Η κατάρα του Γκούτμαν

Μία φορά και για... πολύ καιρό έζησε στο ποδόσφαιρο ο- κάτι σαν- πρόγονος του Ζοσέ Μουρίνιο. Βασικά όποιος διαβάσει τις αναφορές τις εποχής, θα διαπιστώσει πως ο αυτός ο περίεργος Ούγγρος εβραϊκής καταγωγής ήταν πραγματικά πρωτοπόρος στην προπονητική ιδιαιτερότητα του ανδρός. Πριν μιλήσουμε για την βασική αιτία του θέματος, καλό είναι να αναφέρουμε ορισμένες πραγματικά ξεχωριστές πτυχές ενός προπονητή που επηρέασε την εξέλιξη των συστημάτων στο άθλημα και που άφησε ανεξίτηλα γραμμένες επικές ιστορίες και θρύλους να συντροφεύουν το όνομα του.

ΚΡΑΧ και ρήτρα
Ο Μπέλα Γκούτμαν (1899-1981) υπήρξε ένας εκπληκτικός γυρολόγος τύπου «όπου γης και πατρίς». Πόσες περιοδείες πήγε και δεν γύρισε πίσω. Το 1926 και ενώ ήταν παίκτης της εβραϊκής ομάδας της Βιέννης, Χακόα, βρέθηκε για τουρνέ στις Η.Π.Α. Εκεί και έμεινε, ώσπου εξαιτίας του οικονομικού ΚΡΑΧ του 1929 έχασε όλα τα χρήματα που είχε βγάλει, παίζοντας στη Νέα Υόρκη και υποχρεώθηκε να επιστρέψει στη Γηραιά ήπειρο. Λίγο αργότερα θα ξεκινούσε την προπονητική.

Δεύτερη δουλειά του ήταν στο Ετσχεντε(1935) και την τοπική Ρόντα που πάλευε να μην υποβιβαστεί. Στο συμβόλαιο του έβαλε ως μπόνους κατάκτησης του πρωταθλήματος ένα αστρονομικό ποσό, με τον πρόεδρο να το δέχεται με γέλιο. Κανείς δεν το πίστευε όταν δύο χρόνια αργότερα η ομάδα είχε κατακτήσει το πρωτάθλημα του Βορρά και βρισκόταν μία ανάσα από τα play off του εθνικού τίτλου. Ο πρόεδρος τα έβαλε κάτω και υπολόγισε πως εάν νικούσε, ο σύλλογος θα χρεοκοπούσε από αυτή την αποζημίωση και απέλυσε τον Γκούτμαν πριν την κούπα.

Το τραμ το... τελευταίο
Εχοντας πλέον φτιάξει το όνομα του, βρισκόταν στη μεγάλη ομάδα της Ουγγαρίας, Κίσπεστ Χόνβεντ. Στο ημίχρονο ενός αγώνα κόντρα στην Γκιόρ είπε θυμωμένος σε έναν παίκτη του να μείνει στα αποδυτήρια. Τότε δεν υπήρχαν αλλαγές και η ομάδα θα έπαιζε με 10 στην επανάληψη. Ο Φέρεντς Πούσκας που ήταν αρχηγός, έβαλε τον παίκτη με το ζόρι να παίζει. Ο Γκούτμαν... τα πήρε. Στο Β' μέρος διάβαζε εφημερίδα χωρίς να δίνει καμία οδηγία και όταν τελείωσε το ματς, πήρε το μετρό και έφυγε χωρίς να επιστρέψει ποτέ ξανά. Το 1953 και αφού είχε αφήσει τον ΑΠΟΕΛ, ανέλαβε τη Μίλαν των μεγάλων Σουηδών, Γκούναρ Νόρνταλ και Νιλς Λίντχολμ, την οποία μετά από 19 αγώνες την είχε στην κορυφή. Τότε απολύθηκε επειδή δεν την πάλευαν με τον χαρακτήρα και τις παραξενιές του. «Δεν είμαι ούτε εγκληματίας ούτε ομοφυλόφιλος και όμως με έδιωξαν», ήταν η δήλωση του.

Το 4-2-4 και η Σελεσάο
Τα πήγαιν-έλα συνεχίζονταν, ώσπου επέστρεψε στη Χόνβεντ το 1956. Την επόμενη χρονιά η ομάδα έκανε περιοδεία στη Βραζιλία. Ο Γκούτμαν όμως δεν επέστρεψε στην Ουγγαρία, στην οποία είχαν εισβάλει οι Σοβιετικοί. Παρέμεινε στο Σάο Πάουλο, όπου και ανέλαβε την ομώνυμη ομάδα. Μαζί του μετέφερε το 4-2-4, η ανακάλυψη του οποίου πιστώνεται στους Γιόζεφ Σέμπες και Μάρτον Μπούκοβι (μετέπειτα προπονητής του Ολυμπιακού). Το σύστημα ξετρέλανε τους Βραζιλιάνους που το υιοθέτησαν άμεσα και με βάση αυτό κατέκτησαν το Μουντιάλ του 1958.

Γενικότερα οι ιστορίες του είναι αναρίθμητες, όπως και οι ομάδες που προπόνησε. Συνολικά άλλαξε δουλειά 26 φορές σε 40 προπονητικά χρόνια (1933-1973). Μεταξύ αυτών και ο Παναθηναϊκός το 1967. Ωστόσο, όλα τα παραπάνω τα γράψαμε για να γίνει ακόμα πιο κατανοητή μία από τις ποδοσφαιρικές «κατάρες» με τη μεγαλύτερη διάρκεια που σχετίζεται άμεσα με τον τελικό του Europa League μεταξύ Μπενφίκα και Τσέλσι.

Αναζητείται ξόρκι...
Ο Γκούτμαν είχε αναλάβει τη Μπενφίκα το 1959. Μέχρι το 1962 είχε ξεπεράσει την Ρεάλ του Ντι Στέφανο και του Πούσκας, καθιστώντας τους Αετούς κορυφαία ομάδα στην Ευρώπη. Με μπροστάρηδες τους Εσουσέμπιο, Σιμόες και Κολούνα την οδήγησε σε δύο διαδοχικές κατακτήσεις του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, με επιστέγασμα το εκπληκτικό 5-3 επί της Ρεάλ στον τελικό του Αμστερνταμ. Μετά από αυτές τις επιτυχίες επόμενο ήταν να ζητήσει αύξηση αποδοχών, με τη Μπενφίκα να του λέει ΟΧΙ. Τότε εξερράγη και παραιτήθηκε. Πριν φύγει όμως ξεστόμισε το εκπληκτικό: «Δεν θα πάρετε ξανά ευρωπαϊκή κούπα ούτε σε 100 χρόνια!» Από τότε λοιπόν οι Λουζιτανοί έχουν δώσει το παρών σε πέντε ακόμα τελικούς Πρωταθλητριών (1963 Μίλαν 2-1, 1965 Ιντερ 1-0, 1968 Μάν. Γιουνάιτεντ 4-1 παράταση, 1988 Αϊντχόφεν 6-5 πέναλτι, 1990 Μίλαν 1-0) και έναν UEFA (1983 Αντερλεχτ 2-1) και έχουν χάσει σε όλους. Μήπως οι Λονδρέζοι το έχουν σίγουρο το κυπελλάκι;