Το ενοχικό σύνδρομο μιας πρωτεύουσας

Κάποιες δεκαετίες πριν, σ’ αυτούς τους δρόμους που βρισκόμαστε και περπατάμε τις τελευταίες δέκα ημέρες, γιγαντώθηκε η χειρότερη πολιτικοκοινωνική ιδέα του περασμένου αιώνα.

Είναι δύσκολο να το αποβάλλεις από το μυαλό σου, τριγυρνώντας στις πλατείες αυτής της μεγαλούπολης. Και να ήθελες δηλαδή, στο υπενθυμίζουν τα απομεινάρια του τείχους, τα checkpoints και τα μουσεία. Η ατέρμονη προσπάθεια ενός λαού να εξευγενίσει τις αναμνήσεις και την ντροπή της ιδεολογίας και των πράξεων των προγόνων του.

Σήμερα το τείχος είναι μια γκαλερί τέχνης. Τα checkpoints τουριστικές ατραξιόν με παπατζήδες και αναμνηστικά και τα μουσεία στεγάζουν φωτογραφίες και απομεινάρια ζωών που τερματίστηκαν βάναυσα. Στο όνομα μιας ηλίθιας ιδέας. Για να μαθαίνουν οι νέοι και να θυμούνται οι παλιοί, όσοι είναι ακόμα ζωντανοί από εκείνα τα χρόνια.

Φυσικά το τείχος δεν έχει άμεση σχέση με τους ναζί. Είναι το αποτέλεσμα του διαμελισμού του Βερολίνου και του μοιράσματός του στους συμμάχους, αυτούς που σταμάτησαν το δηλητήριο των Γερμανών, από το να απλωθεί σε όλη την Ευρώπη. Μέχρι τη στιγμή που και οι σύμμαχοι άρχισαν να τσακώνονται μεταξύ τους. Για τις δικές τους ιδέες.

Πόλεις διαλύθηκαν τον περασμένο αιώνα σε ολόκληρη την ήπειρο. Εκατομμύρια άνθρωποι κυνηγήθηκαν, βασανίστηκαν, δολοφονήθηκαν υπό τις χειρότερες συνθήκες. Το γιατί είναι το ερώτημα που στοιχειώνει τις ψυχές ενός λαού που έκανε ξανά αυτό που ξέρει καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο στην Ευρώπη: αναγεννήθηκε από τις στάχτες του.

Το Βερολίνο του σήμερα, στα μάτια ενός ανθρώπου που το επισκέπτεται για λίγες ημέρες και δεν προλαβαίνει να το ζήσει, είναι μια πολυπολιτισμική μεγαλούπολη με δεκάδες φυλές κι εθνικότητες να απλώνονται απ’ άκρη σ’ άκρη. Με ποδήλατα και πατίνια, με μπουκάλια μπύρα στο χέρι από το πρωί μέχρι το βράδυ, με μαντίλες στο κεφάλι, με ακριβές Πόρσε και φτωχά βανάκια, με ξανθομάλλικα παιδάκια αγκαλιά με μαυράκια να βγαίνουν από το σχολείο.

Η εικόνα στους δρόμους δεν προϊδεάζει τον αφελή περαστικό για το τί έγινε πριν από μερικές δεκαετίες. Επαναλαμβάνω, τον αφελή περαστικό που θα βρεθεί εδώ για μερικές ημέρες.

Στην πόλη που ο Ντέιβιντ Μπόουι έγραψε το «Heroes» και που η ανάγκη για έκφραση δημιούργησε δεκαετίες υπόγειας κουλτούρας και «κακής τέχνης», ακούς γερμανικά, αγγλικά, τουρκικά, αραβικά, ελληνικά, γαλλικά, ιταλικά, ισπανικά, ρώσικα. Ακούς τις γλώσσεις όλου του κόσμου και βλέπεις τα πρόσωπα όλων των φυλών.

Η βόλτα στο Βερολίνο του σήμερα είναι ένας δρόμος με ατελείωτα γκράφιτι στο τείχος και τους τοίχους όλης της πόλης και μια μουσική που ξεκινάει από τους Kraftwerk και τελειώνει στον Παβαρότι. Στη μία στάση μετρό θα ακούσεις Μότσαρτ και στην επόμενη ένας μουσικός του δρόμου θα παίζει Λεν Ζέπελιν στην ηλεκτρική του.

Όταν πέφτει ο ήλιος, τα αυτοσχέδια πάρτι φωτίζουν σκοτάδια κάτω από γέφυρες και ζωντανεύουν παρακμιακά για πολλούς πεζοδρόμια. Το Βερολίνο είναι μια πόλη του πεζοδρομίου. Και των κτιρίων που μέσα τους έχουν στεγάσει από οικογένειες με παιδιά μέχρι καλλιτεχνικές κολεκτίβες.

Το Βερολίνο του σήμερα είναι το όνειρο πολλών που κουβαλά μια φρικτή ιστορία να το βαραίνει στις πλάτες του. Μια πόλη που νιώθει άσχημα να φωνάξει το μεγαλείο της, γιατί την τελευταία φορά που έγινε αυτό… όλοι ξέρουμε πού οδηγηθήκαμε.

Το ενοχικό σύνδρομο είναι διάχυτο κι έχει διαμορφώσει την πρωτεύουσα της οικονομικής υπερδύναμης μιας ηπείρου. Το παρελθόν της είναι πολύ πρόσφατο για να παραμεριστεί. Οι κάτοικοί της το ξέρουν, οι επισκέπτες της το ανακαλύπτουν και οι δρόμοι της το θυμούνται.

Γιατί αν φαίνεται να παλεύει να κάνει κάτι το Βερολίνο, είναι να μην ξεχάσει.