Οι λόγοι που η Ευρώπη «διώχνει» τα παιδιά της

Μου έκατσε λίγο βαρύ το back to back ταξίδι, χωρίς καν να συμπληρώσω 24 ώρες στην Αθήνα, μετά το Κάουνας, αλλά χαλάλι! Γιατί σχεδόν κάθε φορά που σου δίνεται η δυνατότητα να περάσεις τα σύνορα – και πολλώ δε μάλλον τον Ατλαντικό – η επιστροφή σε βρίσκει γεμάτο εμπειρίες και γνώσεις, με έναν κοινό παρονομαστή που πάντα έχει να κάνει με το πόσο πίσω είμαστε σχεδόν σε όλα τα επίπεδα!

Στην διάρκεια του Final 4, ο Γιώργος Μπαρτζώκας έφερε στην επιφάνεια ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζει το ευρωπαϊκό μπάσκετ, όσον αφορά την σταδιακή μείωση των ποιοτικών γηγενών παικτών για κάθε χώρα και κατ’ επέκταση για τις ομάδες που αγωνίζονται στην Euroleague.

Είτε γιατί όλοι όσοι φτάνουν σε ένα υψηλό επίπεδο, απορροφούνται από την χρυσοφόρα αγορά του ΝΒΑ, είτε γιατί ολοένα και περισσότεροι νεαροί ταλαντούχοι παίκτες επιλέγουν την λύση του κολεγίου, που τους προσφέρει και ένα ασφαλές plan b, στην περίπτωση που για οποιονδήποτε εξωγενή παράγοντα, η μπασκετική καριέρα δεν ευδοκιμήσει.

Ο σημαντικότερος λόγος, για τον οποίο το παραπάνω φαινόμενο γίνεται ολοένα και πιο έντονο στην Ευρώπη, έχει να κάνει, κατά βάση, με την παντελή έλλειψη της απαραίτητης δομής (με ελάχιστες εξαιρέσεις όπως η Γαλλία που διαθέτει το φημισμένο αθλητικό σχολείο INSEP, το οποίο επιδοτείται από το κράτος), που απαιτεί ο συνδυασμός και ο συντονισμός του πρωταθλητισμού και της παιδείας.

Τι θέλω να πω; Ότι στην Ελλάδα, για παράδειγμα, παιδιά με κλίση σε κάποιο ομαδικό ή ατομικό άθλημα είναι από δύσκολο έως αδύνατον να διατηρήσουν μία καλή επαφή με τις ακαδημαϊκές τους υποχρεώσεις στο Λύκειο (ώστε να μην χάσουν τις αναγκαίες βάσεις στα σημαντικότερα μαθήματα) και ταυτόχρονα να συνεχίσουν να κάνουν πρωταθλητισμό!

Μοιραία το σύστημα, αλλά και η στόχευση των μεγάλων συλλόγων περισσότερο στο αποτέλεσμα και λιγότερο στην βελτίωση των ατομικών χαρακτηριστικών, φέρνουν από νωρίς τους νεαρούς αθλητές στο δίλημμα «αθλητισμός ή σχολείο;»! Και επειδή τόσο η κουλτούρα και το χαμηλό μας μορφωτικό επίπεδο (κατά μέσο όρο), όσο και η ανωριμότητα αυτής της ηλικίας δεν αποτελούν ιδανικούς συμμάχους για την σωστή αξιολόγηση της κατάστασης, η πρώτη επιλογή αποτελεί συνήθως την πιο δημοφιλή απόφαση.

Κάπως έτσι, οι επίδοξοι πρωταθλητές βάζουν σε δεύτερη μοίρα τα γράμματα και στα 18 τους (με εξαίρεση τα απειροελάχιστα super ταλέντα), έρχονται αντιμέτωποι και με μία ακόμη «γάγγραινα», που ειδικότερα στο μπάσκετ, αφορά στην «νεκρή» τριετία από την ηλικία των 18 έως 21 ετών!

Κοινώς, τα περισσότερα παιδιά που έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στα παιδικοεφηβικά τμήματα των μεγάλων συλλόγων, θεωρήθηκαν πολλά υποσχόμενα και ενίσχυσαν τις μικρές Εθνικές ομάδες, μη έχοντας φροντίσει για εναλλακτική λύση στην ζωή τους, φτάνουν να φυτοζωούν για ένα κομμάτι ψωμί.

Παίζοντας μπάσκετ στις Εθνικές κατηγορίες για χαμηλούς μισθούς και κάνοντας παράλληλα δουλειές του ποδαριού για να συμπληρώσουν το εισόδημά τους και να βγάλουν τα προς το ζην.

Πόσα και πόσα ταλέντα έχουν χαθεί στον αθλητισμό μέσα απ’ αυτή την διαδρομή, που μόλις περιέγραψα και ως αποτέλεσμα των επιλογών τους, δυσκολεύτηκαν πολύ να ορθοποδήσουν στην ζωή τους. Εκείνα που κατόρθωσαν να βρουν τον δρόμο τους είναι όσα είχαν κατά βάση την ευκαιρία, τις προϋποθέσεις και το οικογενειακό υπόβαθρο για να ενταχθούν στο αμερικανικό εκπαιδευτικό σύστημα.

Εκεί όπου οι λέξεις οργάνωση, πρόβλεψη και προετοιμασία από την δευτεροβάθμια έως την ανώτατη εκπαίδευση, παίζουν πρωταρχικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο είναι δομημένος ο αθλητισμός στις μικρές ηλικίες. Σε τέτοιο βαθμό, που όχι απλά καθορίζουν την διαδρομή των νέων παιδιών, αλλά δημιουργούν τις ιδανικές προϋποθέσεις ώστε ο τρόπος λειτουργίας του αθλητισμού και της εκπαίδευσης να έχει την πιο αποτελεσματική αλληλεπίδραση για το μέλλον τους.

Αφορμή για τις γραμμές που διαβάζετε αποτέλεσε η προσωπική εμπειρία που είχα στο πρόσφατο ταξίδι μου στην Σάρλοτ της Βόρειας Καρολίνας (διαθέτει το πιο ανταγωνιστικό σχολικό πρωτάθλημα μπάσκετ), όπου μεταξύ άλλων είχα την ευκαιρία να συναναστραφώ παιδιά από την Αφρική και την Νότια Αμερική, τα οποία βρίσκονται στην Αμερική με αθλητική υποτροφία σε σχολεία (high schools), αξιοποιώντας τα σωματικά προσόντα και το ταλέντο τους.

Το πιο εντυπωσιακό με το αμερικανικό σύστημα στις ηλικίες 15-18 ετών, είναι η οργάνωση και η προσοχή που δίνεται σε κάθε λεπτομέρεια, ώστε η εκπαιδευτική πρόοδος να μην παρεμποδίζει την αθλητική ανάπτυξη και τούμπαλιν.

Για να μπούμε σε πιο συγκεκριμένα «χωράφια» και να μιλήσουμε για το άθλημα της καλαθοσφαίρισης, να ξεκαθαρίσουμε ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν υπάρχουν σύλλογοι, οι οποίοι παίρνουν μέρος σε πρωταθλήματα μικρών ηλικιών. Ο οργανωμένος αθλητισμός μετά τα 15, υποστηρίζεται μόνο μέσα από την σχολική και την κολεγιακή λειτουργία, ώστε να διασφαλίζεται ταυτόχρονα και η ακαδημαϊκή πορεία.

Η σχολική/αθλητική σεζόν, λοιπόν, είναι σχεδιασμένη με τέτοιο τρόπο ώστε να προστατεύεται και η μαθησιακή θητεία, να υπάρχει χρόνος για ατομικό development αλλά και για ένα ανταγωνιστικό πρωτάθλημα των σχολείων, σε όλες τις βαθμίδες.

Το πρώτο δίμηνο (από αρχές Αυγούστου έως και μέσα Οκτωβρίου), οι αθλητές-μαθητές μπαίνουν στην διαδικασία της προετοιμασίας (με καθημερινή μυϊκή ενδυνάμωση και προπόνηση στο μπάσκετ), ενώ στα μέσα του φθινοπώρου αρχίζει η αγωνιστική δράση με ένα πρωτάθλημα που περιλαμβάνει πολλούς και δυνατούς αγώνες (περίπου 35-40 για κάθε σχολική ομάδα) και το οποίο διαρκεί περίπου 3,5 μήνες. Σε αυτό το διάστημα, δε, τόσο ο αριθμός των προπονήσεων όσο και ο ρυθμός τους, μειώνονται αρκετά.

Περί τα τέλη Φλεβάρη, αρχίζει η λεγόμενη off season μέχρι (η οποία και περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο ατομικές προπονήσεις) μέχρι και την ολοκλήρωση της σχολικής χρονιάς, στα τέλη του Μάη. Με τον παραπάνω σχεδιασμό, οι μαθητές-αθλητές έχουν την δυνατότητα να παρακολουθούν με μεγαλύτερη συνέπεια τα μαθήματά τους, ειδικότερα από την στιγμή που το σχολικό πρόγραμμα περιλαμβάνει και σχεδόν δύο διδακτικές ώρες για την μελέτη των μαθημάτων της επόμενης μέρας.

Και όλα τα παραπάνω, συμβαίνουν μέσα σε υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις, κάτι που θεωρείται δεδομένο για όλα τα σχολεία, δημόσια και ιδιωτικά. Τα δεύτερα συνήθως προσελκύουν ταλαντούχα παιδιά από το εξωτερικό και τους παρέχουν δωρεάν διαμονή (σε εστίες ή σε οικογένειες), διατροφή αλλά και μετακίνηση, ώστε να νιώσουν σαν στο σπίτι τους και να αφοσιωθούν στην καλύτερη δυνατή προετοιμασία για την επίτευξη των στόχων τους.

Είτε αυτά παραμείνουν εντός των σπορ, είτε παρεκκλίνουν από το αθλητικό πλαίσιο. Ανεξαρτήτως της κατάληξης, όμως, αυτό το σύστημα όχι απλά λαμβάνει σοβαρά υπ’ όψιν του την αθλητική κλίση, αλλά την ενισχύει και «πριμοδοτεί» το ταλέντο, προσφέροντας υποτροφίες στα σχολεία και τα πανεπιστήμια και διευκολύνοντας με θεσμικό τρόπο όλη την παραπάνω διαδικασία.

Χωρίς φυσικά να «εξαφανίζεται» ή να μην αξιοποιείται κανένα ταλέντο στην κρίσιμη ηλικία 18-21 ετών, πολύ απλά γιατί οι πιο έτοιμοι μπορούν να γίνουν επαγγελματίες από τα 19 τους, ενώ οι λιγότερο απορροφούνται από την διαδικασία του κολεγίου και συνεχίζουν να πορεύονται χωρίς δυσκολία πατώντας ταυτόχρονα σε δύο βάρκες…

Για μία ακόμη φορά και σε έναν ακόμη τομέα, οι Αμερικανοί μας βάζουν τα γυαλιά…