Στράτος Κωσταλάς: Μεγαλύτερος από την ζωή

Αν ο θείος του, ο περίφημος Μπαρμπά-Γιάννης, ήταν «ο καλύτερος άνθρωπος του κόσμου μετά τον Χριστό», τότε ο ανιψιός του, ήταν σίγουρα ο άξιος συνεχιστής του. Ο Στράτος Κωσταλάς ήταν «μεγαλύτερος από τη ζωή», όπως λένε στην αγαπημένη του Νέα Υόρκη, πολύ απλά γιατί ήταν μεγάλος παντού: Στην δουλειά, στην οικογένεια, στη διασκέδαση, στο μπάσκετ, μα πάνω απ’ όλα ήταν μεγάλος σε συναισθήματα. Εξ’ ου και το προσωνύμιο του.

Γράφει ο Ρήγας Δάρδαλης

Αν τον θείο του τον έμαθαν όλοι σαν «καμάρι», τον Στράτο οι φίλοι του τον έλεγαν «αγάπη», γιατί τους αγαπούσε δίχως όρια. Θα έκανε τα πάντα γι’ αυτούς, όπως ακριβώς του είχε μάθει ο θείος του, όπως ακριβώς του είχε μάθει ο πατέρας του και όλα τα μέλη της οικογένειας Κωσταλά, η οποία νυν και αεί θα αντιπροσωπεύει τις καλύτερες αξίες των Ελλήνων.

Ο Στράτος γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη, μεγάλωσε στην Αθήνα, τελείωσε το Πολυτεχνείο και γύρισε στη γενέτειρα του για να μεγαλουργήσει ως χρηματιστής. Ο χαρακτηρισμός «κοφτερό μυαλό» είναι λίγος για να καταλάβει κανείς με πόσες στροφές λειτουργούσε ο εγκέφαλος του. Συνδύαζε μοναδικά την ευστροφία ενός Έλληνα με τον επαγγελματισμό και την συνέπεια ενός Αμερικανού. Γι’ αυτό ήταν εξαιρετικά πετυχημένος με ότι καταπιανόταν. Όσο ζούσε στην Νέα Υόρκη και δούλευε στο χρηματιστήριο, από το σπίτι του είχε περάσει κόσμος και κοσμάκης. Όπως ακριβώς συνέβαινε και στα σπίτια του θείου του…

Στο σαλόνι με νεογέννητο παιδί

Μια ιστορία είναι ενδεικτική. Το 1988 ο (πρώην παίκτης του Ηρακλή και μετέπειτα) κουμπάρος του Βασίλης Αγραφιώτης τον επισκέφθηκε μαζί με την γυναίκα του στο «Μεγάλο Μήλο», όταν ο Στράτος και η δική του γυναίκα, η Βίλυ, είχαν μόλις υποδεχθεί την πρωτότοκη κόρη τους, την Αλεξάνδρα. Ζούσαν σε ένα μικρό διαμέρισμα ενός υπνοδωματίου, το οποίο ήταν γεμάτο κούτες, καθώς βρισκόταν σε φάση ανακαίνισης. Ο Βασίλης του ζήτησε μια συμβουλή για το που θα πρέπει να μείνει και ο «αγάπης» τον κοίταξε απορημένος και συνάμα αγριεμένος. «Όσο είστε εδώ, θα μείνετε στο σπίτι μου». Εν μια νυκτί, οι οικοδεσπότες έγιναν φιλοξενούμενοι, καθώς ο Στράτος μαζί με την γυναίκα του και το νεογέννητο παιδί τους, βρέθηκαν να κοιμούνται στο σαλόνι τους ανάμεσα σε κούτες και ο Βασίλης με την Πόπη απολάμβαναν το διπλό κρεβάτι του μοναδικού υπνοδωματίου…

Απόρροια της μεγαλοψυχίας του δεν ήταν μόνο πως είχε αναρίθμητους φίλους ανά τον κόσμο. Ήταν πως είχε για πιστούς φίλους, ανθρώπους-«τοτέμ» του Παγκόσμιου μπάσκετ. Το 1999 όταν οι Σπερς πήραν το πρωτάθλημα απέναντι στους Νικς είχε ταξιδέψει στην Νέα Υόρκη για να τους παρακολουθήσει…

Για να μπει κανείς σε ένα γήπεδο του ΝΒΑ, δεν απαιτείται να έχει απλά έναν γνωστό στα Νικς ή στα Νετς, όπως έλεγε τις δύο ομάδες της Νέας Υόρκης, ο θείος του, ο μπαρμπά-Γιάννης. Η διαδικασία για να εκδοθεί μια διαπίστευση είναι λεπτομερής ως προς την επιβεβαίωση της ταυτότητας και της ιδιότητας του ενδιαφερόμενου και γίνεται εξόχως δύσκολη στα πλέι-οφ. Ο Στράτος είχε κάνει την πρόσβαση στο «Μάντισον Σκούερ Γκάρντεν» εν ώρα τελικών του ΝΒΑ, πιο απλή και από αυτή στο γήπεδο των Βριλησσίων οπού έμαθε να παίζει μπάσκετ…

Το καπέλο του «Ποπ» και η φανέλα του Χακίμ

Ένα τηλέφωνο αρκούσε για να έχει πρόσβαση στο γήπεδο και στα αποδυτήρια. Έτσι, λοιπόν το 1999 ήταν στην αίθουσα Τύπου των Νικς, την ώρα που ο Γκρεγκ Πόποβιτς δεχόταν τις ερωτήσεις των δημοσιογράφων για την κατάκτηση του πρώτου πρωταθλήματος των Σπερς. Όταν ολοκλήρωσε τις τοποθετήσεις του, γύρισε και είπε στους Αμερικανούς δημοσιογράφους. «Ωραία, λοιπόν, πρέπει τώρα να χαιρετήσω έναν φίλο». Κατέβηκε από το πόντιουμ, αγκάλιασε τον Στράτο και του έδωσε το καπέλο του πρωταθλητή των Σπερς που φορούσε.

Είναι ένα από τα εκατοντάδες πολύτιμα μπασκετικά κειμήλια που υπάρχουν στα μπαούλα του και επαρκούν (δίχως καμία υπερβολή) για την δημιουργία ενός μουσείου μπάσκετ. Είχε από φορεμένη σε αγώνα φανέλα του Χακίμ Ολάζουον με τους Ρόκετς υπογεγραμμένη από τον «dream», μέχρι την φανέλα του Ντομινίκ Ούιλκινς από το φάιναλ-φορ του 1996 στο Παρίσι.

Το… προξενιό Στερν-Γιαννακόπουλου

Στους «πράσινους» εργάστηκε την περίοδο 1993-94, ως τιμ μάνατζερ. Τον είχε προσλάβει ο Παύλος Κορκίδης, ο οποίος εκτιμούσε την ευφυΐα του, αλλά και τις αμέτρητες διασυνδέσεις του στο Αμερικανικό μπάσκετ. Μια από αυτές… τύγχανε να είναι ο Ντέιβιντ Στερν. Έτσι στο περιθώριο του φάιναλ-φορ του 1994 στο Τελ Αβίβ, ο Στράτος είχε κανονίσει ώστε να συναντηθούν ο κομισάριος του ΝΒΑ με τον Παύλο Γιαννακόπουλο. Ήταν μια ιστορία που λάτρευε να αφηγείται γιατί είχε σπαρταριστές λεπτομέρειες και ο διάλογος ανάμεσα στο αφεντικό του ΝΒΑ και τον άνθρωπο-σύμβολο του Παναθηναϊκού υπήρξε μνημειώδης.

Πετυχημένος παντού

Ο πρώτος σύλλογος, πάντως, στον οποίο πρόσφερε τις υπηρεσίες του ήταν ο Άρης την περίοδο 1992-93. Ήταν μέλος της περίφημης ομάδας του Παναγιώτη Γιαννάκη και του Ρόι Τάρπλει που έφθασε να κατακτήσει το Κύπελλο Κυπελλούχων του 1993 στον τελικό του Τορίνο. Ο αντικαταστάτης του Στιβ Γιατζόγλου στον πάγκο του «αυτοκράτορα» Σβι Σερφ έμελλε να εξελιχθεί σε έναν από τους πιο στενούς φίλους του Κωσταλά. Συνεργάστηκαν μαζί, στην άλλη μεγάλη δύναμη της Θεσσαλονίκης τον ΠΑΟΚ, ο οποίος με το τρίποντο του Πέτζα Στογιάκοβιτς είχε αποκλείσει τον Ολυμπιακό του Ντούσαν Ίβκοβιτς το 1998.

Δούλεψε στον Πανιώνιο (πάλι με εισήγηση Κορκίδη) την σεζόν 1996-97 και παρά το γεγονός πως η χρονιά της Ευρωλίγκας εξελίχθηκε με τρόπο καταστροφικό, στη Νέα Σμύρνη απέκτησε μερικούς από τους πιο «ορκισμένους» φίλους του. Στην τελευταία του επίσκεψη στην Αθήνα πήρε τον γιο του και την γυναίκα του για να φάνε στο μαγαζί του Μάκη Δρελιώζη και ακολούθως για να απολαύσουν το παγωτό τους στην πλατεία.

Το ντραφτ του Jake

Οι επαφές του στον χώρο του επαγγελματικού μπάσκετ ήταν τόσες που του έδιναν τη δυνατότητα να υπηρετήσει οποιοδήποτε πόστο. Το 1999 έγινε ατζέντης παικτών και ανέλαβε την εκπροσώπηση του Ιάκωβου Τσακαλίδη. Από το ΟΑΚΑ παρέλασαν όλες οι ομάδες του ΝΒΑ και στην Πυλαία στα δύο φάιναλ-φορ (Κυπελλου κι Ευρωλίγκας) του 2000, όλοι οι scout αναζητούσαν τον Steve. Οι χειρισμοί του στην υπόθεση, βοήθησαν τον Jake να επιλεχθεί στο Νο25 του ντραφτ και την επόμενη σεζόν να αγωνισθεί στο ΝΒΑ με τους Φίνιξ Σανς.

Νωρίτερα είχε δουλέψει ως σκάουτ των Χοκς και τα δεκάδες ποτήρια με το σήμα της ομάδας της Ατλάντα που είχε μοιράσει στην Ελλάδα, πρέπει να υπήρχαν στα γραφεία όλων των ομάδων της Α1. Το ανήσυχο (μπασκετικό και όχι μόνο) πνεύμα του, τον έκανε τον πρώτο Έλληνα διοικητικό παράγοντα σε ομάδα του εξωτερικού. Ανέλαβε γενικός διευθυντής της Δυναμό Μόσχας και πρόλαβε να την καταστήσει διεκδικήτρια του τίτλου μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο. Έκανε κάτοικους Μόσχας τον Λάζαρο Παπαδόπουλο και τον Αντώνη Φώτση, μα την ίδια στιγμή ξεκίνησε η τριβή του και στο γυναικείο μπάσκετ. Η Σου Μπερντ ήταν το μεγάλο όνομα που είχε φέρει στο γυναικείο τμήμα της Ντιναμό και πολύ γρήγορα η παρουσία του προκάλεσε θόρυβο στο Ρωσικό μπάσκετ.

Η γνωριμία που του άλλαξε την ζωή

Ως εκ τούτου, ο Λιθουανός εβραϊκής καταγωγής Σαπτάι Καλμάνοβιτς θέλησε να τον γνωρίσει από κοντά. Ποιος ήταν ο πολυσχιδής Καλμάνοβιτς; Ένας πρώην πράκτορας της KGB, ο οποίος μεταξύ πολλών άλλων δραστηριοτήτων υπήρξε ο πρώτος manager των Boney M και εραστής της πορτοκαλί θεάς. Ήταν το αφεντικό της Ζαλγκίρις Κάουνας όταν κατέκτησε την Ευρωλίγκα του 1999, περίοδο στην οποία παντρεύτηκε την Ρωσίδα αστέρα του μπάσκετ Άννα Αρχίποβα. Έτσι εγκατέλειψε την ανδρική Ζαλγκίρις για χάρη της γυναικείας Σπάρτακ Μόσχας Περιχώρων στην οποία έδωσε τα κλειδιά στον Κωσταλά.

Η γνωριμία τους άλλαξε την (ούτως η άλλως μυθιστορηματική) ζωή του Στράτου. Έγινε μόνιμος κάτοικος Μόσχας και μετέτρεψε την Σπαρτάκ σε υπερδύναμη του Ευρωπαϊκού μπάσκετ. Οι σπουδαιότερες All Star του WNBA περίμεναν με αγωνία να ακούσουν την φωνή του Κωσταλά στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής.

Σου Μπερντ, Νταιάνα Ταουράσι, Σύλβια Φάουλς, Λόρεν Τζάκσον, Τίνα Τόμπσον αγωνίσθηκαν στην Σπαρτάκ, η οποία κατέκτησε τέσσερις συνεχείς σεζόν (από το 2004 ως το 2007) την Ευρωλίγκα γυναικών!!!

Ο Καλμάνοβιτς τον εμπιστευόταν τυφλά, πλην όμως η δολοφονία του στην Κόκκινη Πλατεία τον Οκτώβριο του 2009, άλλαξε τα δεδομένα. Η χήρα του Άνα Αρχίποβα άφησε την διοίκηση της ομάδας εν λευκώ στον Στράτο, ο οποίος δεν σταμάτησε να υπηρετεί τον σύλλογο, μέχρι την τελευταία μέρα της ύπαρξης του.

Κανένα πρόβλημα υγείας, καμία αναποδιά δεν μπορούσε να τον φρενάρει. Ζούσε την ζωή στο απόλυτο, to the fullest όπως λένε οι Bon Jovi, στο Blaze of Glory, σε έναν στίχο και έναν τίτλο που τον αντιπροσωπεύουν πλήρως.

Μην περιμένετε ούτε λέξη θλίψης για τον Στράτο Κωσταλά. Σταχυολογήσαμε ελάχιστα από τα κατορθώματα του, τα οποία όπως και η συνολική διαδρομή του, άξιζαν και αξίζουν να καταγραφούν σε ένα βιβλίο.

Όσο μεγάλη είναι η στενοχώρια, πάντα θα είναι μεγαλύτερη η χαρά που τον γνωρίσαμε. Πάντα θα είναι ύψιστη η τιμή της φιλίας του.

Η Βίλυ, η Αλεξάνδρα, η Μαρία, η Οξάνα και ο Αλέξανδρος μόνο περηφάνια μπορούν να νιώθουν για τον αξεπέραστο Στράτο.

Οι υπόλοιποι απλά τον ευχαριστούμε…