To τέλος μιας εποχής

To βελούδινο διαζύγιο του Ντούσαν Ίβκοβιτς με τον Ολυμπιακό και το συναινετικό (μέσα σε εισαγωγικά και σε συρματόπλεγμα) του Ζέλικο Ομπράντοβιτς με τον Παναθηναϊκό σηματοδοτούν εκτός απροόπτου το τέλος μίας εποχής. Της εποχής των «-ιτς» στο ελληνικό μπάσκετ.

Πέρασαν –αν μετρώ σωστά- 16 χρόνια από τότε που ο Ιωαννίδης λανσάρισε τη φράση «σέρβικο λόμπι» (όταν ο Ολυμπιακός ηττήθηκε στα πλέι-οφ της τότε Ευρωλίγκας από τη Ρεάλ του Ομπράντοβιτς) και 15 χρόνια από τότε που το «σέρβικο λόμπι» άρχισε να τον εκδικείται.

Ο Μπόζινταρ Μάλκοβιτς τοποθέτησε τα θεμέλια της σερβικής κυριαρχίας σε επίπεδο προπονητών και οι αδελφοποιτοί Ίβκοβιτς-Ομπράντοβιτς έγιναν οι δύο πανίσχυροι πόλοι της, με μπαλαντέρ τον Ντράγκαν Σάκοτα.

Τα στατιστικά της 15ετίας που ακολούθησε βγάζουν κοροϊδευτικά τη γλώσσα στον «ξανθό» και στους υπόλοιπους θιασώτες του αντισερβικού δόγματος.

Σέρβοι προπονητές κατέκτησαν και τα 8 Κύπελλα Πρωταθλητριών του Ολυμπιακού και του Παναθηναϊκού. Σέρβοι προπονητές (αρχής γενομένης με τον …κατά τι Σέρβο Σούμποτιτς) κέρδισαν τα τελευταία 15 πρωταθλήματα της Α1.

Στον Παναθηναϊκό, έχει να καθίσει Έλληνας στην καρέκλα του πρώτου προπονητή από το Ιούνιο του 1997, όταν αποχώρησε μετά τη σύντομη υπηρεσιακή του θητεία ο Μιχάλης Κυρίτσης (είχε προηγηθεί η απόλυση του Μάλκοβιτς). Στον Ολυμπιακό κράτησαν τα ηνία πολλοί και διάφοροι τεχνικοί μετά το ‘96, αλλά τίτλους κατέκτησε μόνο ο Ίβκοβιτς. Ο ίδιος έδειξε νωρίτερα στον ΠΑΟΚ το δρόμο προς τη γη της επαγγελίας.

Εκτός του Σάκοτα, που οδήγησε την ΑΕΚ στο πρωτάθλημα του 2002, έφτασαν στη χώρα μας και αρκετοί άλλοι συμπατριώτες του «Μπόζα», του «Ντούντα» και του «Ζοτς» από το ίδιο παράθυρο.

Μερικοί από αυτούς (όπως ο «Μόκα» Σλάβνιτς, ο Μίροσλαβ Νίκολιτς, ο Αλεξάνταρ Τριφούνοβιτς και ο Λούκα Παβίτσεβιτς) αλιεύτηκαν από το πάνω ράφι, ενώ άλλοι (Ντάρκο Ρούσο, Ράικο Τόρομαν, Ζέλικο Λούκαϊτς) είχαν για βασικό προσόν το διαβατήριο και τις γνωριμίες.

Ο κοσμαγάπητος Βλάντο Τζούροβιτς είναι μία κατηγορία μόνος του! Η προσφορά του δεν χωράει συζήτηση.

Αν οι Σέρβοι προπονητές έσυραν το χορό εκείνοι που τον διάνθισαν με θεαματικά ακροβατικά και περίτεχνες πιρουέτες ήταν οι Σέρβοι πρωτοκλασάτοι μπασκετμπολίστες.

Με ελάχιστες εξαιρέσεις (Ντίβατς, Ντανίλοβιτς, Τζόρτζεβιτς, Κρστιτς), τα κορυφαία προϊόντα της «πλάβι» σχολής κόσμησαν τα ελληνικά γήπεδα, τα οποία βεβαίως έγιναν ιδανική βιτρίνα και για τους ίδιους. Η σχέση ήταν αμφίδρομη, ειδικά τα χρόνια του πολέμου.

Βοήθησαν και βοηθήθηκαν. Ανέδειξαν και αναδείχθηκαν.

Κάποιοι από αυτούς ήρθαν στην Ελλάδα στα ντουζένια τους και γκρέμισαν τα πάντα στο πέρασμά τους: Πάσπαλι, Σάβιτς, Μποντίρογκα, Ρέμπρατσα.

Πολλοί ανδρώθηκαν στα μέρη μας, απέκτησαν ελληνικό διαβατήριο και το χρησιμοποίησαν για να κατακτήσουν τον κόσμο: Στογιάκοβιτς, Γιάριτς, Γκούροβιτς, Τάρλατς, Τόμιτς, Βούκτσεβιτς, ο υιός Σάκοτα, ο υιός Γιάνκοβιτς, ο Μιλόσεβιτς και άλλοι λιγότερο σημαντικοί. Αν μη τι άλλο, οι τρεις τελευταίοι φόρεσαν τα δικά μας γαλανόλευκα.

Μερικοί έγιναν Έλληνες πριν (ή και μετά) την περίοδο του «παιδομαζώματος», σε σχετικά ώριμη ηλικία, και τελικά ρίζωσαν εδώ: ο Πρέλεβιτς, ο Πετσάρσκι, ο Ζορόσκι και 1-2 ακόμη.

Δεκάδες Σέρβοι χρησιμοποίησαν τη «διάταξη Μποσμάν» και έπιασαν θέσεις εργασίας ως «κοινοτικοί Β’ ζώνης» αρχικά και …σκέτο κοινοτικοί αργότερα, ακόμα και σε μικρότερες ομάδες: Γιάνκοβιτς, Ζούζα, Κοπρίβιτσα, Μιλίτσεβιτς, Πέσιτς, Μιλισάβλιεβιτς και αμέτρητοι άλλοι.

Ορισμένοι βετεράνοι διεθνείς ήρθαν στην Ελλάδα για έναν τελευταίο –ή προτελευταίο- χορό πριν την αποστρατεία: Τομάσεβιτς, Ντρόμπνιακ, Τόπιτς, Κέτσμαν, αλλά και Βούγιανιτς.

Η νεώτερη γενιά εξαργύρωσε χάρη σε ελληνικές υπογραφές τα πρώτα της πλουσιοπάροχα επαγγελματικά συμβόλαια: Τεόντοσιτς, Τέπιτς, Κέσελι, αλλά και Έρτσεγκ, Πάουνιτς.

Υπάρχουν βεβαίως και εκείνοι που ήρθαν στα μέρη μας ως Σέρβοι ή …σχεδόν Σέρβοι ή απλώς Γιουγκοσλάβοι αγνώστων λοιπών στοιχείων, αλλά στην πορεία άλλαξαν λάβαρα και προσχώρησαν σε κάποια άλλο σπάραγμα της άλλοτε ενωμένης Γιουγκοσλαβίας: Σούμποτιτς, Στσεπάνοβιτς, ο Πέκοβιτς και ο Νεστέροβιτς («Μακρής») που αγωνίστηκε στο ελληνικό πρωτάθλημα πολλά χρόνια μετά την ελληνοποίησή του. Ακόμα και ο συγχωρεμένος Κρέσιμιρ Τσόσιτς. Και ο ...Μάριτς, που είναι περισσότερο Αυστραλός παρά Σέρβος..

Και ποιος ξέρει πόσους ξεχνώ ή προσπερνώ…

Αν δεν υπάρξει κάποιο πυροτέχνημα τύπου Βουγιόσεβιτς ή Πέσιτς ή …Τόμιτς στους δύο «αιώνιους», η νέα σεζόν θα βρει την Α1 χωρίς Σέρβο προπονητή και με ελάχιστους –βασικά δευτεροκλασάτους- Σέρβους μπασκετμπολίστες.

Ο Μάρκο Κέσελι μπορεί να ξεμείνει τελευταίος, για να κρατήσει την πόρτα ανοιχτή και τη σημαία ψηλά. Αν δεν φύγει και αυτός…

Συνεχίζουμε λοιπόν χωρίς το σέρβικο δεκανίκι. Ενδέχεται μάλιστα να δούμε πρωτάθλημα με 14 Έλληνες προπονητές στις 14 (αν μαζευτούν τόσες) ομάδας!

Θα μας λείψουν οι Σέρβοι; Ασφαλώς, ειδικά ο Ομπράντοβιτς με τον Ίβκοβιτς. Πήραμε πάρα πολλά από αυτούς, όχι μόνο σε τεχνικό επίπεδο. Μας έφτιαξαν ομάδες, μας έφτιαξαν και παίκτες. Μας δίδαξαν υπερηφάνεια, μας χάρισαν "know-how", μας έδειξαν πώς να περιχαρακώνουμε το έργο μας. Μας έμαθαν πότε να είμαστε του σαλονιού και πότε του λιμανιού.

Είναι μικροπρεπής, μικρόψυχος και μύωψ όποιος ισχυριστεί ότι το «σέρβικο λόμπι» έβλαψε το ελληνικό μπάσκετ, άσχετα με τα λογής λογής οδυνηρά γυμνάσια που υπέστη η Εθνική μας στα χέρια των «Γιούγκων».

Το επαναλαμβάνω όμως, οι «πλάβι» κέρδισαν πάρα πολλά από την Ελλάδα, σε όλα τα επίπεδα. Το χρέος είναι αμφίπλευρο και αυτά που προσφέραμε εμείς είναι απείρως σημαντικότερα από τα ανταλλάγματα που λάβαμε.

Τον καιρό του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου, η χώρα μας ήταν το μοναδικό παγκοσμίως καταφύγιο των «αδελφών Σέρβων». Ορισμένοι από αυτούς θυμήθηκαν να μας πουν και ευχαριστώ. Άλλοι, πάλι, όχι. Κάποιοι κουβάλησαν τον εμφύλιό τους σε ελληνικό έδαφος, όπως τότε με τον αλήστου μνήμης καυγά μεταξύ Ιβκοβιτς-Σούμποτιτς. Οι περισσότεροι τήρησαν τους κανόνες της φιλοξενίας.

Η συνύπαρξη δύο –και πλέον- δεκαετιών δημιούργησε στα παρκέ του μπάσκετ αρκετές ισχυρές ελληνοσερβικές φιλίες (με κορυφαία ιεραρχικώς αυτή μεταξύ Βασιλακόπουλου-Στάνκοβιτς), αλλά και άφθονες λυκοφιλίες.

Εκείνο για το οποίο αισθάνομαι πλέον απόλυτα βέβαιος είναι ότι κανένας λαός δεν μοιάζει στον Έλληνα όσο οι Σέρβοι. Στα όποια προτερήματά μας και στα όποια ελαττώματά μας.

Άλλη φάτσα, άλλη ράτσα, αλλά «ούνα φάτσα ούνα ράτσα». Ακολουθούν στη δική μου λίστα οι Τούρκοι και οι Πορτογάλοι. Λιγότερο οι Ιταλοί και ακόμα λιγότερο οι Ισπανοί.

Στα χρόνια της ανάπτυξης και της ακμής του ελληνικού μπάσκετ, η Σερβία έγινε εικόνισμα, σημείο αναφοράς και πυξίδα.

Τριάντα χρόνια μετά την πρώτη άφιξη του Ντούσαν Ίβκοβιτς στη χώρα μας και δεκατρία μετά τον ιστορικής σημασίας γάμο του Ομπράντοβιτς με τον Παναθηναϊκό, επιτρέψτε μου να προχωρήσω σε έναν αφορισμό που δεν θα αρέσει καθόλου στους σερβολάγνους.

Τους έχουμε ξεπεράσει τους Σέρβους!

Αυτό, τουλάχιστον, προκύπτει από μία πρόχειρη και κάπως ερασιτεχνική ματιά. Μια ματιά στη βιτρίνα. Γιατί αν ανοίξουμε το συρτάρι με τα ονόματα των χιλιάδων Σέρβων αθλητών και προπονητών που εξάγουν μπασκετική τεχνογνωσία στο εξωτερικό (www.eurobasket.com/Serbia/basketball-Players-Abroad.asp), θα αλλάξουμε συζήτηση κακήν κακώς.

Αλλά η βιτρίνα παρουσιάζει διαφορετική εικόνα.

Η Εθνική μας ομάδα άφησε πίσω τους «πλάβι». Οι ομάδες μας είναι ανώτερες σε επίπεδο όχι μόνο κορυφής, αλλά και βάσης. Σέρβοι αστέρες στο ΝΒΑ δεν υπάρχουν πια. Οι δικοί μας προπονητές είναι καλύτεροι από τους Σέρβους, πίσω τουλάχιστον από το εμβληματικό δίδυμο των «κουμπάρων». Το ίδιο και οι παίκτες μας. Και το πρωτάθλημά μας.

Ακόμα και στο πεδίο όπου η Ελλάδα αγγίζει το ναδίρ, τη συμπεριφορά των οπαδών και τη μισαλλοδοξία δηλαδή, η Σερβία ζει ανάλογο μεσαίωνα. Βεβαίως στο Βελιγράδι έγινε κανονικά φέτος η απονομή του τροπαίου στη φιλοξενούμενη Παρτίζαν, μπροστά στο κοινό του Ερυθρού Αστέρα.

Πού θα πάει, κάποτε θα τα καταφέρει και η αφεντομουτσουνάρα μας…