Όταν η χούντα «εκτέλεσε» το ποδόσφαιρο

Με αφορμή τη συμπλήρωση 40 χρόνων από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, το gazzetta.gr παρουσιάζει μία έρευνα για τον τρόπο που το καθεστώς των συνταγματαρχών έλεγξε το ποδόσφαιρο και οδήγησε στον αφανισμό αρκετές ομάδες, μεταφέροντας μαρτυρίες από ανθρώπους που την περίοδο εκείνη βρέθηκαν στην καρδιά των εξελίξεων, πληροφορίες από ρεπορτάζ της εποχής και παρουσιάζοντας «ατόφιους» τους νόμους!

Ο Ασλανίδης και οι επίτροποι

«H αθλητική του υπηρεσία ήταν πολύ μικρή και δεν επεξετείνετο, πέραν του χώρου των Δυνάμεων Καταδρομών», αναφέρει χαρακτηριστικά η Αθλητική Ηχώ τον Ιούλιο του 1968. Παρόλα αυτά, ο Κωνσταντίνος Ασλανίδης, αντισυνταγματάρχης Πεζικού όταν έγινε το πραξικόπημα, ήταν ο άνθρωπος που με την εγκαθίδρυση της δικτατορίας ανέλαβε να ελέγξει τον αθλητισμό και το ποδόσφαιρο κατ' επέκτασιν. Η χούντα προχώρησε στον Α.Ν 127/1967 «Περί αναδιοργανώσεως του εξωσχολικού αθλητισμού». Ο αναγκαστικός νόμος ρύθμιζε τις λειτουργίες των σωματείων και εξασφάλιζε διαρκή έλεγχο του κράτους σε αυτά μέσω των κυβερνητικών επιτρόπων, οι οποίοι ουσιαστικά αποτελούσαν τα μάτια και τα αυτιά του καθεστώτος μέσα στα σωματεία. Τους έλεγαν και «στρατιωτικούς», καθώς στην πλειοψηφία τους ήταν στρατιωτικοί και ουσιαστικά ήταν εκείνοι που έλεγχαν το σύλλογο και μετέφεραν τυχόν παρεκκλίσεις στους επικεφαλής τους. Παράλληλα, από τα χέρια τους περνούσαν και τα χρήματα που έδινε στις ομάδες η Γενική Γραμματεία.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο Άρθρο 22: «Η εποπτεία και ο έλεγχος επί των σωματείων των καλλιεργούντων οιονδήποτε κλάδον Σωματικής Αγωγής ως και επί των υπερκειμένων αυτών ενώσεων παντός βαθμού ανήκει εις το Υπουργείον Προεδρία της Κυβερνήσεως, ασκείται δε δια της Γενικής Διευθύνσεως Αθλητισμού». Στο Άρθρο 24 προβλέπεται ότι ο Υπουργός Προεδρία της Κυβερνήσεως μπορεί όποτε κρίνει να διαλύσει την διοίκηση ενός αθλητικού σωματείου, αν κρίνει ότι «παραβιάζει τας εκ των ισχυόντων Νόμων και Κανονισμών».

Ξεκαθαρίζεται δε ότι: «Απαγορεύεται η εγγραφή ως μέλους σωματείου, καλλιεργούντος οιονδήποτε κλάδον σωματικής Αγωγής προσώπου μη νομιμόφρονος...». Η τότε ΓΓΑ ήταν πανίσχυρη, ρύθμιζε και έλεγχε τα πάντα στον αθλητισμό. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της απομάκρυνσης του Κώστα Καραπατή από τον πάγκο της Εθνικής το 1968. Ο λόγος δεν είχε να κάνει με τα αποτελέσματα της ομάδας, αλλά επειδή τόλμησε να κάνει παρατήρηση στις συζύγους του Ασλανίδη και του Δέδε, τότε ισχυρού άνδρα του ποδοσφαίρου. Οι δύο γυναίκες κάπνιζαν μέσα στο πούλμαν της ομάδας μετά από μια αναμέτρηση με την Ελβετία και ο Καραπατής τους ζήτησε να κατέβουν!

Για τους κυβερνητικούς Επιτρόπους ο Ασλανίδης είχε ερωτηθεί στη συνέντευξή του για το αν πρέπει να συνδέονται συναισθηματικά με τους συλλόγους που τοποθετούνται. Η απάντησή του ήταν: «Νομίζω ότι ο θεσμός αυτός, ο οποίος και τα παρελθόν ίσχυε με άλλη ονομασία, αλλά ουδέποτε εφηρμόσθη, δεν απέτυχε. Κατά συνέπειαν δεν υπάρχει λόγος να καθορίζεται αν οι Κυβερνητικοί Επίτροποι πρέπει να είναι οπαδοί ή αντίπαλοι των ομάδων που τοποθετούνται. Τα κριτήρια της εκλογής του είναι εντελώς διαφορετικά».

Στο άρθρο 48 αναφέρεται: «Παρ' εκάστω σωματείω παντός βαθμού και κλάδου Σωματικής Αγωγής, διορίζεται δι' αποφάσεως του Υπουργού Προεδρίας της Κυβερνήσεως άμισθος Κυβερνητικός Επίτροπος. Εν περιπτώσει μη διορισμού Κυβερνητικού Επιτρόπου ή κωλύματος του διορισθέντος εις την άσησιν των καθηκόντων του, τα καθήκοντα ταύτα ασκεί ο οκείος Νομαρχιακός Επιθεωρητής Σωματικής Αγωγής». Στα καθήκοντα τους αναγράφεται ότι «οφείλουσι να αναφέρωσιν εις την Γενικήν Διεύθυνσην Αθλητισμού» όλες τις αποφάσεις των διοικητικών Σουμβουλίων ή των Γενικών Συνελεύσεων.

Ο νόμος της διάλυσης

Ακολούθησε το Νομοθετικό Διάταγμα 76, περί τροποποποιήσεως και συμπληρώσεως του Α.Ν 127/1967, το οποίο προέβλεπε μεν στοιχειώδεις δημοκρατικές λειτουργίες, αλλά φυσικά δεν εμπόδισε τις εξωδιοικητικές παρεμβάσεις, ούτε άλλαξε το γενικότερο κλίμα. Για όσους ενδιαφέρονται, το gazzetta.gr παρουσιάζει τα πλήρη κείμενα και των δύο νόμων τα οποία μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ και ΕΔΩ. Αρμόδια για την διεξαγωγή και την οργάνωση των Πρωταθλημάτων ήταν αρχικά η Ένωσις Σωματείων Αμειβομένων Ποδοσφαιριστών (ΕΣΑΠ), η οποία αντικαταστάθηκε από την ΕΠΟ με το Ν.Δ 76.

Σύμφωνα με τις προσταγές της χούντας και μετά από απόφαση του Ασλανίδη, κάθε νομός της Ελλάδας θα έπρεπε να έχει μια ομάδα στη Β' Εθνική. Η εν λόγω διαταγή αποτέλεσε μια καλή αφορμή για να διαλυθούν σωματεία που η παρουσία τους δεν βόλευε το καθεστώς. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι όλες οι ομάδες που εξαναγκάστηκαν στη συγχώνευση ή την διάλυση ήταν... αντάρτικες. Κάποιες απλά τις πήρε η μπάλα, ενώ άλλες είχαν απλά ιστορία με την αριστερά ή κάποια μεμονωμένα στελέχη! «Σκοπός μου δεν είναι καταστρέψω τους μεγάλους συλλόγους, αλλά να δημιουργήσω περισσότερους μεγάλους συλλόγους», έλεγε σχετικά ο πανίσχυρος ΓΓΑ για τα πλάνα του.

«Ο αριθμός των σωματείων εκάστου Ομίλου, καθορίζεται κατ' έτος δι' αποφάσεων του Υπουργού Προεδρίας της Κυβερνήσεως μη δυνάμενος να είναι κατώτερος των δώδεκα οδ' ανώτερος των δέκα έξι», ανέφερε χαρακτηριστικά το άρθρο 39, δίνοντας έτσι στους αρμόδιους το περιθώριο να προσθέτουν ή να αφαιρούν ομάδες! Την περίοδο 1967-68, στη Β' Εθνική αγωνίστηκαν 16 ομάδες σε δύο ομίλους, παρότι αρχικά η απόφαση ήταν να βρίσκονται 14 ομάδες σε κάθε όμιλο! Προφανώς, κάποιοι δεν έπρεπε να πέσουν...

«Η πρώτη ήττα της χούντας!»

Η Γ' Εθνική διαλύθηκε και σε σωματεία που είχαν καταφέρει να κερδίσουν μέσα στο γήπεδο την άνοδό τους, όπως η ΑΕΚ Φαλήρου, ο Αστέρας Ζωγράφου, η Ελπίδα Δράμας, ο Θερμαϊκός το καθεστώς δεν επέτρεψε την άνοδο. Αντίθετα, συμμετείχαν στην νεοσύστατη Β' Εθνική ομάδες που είχαν καλές σχέσεις με το καθεστώς... Την επόμενη χρονιά, στους ομίλους έπαιξαν 18 ομάδες. Την περίοδο 1969-70, όμως, αποφασίστηκε στη Β' Εθνική να γίνουν τρεις όμιλοι και αυτό γιατί, σύμφωνα με τις μαρτυρίες, ο Ασλανίδης ήθελε να χωρέσει κάποιους που δεν κατάφεραν να πάρουν την άνοδο από τα ερασιτεχνικά με άλλο τρόπο! Ο κύριος Σταύρος Καρακασίδης, ιστορικός παράγοντας της Καλλιθέας, θυμάται στο gazzetta.gr την ομάδα του να κερδίζει στα μπαράζ ανόδου το Κορωπί και το καθεστώς ως δια μαγείας να εμφανίζει και τις δύο ομάδες στη Β' Εθνική! «Από το Κορωπί ήταν ο Δέρβος, συνεργάτης του Ασλανίδη και μάλιστα όταν η Καλλιθέα κέρδισε την ομάδα το BBC μετέδωσε ηχογραφημένο μήνυμα που έλεγε "η πρώτη ήττα της χούντας". Παρόλα αυτά, ανεβήκαμε και οι δύο, αφού ο Ασλανίδης άλλαξε το νόμο», μας λέει.

Στις ομάδες που «θυσιάζονταν» στο βωμό της συγχώνευσης, συχνά έφερναν ως επιχείρημα την οικονομική επιβίωση, καθώς και την ενδυνάμωση ολόκληρης της περιοχής που αντιπροσώπευαν. Η απαγόρευση των μεταγραφών για μια τριετία και οι δηλώσεις που έφερε από τον Ασλανίδη δείχνουν ότι μέσω του προϋπολογισμού η ΓΓΑ προσπαθούσε να ελέγξει όσο το δυνατόν περισσότερο τα σωματεία και να τα απαλλάξει από... ανεπιθύμητα στοιχεία. «Είναι αστείο τα χρήματα που τους δίδω να τα ξοδεύουν για να αγοράσουν ποδοσφαιριστάς», δηλώνει ξεκάθαρα όσον αφορά την αρχική απαγόρευση μεταγραφών, ενώ σε ερώτηση για το ποιος είναι ο τρόπος για να καλύπτουν το παθητικό τους οι σύλλογοι ανέφερε: «Εφαρμόζοντας βασικώς πολιτικήν περισυλλογής και ενισχυόμενοι κατά το δυνατόν από τη Γενική Γραμματεία».

Επίσης, απαγορευόταν η πρόσληψη ξένου προπονητή, πέραν των ακόλουθων προϋποθέσεων: «Της παροχής εγκρίσεως υπό του Υπουργού Προεδρίας της Κυβερνήσεως προ της καταρτίσεως της περί προσλήψεώς του συμφωνίας και της ταυτοχρόνου πρσολήψεως Έλληνος προπονητού κεκτημένου άδειας της Γενικής Διευθύνσεως Αθλητισμού διά την διδασκαλίαν του αθλήματος ή της παιδίας δι ην προσλαμβάνεται ο αλλοδαπός προπονητής, εκτός εάν δεν υπάρχη Έλλην τοιούτος».

Η συναυλία του Θεοδωράκη, ο υποβιβασμός και η «υπόθεση των πέντε»

Ο Εργοτέλης αποτελεί την ομάδα στην οποία πιθανότατα η χούντα άπλωσε περισσότερο το μακρύ χέρι της. Στο εξαιρετικό βιβλίο «Εργοτέλης 1929-2009» του καθηγητή Γιάννη Ζαϊμάκη, ένα ολόκληρο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στην συγκεκριμένη περίοδο. Τα στοιχεία που ακολουθούν προέρχονται από την έρευνα του κύριου Ζαϊμάκη.

Παρότι το σωματείο του Ηρακλείου είχε ξεκάθαρη αριστερή ταυτότητα, τα γεγονότα ξεκινούν από το καλοκαίρι του 1966 και τη συναυλία του Μίκη Θεοδώράκη, τότε βουλευτή της ΕΔΕ, στο γήπεδο της ομάδας. Οι συναυλίες του μεγάλου Έλληνα μουσικοσυνθέτη είχαν ιδεολογικό περιεχόμενο και στόχευαν στην αφύπνιση του κόσμου, με τις αρχές να κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να τις εμποδίσουν. Πολλοί αθλητικοί σύλλογοι αρνούνταν από φόβο μήπως θεωρηθεί ότι εμπλέκουν την πολιτική με τον αθλητισμό να δώσουν τις έδρες τους για τέτοιες συναυλίες.

Στον Εργοτέλη όμως, στον οποίο απευθύνθηκε ο Σύλλογος Κρητών Σπουδαστών για τη συναυλία, υπήρχαν βουλευτές της ΕΔΕ και άνθρωποι με δημοκρατικό πνεύμα. Η πρόταση, λοιπόν, έγινε αποδεκτή. Ο πρόεδρος, άλλωστε, Μανόλης Φαρσάρης, είχε έντονη πολιτική δράση και συμμετείχε στον αντιδικτατορικό αγώνα. Οι πιέσεις στο σύλλογο από τις στρατιωτικές αρχές και τη Νομαρχία Ηρακλείου ήταν έντονες, όμως το Δ.Σ δεν ενέδωσε. Ο Θεοδωράκης προχώρησε σε δύο διαδοχικές συναυλίες, αποσπώντας πολύ θετικά σχόλια, ενώ ο Εργοτέλης, που τότε έπαιζε στη Β' Εθνική, κέρδισε τη συμπάθεια των δημοκρατών της πόλης. Οκτώ μήνες μετά την συναυλία, η επιβολή της δικτατορίας ήταν γεγονός. Ο Στέλιος Παττακός γνώριζε καλά τα όσα είχαν γίνει με τον Θεοδωράκη καθώς και το παρελθόν του συλλόγου, μιας και είχε μεγαλώσει στην Κρήτη. Η εκδίκηση ήταν θέμα χρόνου...

Από τις πρώτες μέρες στελέχη του Εργοτέλη κλήθηκαν να απολογηθούν, ενώ άκουσαν απειλές για κατάσχεση του γηπέδου τους! Το σωματείο καταγγέλθηκε ως κομμουνιστικό από κάποιους που είχαν ήδη συνταχθεί με το νέο καθεστώς. Τον Ιούνιο του 1967, οι στρατιωτικές αρχές ανακοίνωσαν την καθαίρεση του 12μελους Δ.Σ του συλλόγου και τον διορισμού νέου 15μελούς. Έξι παράγοντες απολύθηκαν ως «εθνικά ανάξιοι» και οι υπόλοιποι υποβιβάστηκαν.

Το καθεστώς φρόντισε ώστε οι νέοι παράγοντες να είναι του χεριού τους και έκαναν ό,τι μπορούσαν για να δημιουργήσουν διχόνοια στο σύλλογο. Παράλληλα, υπήρξαν προσαγωγές μελών της ομάδας, μεταξύ των οποίων και του προέδρου, Μανώλη Φαρσάρη! Τον Μάιο του '68, στο πλαίσιο της εκκαθάρισης από «κομμουνιστικά και αντεθνικά στοιχεία» όλα τα προ 21ης Απριλίου μέλη του σωματείου διαγράφονται, ενώ η επιτήρηση είναι αυστηρότατη και ζητείται αλλαγή καταστατικού. Ο σύλλογος ταλανίζεται από διοικητική αστάθεια και τρομερά οικονομικά προβλήματα, τα οποία έγιναν ακόμα περισσότερα από τον αναγκαστικό υποβιβασμό το καλοκαίρι του 1967, στερώντας έτσι από την ομάδα τις όποιες προοπτικές ανάπτυξης. Στις πιέσεις για συγχώνευση με τον ΟΦΗ, αρκετά μέλη του Δ.Σ παρουσιάστηκαν ενδοτικά, ωστόσο η συνένωση χάλασε από τις αντιδράσεις των φιλάθλων και των δύο ομάδων.

Μετά τον επιβαλλόμενο υποβιβασμό του Εργοτέλη λόγω της αύξησης των ομάδων που έπεφταν από την Β' Εθνική και μόλις ένα μήνα μετά την καθαίρεση του Δ.Σ, οι άνθρωποι της ομάδας αντέδρασαν. Ζήτησαν την εφαρμογή κριτηρίων όπως η ιστορικότητα, ο πληθυσμός της πόλης η τελική κατάταξη και άλλα. Ο Εργοτέλης, άλλωστε, ήταν ισόβαθμος με τον Ατρόμητο Πειραιά στην 9η θέση, ενώ τα συγκεκριμένα κριτήρια είχαν ληφθεί υπόψιν στον Πειραιά. Παρόλα αυτά, δεν υπήρξε ανταπόκριση. Δύο μέτρα και δύο σταθμά δηλαδή!

Ένα χρόνο μετά, όταν ο ΟΦΗ είχε ανέβει στην Α' Εθνική και δεν υπήρχε το γεωγραφικό κριτήριο, το αίτημα του Εργοτέλη για επιστροφή στη Β' εθνική απορρίφθηκε, δείχνοντας ότι το σωματείο βρισκόταν στο στόχαστρο. Μετά τον τελικό υποβιβασμό του στο ερασιτεχνικό πρωτάθλημα το καλοκαίρι του 1967, η ομάδα κλήθηκε να συμμετάσχει στα τοπικά ερασιτεχνικά πρωταθλήματα...

Τρία από τα μέλη του συμβουλίου του 1966, από αριστερά, ο αντιπρόεδρος Κώστ. Πανταζής (παρέμεινε απλός σύμβουλος) και καθαιρεθέντες Μαν. Φαρσάρης (πρόεδρος) και Γιαν. Φραγκιαδάκης (σύμβουλος) μαζί με τον Μιχ. Μεσαριτάκη και τον Πολύδωρα, «εισπτράκτορα» των εισφορών μελών του συλλόγου (Πηγή: Εργοτέλης 1929-2009)

Το θέμα των «πέντε ποδοσφαιριστών»

Ένα θέμα που απασχόλησε πολύ την κρητική αθλητική κοινωνία ήταν εκείνο των πέντε παικτών του Εργοτέλη, που μετά από δικαστική διαμάχη μετακινήθηκαν στον ΟΦΗ. Οι Κώστας Θοδωράκης, Δημήτρης Παπαδόπουλος, Μανόλης Σταυρουλάκης, Κώστας Ζουράρρης και Γιώργος Σκανδαλάκης δελεάστηκαν από τη συμμετοχή τους σε ένα καλύτερο πρωτάθλημα από την παρουσία τους στην αβεβαιότητα του Εργοτέλη και δέχθηκαν να αλλάξουν φανέλα, μετά από προσέγγιση παραγόντων των «μελανόλευκων». Μάλιστα, παράγοντες του ΟΦΗ τους είχαν φυγαδεύσει σε αγροτικές περιοχές του Ηρακλείου, προκειμένου να μην πιεστούν για ανανέωση συμβολαίου!

Ο Εργοτέλης κατήγγειλε στην ΕΠΟ την «απροκάλυπτη προσπάθεια αποσπάσεως και αποπλανήσεως αθλητών του» και οι σχέσεις των δύο ομάδων έφτασαν σε οριακό σημείο. Η δικαστική διαμάχη ολοκληρώθηκε με την έκδοση της υπ. αριθμόν 1/5-1-1968 απόφασης του ΑΚΑΔ, που κατοχύρωνε τους παίκτες στον ΟΦΗ. Μια προσωρινή απόφαση ανάκλησης κατόπιν συνάντησης των ανθρώπων του Εργοτέλη με τον Ασλανίδη γρήγορα έπαψε να ισχύει αφού η ΕΠΟ ήταν εκείνη που ανέλαβε να στηρίξει την απόφαση του ΑΚΑΔ. Οι «αριστερές τάσεις» του Εργοτέλη, σαφώς και υπονόμευσαν την έκβαση της υπόθεσης...

Η ομάδα του Εργοτέλη στα τέλη της δεκαετίας του '60 (Πηγή: Εργοτέλης 1929-2009)

«Προτίμησαν να σταματήσουν το ποδόσφαιρο!»

Ο Αστέρας Τρίπολης πλέον παλεύει για την έξοδό του στην Ευρώπη, ωστόσο την περίοδο εκείνη έπεσε θύμα των προσταγών του Ασλανίδη! Διαλύθηκε το 1968 µε την υπ’ αριθµ. 345 απόφαση του Πρωτοδικείου Τριπόλεως, κατ’ επέκταση του νόµου που ήθελε μία μόνο ομάδα στην Αρκαδία. Συγχωνεύθηκε µε την ΑΕΚ Τρίπολης, τον Όµιλο Τριπόλεως, τον Ερµή Μερκοβουνίου και τον Παναρκαδικό, µε τον τελευταίο να δίνει το όνοµα και το γήπεδο στη νέα οµάδα. Ο Παναρκαδικός υπήρχε ήδη από το 1928, ωστόσο άλλαξε το καταστατικό του για να δεχθεί και τις υπόλοιπες ομάδες στους κόλπους του.

Ο κύριος Νίκος Φούφας (φωτό δεξιά) είναι ακόμα και σήμερα στέλεχος του Αστέρα Τρίπολης, όντας μια από τις ζωντανές ιστορίες του! Ήταν εκείνος που μετά το τέλος της δικτατορίας, μαζί με τα παιδιά της γειτονιάς του, δημιούργησε ξανά την αρκαδική ομάδα.

Πλεόν, είναι φροντιστής στον Αστέρα. Με δηλώσεις του στο gazzetta.gr θυμάται την περίοδο της διάλυσης: «Το 1967-68 ήρθε ο Αγγελόπουλος στην ΕΠΣ και αποφάσισε να αλλάξει τα πράγματα στο ποδόσφαιρο της Τρίπολης, στηρίζοντας μόνο τον Παναρκαδικό. Από τους τότε ποδοσφαιριστές του Αστέρα Τρίπολης, μόνο οι τρεις συνέχισαν στην ομάδα του Παναρκαδικού. Οι υπόλοιποι αποφάσισαν είτε να σταματήσουν το ποδόσφαιρο, είτε να φύγουν για άλλες ομάδες, παίζοντας όμως για τους ίδιους, όχι για καριέρα. Ο πρόεδρος της τότε ομάδας, ο Τσαβδάρης, έφυγε μετά τη διάλυση. Πήγε σε ένα νησί και ούτε ξανακούσαμε για αυτόν».

Όσον αφορά τους λόγους των συγχωνεύσεων, ο κύριος Φούφας τονίζει: «Μας έλεγαν ότι οι λόγοι ήταν οικονομικοί, γιατί δεν έφταναν τα λεφτά. Αλλά ο Αστέρας είχε δυνατά πρόσωπα για μέλη, δεν ήταν μόνο το οικονομικό. Όσοι πήγαν να αντιδράσουν; "Μη μιλάτε για το καλό της Αρκαδίας". Που να μιλήσεις; Κανείς όμως δεν ήθελε τη συγχώνευση και ήταν πολύς ο κόσμος που σταμάτησε να πηγαίνει το γήπεδο. Το 1977-78 με ένα φίλο μου και τα παιδιά της γειτονιάς αποφασίσαμε να ξαναφτιάξουμε τον Αστέρα». Ο Αστέρας αναγνωρίζεται ξανά από το πρωτοδικείο με την υπ' αριθμόν 368 απόφαση και η ιστορία του συνεχίζεται, με αποκορύφωμα φυσικά τα τελευταία χρόνια, όπου πρωταγωνιστεί στη Σούπερ Λιγκ και αποτελεί έναν υγιή σύλλογο. Επίσης, μετά την χούντα επέστρεψε στα πρωταθλήματα της ΕΠΣ Αρκαδίας και η ΑΕΚ Τρίπολης.

«Τους κυνηγούσαν στις δουλειές τους!»

Η εμπειρία της διάλυσης ήταν γνωστή για την ομάδα του Διαγόρα Ρόδου. Την είχε βιώσει τι 1929 από τις ιταλικές κατοχικές δυνάμεις, λόγω της πατριωτικής δράσης των μελών του! Η ιστορία επαναλήφθηκε κατά την περίοδο της χούντας. Ο σύλλογος ήταν γνωστός για την κοινωνική και την πολιτιστική του δράση, αλλά έπρεπε να θυσιαστεί για τη δημιουργία της νέας ομάδας. Τη σεζόν 1966-67, οι «κυανέρυθροι» φτάνουν μια ανάσα από την άνοδό τους στην Α' Εθνική. Την επόμενη χρονιά, ωστόσο, δεν είχαν την ευκαιρία να παλέψουν...

Ο κύριος Μιχάλης Μάχλης ήταν επί 33 χρόνια γραμματέας στο Διαγόρα. Γνωρίζει όσο λίγοι την ιστορία του και δέχθηκε να μιλήσει στο gazzetta.gr για την περίοδο της δικτατορίας. «Η χούντα διέλυσε τα τρία σωματεία που υπήρχαν στο νησί, τον Διαγόρα, τον Δωριέα και τον ροδιακό και έκανε τον Α.Σ Ρόδου. Ο Διαγορας και ο ροδιακός έπαιζαν στη Β' Εθνική, με τον πρώτο να βρίσκεται πιο ψηλά. Έρχεται όμως η νέα προκήρυξη και λέει ότι πέφτουν οι τελευταία 10 για την χρονιά 1967/68. Αναγκαστικά, η ομάδα διαλύθηκε, ωστόσο ο Διαγόρας δεν έδωσε τίποτα στην νέα ομάδα. Έκρυψε τα πάντα και έμειναν ανέγγιχτα, γιατί είχε στην κοινωνία της Ρόδου δυνατούς ανθρώπους που αγαπούσαν την ομάδα. Το 1970 ιδρύθηκε ξανά η ομάδα. Επειδή όμως και πάλι απαγόρευαν την ίδρυσή της, ξεκίνησε από την τρίτη κατηγορία του τοπικού.

Το 1974 ανέβηκε πάλι στη Β Εθνική. Κάποιοι γέννημα-θρέμμα Διαγορίτες, όπως ο δικηγόρος Ανδρέας Κοκκίνης και ο γιατρός Αντώνης Πολεμικός συνεδρίαζαν κρυφά και έλεγαν ότι το κάνουν για το τμήμα στίβου, όμως έτσι έβγαλαν το ποδόσφαιρο. Στο πρώτο Δ.Σ του του Α.Σ Ρόδος δεν συμμετείχε κανείς Διαγορίτης βέρος. Μιλάμε τους ανθρώπους του κυνηγούσαν στην δουλειές τους! Ο Ροδιακός, ο οποίος επίσης είχε ιστορία, ξανάγινε το 1976 και ο Δωριέας επανιδρύθηκε περίπου την ίδια εποχή. Δεν ήταν η πρώτη φορά που διέλυαν τον Διαγόρα, το είχαν κάνει οι Ιταλοί στην κατοχή. Είχε δική του φιλαρμονική ορχήστρα, οι εκδηλώσεις του είχαν και πολιτιστικό περιεχόμενο. Ακόμα και τώρα, όταν ακούω τη φιλαρμονική του Δήμου λέω "Να! Η φιλαρμονική του Διαγόρα... »

Ο κύριος Μιχάλης Μάχλης, ιστορικό στέλεχος του Διαγόρα Ρόδου

«Μας έβαλαν στο μάτι γιατί ήμασταν προσφυγική ομάδα»

Η μαρτυρία του είναι εξαιρετικά σημαντική, γιατί είναι ο μοναδικός επιζών από την τριμελή επιτροπή της Θύελλας Πατρών που συναντήθηκε με τον Ασλανίδη πριν την διάλυσή της. Η ομάδα της Αχαΐας το 1966-67 υποβιβάζεται από την δεύτερη κατηγορία και οδηγείται στον αφανισμό. Ο κύριος Γιάννης Λαμπρόπουλος θυμάται στο gazzetta.gr: «Ήταν μεγάλη ομάδα τότε η Θύελλα, έπαιζε με την Παναχαϊκή και ήταν το δικό μας Παναθηναϊκός-Ολυμπιακός. Ήταν πραγματικά η ευτυχία μας. Είχαμε θυμάμαι στα προσφυγικά ένα δωμάτιο για να ντυνόμαστε, τα αποδυτήριά μας, στα οποία έσταζε το ταβάνι. Μια φορά πήγαμε με τα πόδια, μια ώρα πορεία για να παίξουμε με την Παναχαϊκή, επειδή χάσαμε το λεωφορείο. Και κερδίσαμε 1-0!

Τον Απρίλιο του '67 εγκαθιδρύθηκε η δικτατορία και τον Μάιο ο ίδιος ο ΓΓΑ, ο Ασλανίδης, κατέβηκε στην Πάτρα και κάλεσε σε σύσκεψη τρεις αντιπροσώπους από έξι σωματεία. Ήταν από τη Θύελλα, τον Ολυμπιακό, τον Απόλλωνα, τον Πατραϊκό, τον Αχιλλέα και την Προοδευτική. Από όλους, εκτός από την Παναχαϊκή. Στους εκπροσώπους της Θυέλλης ήμουν κι εγώ. Μας είπε ότι πρέπει να γίνει συγχώνευση, αλλιώς... ο Θεός να βάλει το χέρι του!

Έγινε λοιπόν ο ΑΟ Πάτραι. Μετά από λίγο καιρό έφτιαξε μια ομάδα ο Φώτης ο Αραβαντινός, την Ελπίδα Εγλυκάδας, η οποία, ας πούμε, παρουσιάστηκε ως ό,τι απέμενε από τη Θύελλα. Η κανονική Θύελλα όμως έμεινε με το Πάτραι μέχρι το τέλος της δικτατορίας. Μας διόρισαν μάλιστα στην νέα ομάδα και δεν μπορούσαμε να αρνηθούμε. "Αν αρνηθείς, πας στην Τρίπολη, στις φυλακές!", μας έλεγαν. Εγώ ένα βράδυ διαφώνησα με τον πρόεδρο, τον Γιώργο τον Κομνηνό και το επόμενο πρωί, με παίρνει στο καφενείο που διατηρούσα στην οδό Καραϊσκάκη και μου λέει: "Αν δεν ανακαλέσεις, αύριο το πρωί πας Τρίπολη!". Είχα και δύο παιδιά, αναγκαστικά ανακάλεσα.»

Ήμουν παράγοντας τότε, ήταν περίοδος μεγάλης φτώχειας. Να φανταστείτε οι μανάδες των παικτών έπαιρναν τις φανέλες και τα σώβρακά τους. Κανείς όμως δεν ήθελε τη διάλυση της Θύελλας. Είχαμε καλά συμβούλια τότε. Μαζί με τον Ολυμπιακό ήμασταν προσφυγικές ομάδες και για αυτόν μας είχε βάλει στο μάτι η χούντα! Και βλέπετε που οδήγησε όλο αυτό. Ολόκληρη Πάτρα και τώρα δεν έχουμε μια καλή ομάδα να μας εκπροσωπεί...». Σύμφωνα με τις τοπικές ιστορίες, το καταστατικό του συλλόγου μαζί με το αρχείο και τη σφραγίδα έμεινε θαμμένο μέχρι την πτώση του καθεστώτος, ώστε να μην το βρουν και το κατασχέσουν!

«Μας έριξαν δια νόμου!»

Η ομάδα του Παναιγιάλειου είχε αριστερές καταβολές και αντιδικτατορικά αντανακλαστικά. Η χούντα δεν την διάλυσε, ωστόσο την υποβίβασε και παρενέβη στη διοίκησή της. Ο Χρήστος Ρόρος, πρόεδρος παλαιμάχων και πρώην διοικητικός ηγέτης του συλλόγου, την περίοδο εκείνη ήταν ένας ανερχόμενος ταλαντούχος ποδοσφαιριστής. Ο κύριος Ρόρος εξιστορεί στο gazzetta.gr τις εμπειρίες του: «Ο Παναιγιάλειος είχε πέσει από την πρώτη κατηγορία στη δεύτερη την περίοδο της χούντας. Δεν ήταν αρεστός στο καθεστώς γιατί ο Αστέριος Μπέλλας (στην φωτό αριστερά του κειμένου), που ήταν τότε ο γενικός αρχηγός και ο πιο έμπειρος παράγοντας είχε δώσει κάποιες οικονομικές ενισχύσεις στην τότε ΕΔΑ. Μαζί με κάποια μέλη της προηγούμενης διοίκησης δεν του επέτρεψαν να βρίσκεται στο σύλλογο και σε μια αναδιάρθρωση νόμου που έγινε τότε, έριξαν την ομάδα κατηγορία δια νόμου! Δεν παρουσίασαν καμία δικαιολογία. Αποφασίζουμε και διατάζουμε. Και παρά τις προσπάθειες των τοπικών παραγόντων που έγιναν τότε, δεν άλλαξε τίποτα.

Η ομάδα ανέβηκε από τα μπαράζ που έγιναν το 1970 και επέστρεψε σε επαγγελματική κατηγορία. Το 1973 έγινε μια κίνηση από τοπικούς παράγοντες, φίλους προς το τότε καθεστώς, ώστε να επιτρέψει ο Ασλανίδης να συμμετέχει ξανά στη διοίκηση ο Αστέριος Μπέλλας. Αφού γύρισε έκανε μια καλή ομάδα ο Παναιγιάλειος στο Β' Εθνική. Είχε τον Μποτίνο, τον Νίκο και τον Μιχάλη Συμιγδαλά. Οι 9/11 είχαν παίξει Εθνική Ελλάδας ή Εθνική Ελπίδων. Τότε ανταγωνιζόταν τα Γιάννενα των Αργεντινών και τον Απόλλωνα με τον Αρδίζογλου και τους άλλους. Εκείνη το χρονιά έπαιζα και εγώ και θυμάμαι ένα μήνυμα προφορικό που μας είχαν στείλει πως ό,τι κι αν κάνουμε δεν πρόκειται να ανέβουμε».

Η εντολή ήταν ξεκάθαρη, όπως και οι πιέσεις για να αποχωρήσουν εκ νέου οι ανεπιθύμητοι. «Σε όλες τις ομάδες δινόταν οικονομική ενίσχυση, εκτός από εμάς λόγω του Μπέλλα. Αναγκάστηκε να ξαναφύγει και η ομάδα πήρε 150.000 δραχμές, έχοντας διορισμένη διοίκηση, αφού η σφραγίδα είχε πάει στο πρωτοδικείο. Είχαμε και μια τιμωρία μεγάλη που έκανε τα πράγματα εξαιρετικά δύσκολα. Σε ένα ματς με τον Ίκαρο στην Νέα Ιωνία που χιόνιζε και δεν είχε κόσμο το γήπεδο, ο διαιτητής είχε κατακυρώσει ένα ανύπαρκτο γκολ.

Ο τερματοφύλακάς μας έτρεξε να διαμαρτυρηθεί και ο διαιτητής, που ήταν ή αστυνομικός ή κάποια σχέση είχε με τις ένοπλες δυνάμεις, τον χαστούκισε! Τότε τον πλάκωσε στο ξύλο, μπήκαν κι άλλοι μέσα και τιμωρήθηκαν όλοι οι παίκτες εκτός από δύο, μεταξύ των οποίων και εγώ. Αναγκαστικά, κατεβάζαμε το εφηβικό. Εμένα με είχαν καλέσει στην Εθνική Νέων αλλά είπα στην ΕΠΟ ότι δεν δέχομαι επειδή η διοργανώτρια δεν αντιπροσωπεύει τα ιδανικά μου. Μου έριξαν 4.5 μήνες, που λόγω του νεαρού της ηλικίας μου έγιναν 2.5. Ωστόσο, είχα χάσει την όρεξή μου για ποδόσφαιρο...».

Η Προοδευτική και οι Νέοι Ευγενίας

Kάποιες αναφορές θέλουν την Προοδευτική να διαλύεται στα χρόνια της χούντας. Κάτι τέτοιο, ωστόσο δεν ισχύει, όπως επιβεβαιώνουν στο gazzetta.gr οι μαρτυρίες αλλά και το γεγονός ότι η ομάδα βρίσκεται κανονικά στους βαθμολογικούς πίνακες είτε της Β', είτε της Α' Εθνικής. «Η επίσημη Προοδευτική δεν διαλύθηκε ποτέ με τη χούντα. Είχε προοδευτικούς ανθρώπους στη διοίκηση και της είχαν κλείσει το σύνδεσμο οπαδών, αλλά το σωματείο δεν το διέλυσαν», μας λέει ο Χρήστος Στούκας, πρώην πρόεδρος της ερασιτεχνικής.

Ο Λάμπρος Τσεμπεράκης, ιστορικό στέλεχος της Προοδευτικής, ο οποίος έχει αφιερώσει τη ζωή του στα διοικητικά της, τονίζει στο gazzetta.gr: «Όπως γινόταν σε όλες τις ομάδες ο Ασλανίδης είχε ορίσει κυβερνητικό εκπρόσωπο και στην Προοδευτική, αλλά διάλυση και μη συμμετοχή στο Πρωτάθλημα δεν υπήρξε ποτέ. Αντιθέτως, καταφέραμε να ανεβούμε και στην Α' Εθνική σε ένα μπαράζ με τον Απόλλωνα. Βεβαιως, υπήρχαν κάποιοι παράγοντες του καθεστώτος που δεν ήθελαν την Προοδευτική. Τότε είχαμε προπονητή τον Καραπατή και πριν από τα μπατάζ είχαν σταλεί δύο παράγοντες της χούντας να μιλήσουν στα αποδυτήρια και να πουν στους παίκτες να παίξουν ήρεμα και να τους δώσουν κάποιες... συμβουλές. Ο Καραπατής όμως τους πέταξε έξω και αυτό έδωσε ψυχολογική ώθηση στους παίκτες!».

Ίσως οι αναφορές στην ομάδα του Κορυδαλλού να γίνονται λόγω του σήματος. Ο Φοίνικας που αναγεννιέται από τις στάχτες του διατηρήθηκε όμως κανονικά, παρότι η χούντα είχε το ίδιο σύμβολο με μία διαφορά! Την παρουσία του στρατιώτη. Ο κύριος Τσεμπεράκης πάντως τονίζει: «Υπήρχαν άτομα μεταξύ των οποίων και εγώ τα οποία δεν τα ήθελαν και μας έβγαλαν από το Δ.Σ. Ήθελαν ανθρώπους που ήταν... στο πνεύμα της εποχής. Τον σύνδεσμο οπαδών επίσης των είχαν διαλύσει, προφανώς επειδή ήταν περισσότερο δημοκρατικών τάσεων με ροπή προς τα αριστερά, αλλά αυτό ήταν σύνηθες τότε. Είχαν διαλύσει σχεδόν όλους τους συνδέσμους». Ένα ακόμα παράδειγμα της ευθείας εμπλοκής, ακόμα και στις ομάδες που δεν είχαν άλλες συνέπειες.

«Πήραν τα λεφτά από το ξύλινο ποδοσφαιράκι!»

Μία πειραϊκή ομάδα, πάντως, που γνώρισε στο πετσί της την καταπίεση ήταν οι Νέοι Ευγενίας. Ο Δημήτρης Μπαξεβανίδης ήταν εκείνη την περίοδο ταμίας στην ομάδα του Κερατσινίου. «Εγώ όταν έγινε η διάλυση ήμουν ταμίας στην ομάδα. Ήρθαν μια ωραία μέρα μετά το πραξικόπημα, με βρήκαν στο σύλλογο και μου ζήτησαν να τους παραδώσω το ταμείο. Από χρήματα δεν υπήρχε τίποτα και έτσι πήραν όλα τα λεφτά που είχαμε σε ένα ποδοσφαιράκι ξύλινο που είχαμε εκεί για να παίζουν. Μετά κάλεσαν τον πρόεδρο, Βασίλη Αλβανό και τον Γραμματέα, Γιώργο Παπαδόπουλο και παρέδωσαν όλη την περιουσία του συλλόγου. Από φανέλες μέχρι και παπούτσια, τα οποία τα κρατούσαν στο αστυνομικό τμήμα! Κάποια τα έδωσαν για να παίζουν φαντάροι».

Όπως τονίζει, ήταν μια ομάδα που είχε στοχοποιηθεί ήδη από την περίοδο του Μεταξά. «Από τα μέσα της δεκαετίας του 50' για να γίνεις μέλος έπρεπε να πάρεις χαρτί από την ασφάλεια. Εγώ όταν μπήκα μόλις είχα απολυθεί από στρατιώτης και δεν με ήξεραν. Μαζί με άλλα παιδιά καταφέραμε να πάρουμε τη διοίκηση, μιας και οι προηγούμενοι είχαν γεράσει.

Η ασφάλεια ήταν καθημερινά έξω από τα γραφεία πριν από τη δικτατορία». Η ομάδα δημιουργήθηκε ξανά το 1974, ωστόσο δεν είχε ποδοσφαιριστές λόγω της διάλυσης! Έτσι, χρειάστηκε να παίξουν παίκτες που είχα μείνει σε απραξία για όλη την επταετία. Έπαιξε μέχρι και ο Αριστείδης Τσατσαρίδης, πρώην του Ολυμπιακού και του Ατρομήτου, που ο άνθρωπος είχε να κλοτσήσει μπάλα από πριν τη δικτατορία», μας λέει χαρακτηριστικά ο κύριος Μπαξεβανίδης.

Ο αριθμός των ομάδων στα πρωταθλήματα μπορούσε να αλλάξει κατά το δοκούν....

«Αφάνισαν τον Τύρναβο!»

Ο κύριος Λουκάς Κατσανίκος πλέον είναι συνταξιούχος οδοντίατρος. Εκείνη την εποχή, έπαιζε μπάλα στην Ανάπλαση Τυρνάβου, μία ακόμα από τις ομάδες που με... διάταγμα έπαψε να υπάρχει. Η Ανάπλαση Τυρνάβου ιδρύθηκε το 1898 ως φορέας πολιτισμού και αθλητισμού. Το 1963 κάνει το μεγάλο βήμα για τη Β' Εθνική για πρώτη φορά στην ιστορία της και βλέπει το μέλλον ευοίωνο μπροστά της.

Ωστόσο, υποβιβάζεται ξανά για να επιστρέψει το 1966-65, έχοντας πλέον συγχωνευτεί με τον Ηρακλή. Στη συνέχεια, ωστόσο, ήρθε η απόφαση της χούντας για να της γκρεμίσει τα όνειρα, καθώς η παρουσία της Λάρισας ως πρωτεύουσας του νομού σήμαινε ότι οι υπόλοιπες έπρεπε αναγκαστικά να υποβιβαστούν. Ο κύριος Κατσανίκος θυμάται στο gazzetta.gr: «Το 1967, επί Ασλανίδη, η χούντα έριξε την ομάδα του Τυρνάβου επειδή ήμασταν από την επαρχία. Στη δική μας περίπτωση ο υποβιβασμός δεν είχε να κάνει με συγκεκριμένα άτομα. Η χούντα προσπάθησε να ανεβάσει το περιφερειακό αθλητισμό, μας έλεγαν τότε και εμείς που ήμασταν επαρχία μας διάλυσε, αφού επιλέχθηκε μόνο μία ομάδα να εκπροσωπεί το νομό. Ανέβηκε η Λάρισα, παρότι ήταν πιο κάτω από εμάς. Εμάς μας υποβίβασαν και η ομάδα διαλύθηκε, γιατί βρέθηκε ξαφνικά στην πρώτη κατηγορία του τοπικού.

Ο Τύρναβος είναι μια πόλη με 20.000 πληθυσμού, ο κόσμος αγαπούσε την ομάδα, αλλά με την απόφαση αυτή φυσικά απογοητεύτηκε. Εγώ ήμουν φοιτητής τότε και πηγαινοερχόμουν για να παίξω. Όταν τελείωσα το Πανεπιστήμιο του 1970 δυστυχώς είχαν αλλάξει πολλά χρόνια. Η απόφαση μας αφάνισε, γιατί εκείνη η ομάδα ουσιαστικά αποτέλεσε παρελθόν. Χρειάστηκαν 46 χρόνια για να επιστρέψει ο Τύρναβος στην δεύτερη κατηγορία, μετά από μια εξαιρετική προσπάθεια που γίνεται». Η ομάδα του Τυνάβου, η οποία πλέον αγωνίζεται στη Football League, αποτελεί ένα πολύ υγιές σωματείο, χωρίς χρέη, το οποίο πήρε άμεσα την άδεια συμμετοχής στο πρωτάθλημα από την Επιτροπή Επαγγελματικού Αθλητισμού.

«Θυσίες» για τον Ίκαρο...

Στις 6 Μαΐου του 1967, η «Αθλητική Ηχώ» δημοσιεύει την είδηση της διάλυσης «αθλητικών, φυσιολατρικών, εκδρομικών τουριστικών σωματείων». Μέσα σε αυτά είναι και η Σαφράμπολη με την Καλογρέζα, από την διάλυση των οποίων προκύπτει μια νέα ομάδα, ο Ίκαρος Νέας Ιωνίας. Ο Ίκαρος ουσιαστικά πήρε αυτούσιο το καταστατικό της Σαφράμπολης, το οποίο είχε εγκριθεί από το Πρωτοδικείο του 1953 και το ρόστερ του αποτέλεσε μια μείξη των δύο προηγούμενων ομάδων, παίζοντας στη Β' Εθνική. Πριν τη συγχώνευση, η Καλογρέζα συμμετείχε στο πρωτάθλημα της Β΄ Εθνικής της περιόδου 1966-67, ενώ η Σαφράμπολις ήταν στη Γ' Εθνική και έχασε την άνοδό της στα μπαράζ.

Ο πρώην παίκτης και προπονητής της Καλογρέζας, Νίκος Μελίσσης, διηγείται στο βιβλίο «Το ταξίδι του Ίκαρου» του Κώστα Χαλέμου την ιστορία της γέννησης της ομάδας: «Μας κάλεσε ο Ασλανίδης στα γραφεία της ΓΓΑ, που ήταν τότε στην Κοραή. Πήγαμε έξι παράγοντες από την Καλογρέζα και έξι από την Σαφράμπολη, όπως μας είχε παραγγείλει. Χωρίς περιστροφές μας είπε: "Θα συγχωνευτείτε". Όνομα όμως δεν ανέφερε για την καινούργια ομάδα. Εκείνη τη στιγμή μπήκε στο γραφείο του ένας βαθμοφόρος της αεροπορίας. Μόλις είδε το έμβλημα στη στολή, στράφηκε σε εμάς και είπε: "Θα τον ονομάσετε Ίκαρο". Έτσι έγινε ο νονός του. Και ως τέτοιος έκτοτε ερχόταν σε όλες τις εκδηλώσεις, τους χορούς κλπ.

Την ένωση των δυο ομάδων επεδίωκε και ο Δήμαρχος Δομνάκης αλλά συναντούσε αντιδράσεις. Οι Καλογρεζιώτες δεν δέχονταν. Όταν ο Ασλανίδης το έμαθε, θύμωσε και απείλησε πως, αν μέχρι τον Σεπτέμβριο, δεν γινόταν η συγχώνευση, η ομάδα θα έχανε όλους τους παίκτες της. Τότε αποφασίσαμε, εγώ ο Δαυίδ, ο Καρωνίδης και τρεις ακόμη, να πάμε κόντρα στο ρεύμα και να αποδεχτούμε την πρόταση.

Η συγχώνευση έγινε και ο Ασλανίδης λίγο μετά επισκέφθηκε το εντευκτήριο της νέας ομάδας. Στα γραφεία της Σαφράμπολης, στην οδό Σινώπης, είχε τόσο κόσμο, που δεν χωρούσε άλλους μέσα. Μίλησε ο Μπάμπης Δαυίδ: "Αν το ξύλο είναι μόνο του, το σπας, αν όλα μαζί, όχι…". Πήρε το λόγο ο Ασλανίδης, είπε πέντε κουβέντες. Πρόεδρο έβαλε τον Παπασταματίου… Ο κυβερνητικός επίτροπος Αλεξάκος, που ήταν μέλος της ΑΕΚ, παρενέβη στον Ασλανίδη και ανέλαβα εγώ γενικός αρχηγός…».

Διαφωνία υπήρξε και για τα χρώματα της νέας ομάδας: «Πάντα, αυτό γινόταν. Ποιος θα υπερτερούσε. Συνήθως η Σαφράμπολη. Γιατί ο κόσμος της ήθελε περισσότερο τη συγχώνευση ενώ της Καλογρέζας αντιδρούσε. Το ίδιο έγινε και στην επιλογή των χρωμάτων. Τελικά συμφώνησαν να συνδυάσουν το μπλε της Καλογρέζας με το πράσινο της Σαφράμπολης. Ο Ίκαρος είχε να παλέψει με πολλούς και με πολλά για την άνοδο. Εγώ ο ίδιος το άκουσα από το στόμα του του Ασλανίδη. "Εμείς την Α΄ Εθνική δεν θα την γεμίσουμε με ομάδες της Αθήνας"».

Ένα τυπικό δείγμα...

Φυσικά, η Σαφράμπολη με την Καλογρέζα δεν ήταν οι μόνες.... Πολλά σωματεία από την Αθήνα και τον Πειραιά αναγκάστηκαν να παραχωρήσουν τη θέση τους σε νέες ομάδες, προϊόντα της ΓΓΑ. Η περιγραφή που υπάρχει στο «Ταξίδι του Ίκαρου» είναι αντιπροσωπευτική για τον τρόπο λειτουργίας του καθεστώτος: «Λίγες μέρες μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967, δυο Τζέιμς διέσχισαν την Ανδρέου Δημητρίου και σταμάτησαν μπροστά στο εντευκτήριο του ΠΑΟ Καλογρέζας. Από αυτά πήδησαν περίπου 20 φαντάροι οι οποίοι εισέβαλαν στα γραφεία και σήκωσαν από αυτά τα… πάντα. Από αθλητικό υλικό και έπιπλα μέχρι σφραγίδες. Φεύγοντας, κάρφωσαν με σανίδες την πόρτα και άφησαν πίσω τους, έναν άδειο χώρο. Τίποτα δεν είχε μείνει, που να θυμίζει τον σύλλογο. Ή μάλλον έμεινε. Τα μετάλλια, που είχαν απονεμηθεί στην ομάδα Νέων για την κατάκτηση του πρωταθλήματος. Αυτά διασώθηκαν γιατί έτυχε να φυλάσσονται στο παρακείμενο καφενείο…»

Είναι δεδομένο ότι την περίοδο εκείνη ήταν πολύ δύσκολο ένα σωματείο να ελεγχθεί αποκλειστικά από άτομα αριστερών πεποιθήσεων, όπως μας λέει χαρακτηριστικά ο καθηγητής Γιάννης Ζαϊμάκης. Ακόμα όμως και ένα άτομο να υπήρχε στο Δ.Σ αντίθετο με τις προσταγές των συνταγματαρχών, η ομάδα του διωκόταν. Παράλληλα, με τους νόμους η χούντα προσπάθησε να εκμεταλλευτεί τη δημοτικότητα ενός λαϊκού αθλητισμό και να διαμορφώσει ένα σωματειακό αθλητισμό στα πρότυπα του καθεστώτος. Ένα γκρουπ δυνατών, δηλαδή, χωρίς κανένα ενδιαφέρον για τα υπόλοιπα σωματεία, χωρίς σεβασμό στην ιστορία και το χαρακτήρα τους και φυσικά χωρίς «ανεπιθύμητους».. Ο καθηγητής Αλέξανδρος Κιτροέφ, μας μεταφέρει μία ενδεικτική μαρτυρία του πρώην παίκτη του Παναθηναϊκού, Αλέξανδρου Νικολαΐδη, ο οποίος είχε πει πως η χούντα έφερε πιο πολλά λεφτά στο ποδόσφαιρο και αλλοίωσε το χαρακτήρα του...

*Ευχαριστούμε τον κύριο Γιάννη Ζαϊμάκη για τη διάθεση του βιβλίου «Εργοτέλης 1929-2009», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια και τον κύριο Κώστα Χαλέμο για τη διάθεση του «Ταξιδιού του Ίκαρου»,το οποίο διατίθεται μόμο από τα βιβλιοπωλεία «Ἁνθρακίδης» στη Νέα Ιωνία και «Βιβλιαγορά» στην Καλογρέζα και ταχυδρομικά μέσω παραγγελιών στη διεύθυνση: [email protected]. Ευχαριστούμε επίσης το αρχείο Τύπου εφημερίδων και περιοδικών για την πολύτιμη βοήθειά του.

Follow me @Thansarr