικής και γύρισε στην πατρίδα του αρκετά μετά του εμφυλίου. Πρώτος σταθμός η αγαπημένη του Μπιλμπάο, έπειτα η Βαγιαδολίδ και τέλος η Μπαρτσελόνα, με την οποία κατέκτησε ένα πρωτάθλημα. Φόρεσε μια φορά και το εθνόσημο, ενώ μετά το τέλος της καριέρας του επέστρεψε στην Αγγλία, ως βοηθός προπονητή στην Μπέρμιγχαμ το 1960.

Όταν ο Αντελκόα φόρεσε τη φανέλα της Μπαρτσελόνα, ο Μπαρινάγα έφευγε από τη Ρεάλ Μαδρίτης για τη Ρεάλ Σοσιεδάδ. Έτσι, τα δύο παιδιά που έφυγαν παρά τη θέλησή τους από το σπίτι τους, με στόχο να σώσουν τη ζωή τους, δεν κατάφεραν να ανταμώσουν σε ντέρμπι. Έφτασαν όμως να παίξουν αμφότεροι στις δύο «μεγάλες» ομάδες του ισπανικού ποδοσφαίρου, να δώσουν αρκετά clasico ο καθένας και και να αφήσουν το στίγμα τους πίσω στην Αγγλία. Το στίγμα, που κάνει τους Άγγλους να τους τιμούν και να τους θυμούνται ακόμα και σήμερα, αποδεικνύοντας για μια ακόμα φορά την ανοησία της ξενοφοβίας και του ρατσισμού.