Τι φταίει για τους τραυματισμούς στο ποδόσφαιρο;

Οι μυϊκοί τραυματισμοί αποτελούν συχνό φαινόμενο στο σύγχρονο ποδόσφαιρο, κάνοντας προπονητές να πονοκεφαλιάζουν και ποδοσφαιριστές χωρίς ιστορικό να αναζητούν την αιτία. Η ΑΕΚ και ο Παναθηναϊκός, από τους «μεγάλους» του ελληνικού ποδοσφαίρου, αντιμετώπισαν τα περισσότερα προβλήματα σε αυτούς τους πρώτους μήνες της σεζόν και -όπως αποδεικνύεται από τις έρευνες- η συχνότητα των τραυματισμών διαδραματίζει ρόλο στην τελική έκβαση του πρωταθλήματος.

Ο διδάκτωρ εργοφυσιολογίας Γιώργος Νάσσης ήταν επικεφαλής του PAO Lab, του πρωτοποριακού κέντρου που είχε δημιουργήσει ο Παναθηναϊκός με στόχο την πρόληψη και την όσο το δυνατόν γρηγορότερη αποκατάσταση των τραυματισμών, στα πρότυπα του Milan Lab. Ειδικός στη βελτιστοποίηση της απόδοσης και στην πρόληψη, εξηγεί με άρθρο του στο gazzetta.gr λεπτομέρειες που παίζουν καθοριστικό ρόλο.

Αναλυτικά το άρθρο του

Είναι αλήθεια ότι ο σχετικά υψηλός αριθμός μυϊκών τραυματισμών στο ελληνικό πρωτάθλημα και ειδικότερα στις λεγόμενες «μεγάλες» ομάδες τις τελευταίες εβδομάδες εγείρει διάφορα ερωτήματα σχετικά με το τι συμβαίνει και τι μπορεί να γίνει. Θα προσεγγίσω το θέμα με απλό τρόπο ώστε να βοηθήσω τον αναγνώστη να καταλάβει και τον ειδικό να ενεργήσει.

Είναι κρίσιμοι οι τραυματισμοί στην έκβαση του πρωταθλήματος;

Ναι! Στατιστική ανάλυση δείχνει ότι το πρωτάθλημα το κερδίζει η ομάδα με τους λιγότερους τραυματισμούς. Η ομάδα που έχει περισσότερους ποδοσφαιριστές διαθέσιμους και σε πλήρη ετοιμότητα για τον αγώνα.

Εικόνα. Συχνότητα τραυματισμών και τελική κατάταξη στο βαθμολογικό πίνακα (από Eirale και συν., 2013 )

Γιατί τραυματίζεται ο ποδοσφαιριστής;

Ο τραυματισμός είναι πολύπλοκο φαινόμενο που εξαρτάται από παράγοντες όπως το ιστορικό τραυματισμών, τα ατομικά ανθρωπομετρικά και φυσιολογικά χαρακτηριστικά του ποδοσφαιριστή, ο τρόπος προπόνησης και κάποιες ειδικές συνθήκες (πχ ο τύπος προθέρμανσης, η θερμοκρασία περιβάλλοντος, η κατάσταση του χλοοτάπητα, πιθανώς η αλληλεπίδραση του χλοοτάπητα με το παπούτσι του ποδοσφαιριστή κλπ). Από τα παραπάνω, οι πιο επικίνδυνοι παράγοντες είναι το ιστορικό τραυματισμών και ο τρόπος προπόνησης.

Πότε αυξάνεται ο κίνδυνος τραυματισμού;

Πολύ απλά όταν 1) ο τρόπος εκγύμνασης είναι διαφορετικός από τις ανάγκες του αγώνα, 2) το φορτίο της προπόνησης αυξομειώνεται χωρίς ειδική στόχευση, 3) η προπόνηση δε λαμβάνει υπόψη τα ειδικά χαρακτηριστικά κάθε ποδοσφαιριστή. Για παράδειγμα η θλάση των οπίσθιων μηριαίων συμβαίνει κατά τη διάρκεια τρεξίματος με μέγιστη ένταση (spint) σε μία επίμαχη φάση του αγώνα. Εάν δεν κάνουμε sprint στην προπόνηση ο κίνδυνος για θλάση στον αγώνα αυξάνεται. Στην εποχή μας οι περισσότερες προπονήσεις γίνονται σε σχετικά μικρούς χώρους στο γήπεδο κι αυτό περιορίζει τον αριθμό και τη διάρκεια των sprints. Αυτό ενδέχεται να αυξήσει τον κίνδυνο για μυϊκό τραυματισμό στον αγώνα. Η ανάλυση των GPS που φέρουν στην πλάτη τους οι ποδοσφαιριστές βοηθάει στον εντοπισμό των ξεχωριστών κινήσεων που ενέχουν αυξημένο κίνδυνο και στην κατηγοριοποίηση των προτεραιοτήτων για βελτίωση στην προπόνηση. Η κούραση όπως πιστεύουν πολλοί συμμετέχει στον κίνδυνο τραυματισμού. Κι εδώ μπορούμε να κάνουμε δύο απλά πράγματα 1) να προπονούμε κατάλληλα τους ποδοσφαιριστές ώστε να αποφεύγουν τους τραυματισμούς λόγω κούρασης, και 2) να ελέγχουμε το βαθμό ετοιμότητας κάθε ποδοσφαιριστή πριν την προπόνηση και τον αγώνα. Αναφορικά με το πρώτο σημείο, υπάρχουν ειδικά προγράμματα για πρόληψη τραυματισμών λόγω κούρασης και καλό είναι να τα εφαρμόζουμε. Στις ομάδες της Αγγλικής Premier League ειδικοί επιστήμονες, μαζί με τους προπονητές και την ιατρική ομάδα, παρακολουθούν τους ποδοσφαιριστές με ειδικές μετρήσεις. Χρησιμοποιώντας την σύγχρονη τεχνολογία και την επιστημονική γνώση προλαμβάνουν τους τραυματισμούς ελέγχοντας το βαθμό ετοιμότητας των ποδοσφαιριστών πριν την προπόνηση και τον αγώνα. Η απουσία μίας τέτοιας προσέγγισης εξηγεί ένα μυϊκό τραυματισμό στα πρώτα 15-20 λεπτά του αγώνα, όταν δεν υπάρχει κούραση.

Για τον τραυματισμό ευθύνεται η αυξημένη προπόνηση;

Τις περισσότερες φορές, όχι. Αντίθετα, η αύξηση του προπονητικού φορτίου με προσεκτικό, προσχεδιασμένο τρόπο προστατεύει από τραυματισμούς. Η αλληλουχία είναι: στοχευμένη προπόνηση-βελτίωση φυσικής κατάστασης-πρόληψη τραυματισμών. Για εκείνο που είμαστε βέβαιοι επίσης είναι ότι η ελλιπής προπόνηση ή η προπόνηση με λάθος στόχευση αυξάνει τον κίνδυνο τραυματισμού.

Τι μπορούν να κάνουν οι ομάδες;

4 απλά πράγματα και βήματα

1. Μελετήστε τον ποδοσφαιριστή σας. Μετρήστε, καταγράψτε και αναλύστε τις «αδυναμίες» που συμβάλλουν σε αυξημένο κίνδυνο τραυματισμού. Δε μιλάω για πολύπλοκα πράγματα αλλά για την εισαγωγή ενός μεθοδικού μοντέλου καταγραφής των στοιχείων κάθε ποδοσφαιριστή. Πάνω σε αυτό το μοντέλο θα σχεδιαστεί η προπόνηση. Με αυτό τον τρόπο δουλεύουν όλες οι ομάδες στην Premier League. Η επιστήμη αποτελεί πλέον μέρος της προπονητικής διαδικασίας. Στο παρελθόν ο Παναθηναϊκός είχε δημιουργήσει ένα τέτοιο εργαστήριο, το PAO Lab, του οποίου είχα την τιμή να είμαι επικεφαλής. Η Μπαρτσελόνα έχει δημιουργήσει κέντρο καινοτομίας (Barca Innovation Hub) με στόχο τη διάχυση της επιστημονικής γνώσης για μεγιστοποίηση της απόδοσης, και μέσω αυτής, τη βελτίωση της ποιότητας των αγώνων.

2. Ελέγξτε το βαθμό ετοιμότητας του ποδοσφαιριστή. Αυτό γίνεται μέσω εξειδικευμένων μετρήσεων και αποτελεί σημαντικό εργαλείο στην πρόληψη των τραυματισμών.

3. Κάντε στοχευμένη προπόνηση. Στο εξωτερικό οι ομάδες δεν προπονούνται περισσότερο. Προπονούνται με περισσότερη ποιότητα.

4. Ελαχιστοποιείστε την πιθανή επίδραση άλλων παραγόντων. Πχ ελέγξτε την ποιότητα του χλοοτάπητα και την αλληλεπίδραση του συγκεκριμένου χλοοτάπητα με το παπούτσι του ποδοσφαιριστή.

Ελπίζω να γίνεται αντιληπτό ότι δεν προσπαθώ να ρίξω ευθύνες σε κάποιον για την εκδήλωση του τραυματισμού. Ο τραυματισμός είναι πολύπλοκο, πολύ-παραγοντικό φαινόμενο. Εκείνο που προσπαθώ να κάνω είναι να ευαισθητοποιήσω αυτούς που λαμβάνουν αποφάσεις ως προς την ανάγκη μιας πιο μεθοδικής, συστηματοποιημένης προσέγγισης στην παρακολούθηση των ποδοσφαιριστών. Η προσέγγιση αυτή βασίζεται στο τρίπτυχο καταγραφή-παρακολούθηση-έλεγχος ετοιμότητας. Είναι σίγουρο ότι μία τέτοια προσέγγιση θα βοηθήσει. Αυτό είναι καλό για την ομάδα, είναι καλό για τους ποδοσφαιριστές και για τους θεατές.

Ο κ. Γιώργος Νάσσης είναι διδάκτωρ εργοφυσιολογίας και ειδικός επιστήμονας στη βελτιστοποίηση της απόδοσης και την πρόληψη τραυματισμών στο ποδόσφαιρο.