«Να μη το πάρουν ούτε οι κληρονόμοι μου»

Οι εύστοχες βολές του Νταγκ Κόλινς έδωσαν στις ΗΠΑ το προβάδισμα, με 50-49. Παρά τη ζαλάδα του από το σκληρό φάουλ του Σακαντελίτζε, ο μετέπειτα σταρ του ΝΒΑ και επιτυχημένος προπονητής σημάδεψε σωστά.

Τα Αμερικανάκια ετοιμάστηκαν να πανηγυρίσουν. Το χρονόμετρο έγραφε 0.03. Σεπτέμβριος του 1972, Μόναχο. Η σοβιετική αρκούδα έμοιαζε ημιθανής.

Τρία δευτερόλεπτα. Τρία δευτερόλεπτα που κράτησαν μια αιωνιότητα.

«Αιώνιο δευτερόλεπτο», πράξη πρώτη. Οι Σοβιετικοί ξεκίνησαν το παιχνίδι αμέσως μετά τις βολές του Κόλινς και έκαναν μια τρύπα στο νερό. Η μπάλα βγήκε εκτός αγωνιστικού χώρου και το ρολόι σταμάτησε στο 0.01.

Αλλά ο προπονητής της ΕΣΣΔ, Βλαντιμίρ Κοντράσιν, είχε ζητήσει εγκαίρως τάιμ-άουτ. «Το παιχνίδι δεν έχει τελειώσει», επισήμανε ο Βραζιλιάνος διαιτητής, Ρενάτο Ριγκέτο. «Ως μη γενόμενα» όσα ακολούθησαν τις βολές του Κόλινς. Τάιμ-άουτ, λοιπόν.

«Αιώνιο δευτερόλεπτο», πράξη δεύτερη. Πάσα του Ιβάν Εντέσκο στον Σεργκέι Μπέλοφ, ο οποίος εξαπέλυσε σουτ-προσευχή από τη σέντρα και φυσικά αστόχησε. «It's over», φώναξαν οι Αμερικανοί και ξεχύθηκαν στον αγωνιστικό χώρο για να πανηγυρίσουν.

«Νο», απάντησε ο τότε γ.γ. της FIBA, Ουαλός Ουίλιαμ Τζόουνς, με τρία δάχτυλα υψωμένα στον αέρα. «Επρεπε να παιχτούν τρία δευτερόλεπτα και όχι ένα». Ο αγώνας είχε ξεκινήσει -κακώς- από το 0.01. Αλλά τι δουλειά είχε ο Τζόουνς στον αγωνιστικό χώρο;

«Αιώνιο δευτερόλεπτο», πράξη τρίτη και τελευταία. Αυτή τη φορά, οι Σοβιετικοί άλλαξαν τακτική. Στα 3'' που είχαν στη διάθεσή τους, δοκίμασαν πάσα 20 μέτρων, από τη μία άκρη του γηπέδου στην άλλη. Από τον Ιβάν Εντέσκο στον Αλεξάντερ Μπέλοφ.

Στο φιλμ της εποχής, ο Μπέλοφ φαίνεται να σκοράρει μέσα σε πανδαιμόνιο, αφού πρώτα σπρώχνει τον Αμερικανό Φορμπς και κάνει και βήματα. Αλλά το καλάθι μετράει: ΕΣΣΔ 51, ΗΠΑ 50.

Οι διαιτητές βγάζουν τη σφυρίχτρα και φεύγουν. Οι Αμερικανοί, αποσβολωμένοι, κοιτάζουν τα πανηγύρια των Σοβιετικών και τρίβουν τα μάτια τους από έκπληξη. Δυστυχώς για αυτούς, δεν υπήρχε πράξη τέταρτη...

Δευτερόλεπτα αργότερα, ξέσπασε θύελλα. Την ώρα των Σοβιετικών πανηγυρισμών, δύο Αμερικανοί φίλαθλοι όρμησαν στο παρκέ και χτύπησαν κάποιον που ανέμιζε σημαία με σφυροδρέπανο.

Ο προπονητής των ΗΠΑ Χανκ Άιμπα κατέρρευσε στο παρκέ, θύμα νευρικού κλονισμού. Διαιτητές και γραμματεία έτρεχαν προς τα αποδυτήρια για να σωθούν από τη μήνι των ηττημένων. Δείτε το βίντεο των τελευταίων δευτερολέπτων σε αυτόν εδώ τον σύνδεσμο, στο YouTube.

Η αμερικανική ομάδα υπέβαλε τετραπλή ένσταση και επικαλέστηκε τη μαρτυρία όχι μόνο του χρονομέτρη, αλλά και ενός από τους διαιτητές.

Η αρμόδια επιτροπή της FIBA συνεδρίασε από 18 ώρες με διάλειμμα για ύπνο, ώσπου απέρριψε την ένσταση των γιάνκηδων μετά πολλών επαίνων, με ψήφους 3-2.

Οσοι υποστήριζαν το «ανατολικό μπλοκ», δικαίωσαν την ΕΣΣΔ: ένας Κουβανός, ένας Πολωνός και ο Ούγγρος πρόεδρος της Επιτροπής, Φέρεντς Χεπ. Οι Δυτικοί (Ιταλός και Πορτορικάνος), ψήφισαν ΗΠΑ. Ο ψυχρός πόλεμος είπε την τελευταία λέξη.

Οταν βγήκε η απόφαση των Φιμπαίων, η ομάδα των ΗΠΑ είχε ήδη ξεκινήσει για το αεροδρόμιο. «Δεν πρόκειται να δεχτούμε το αργυρό μετάλλιο», αποφάσισαν από κοινού παίκτες, προπονητές και συνοδοί.

Ολοι ανεξαιρέτως μιλούσαν για κλοπή. «Να μποϊκοτάρουμε την επόμενη Ολυμπιάδα», έλεγαν μεταξύ τους.

Οι σχέσεις της USA Basketball με την Παγκόσμια Ομοσπονδία δέχτηκαν καίριο πλήγμα, από τη στιγμή μάλιστα που κυκλοφόρησε στον Τύπο μια ιστορία συνωμοσίας αρκετή για να δικαιολογήσει τη στάση του Ουίλιαμ Τζόουνς.

Σύμφωνα με τον υπεύθυνο Δημοσίων Σχέσεων της Γερμανικής Ομοσπονδίας μπάσκετ Εμίλ Σοντόφσκι, ο γ.γ. της FIBA ζήτησε την παραμονή του τελικού «να χαραχθούν εκ των προτέρων στα χρυσά μετάλλια τα ονόματα των νικητών».

Και έδωσε στους Γερμανούς τα ονοματεπώνυμα του Εντέσκο, των δύο Μπέλοφ, του Ζαρμουχαμέντοφ και των υπόλοιπων Σοβιετικών! Ο Τζόουνς ουδέποτε επιβεβαίωσε τη φήμη.

Στην αυτοβιογραφία του, με τίτλο «Τα Μυστικά του Μπάσκετ», ο σταρ της εποχής Σεργκέι Μπέλοφ έδωσε τη σοβιετική εκδοχή των δραματικών γεγονότων εκείνης της βραδιάς.

«Τρία δευτερόλεπτα πριν από τη λήξη, βρεθήκαμε να χάνουμε με 50-49, πιστεύαμε, όμως, ότι υπήρχε χρόνος για να ανατρέψουμε το σκορ. Ο Εντέσκο πάσαρε σε μένα, αλλά ο χρόνος τελείωσε επειδή το χρονόμετρο άρχισε να τρέχει πριν την ώρα του. Ηταν πεντακάθαρη παράβαση και ο κ. Τζόουνς φρόντισε να τη διορθώσει. Ο Εντέσκο πήρε πάλι τη μπάλα και την πέταξε κάτω από το αντίπαλο καλάθι, στον 21χρονο Αλεξάντερ Μπέλοφ. Αυτό ήταν. Καλάθι, και τελικά νικήσαμε. Περιμέναμε σχεδόν 24 ώρες για να παραλάβουμε τα μετάλλιά μας. Εκείνος ο τελικός αποτελεί το καλύτερο παράδειγμα για τις επόμενες γενιές παικτών και προπονητών. Για το πώς πρέπει να κυνηγάμε τη νίκη μέχρι το τελευταίο δέκατο του δευτερολέπτου...».

Ο Αλεξάντερ Μπέλοφ, ο άνθρωπος της τελευταίας στιγμής, πέθανε από μια σπάνια μορφή καρκίνου (σάρκωμα στην καρδιά) έξι χρόνια αργότερα.

Πρόλαβε να κερδίσει άλλο ένα Ολυμπιακό μετάλλιο, ως μέλος της ομάδας της ΕΣΣΔ που πήρε την 4η θέση πίσω από Αμερικανούς και Γιουγκοσλάβους, το 1976 στο Μόντρεαλ.

Για τους παντοκράτορες του παγκόσμιου μπάσκετ Αμερικανούς, η ήττα αποτελούσε καίριο πλήγμα. Μέχρι εκείνη τη μοιραία βραδιά, το ρεκόρ των ΗΠΑ στους Ολυμπιακούς Αγώνες παρέμενε αψεγάδιαστο: 63 αγώνες, 63 νίκες.

Παρά τις κραυγές και τους ψίθυρους, οι μπασκετμπολίστες της ομάδας του 1972 θεωρήθηκαν αποδιοπομπαίοι τράγοι στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού.

«Ντρόπιασαν την πατρίδα», έγραφαν την εφημερίδα. «Να αποκλειστούν διά βίου από το ΝΒΑ», πρότεινε -εις ώτα μη ακουόντων- ο θρύλος των Σέλτικς, Μπιλ Ράσελ.

Εν τέλει οι ευθύνες φορτώθηκαν στην καμπούρα του προπονητή Χανκ Αϊμπα, του οποίου ο θρύλος (από το NCAA) θάμπωσε εκείνες τις παράξενες μέρες του 1972.

Το «λάθος» του ήταν ότι επέλεξε μια δωδεκάδα νεανική και άτεχνη, στην οποία δίδαξε τα βασικά της άμυνας αλλά λησμόνησε να εμφυσήσει τις αρετές του γρήγορου και θεαματικού μπάσκετ.

Την ώρα που ο Αϊμπα υπέγραφε την ένσταση στο Μόναχο, στις 2 τα ξημερώματα, ένας πορτοφολάς του άρπαξε 370 δολάρια από το σακάκι...

Τριάντα χρόνια αργότερα, η ΔΟΕ πλησίασε τους μπασκετμπολίστες της Αμερικανικής ομάδας του 1972 και προσφέρθηκε να τους απονείμει τα ασημένια μετάλλια, ώστε να κλείσει για πάντα αυτό το πολυσυζητημένο κεφάλαιο. Ολοι ανεξαιρέτως αρνήθηκαν.

Μάλιστα ένας από αυτούς, ο Κεν Ντέιβις, έβαλε και σχετικό όρο στη διαθήκη του: «Απαγορεύω στους κληρονόμους μου να δεχτούν αυτό το μετάλλιο»!

Ο Ουίλιαμ Τζόουνς υποστήριξε το δίκιο του μέχρι το θάνατό του: «Οι Αμερικανοί πρέπει να μάθουν να χάνουν», συνήθιζε να λέει.

Το αμερικανικό σερί που διεκόπη στο Μόναχο ξανάρχισε τέσσερα χρόνια αργότερα στο Μόντρεαλ, διεκόπη ξανά το 1980 λόγω του μποϊκοτάζ, επέστρεψε στο προσκήνιο το 1984 με την ομάδα των Μπόμπι Νάιτ, Μάικλ Τζόρνταν, Πάτρικ Γιούιν, ώσπου γκρεμίστηκε για τα καλά το 1988, από την παρέα του Αρβιντας Σαμπόνις.

Μετά τη Σεούλ, η Σοβιετική Ενωση δεν εμφανίστηκε ξανά στο παγκόσμιο στερέωμα. Μετά τη Σεούλ, οι Ολυμπιακές ομάδες των ΗΠΑ αποτελούνται όχι από αμούστακα κολεγιόπαιδα, αλλά από υπέρλαμπρους αστέρες του ΝΒΑ. Η Ομάδα-Ονειρο του 1992 έστειλε κάθε ξένο κατεργάρη στον πάγκο του.

Για δώδεκα χρόνια τουλάχιστον...