Το όνειρο που έγινε εφιάλτης

Τους έβλεπα, στην κηδεία του Ντούσαν Ίβκοβιτς, και ζαλιζόμουν. Πόσους πόντους θα έριχναν αυτοί στη σημερινή Εθνική Ελλάδας αν έμπαιναν στο γήπεδο έτσι, με τα πολιτικά;

Γιούρε Ζντοβτς, Σάσα Ντανίλοβιτς, Ζάρκο Πάσπαλι, Βλάντε Ντίβατς, Ντίνο Ράτζα. Πεντάδα ονείρου Με προπονητή Ομπράντοβιτς.

Το αφάν γκατέ της πρώην Γιουγκοσλαβίας ενώθηκε ξανά για να συνοδεύσει τον φωτισμένο μέντορα της χρυσής γενιάς στη στερνή κατοικία του.

Ένας Κροάτης, ένας Σλοβένος, ένας Μαυροβούνιος, τρεις Σέρβοι. Ούτε στην κηδεία του Ντράζεν δεν έγινε τέτοιο πράγμα.

Σαράντα πόντους θα έγραφε το κοντέρ. Με σκαρπίνια και πουκάμισα. Επιεικώς. Μας έχουν και άχτι, αν θυμάστε.

Από το 1987 μας έχουν σημαδέψει. Και είχαν και Κούκοτς. Και Ντράζεν. Και Στόγιαν. Και Τζόρτζεβιτς.

Έπειτα, στο Ζάγκρεμπ, κατέφτασε και ο Ίβκοβιτς. Και έπαιξαν και γηπεδούχοι. Οπότε, έσβησε ο ουρανός. Χάθηκε το τόπι ανεπανόρθωτα.

Το ποδόσφαιρο θα ζήσει και θα πεθάνει χωρίς να απαντήσει ποτέ στο ...προαιώνιο ερώτημα. Πέρασε η μπάλα τη γραμμή ή όχι στο σουτ του Τζεφ Χερστ στον τελικό του Μουντιάλ 1966;

Στο μπάσκετ, το ερώτημα που δεν έχει απάντηση είναι εξίσου βασανιστικό, για εμάς τους ρέκτες. Και μας κρατάει ξάγρυπνους τις καλοκαιρινές νύχτες, ιδίως τις Ολυμπιακές χρονιές.

Ποιος θα κέρδιζε τον τελικό του 1992 στη Βαρκελώνη, εάν απέναντι στην ακατανίκητη Ντριμ-Τιμ παρατασσόταν η Εθνική της Ενωμένης Γιουγκοσλαβίας;

Ο Ντράζεν Πέτροβιτς ήταν εκεί, στην ωριμότητά του, ετών 28, ντυμένος στα ερυθρόλευκα τετραγωνάκια της Κροατίας. Ο Τόνι Κούκοτς παρών και αυτός, με ένα πόδι στο Σικάγο, στα 24.

Ο Ντίνο Ράτζα, 25. Ο Στόγιαν Βράνκοβιτς, 28. Μαζί με Κόμαζετς, Τάμπακ, Περάσοβιτς, Αράποβιτς, Τσβιετίτσανιν, Νάγκλιτς, Γκρέγκοβ, Αλάνοβιτς και με προπονητή τον Πέταρ Σκάνσι.

Καλοί οι Κροάτες, ναι. Αλλά λίγοι. Και χωρίς το μπαρούτι που φέρνουν μαζί τους οι Σέρβοι.

Τους υπόλοιπους της χρυσής γενιάς τους είχε σκορπίσει ο πόλεμος. Το εμπάργκο. Οι αποκλεισμοί. Το μίσος. Ο διχασμός.

Το 1992, ο Ντίβατς ήταν 24 ετών, βασικός στους Λέικερς. Ο Ζάρκο 26, άνθρωπος-ορχήστρα στο ελληνικό πρωτάθλημα. Ο Ζντοβτς 26, έτοιμος να οδηγήσει τη Λιμόζ σε ευρωπαϊκό στέμμα.

Ο Τζόρτζεβιτς 25, ήρωας της Κωνσταντινούπολης δίπλα στον 22χρονο Ντανίλοβιτς. Ο Σάβιτς 26, στολισμένος με τα γαλόνια της Γιουγκοπλάστικα. Πρωταθληταράδες Ευρώπης.

Υπήρχαν ακόμη εκεί έξω ο Ραντούλοβιτς, ο Σρετένοβιτς, ο Τσούτουρα, ο Ράντοβιτς, ο Τσούρτσιτς, ο Μίλιτς, ο Ναουμόσκι, ο Μπάνε Πρέλεβιτς, οι 19χρονοι Μποντίρογκα και Τομάσεβιτς, ο 20χρονος Ρέμπρατσα και αμέτρητοι άλλοι.

Στους πάγκους συσσωρεύονταν καντάρια τεχνογνωσίας, χωρισμένης βεβαίως σε δύο (ή και περισσότερες) φατρίες: Ίβκοβιτς και Ομπράντοβιτς, Μάλκοβιτς, προσθέστε το όνομα της αρεσκείας σας. Τα παιδιά του Άτσα Νίκολιτς.

Η θεωρία ότι «οι Γιουγκοσλάβοι πήγαν μπροστά στο μπάσκετ επειδή ήταν ενωμένοι» είναι από τους πιο αστείους και ανυπόστατους μύθους στην ιστορία του αθλήματος.

Το πρόβλημά τους ήταν ανέκαθεν ο σεχταρισμός. Και τα γιγάντια «εγώ», ορατά από το διάστημα.

Γκαρντ: Πέτροβιτς, Τζόρτζεβιτς, Ντανίλοβιτς, Ζντοβτς.

Φόργουορντ: Πάσπαλι, Κούκοτς, Μποντίρογκα, Κόμαζετς.

Σέντερ: Σάβιτς, Ράτζα, Ντίβατς, Βράνκοβιτς.

Προπονητής: Ίβκοβιτς.

Μισό λεπτό, να συνέλθω από τη ζαλάδα και επιστρέφω…

Αυτή η Γιουγκοσλαβία, ενωμένη ακόμη, έκανε παρέλαση στο δικό της Ευρωμπάσκετ το 1989 στο Ζάγκρεμπ, θριάμβευσε στο Παγκόσμιο της Αργεντινής έναν χρόνο αργότερα και τραγούδησε το κύκνειο άσμα της το 1991 στη Ρώμη, τις ίδιες μέρες που από τη χώρα έβγαιναν οι πρώτοι καπνοί.

Ο μεγάλος στόχος της, όμως, δεν ήταν το Μπουένος Άιρες ούτε η Ρώμη. Ήταν το χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο του 1992. Ιδίως από τη στιγμή που άνοιξαν οι πύλες για τους επαγγελματίες του ΝΒΑ.

Το περίφημο εξώφυλλο του Sports Illustrated, με τους Τζόρνταν, Μάτζικ, Μπάρκλεϊ, Μαλόουν, Γιούιν ντυμένους στα εθνικά χρώματα των ΗΠΑ, κυκλοφόρησε στις 18 Φεβρουαρίου 1991, ενάμιση χρόνο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες και τέσσερις μήνες πριν ηχήσουν τα τύμπανα του εμφυλίου στη Γιουγκοσλαβία.

Το Βελιγράδι σήκωσε το γάντι από το έδαφος και ανασκουμπώθηκε. «Θα τους χαλάσουμε το πάρτι», ήταν το σύνθημα. Για μία τελευταία φορά, οι μπασκετμπολίστες από τις έξι γωνιές της χώρας του Τίτο ενώθηκαν με όρκο τιμής.

Όταν όμως ανακοινώθηκαν επίσημα τα ονόματα των παικτών της Ομάδας του Ονείρου, η Γιουγκοσλαβία ζούσε ήδη τον δικό της εφιάλτη και τα μέλη της δικής της Ντριμ-Τιμ δεν αντάλλασσαν ούτε «ντόμπαρ νταν». Η ευκαιρία χάθηκε διά παντός.

Ο Ντούσαν Ίβκοβιτς πίστευε ακράδαντα σε αυτό που οι περισσότεροι θεωρούσαν και θεωρούν θαύμα θαυμάτων. «Το χρυσό στη Βαρκελώνη ήταν ο μεγάλος στόχος μας», δήλωσε το 2008.

«Βρισκόμασταν στο κατάλληλο μονοπάτι. Η ομάδα μας ήταν εξαιρετική. Περιμέναμε χρόνια αυτή την ευκαιρία και νιώθαμε έτοιμοι. Δεν θέλω να φανώ υπερόπτης, αλλά είμαι σχεδόν βέβαιος ότι θα τους νικούσαμε. Αλλά μας σταμάτησε ο πόλεμος».

Μάλιστα ο Ίβκοβιτς πίστευε ότι η ομάδα του 1992 δεν ήταν η κορυφαία που παρέταξαν ποτέ οι ΗΠΑ. Πίστευε όχι στη συσσώρευση αστέρων, αλλά στη χημεία και στην ομαδική δουλειά.

«Οι άλλες ομάδες πήγαν στη Βαρκελώνη για να βγάλουν φωτογραφία με τους Αμερικανούς, ενώ εμείς δουλεύαμε σκληρά για να τους νικήσουμε».

Αν μετράει η γνώμη μου, φρονώ ότι ούτε η ενιαία Γιουγκοσλαβία είχε πιθανότητες να νικήσει την παρέα του Τζόρνταν, του Μάτζικ και του Μπερντ. Εκτός αν την έπιανε ανυποψίαστη. Αλλά δεν προβλέπεται τέτοιο πράγμα, σε τουρνουά 15 ημερών.

Στον τελικό της Βαρκελώνης, οι Κροάτες αντιστάθηκαν για ένα ημίχρονο και μετά παραδόθηκαν άνευ όρων: 85-117. Ο Τζόρνταν και ο Πίπεν είχαν σημαδέψει τον Κούκοτς λόγω Μπουλς και Τζέρι Κράουζ. Εκεί τελείωσαν όλα.

Στον ημιτελικό, η Λιθουανία των Μαρτσουλιόνις, Σαμπόνις εισέπραξε 50άρα από τους Αμερικανούς: 76-127. Πώς είπατε;

Οι Σέρβοι (και οι Μαυροβούνιοι) έχασαν λόγω πολέμου τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992, το Ευρωμπάσκετ του 1993 και το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1994.

Όταν επέστρεψαν από τη λησμονιά, το 1995 στην Αθήνα, με δίδυμο Ίβκοβιτς-Ομπράντοβιτς στον πάγκο, υπενθύμισαν τη δυναμική τους, με την κατάκτηση του ευρωπαϊκού τροπαίου, στην ντροπιαστική νύχτα της «Λιέ-του-βα».

Στον Ολυμπιακό τελικό του 1996 στην Ατλάντα, η ίδια Γιουγκοσλαβία έβγαλε το λάδι της Ντριμ-Τιμ νο. 2 μέχρι να παραδοθούν στα τελευταία 12 λεπτά (95-69).

Ίδια φανέλα με τους Κροάτες και τους Σλοβένους και τους Βόσνιους και τους Βορειομακεδόνες δεν ήταν γραφτό να φορέσουν ποτέ ξανά.

Ο μοναδικός που κατόρθωσε να τους ενώσει, έστω για μία μέρα, έστω στο πένθος, ήταν ο Ντούσαν Ίβκοβιτς.

Εμείς, πάλι, θα έχουμε πάντοτε το 1987. Πώς στην ευχή καταφέραμε να τους νικήσουμε και μάλιστα δύο φορές;

Σύμφωνοι, η γενιά των Κούκοτς, Ράτζα, Τζόρτζεβιτς ήταν ακόμη αμούστακη. Ο Ζντοβτς δεν υπήρχε πουθενά, ενώ ο Ντανίλοβιτς ήταν παιδί.

Και πάλι, όμως, πρόκειται για μιράκολο, για κεραυνό που χτύπησε δύο φορές στο ίδιο μέρος.

Χρειάστηκε να περάσουν 16 χρόνια μέχρι να ξαναπάρουν οι «Γιούγκοι» κίτρινο φύλλο σε αγώνα με την Εθνική Ελλάδας (Στοκχόλμη 2003) και 20 μέχρι να συμβεί αυτό σε ματς με βαθμολογική σημασία (Γράναδα 2007).

Μας είχαν βάλει στο μάτι μετά το στραπάτσο του Φαλήρου και δεν το έκρυβαν. Συνήθως εισπράτταμε 30άρες και χλεύη.

Την ομάδα της Γιουγκοσλαβίας του Ευρωμπάσκετ 1987, με προπονητή τον αείμνηστο Κρέζιμιρ Τσόσιτς, αποτελούσαν οι Ντράζεν Πέτροβιτς, Αλεξάντερ Πέτροβιτς, Τζόρτζεβιτς, Ράντοβιτς, Τσβιετίτσανιν, Γκρμποβιτς, Πάσπαλι, Κούκοτς, Ραντοβάνοβιτς, Ντίβατς, Ράτζα, Βράνκοβιτς.

Και τους νικήσαμε. Δύο φορές. Στον Όμιλο και ξανά στον ημιτελικό. Οι νύχτες που άλλαξαν τη ζωή μας. Πού να καταθέσω το Γκαλόσημο;