Οι Ουκρανοί φασίστες και ο φόβος της UEFA

Τον Οκτώβριο του 2014, σε αντίθεση με την έκταση που πήρε η τιμωρία της ΤΣΣΚΑ Μόσχας στον διεθνή Τύπο, αυτή της Ντνίπρο για το ματς με την Ίντερ έμεινε στα πιο ψιλά γράμματα: πρόστιμο, κλείσιμο μέρους της κερκίδας και εντολή για ανάρτηση πανό που θα έγραφε: «Όχι στον ρατσισμό», με το logo της UEFA. Παρότι δεν ήταν εύκολο να βρεθεί σχετική είδηση, υπήρξαν εικόνες με τους οπαδούς της Ντνίπρο να φορούν νεοναζιστικά μπλουζάκια και να κρατούν μια σημαία με το σήμα του τάγματος Aζόβ, το οποίο ήταν εμφανές σε αρκετές φωτογραφίες. Όπως και οι ναζιστικοί χαιρετισμοί. Δεν ήταν η πρώτη φορά. «Σε γενικές γραμμές, τα περισσότερα ultra groups στο ουκρανικό ποδόσφαιρο έχουν ακροδεξιές τάσεις. Το να πούμε ότι συνδέονται με πολιτικά κινήματα είναι λίγο γενικό. Φυσικά όμως συγκεκριμένα στοιχεία των γκρουπ ανήκουν σε πολιτικά σχήματα», λέει στο gazzettta.gr ο Μάνουελ Βεθ, υποψήφιος διδάκτορας στο Kings London του Λονδίνου και ερευνητής σε θέματα που αφορούν το ποδόσφαιρο και την πολιτική στην Ανατολική Ευρώπη. «Κάποια από τα γκρουπ που έχουν μεγαλύτερες σχέσεις με αυτά κινήματα είναι οι White Boys της Ντιναμό και οι Μπάντερσταντ ultras της Καρπάτι. Αυτά φυσικά είναι μόνο μερικά παραδείγματα. Υπάρχουν επίσης εθνικιστές στους οπαδούς της Ντίπρο, αλλά είναι δύσκολο να γενικεύουμε σε αυτό το θέμα», προσθέτει.

Το 2007, στο ματς με την Αμπερντίν, όπου τα βρετανικά ΜΜΕ είχαν την ευκαιρία να ασχοληθούν περισσότερο με το ματς, ένα πλακάτ που έδειχνε έναν λευκό να κυνηγάει έναν μαύρο είχε προκαλέσει ποικίλα σχόλια. Σε αντίθεση με οπαδικά γκρουπ σε άλλες χώρες που προσέχουν πότε εξωτερικεύουν τις ακροδεξιές τους τάσεις, στην Ουκρανία τα πράγματα είναι διαφορετικά και τον τελευταίο καιρό έχουν γίνει χειρότερα. Σχέσεις με ακροδεξιά γκρουπ υπάρχουν, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο, αλλά με τον πόλεμο στην Ανατολική Ουκρανία να συνεχίζεται, η εμμονή ότι η χώρα πρέπει να μείνει πιστή στις παραδόσεις της έχει πυροδοτήσει ένα κύμα έξαρσης του εθνικισμού, η οποία γίνεται αντιληπτή και στις κερκίδες. Και ο εχθρός δεν είναι άλλος από τους φιλορώσους αυτονομιστές.

Καλυμμένα πρόσωπα, λοστοί, μάσκες, αλυσίδες, μαύρα μπουφάν. Κι όλα αυτά γύρω από ένα ποδοσφαιρικό γήπεδο. Πρόσφατες φωτογραφίες έχουν καταγράψει τους «άνδρες με τα μαύρα» έξω από το γήπεδο της Ντιναμό Κιέβου και όχι μόνο. Ο «Δεξιός Τομέας», που αποτελεί τον στρατιωτικό βραχίονα του επίσημου ακροδεξιού κόμματος Svoboda, έχει πρωτοστατήσει στις μάχες με την αστυνομία και ονειρεύεται μια «καθαρή» Ουκρανία, χωρίς Ρώσους σε αυτή. Οι νοσταλγοί των ναζί αναζητούν και βρίσκουν οργανωμένους οπαδούς των ουκρανικών συλλόγων, τους οποίους στρατολογούν, αν και δεν χρειάζονται ιδιαίτερα μαθήματα. Οι σκληροί Ουκρανοί χούλιγκανς είναι τις περισσότερες φορές έτοιμοι για να βγουν στους δρόμους και τις πλατείες και να πολεμήσουν για το «κοινό καλό».

Ο «Δεξιός Τομέας» είναι ξεκάθαρος στο μανιφέστο του. Στόχος του είναι η «καταστροφή του σκελετού του κράτους» και «η αυστηρή τιμωρία των προδοτών και όσων εμποδίζουν την επαναστατική ενέργεια των μαζών». Το BBC έγραψε πως ο «Δεξιός Τομέας» μπορεί να μην έχει κάποιον φανερό ηγέτη και χρηματοδότη, αλλά έχει ξεκάθαρο αντί - ρωσικό στόχο και μαζί του έχουν ταχθεί οι ακροδεξιές ομάδες «Ουκρανοί Πατριώτες» και «Τρίαινα». Όλες τους απαρτίζονται κατά σημαντικό μέρος από φασίστες Ουκρανούς χούλιγκανς.

Όπως έχει δείξει το πρόσφατο παρελθόν σε Αίγυπτο και Τουρκία, οι οπαδικοί πυρήνες παίζουν το δικό τους ρόλο κατά τη διάρκεια αντικαθεστωτικών διαδηλώσεων. Στην Ουκρανία, μετά τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις και τις εχθροπραξίες, τα οπαδικά γκρουπ ουσιαστικά σχημάτισαν μια προσωρινή συμμαχία, με στόχο να προστατέψουν τους διαδηλωτές στους δρόμους. Οπαδοί 15 ομάδων της πρώτης κατηγορίας και 23 ομάδων χαμηλότερων κατηγοριών συμφώνησαν να σταματήσουν τις μεταξύ τους μάχες, για να τον κοινό τους σκοπό. Προφανώς, οι οπαδοί δεν αποφάσισαν ξαφνικά να υποστηρίξουν την ευρωπαϊκή πλευρά της Ουκρανίας, αλλά το καθεστώς του Γιανούκοβιτς και η καταστολή με μισθοφόρους να πλαισιώνουν την αστυνομία φυσικά τους έβρισκε αντίθετους. Αρκετά από τα γκρουπ που πήραν μέρος στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις δεν είχαν καθόλου δημοκρατικές ιδέες, ούτε συμμερίζονταν της ιδέες των "συντρόφων" τους στους δρόμους . Οι ultras της Ντνίπρο, μαζί με αυτούς της Σαχτάρ και της Μέταλιστ από την ανατολική Ουκρανία, όπου το φιλορωσικό στοιχείο είναι έντονο, έγιναν αποδέκτες ευχαριστήριας δήλωσης του Πέτρο Ποροσένκο, τότε ηγέτη της αντιπολίτευσης, για την δράση τους στο πλευρό των διαδηλωτών.

Η σημαία με το κάτι μεταξύ σε «Ν» και σβάστικα που εμφανίστηκε στην κερκίδα των οπαδών της Ντνίπρο, αποδεικνύει ότι οι συσχετισμοί δεν είναι αβάσιμοι. Το τάγμα Αζόβ πρόκειται για μια ακροδεξιά παραστρατιωτική οργάνωση, η οποία δημιουργήθηκε το 2014 για να προσφέρει τις υπηρεσίες της στο καθεστώς, με βασικά καθήκοντα την επιβολή του νόμου, την παρακολούθηση των «υποκινητών», τον έλεγχο των διαδηλώσεων. Τον Οκτώβριο, το νορβηγικό κανάλι TV2 παρουσίασε βίντεο με μισθοφόρους του τάγματος να κρατούν σημαία του νεοναζιστικού κόμματος. Ένας από τους γνωστούς υποστηρικτές και χρηματοδότες του, είναι και ο ιδιοκτήτης της Ντνίπρο, Ιχόρ Κολομόισκι, ο οποίος στηρίζει ανοιχτά τις μάχες κατά των φιλορώσων. Ο ίδιος ο ολιγάρχης με τις τρεις εθνικότητες, φερόταν να προσφέρει αμοιβή 10.000 δολαρίων για κάθε "Ρώσο Σαμποτέρ" που έπεφτε στα χέρια των μαχητών του. Μάλιστα, το συγκεκριμένο τάγμα το ονόμασαν κάποιοι και «Τάγμα Κολομόισκι» ή «τάγμα Ντνίπρο», παραπέμποντας φυσικά στην ποδοσφαιρική ομάδα, που αύριο θα ζήσει την μεγαλύτερη μέρα της ιστορίας της. Η φυσική της έδρα μπορεί να μην έχει χτυπηθεί ακόμα από τον πόλεμο, αλλά για λόγους ασφαλείας η UEFA αποφάσισε να δίνει όλα τα παιχνίδια της στην Ευρώπη στο Κίεβο.

Φυσικά, η οπαδική συμμαχία, οι παραστρατιωτικές οργανώσεις και η στρατολόγηση από τους πυρήνες των Ultras, φέρνει ανθρώπους που είχαν μάθει να μάχονται στους δρόμους και στην κερκίδα στην καρδιά των συγκρούσεων. Και τα πράγματα γίνονται πολύ πιο σοβαρά. «Από αυτά που γνωρίζουμε το πιο πιθανό είναι ότι μέλη των οπαδών της Ντνίπρο έχουν πάρει μέρος στις εχθροπραξίες του Ντονμπάς», μας λέει ξεκάθαρα ο Βεθ. «Είναι πιθανόν οι ultras της Ντνίπρο να μάχονταν στον πόλεμο, τα πρόσφατα γεγονότα έχουν επηρεάσει τους πάντες στην χώρα και έχουν οδηγήσει σε κάποια ακραία μέτρα, αλλά είναι δύσκολο να πεις με βεβαιότητα. Μπορεί να είναι στρατιώτες που υποστηρίζουν το σύλλογο και κουβαλούν τα σήματα και τα εμβλήματα της ομάδα για να ενθαρρύνουν τον αγώνα τους, ή εθελοντές που συναντήθηκαν στις κερκίδες. Οι οπαδοί ήταν σίγουρα αναμειγμένοι στα πολιτικά γεγονότα από την αρχή, ήταν σε πολλές διαδηλώσεις του Μεϊντάν, προστατεύοντας διαδηλωτές από την αστυνομία. Σε αυτό το σημείο, όλα τα ultra groups συμφώνησαν να μην μάχονται μεταξύ τους. Δεν είχα δει τόσα πολλά ακροδεξιά σύμβολα στις ουκρανικές κερκίδες, μέχρι που άρχισαν τα πρόσφατα προβλήματα, αλλά τώρα τα βλέπω. Η έδρα της Ντνίπρο είχε τιμωρηθεί νωρίτερα στο τουρνουά για ένα πανό και ρατσιστική συμπεριφορά», προσθέτει στοgazzetta.gr ο Σαούλ Ποπ, δημοσιογράφος με έδρα την Αγγλία και ειδίκευση στο Ρωσικό και Ουκρανικό ποδόσφαιρο.

Όπως αναφέρει το Newsweek, οι ρωσικές αρχές εξέδωσαν ένταλμα σύλληψης το καλοκαίρι για τον Κολομόισκι, με την κατηγορία «οργανωμένων δολοφονιών πολιτών», μέσω των παραστρατιωτικών οργανώσεων που χρηματοδοτεί. Δεν είναι μόνο το τάγμα Αζόβ. Το ίδιο διάστημα που η Ννίπρο τιμωρούταν από την UEFA για ρατσιστικά συνθήματα, η Διεθνής Αμνηστία καταδίκασε την τακτική των παραστρατιωτικών ομάδων, συγκρίνοντας τα εγκλήματα πολέμου που διέπρατταν με αυτά του ISIS. Απαγωγές, παράνομες κρατήσεις, βασανιστήρια και πιθανές εκτελέσεις ήταν μερικά από αυτά τα οποία καταλόγιζαν στο τάγμα Αϊντάρ, μια ακόμα οργάνωση που χρηματοδοτείται από τον ιδιοκτήτη της φιναλίστ στο Europa League. Μητέρα νεαρού που είχε πολεμήσει με τους αντάρτες δήλωνε ότι έλαβε το κεφάλι του γιου της σε ξύλινο κουτί.

Η Διεθνής Αμνηστία ανέφερε ότι οι παραστρατιωτικές οργανώσεις δρούσαν σε πλήρη συνεννόηση με τις αρχές. Στα τάγματα υπό τον έλεγχο του Κολομόισκι, στρατολογούνται σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες και οργανωμένοι οπαδοί της ομάδας. Αν και δύσκολα θα βρεθεί κάποιος insider να μιλήσει ανοιχτά για αυτό. «Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι ο Κολομόισκι είναι σίγουρα ένας πολύ δυνατός άνδρας. Ένας από τους ολιγάρχες που είναι ακόμα πολύ σημαντικοί στην Ουκρανία. Η Ντνιπρο είναι ο μεγαλύτερος σύλλογός του. Το προηγούμενο κλαμπ που έλεγαν ότι χρηματοδοτούσε, η Κρίμπας Κρίβι Ριχ της μεγάλης κατηγορίας, οδηγήθηκε στη χρεοκοπία πριν από δύο σεζόν. Έχει όντως τον δικό του ιδιωτικό στρατό, κάτι που οι αρχές του Κιέβου δείχνουν ότι θέλουν να σταματήσουν», τονίζει Σαούλ Ποπ.

Ούτε στα ουκρανικά ΜΜΕ υπάρχουν ιδιαίτερες αναφορές για την δράση του αφεντικού της Ντνίπρο, αφού τα. πλοκάμια του έχουν φτάσει μέχρι τον Τύπο, τον οποίο φέρεται να ελέγχει στον μεγαλύτερο βαθμό. Ο Κολομόισκι δραστηριοποιείται στο φυσικό αέριο, τον χάλυβα και το πετρέλαια, είναι επικεφαλής του ομίλου «Privat» που επεκτείνεται σχεδόν σε όλο τον κόσμο και ελέγχει χιλιάδες επιχειρήσεις σε κάθε είδους βιομηχανία, από την Ουκρανία μέχρι και την Γκάνα.

Ο Κολομόισκι έχει ανοιχτή κόντρα εδώ και αρκετό καιρό με τον πρόεδρο της Ρωσίας, Βλάντιμιρ Πούτιν. «Είναι σχιζοφρενής και τρελός», είχε πει ο ισχυρός άνδρας της Ντνίπρο για τον Πούτιν, με τον τελευταίο να του κάνει καταγγελία για απάτη εις βάρος του Ρομάν Αμπράμοβιτς. Είναι προφανές πως ο Κολομόισκι είναι υποστηρικτής της αντί - ρωσικής επανάστασης που τα τελευταία χρόνια βρίσκει ολοένα και περισσότερους συμμάχους σε εξέδρες και πλατείες της Ουκρανίας. «Ο Κολομόισκι είναι ένας από τους πιο δυνατούς ολιγάρχες στη χώρα. Στο παρελθόν έχει σταθεί απέναντι στην ομάδα του Ντόνετσκ και τον Ρινάτ Αχμέτοφ. Ο Κομοΐσκι έχει στην πραγματικότητα έναν μικρό ιδιωτικό στρατό, όπως αρκετοί ακόμα ολιγάρχες, αλλά δεν νομίζω ότι στρατολογεί απευθείας από την σκηνή των ultras. Κάποιοι από την ιδιωτική ασφάλεια είναι οπαδοί, αλλά δεν νομίζω ότι υπάρχει ευθεία σύνδεση», μας λέει ο Μανουέλ Βεθ, ο οποίος δεν στηρίζεται απλά στις φήμες αν δεν δει αποδείξεις.

Το όνομα του ολιγάρχη έπιασαν στο στόμα τους και οι ποδοσφαιρόφιλοι, πιστώνοντας σε εκείνον και στα χρήματά του την πρόκριση της Ντνίπρο στον τελικό. Η αλήθεια είναι πως και στα δύο ματς με την Νάπολι για τα ημιτελικά, οι Ουκρανοί είχαν πολύ ευνοϊκή διαιτησία και τα σφυρίγματα έδωσαν την αφορμή για σχόλια περί ανάγκης της UEFA να έχει έναν χρηματοδότη στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο σαν τον Κολομόισκι. Αυτή η ανάγκη όμως μπορεί να φέρει ναζιστικά σύμβολα στις εξέδρες σε έναν τελικό ευρωπαϊκής διοργάνωσης, κάτι που σίγουρα δεν θα ήθελαν οι αξιωματούχοι της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας. Μόλις 11 μέρες πριν, άλλωστε, η ευρωπαϊκή Ομοσπονδία ξεκίνησε πειθαρχικές διαδικασίες κατά του συλλόγου, για τα όσα έκαναν οι οπαδοί του στο ματς με τους «παρτενοπέι». Από την άλλη, είναι πιθανόν τα πράγματα να εξελιχθούν όπως στο Euro του 2012, όπου όλος ο πλανήτης περίμενε κρούσματα ρατσιστικής βίας, χωρίς να γίνει το παραμικρό.

«Η Ουκρανία πάντα είχε τα ζητήματά της με τις ρατσιστικές συμπεριφορές των οπαδών, αν και όλοι φόβοι για τα κρούσματα ρατσισμού στο Euro 2012 αποδείχθηκαν αβάσιμοι. Τώρα, το αν οι οπαδοί έχουν συγκεκριμένους πολιτικούς δεσμούς, αποτελεί μια καλή ερώτηση. Υποψιάζομαι η ηλεκτρισμένη και σε κάποιες περιπτώσεις χαοτική φύση των πραγμάτων αυτές τον καιρό στην Ουκρανία κάνει τα πράγματα πιο περίεργα. Η κοινωνία είναι πολωμένη και αυτά που βλέπουμε στις εξέδρες είναι μια αντανάκλασή της», καταλήγει στο gazzetta.gr ο Σαούλ Ποπ. Είναι εμφανές ότι το πρόβλημα δεν επικεντρώνεται στις κερκίδες, αλλά έχει βαθύτερες ρίζες στην κοινωνία...

Επιμέλεια: Θάνος Σαρρής, Βασίλης Μοιρώτσος