Ο πρίγκιπας-κλόουν του εαυτού μας!

Ελλάδα - Βοσνία με ακόμα καλύτερες αποδόσεις και άμεσες αναλήψεις. |21+

«Is it just me, or is it getting crazier out there?». Η διαπίστωση του 'Αρθουρ Φλεκ, πρωταγωνιστή της ταινίας «Joker» του Τοντ Φίλιπς, θα περνούσε σχεδόν απαρατήρητη την σήμερον ημέρα, αν ο Φλεκ δεν ήταν παρανοϊκός. Είναι μια κάποια ειρωνεία, ένας τρελός να συνειδητοποιεί, ότι η κατάσταση εκεί έξω έχει αρχίσει να ξεφεύγει...

Ο Φίλιπς χρησιμοποίησε τον πιο διάσημο villain του Μπάτμαν για να χτίσει ένα κατηγορώ στη σημερινή κοινωνία. Έφτιαξε κάτι που δεν υπήρχε ούτε καν στα κόμικ, ένα origin story για τον Τζόκερ, και μέσω της εκπληκτικής ερμηνείας του Χοακίν Φίνιξ, έστρεψε τον καθρέπτη επάνω μας. Κι αυτό που είδαμε, μάλλον δεν μας πολυάρεσε, αν κρίνουμε από τα όσα έχουν ειπωθεί και γραφτεί τις δέκα ημέρες που η ταινία βγήκε στους κινηματογράφους.

Από υστερικές κραυγές, ότι ξεπλένει έναν ψυχασθενή δολοφόνο και δίνει άλλοθι σε επίδοξους mass killers, μέχρι υπερβολικές ηρωοποιήσεις της ιστορίας και καταδικασμούς της κοινωνίας μας, ο «Joker» είναι σίγουρο πως πέτυχε αυτό που σκόπευε: να ξεκινήσει μια άβολη συζήτηση ανάμεσά μας για το πώς λειτουργούμε και συμπεριφερόμαστε ως κοινωνία σ' αυτούς που για τον έναν ή τον άλλον λόγο, δεν λογίζονται ως προνομιούχοι. Και τελείως αναμενόμενα, αυτή η συζήτηση ξέφυγε πάρα πολύ γρήγορα από τον πραγματικό εστιασμό της...

Στις ΗΠΑ των εβδομαδιαίων serial killers που αγοράζουν ένα αυτόματο όπλο από το σούπερ μάρκετ τους και δολοφονούν όποιον βρουν μπροστά τους, οι κριτικοί «έθαψαν» την ταινία για το μήνυμά της. 'Οτι πρέπει να προσέχουμε τους ψυχικά άρρωστους και να μην τους παρατάμε; 'Οχι! Ότι πρέπει να αυξάνουμε τις κοινωνικές υποδομές και να προσφέρουμε βοήθεια; 'Οχι! Οτι οι φτωχοί δεν είναι κάτοικοι δεύτερης διαλογής; Οχι! Το μήνυμα κατ' αυτούς είναι ότι ένας ψυχασθενής κάποια στιγμή σνάπαρε έπειτα από χρόνια εγκατάλειψης από την κοινωνία και δεν πρέπει να τον ηρωοποιούμε. Ναι, προφανώς, αλλά ακόμα κι αυτός ο Τζόκερ του Φίλιπς δεν ξύπνησε μια μέρα κι έσφαξε όποιον έβρισκε μπροστά του.

Η αντιμετώπιση του μηνύματος της ταινίας δεν διαφέρει καθόλου απ' όσα βλέπουμε και διαβάζουμε μετά από κάθε μαζική δολοφονία. Δεν φταίνε τα όπλα, δεν φταίει η κοινωνία μας, δεν φταίει η απόλυτη εγκατάλειψη και η έλλειψη κοινωνικών υποδομών: φταίει ο κάθε τρελός και η τρέλα του. Τεμπέλικη, εύκολη και τελείως αποπροσανατολιστική άποψη...

Ο Φίλιπς κατάφερε να πάρει έναν χαρακτήρα από κόμικ και να τον εντάξει πλήρως ρεαλιστικά στο σήμερα της ζωής μας, αν και το παρόν της ταινίας είναι κάπου στα 70's. Κι αυτό είναι που πονάει περισσότερο: Ο καθρέπτης της ταινίας, το πώς σε κάνει να νιώθεις. Ξέροντας το πού θα καταλήξει ο χαρακτήρας, βλέπεις ένα ταξίδι προς την απόλυτη τρέλα και είναι αυτή η αίσθηση της συμπάθειας προς το μέρος του, που μας ξεβολεύει.

Ξέρουμε, ότι στο τέλος θα γίνει ο πρίγκιπας-κλόουν της Γκόθαμ. Ξέρουμε, ότι θα δολοφονήσει κόσμο. Ξέρουμε, ότι θα μετατραπεί σε έναν από τους πιο σκληρούς κακοποιούς, που έχουμε διαβάσει ποτέ. Κι όμως, κάπου εκεί στην μέση της ταινίας, νιώθεις έναν οίκτο προς το μέρος του. Ίσως και τον καταλαβαίνεις... Τρομακτικό δεν είναι;

Και ναι, η κατάληξη (υποτίθεται πως) είναι υπερβολική. Δεν καταλήγουν όλοι οι ψυχικά ασθενείς δολοφόνοι. Ίσα ίσα δηλαδή, που σύμφωνα με έρευνες είναι τις περισσότερες φορές τα θύματα, παρά οι θύτες. Παρ' όλα αυτά, ο Φίλιπς, παρουσιάζοντας μας το χειρότερο δυνατό σενάριο, θέλει να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου. Δεν χρειάζεται να σκοτώσει κάποιος για να τον προσέξουμε. Δεν χρειάζεται να μετατραπεί σε έναν Τζόκερ για να αναρωτηθούμε τι θα μπορούσαμε να κάνουμε γι' αυτόν.

Στο δίλημμα «η τέχνη αντιγράφει τη ζωή ή η ζωή την τέχνη;», ο Φίλιπς θέλει να μας ταρακουνήσει και να μας πει ότι ισχύει το δεύτερο. Εμείς, όμως, είμαστε τόσο τρομοκρατημένοι από το πρώτο, που εθελοτυφλούμε...

Όλα αυτά, βέβαια, δεν θα ήταν δυνατά, αν ο Φίνιξ δεν παρουσίαζε την ερμηνεία της ζωής του. Για 120 λεπτά, παρακολουθούμε την οπτική του, όλη η ταινία είναι χτισμένη πάνω του κι αυτός όχι απλά αντέχει, αλλά απογειώνει το φιλμ σε αριστούργημα, τραβώντας μας όλους μέσα στη τρύπα του λαγού. Η κούρσα προς την απόλυτη παράνοια δεν θα ήταν τόσο ενδιαφέρουσα, αν ο Φίνιξ δεν μας μαγνήτιζε από τα πρώτα δευτερόλεπτα.

Τώρα, όσον αφορά, την κουβέντα, για το ποιος είναι ο καλύτερος κινηματογραφικός Τζόκερ, πιστεύω ότι είναι άδικη. Πολύ απλά, γιατί το «Joker» είναι χτισμένο πάνω στον Φίνιξ. Δεν υπάρχει ο Μπάτμαν, ο μεγάλος εχθρός του, για να κοντραριστεί. Η μάχη είναι εσωτερική κι αυτή είναι πάντα πιο ενδιαφέρουσα.

Ο Χιθ Λέτζερ έκανε σπουδαία δουλειά ως ο αναρχικός Τζόκερ. Ο Φίνιξ, ίσως, σπουδαιότερη ως ο παρανοϊκός Τζόκερ. Ο Τζακ Νίκολσον είχε ανοίξει τον χορό με τον μαφιόζο Τζόκερ και υπάρχει και ο Τζάρεντ Λέτο ως ο γκάνγκστα Τζόκερ, αλλά αυτόν τον τελευταίο κάνουμε όλοι πως δεν τον είδαμε... Για έναν τόσο τεράστιο χαρακτήρα των κόμικς, το Χόλιγουντ μας έχει δώσει τρεις μεγάλες ερμηνείες και μία... meh!

Αυτό, όμως, που μετράει είναι ο χαρακτήρας και τα μηνύματα που θέλει να μας διδάξει. Και γι' αυτό, ο Τζόκερ του Φίλιπς ξεχωρίζει από όλους τους υπόλοιπους...