Τα μυστικά των εκτελέσεων

Στο βίντεο που ακολουθεί και προβλήθηκε από βρετανικό τηλεοπτικό δίκτυο, ομάδα επιστημόνων του αθλητισμού ανέλαβαν την εμβιομηχανική ανάλυση του σώματος του Κριστιάνο Ρονάλντο, ώστε να δείξουν πράγματα που δεν γίνονται αντιληπτά στο ευρύ κοινό. H Εμβιομηχανική αποτελεί μία σχετικά νέα επιστήμη, η οποία δεν έχει αναπτύξει ακόμα τις απαραίτητες πρακτικές που θα την καταστήσουν πολύτιμο σύμμαχο στην καθημερινή προπόνηση του αθλητή. Περισσότερη άνθηση έχει στον τομέα της υγείας, όπου υπάρχουν και περισσότερα κονδύλια. Στην Ελλάδα σε συλλογικό επίπεδο, εφαρμογές της εμβιομηχανικής είχε αναπτύξει μόνο ο Παναθηναϊκός με το ΠΑΟ Lab, ήδη από την εποχή που ήταν γυμναστής ο Ρότζερ Σπράι.

Η επιστήμη της Εμβιομηχανικής μελετά το ανθρώπινο σώμα με βάση τους νόμους της μηχανικής φυσικής και με τη χρήση εξοπλισμού υψηλής τεχνολογίας προσπαθεί να διεισδύσει στα μυστικά της τεχνικής των αθλητών. Ο Θανάσης Βανέζης, ο οποίος προχωρά στην παρακάτω ανάλυση για το gazzetta.gr είναι απόφοιτος Bsc Sports Science και Msc Sports Biomechanics, ενώ αποτελεί μέλος της ελληνικής εταιρίας Εμβιομηχανικής και της Εuropean Society of Movement Analysis in Children and Adults (ESMAC). Η ανάλυση του... ειδικού ακολουθεί μετά το βίντεο!

Το βίντεο αυτό μας δίνει την ευκαιρία να περιγράψουμε μερικά πράγματα που απασχολούν την αθλητική επιστήμη και που είναι άγνωστα στο ευρύ κοινό. Είναι όμως πολύ σημαντικά, και αν εξηγηθούν με απλό τρόπο μπορεί να καταλάβει ο καθένας πόσο ενδιαφέροντα είναι. Όλοι αναρωτιούνται πολλές φορές πως λειτουργεί ένας παίκτης υψηλού επιπέδου, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Η συγκεκριμένη εκπομπή που προβλήθηκε στο βρετανικό δίκτυο SkySports και πήρε ως παράδειγμα τον Κριστιάνο Ρονάλντο, μας δίνει μια πάρα πολύ καλή ευκαιρία να δούμε αθέατες πλευρές του αθλητισμού και να ρίξουμε μια ματιά στον τρόπο που αυτός αναπτύσσεται εκτός γηπέδου, στα εργαστήρια, όπου λίγοι έχουν την πρόσβαση και τη γνώση για το τι συμβαίνει εκεί.

Στο συγκεκριμένο κομμάτι του βίντεο οι επιστήμονες του αθλητισμού ανέλαβαν την εμβιομηχανική ανάλυση του σώματος του Κριστιάνο Ρονάλντο για να ανακαλύψουν τι τον κάνει έναν από τους πιο αξιόλογους ποδοσφαιριστές στο παγκόσμιο στερέωμα. Η επιστήμη της εμβιομηχανικής μελετά το ανθρώπινο σώμα με βάση τους νόμους της μηχανικής φυσικής και με τη χρήση εξοπλισμού υψηλής τεχνολογίας προσπαθεί να διεισδύσει στα μυστικά της τεχνικής των αθλητών που δεν γίνονται αντιληπτά στο γυμνό μάτι.

Οι εκτελέσεις φάουλ του Ρονάλντο είναι τόσο διάσημες επειδή είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές. Στις εκτελέσεις του η μπάλα κινείται με μεγάλη ταχύτητα, απίστευτη ακρίβεια και παίρνει μια απρόσμενη τροχιά. Η αποτελεσματικότητά του είναι 3 φορές μεγαλύτερη από το μέσο όρο των επαγγελματιών ποδοσφαιριστών. Λίγοι στο κόσμο έχουν καταφέρει να τελειοποιήσουν σε τέτοιο επίπεδο τη τεχνική τους.

Το ερώτημα λοιπόν είναι πως τα καταφέρνει;

Για να το δούμε σε μεγαλύτερο βάθος, οι επιστήμονες του αθλητισμού πραγματοποίησαν μία διαδικασία που ονομάζεται 3D Μotion Αnalysis και είναι ίδια με τη διαδικασία Αnimation Τechnology που χρησιμοποιούν οι κατασκευαστές video games, για την ανάλυση της τεχνικής εκτέλεσης φάουλ. Για να πραγματοποιηθεί αυτή η ανάλυση τοποθετήθηκαν στο σώμα του Ρονάλντο αντανακλαστικοί δείκτες. Αυτοί οι δείκτες χρησιμεύουν ώστε οι ειδικές κάμερες να καταγράψουν τη κίνησή του με μεγάλη ακρίβεια ( 300 εικόνες/δευτερόλεπτο) και να αναπαραχθεί μέσω ειδικού λογισμικού η 3D εικόνα της κίνησης του Ρονάλντο.

Τα δύο στυλ εκτέλεσης
Στην ανάλυση αυτή μελετώνται δύο διαφορετικά στυλ εκτέλεσης φάουλ. Στη πρώτη περίπτωση ο Ρονάλντο εκτελεί το φάουλ δίνοντας φάλτσο στη μπάλα ενώ στη δεύτερη πραγματοποιεί μία ευθύβολη εκτέλεση. Για να επιτευχθεί η καμπυλότητα της τροχιάς στη πρώτη περίπτωση η επαφή με τη μπάλα πρέπει να γίνει σε ένα ακριβές σημείο. Αυτό το σημείο βρίσκεται έξω από το κέντρο βάρους της μπάλας. Άρα η επαφή πρέπει να γίνει στην εξωτερική πλευρά της μπάλας με την εσωτερική πλευρά του ποδιού μας να αγκαλιάζει τη μπάλα ώστε να αναπαραχθεί η περιστροφική κίνηση της μπάλας γύρο από τον άξονά της. Καθώς η μπάλα ταξιδεύει στον αέρα η περιστροφική κίνηση δημιουργεί διαφορά πίεσης μεταξύ της εσωτερικής και της εξωτερικής πλευράς της με αποτέλεσμα να δοθεί μία ώθηση στη μπάλα προς τη κατεύθυνση της μικρότερης πίεσης. Ιδανικά η διαφορά πίεσης θα δημιουργηθεί κοντά στο τέρμα ώστε η τροχιά της μπάλας να αλλάξει όσο γίνεται αργότερα δίνοντας πολύ μικρό περιθώριο στο τερματοφύλακα να αντιδράσει.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση του βίντεο ο Ρονάλντο με τη τεχνική του πετυχαίνει να δώσει τόσο έντονη περιστροφική κίνηση στη μπάλα ώστε η τελική της θέση να απέχει 3 μέτρα από τη θέση που θα κατέληγε αν ακολουθούσε μια νορμάλ τροχιά. Αυτό φυσικά αποτελεί πονοκέφαλο για τους τερματοφύλακες.

Το μεγάλο όπλο του Ρονάλντο όμως δεν είναι το φαλτσαριστό χτύπημα με το εσωτερικό του ποδιού αλλά το λεγόμενο 'knuckle ball' ή αλλιώς το βραζιλιάνικο στυλ εκτέλεση φάουλ κατά το οποίο οι ποδοσφαιριστές χτυπούν τη μπάλα με τη μύτη του ποδιού τους κρατώντας τα δάκτυλα λυγισμένα. Σε αυτό το χτύπημα εμπεριέχεται ελάχιστη περιστροφική κίνηση. Η επαφή με τη μπάλα γίνεται στο κέντρο της. Χτυπώντας λοιπόν τη μπάλα στο κέντρο με αυτό το τρόπο η μπάλα ακολουθεί μία εντελώς ευθεία τροχιά όταν τη τελευταία στιγμή παρεκκλίνει της πορείας της. Κατά δήλωση κορυφαίων τερματοφυλάκων αυτό το είδος χτυπήματος είναι εντελώς απρόβλεπτο καθώς η μπάλα πραγματοποιεί μικρές κινήσεις αριστερά δεξιά πριν αλλάξει οριστικά πορεία λίγο πριν φτάσει στο τέρμα κάνοντας τον υπολογισμό της τροχιάς της μπάλας πάρα πολύ δύσκολο.

Η περίεργη αυτή συμπεριφορά της μπάλας εξηγείται απλά με τους νόμους της αεροδυναμικής. Το μυστικό βρίσκεται στις ραφές της μπάλας. Όταν η μπάλα περιστρέφεται έντονα οι ραφές δεν παίζουν κάποιο ρόλο. Όταν όμως η μπάλα δεν περιστρέφεται οι ραφές από τη μια μεριά της μπάλας μπορεί να προβάλουν αντίσταση στον αέρα ενώ από την άλλη μεριά όχι. Ένα μικρό φύσημα του αέρα λοιπόν μπορεί να αλλάξει εντελώς τη τροχιά της. Για αυτό οι ποδοσφαιριστές αναφέρονται σε αυτή τη συμπεριφορά σαν 'μπαλόνι' που καταδεικνύει την ευαισθησία της τροχιάς της μπάλας στα τερτίπια του αέρα. Αυτό εξηγεί γιατί η μπάλα μπορεί να παρεκκλίνει ξαφνικά από την αρχική της τροχιά.

Τεχνικά δεδομένα που αφορούν τις εκτελέσεις φάουλ του Ρονάλντο

Σε αυτή την ανάλυση το τέρμα τοποθετήθηκε στα 20 μέτρα. Η εκτέλεση φάουλ που ξεκινάει από τη φάση προετοιμασίας, δηλαδή τα λίγα μέτρα φόρα, μέχρι τη τελική επαφή με τη μπάλα διαρκεί ελάχιστα (900ms) αλλά όλα αυτά που συμβαίνουν σε αυτή τη χρονική στιγμή καθορίζουν το αποτέλεσμα.

Οι δυνάμεις που δέχεται το σταθερό πόδι κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης είναι εντυπωσιακές. Στη περίπτωση του Ρονάλντο φτάνουν τα 190kg. Ο λόγος που το πόδι του Ρονάλντο αντέχει αυτή τη πίεση είναι σαφέστατα το πολύ δυνατό μυικό του σύστημα άλλα και η τεχνική του. Κατά τη διάρκεια της φόρτισης του σταθερού ποδιού το γόνατο λυγίζει απορροφώντας ενέργεια. Στη συνέχεια η λεκάνη του ποδοσφαιριστή περιστρέφεται γύρο από το σταθερό πόδι φέρνοντας το μηρό μπροστά, ο οποίος φρενάρει, προκαλώντας τη πρόσθια κίνηση της κνήμης με το πόδι μας να έρχεται εντέλει σε επαφή με τη μπάλα. Σε αυτή τη κίνηση που διαρκεί λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο η ισχύς που έχει παραχθεί σε όλο το σώμα στη φάση της προετοιμασίας μεταφέρεται από τα ανώτερα μέλη του σώματός (χέρια, κορμός) προς τα κατώτερα μέλη και μέσω του άκρου του ποδιού διοχετεύεται στη μπάλα.

Ο Ρονάλντο έχει υιοθετήσει ένα από τα πιο αποτελεσματικά μοντέλα 'εφαρμογής ισχύος'. Αυτό σημαίνει ότι επιτυγχάνει να δώσει τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα στη μπάλα με τη παραγόμενη ισχύ που διοχετεύει σε αυτήν, καθώς με την άρτια τεχνική του αποτρέπει οποιαδήποτε απώλεια ισχύος από τη φάση της προετοιμασίας μέχρι την εκτέλεση.

Για να μετρήσουν τη ταχύτητα που αποκτά η μπάλα οι επιστήμονες εμπνεύστηκαν ένα τεστ από τη παιδική ηλικία το Ρονάλντο, όπου στις γειτονιές που έπαιζε τύχαινε να σπάσει το παράθυρο κάποιου γείτονα με τα δυνατά του σουτ. Οι επιστήμονες τοποθέτησαν 6 φύλλα γυαλιού μεταξύ ενός monitor υψηλής ταχύτητας. Το σουτ του Ρονάλντο έσπασε 3 διαδοχικά φύλλα γυαλιού και η μέγιστη ταχύτητα της μπάλας υπολογίστηκε σε 128 χλμ/ώρα. Φανταστείτε λοιπόν τον εαυτό σας σε θέση τερματοφύλακα απέναντι στο Ρονάλντο...

Για να φτάσει όμως κάποιος στο επίπεδο του Ρονάλντο θέλει σκληρή δουλειά και σωστή καθοδήγηση. Αν και ο ίδιος είναι ένας φτασμένος ποδοσφαιριστής συνεχίζει να προπονείται μία φορά την εβδομάδα στις εκτελέσεις φάουλ πέρα από τις προπονήσεις της ομάδος.

Διαβάστε εδώ την ανάλυση της αθλητικής ψυχολόγου Γαλάτειας Γιώτη για τον τρόπο που οι ποδοσφαιριστές σκέφτονται και αντιδρούν μέσα στο γήπεδο.