Νόβακ, ξέρεις από... πόλο;

Είναι όντως πολύ κλισαρισμένη και καταντάει ανυπόφορη η επίκληση της δήλωσης του Λίνεκερ για τους Γερμανούς, αλλά ας είναι καλά οι Δανοί που την απέτρεψαν! Σε αντίθεση με το γουότερ πόλο και εσχάτως το τένις, όπου συνήθως νικούν , οι Γιουγκοσλάβοι την πάτησαν στο χάντμπολ και ο τριπλός θρίαμβος που προσδοκούσαν έμεινε μια ημιτελής συμφωνία...

Όντως η 29η Ιανουαρίου θα μπορούσε να είναι “a day to remember” για τους Σέρβους, που απογειώθηκαν με τη νίκη του Νόβακ Τζόκοβιτς στον τελικό του Australian open και την κατάκτηση του χρυσού μεταλλίου στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα γουότερ πόλο του Αϊντχόφεν και ετοιμάζονταν για ένα ονειρεμένο πάρτι στην αχανή Beogradska Arena, αλλά no handball, no party!

Η Δανία νίκησε τη Σερβία στον τελικό του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος της χειροσφαίρισης και τόσο οι 17.000 θεατές, όσο και ένα ολόκληρο έθνος που περίμενε πώς και πώς την ανάκρουση του εθνικού ύμνου, ένιωσαν σαν να παθαίνουν ηλεκτροπληξία!

Συμβαίνουν όμως τέτοια ατυχήματα, απλώς και μόνο για να υπενθυμίζουν σε όλους πως η τελειότητα (όπως είπε κάποτε ο Σαλβαδόρ Νταλί) είναι άφταστη: όντως ένα τέτοιο triple crown μέσα σε λίγες ώρες θα ήταν συναρπαστικό, πρωτοφανές στην Ιστορία και ιδανικό για τη σερβική υπερηφάνεια, αλλά σε αυτή τη ζωή δεν μπορείς να τα ' χεις όλα δικά σου...

Ο τελικός του Τζόκοβιτς με τον Ναδάλ διήρκεσε πέντε ώρες και 53 λεπτά και χαρακτηρίστηκε ως το ματς του αιώνα! Στο Αϊντχόφεν οι Σέρβοι νίκησαν τους Μαυροβούνιους με 9-8, ενώ στο Βελιγράδι η Δανία επικράτησε της οικοδέσποινας με 21-19 σε μια τριλογία που μπορεί να έμεινε ημιτελής, αλλά απέδειξε για άλλη μια φορά την αθλητική πολυπραγμοσύνη των Γιουγκοσλάβων: γενικώς των Γιουγκοσλάβων, που ναι μεν διαμελίσθηκαν το 1991, αλλά δεν παύουν να αποτελούν το μεγαλύτερη εργαστήρι αθλητικής παραγωγής στην Ευρώπη.

Αφήνω κατά μέρος το τένις και το χάντμπολ και θα μείνω στο γουότερ πόλο, όπου το μόνο που δεν έχουν καταφέρει οι λεγάμενοι είναι να γίνουν σαν τους παλιούς Σοβιετικούς σφυροβόλους, οι οποίοι δεν άφηναν κανέναν άλλον ν' ανέβει στο βάθρο οποιασδήποτε διοργάνωσης. Έχω πάντοτε στο μυαλό μου τον Σέντιχ, τον Λιτβίνοφ και τον Νικούλιν ή τον Ταμ και μένει να δούμε αν μια αντίστοιχη all-Yugoslavian εικόνα μπορεί να αποτυπωθεί μελλοντικά σε κάποια πισίνα...

Θα μπορούσε να έχει ήδη συμβεί αυτό, αλλά τους ξέφυγε παρά τρίχα: το 2008 στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα της Μάλαγα, το (ηλικίας μόλις δύο ετών ως ανεξάρτητο κράτος) Μαυροβούνιο κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο, νικώντας στον τελικό τη Σερβία με 6-5, ενώ η Κροατία κατέλαβε την τέταρτη θέση, μετά την ήττα της στον μικρό τελικό από την Ουγγαρία με 15-14.

Βάλ 'το ρε Χίνιτς εκείνο το γκολ στη λήξη του κανονικού αγώνα να ευφρανθεί η ψυχή του Τίτο!

Το παλμαρέ της ενωμένης Γιουγοσλαβίας και των παραγώγων αυτής όντως προκαλεί ίλιγγο! Ως ενιαία χώρα κατέκτησε τα πάντα, αν και η αντεπίθεση της (όπως και στο μπάσκετ άλλωστε) άρχισε αργά και ενώ επί δεκαετίες βρισκόταν στη σκιά των Ούγγρων και των Σοβιετικών. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι “πλάβι” στέφθηκαν χρυσοί Ολυμπιονίκες το 1968 στο Μεξικό (με Τρούμπιτς, Σάντιτς, Γιάνκοβιτς, Στίπανιτς, Ντάμποβιτς, Μπόνατσιτς κοκ) και πρωταθλητές κόσμου το 1986 στη Μαδρίτη (με Μιλάνοβιτς, Κριβοκάμπιτς, Μπέμπιτς, Τζούχο, Σούκνο και τον νυν προπονητή της εθνικής Ντράγκαν Αντριτς), αλλά χρειάστηκε να περιμένουν ως το 1991 για να κατακτήσουν την Ευρώπη, άθλος που σημειώθηκε στην Αθήνα!

Σημασία δεν έχει τόσο το πού, ούτε καν το πότε, αλλά το πώς: με μια ομάδα που θύμιζε προσωπικό ασφαλείας στα νοσοκομεία, σε ημέρα απεργίας, διότι μια εβδομάδα πριν από την έναρξη του Euroswim και μεσούντος του εμφυλίου πολέμου, αποχώρησαν αιφνιδίως από την ομάδα οι Κροάτες και ο (μετέπειτα προπονητής του Ολυμπιακού) Νίκολα Στάσμενιτς αναγκάστηκε να κάνει τον φακίρη για να συμπληρώσει τη δεκατριάδα! Κι όμως εκείνη η ομάδα με ηγέτες τον Μιλάνοβιτς, τον Σόσταρ, τον Βουγιασίνοβιτς, τον Ουντόβισιτς και τον Βίτσεβιτς στέφθηκε πρωταθλήτρια Ευρώπης και ξόρκισε τα φαντάσματα που την κατέτρυχαν επί δεκαετίες...

Είναι παράδοξο, αλλά αληθές ότι οι (παλιοί και νέοι) Γιουγκοσλάβοι, αν και ως χαρακτήρες είναι εγωϊστές και ατίθασοι, εν τούτοις διαπρέπουν στα ομαδικά σπορ! Με εξαίρεση το ποδόσφαιρο, στο οποίο η μοναδική επιτυχία τους είναι το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο το 1960 στη Ρώμη, έχουν κατακτήσει τίτλους σε όλες τις μεγάλες διοργανώσεις του μπάσκετ, του βόλεϊ, του χάντμπολ και του γουότερ πόλο...

Περισσότερο από το ταλέντο ή την τακτική, οι αρετές που επέτρεψαν στους Γιουγκοσλάβους να ξεχωρίσουν στο γουότερ πόλο είναι η οργανωτική δομή και η φιλοσοφία τους για το άθλημα. Χάραξαν έναν κατευθυντήριο άξονα, τον οποίο ακολουθούν πιστά εδώ και σαράντα χρόνια, αναγκασμένοι να αναδιπλωθούν για να ανταγωνιστούν τους Ούγγρους, τους Σοβιετικούς και τους Ιταλούς.

Αποφασίζοντας να γράψω αυτό το κείμενο κατέφυγα στον (πολυταξιδεμένο και άριστο γνώστη της ιστορίας του πόλο) νυν προπονητή του Ναυτικού Ομίλου Πατρών Γιάννη Γιαννουρή, ο οποίος ήξερε με το νι και το σίγμα πώς και πότε καθορίστηκε αυτή η πορεία: το 1973 σε μια εθνική συνάντηση προπονητών, με πρωτοστάτες τον Μίρο Τσίρκοβιτς και τον Βλάχο “Μπάτα” Ορλιτς, οι οποίοι υπήρξαν μέντορες, όπως συνέβη στο μπάσκετ με τον Ατσα Νίκολιτς και τον Ράνκο Ζεράβιτσα.

Ο Ορλιτς, αν και Κροάτης, ήταν εγκατεστημένος στο Βελιγράδι, όπου δημιούργησε την περίφημη σχολή της Παρτίζαν από την οποία αναδείχθηκαν πολλοί μεγάλοι παίκτες. Την ίδια κοινή πορεία πλεύσης στη δομή και στην οργάνωση ακολούθησαν επίσης οι ομάδες του Ζάγκρεμπ, του Σπλιτ και του Μαυροβουνίου, με αποτέλεσμα η εξέλιξη να είναι παράλληλη τόσο σε συλλογικό, όσο και σε εθνικό επίπεδο.

Όλοι οι Γιουγκοσλάβοι και πλέον τα παρακλάδια τους, δίνουν πολύ μεγάλη έμφαση στην ατομική τεχνική κατάρτιση και στην ομαδικότητα. Σε αντίθεση με τους βιρτουόζους Ούγγρους, οι “πλάβι” προτιμούν ανέκαθεν το απλό, ελεγχόμενο στο ρυθμό και ομαδικό παιχνίδι, που φέρει τη σφραγίδα του προπονητή, ο οποίος είναι πάνω από τους παίκτες.

Συν τοις άλλοις οι Γιουγκοσλάβοι δεν διέσπειραν τις δυνάμεις τους;, υπό την έννοια ότι έχουν λίγα και καλά οργανωμένα σωματεία που αναδεικνύουν διαχρονικά την αξία της παραγωγικής διαδικασίας: η κληρονομιά που άφησε ο Ορλιτς αποτελεί μια ανεκτίμητη παρακαταθήκη, ακόμη και για ομάδες (όπως η Μλάντοστ του Ζάγκρεμπ ή κατά περιόδους και η Παρτίζαν) που έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν έτοιμους παίκτες. Για παράδειγμα το 1990 η Μλάντοστ πήρε από τη σημαία της Παρτίζαν, τον Ιγκόρ Μιλάνοβιτς, ο οποίος την οδήγησε στην κατάκτηση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης.

Αυτή είναι “la politica dei campioni” (η πολιτική των πρωταθλητών), όπως την οροθέτησε ως πρακτική ο θρύλος του ιταλικού γουότερ πόλο και του μπάσκετ, Τσέζαρε Ρουμπίνι.

Βεβαίως το ταλέντο δεν κρύβεται και ευδοκιμεί σε κάθε μεριά (ηπειρωτική ή παραθαλάσσια) της Γιουγκοσλαβίας. Ωστόσο πάνω από αυτό οι “πλάβι” βάζουν τη σκληρή δουλειά, την ομαδικότητα, την ισορροπία και την ανάδειξη νέων παικτών. Για παράδειγμα, ενώ οι Ούγγροι κράτησαν τους βετεράνους για να δικεδικήσουν (στο Λονδίνο) το ρεκόρ του τέταρτου χρυσού ολυμπιακού μεταλλίου, οι Σέρβοι δεν υπέκυψαν στον πειρασμό του (39χρονου, αλλά πάντοτε ακμαίου) Βλάντιμιρ Βουγιασίνοβιτς. Επίσης οι λεγάμενοι δεν ξεστράτισαν ποτέ από τις αρχές τους και δεν εγκατέλειψαν την παραγωγική διαδικασία, που τους επιτρέπει να ανανεώνουν διαρκώς τα κύτταρα τους...

Η φάμπρικα (όπως τραγουδούσε και ο Λάκης Χαλκιάς) δεν σταματά, δουλεύει νύχτα μέρα και γι αυτό οι Γιουγκοσλάβοι έχουν γεμίσει όλο τον κόσμο με παίκτες και προπονητές. Έχουν γεμίσει επίσης τα βάθρα όπου κι αν εμφανίζονται ή όπως κι αν λέγονται με αποτέλεσμα να έχουν κατακτήσει τα 21 από τα 45 μετάλλια τα οποία έχουν απονεμηθεί στις τρεις κορυφαίες διοργανώσεις (Ολυμπιακοί Αγώνες, Παγκόσμια Πρωταθλήματα, Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα) της τελευταίας δωδεκαετίας. Ιδού η απόδειξη:

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

2000 (Σίδνεϊ): 1. Ουγγαρία, 2. Ρωσία, 3. Γιουγκοσλαβία (Σερβία)

2004 (Αθήνα): 1. Ουγγαρία, 2. Σερβία και Μαυροβούνιο, 3. Ρωσία

2008 (Πεκίνο): 1. Ουγγαρία, 2. ΗΠΑ, 3. Σερβία

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑΤΑ

2001 (Φουκουόκα): 1. Ισπανία, 2. Γιουγκοσλαβία (Σερβία και Μαυροβούνιο), 3. Ρωσία

2003 (Βαρκελώνη): 1. Ουγγαρία, 2. Ιταλία, 3. Σερβία και Μαυροβούνιο

2005 (Μόντρεαλ): 1. Σερβία και Μαυροβούνιο, 2. Ουγγαρία, 3. Ελλάδα

2007 (Μελβούρνη): 1. Κροατία, 2. Ουγγαρία, 3. Ισπανία

2009 (Ρώμη): 1. Σερβία, 2. Ισπανία, 3. Κροατία

2011 (Σαγκάη): 1. Ιταλία, 2. Σερβία, 3. Κροατία

ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑΤΑ

2001 (Βουδαπέστη): 1. Γιουγκοσλαβία (Σερβία και Μαυροβούνιο), 2. Ιταλία, 3. Ουγγαρία

2003 (Κράνι): 1. Σερβία και Μαυροβούνιο, 2. Κροατία, 3. Ουγγαρία

2006 (Βελιγράδι): 1. Σερβία, 2. Ουγγαρία, 3. Ισπανία

2008 (Μάλαγα): 1. Μαυροβούνιο, 2. Σερβία, 3. Ουγγαρία

2010 (Ζάγκρεμπ): 1. Κροατία, 2. Ιταλία, 3. Σερβία

2012 (Αϊντχόφεν): 1. Σερβία, 2. Μαυροβούνιο, 3. Ουγγαρία

• ΥΓ: Το γεγονός δεν θα είχε ιδιαίτερη σημασία, εάν η Γιουγκοσλαβία δεν είχε διαμελισθεί εις τα εξ ων συνετέθη το 1991 και εάν οι νέες χώρες που δημιουργήθηκαν δεν ήταν τόσο μικρές: η Σερβία έχει πληθυσμό 7.1 εκατομμύρια κατοίκους, η Κροατία 4.3 εκατ. και το Μαυροβούνιο μόλις 630.000!