Ηρθε η ώρα να μάθεις πώς “έσπασε” ο Μαραντόνα

Ο Χόρχε Σιτερσπίλερ, παιδικός φίλος και πρώτος ατζέντης του Ντιέγκο Μαραντόνα, από το 1977, όταν ο Ντιέγκο έκανε το πρώτο του συμβόλαιο με την Μπόκα Τζούνιορς, αντιλήφθηκε πολύ νωρίς ότι ο τότε κολλητός του θα εξελισσόταν σε παγκόσμια προσωπικότητα. Και επειδή έβλεπε μπροστά από την εποχή του, το 1981 συνέλαβε την ιδέα της κινηματογράφησης της καθημερινής ζωής του Μαραντόνα, προτού ακόμη κλείσει τη συμφωνία για τη μεταγραφή του στην Μπαρτσελόνα, με όραμα να δημιουργήσει μια κινηματογραφική ταινία για τον Ντιέγκο και να την εκμεταλλευτεί εμπορικά στην Αμερική. Ο Σιτερσπίλερ προσέλαβε δύο Αργεντινούς κινηματογραφιστές και τους μετέτρεψε σε σκιές του Μαραντόνα – τόσο που αυτοί να εξελιχθούν σε μέλη του κύκλου του Ντιέγκο στην εξέλιξη του χρόνου. Αυτοί οι δύο καθημερινά κατέγραφαν το μεγαλύτερο μέρος της ιδιωτικής και δημόσιας ζωής του Μαραντόνα μέχρι το 1985, όταν ο Ντιέγκο απέλυσε τον ατζέντη του. Ο Σιτερσπίλερ, ο οποίος τον καιρό εκείνο ισχυριζόταν ότι το κόστος της παραγωγής μιας ταινίας, την οποία “έδεσε” αλλά δεν κατάφερε να πουλήσει στην Αμερική, είχε ξεπεράσει το 1 εκατομμύριο δολάρια, διέκοψε την κινηματογράφηση, η οποία συνεχιζόταν. Οι κινηματογραφιστές έμειναν απλήρωτοι, και κράτησαν το υλικό ως εγγύηση για μια μελλοντική αποζημίωση.

Το 2015 ο Ασίφ Καπάντια, ο Βρετανός σκηνοθέτης που πήρε Οσκαρ για το “Amy”, το ντοκιμαντέρ που διηγήθηκε τη ζωή της Αμι Γουάινχάουζ και είχε προηγουμένως σκηνοθετήσει το “Senna”, το ντοκιμαντέρ της ζωής του Αϊρτον Σένα, ενώ είχε λειτουργήσει ως παραγωγός στο “Ronaldo” ντοκιμαντέρ της ζωής του Κριστιάνο Ρονάλντο, άκουσε για πρώτη φορά ότι σε κάτι αποθήκες στη Νάπολη υπάρχουν εκατοντάδες ώρες ανέκδοτου κινηματογραφικού υλικού που θα μπορούσαν να αποτελούν την πρώτη ύλη για την δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ για τον Μαραντόνα.

Το όραμα του Σιτερσπίλερ, η συναίνεση του Μαραντόνα στην παραχώρηση των εμπορικών δικαιωμάτων του και στην άδεια εκμετάλλευσης του υλικού, η συναίνεση της πρώην γυναίκας του Ντιέγκο, της Κλαούντια στην παραχώρηση ενός μεγάλου μέρους του κινηματογραφικού υλικού, το οποίο βρισκόταν αποθηκευμένο στο σπίτι της στο Μπουένος Αϊρες, η έρευνα της ομάδας παραγωγής, από την οποία αναδύθηκε επιπλέον ανέκδοτο υλικό, και ο τρόπος που χειρίστηκε ο Καπάντια όλο αυτό το πρότζεκτ έφεραν ένα σοκαριστικά σπουδαίο αποτέλεσμα: το Diego Maradona, μια ταινία διάρκειας δύο ωρών, η οποία πρόκειται να κάνει πρεμιέρα στην Ελλάδα στο δεύτερο δεκαήμερο του Οκτωβρίου.

Μολονότι είχα διαβάσει ότι ένας σκηνοθέτης αυτής της ποιότητας είχε αξιοποιήσει εκατοντάδες (ίσως πάνω από 500) ώρες κινηματογραφικού υλικού, αυτό δεν με είχε προετοιμάσει επαρκώς για αυτό που εκτυλίχθηκε μπροστά στα μάτια μου κατά την προβολή της ταινίας. Ο Καπάντια και ο Κρις Κινγκ, ο editor της ταινίας, έδωσαν δύο χρόνια από τη ζωή τους στην μελέτη του υλικού προτού καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι το μεγαλύτερο νόημα κρυβόταν στην διήγηση των χρόνων της ζωής του Μαραντόνα στη Νάπολη. Οχι μόνο επειδή εκείνα ήταν τα καλύτερα ποδοσφαιρικά χρόνια του, ούτε μόνο επειδή αυτή είναι μια ιστορία μιας σχέσης ανάμεσα σε μια δυσλειτουργική προσωπικότητα και μια – τον καιρό εκείνο – δυσλειτουργική πόλη, όπως λέει ο σκηνοθέτης, αλλά κυρίως επειδή εκείνα ήταν τα χρόνια που έφτασε στο αποκορύφωμά της η μετάλλαξη του Αργεντινού από “Ντιέγκο” σε “Μαραντόνα”, όπως διηγείται ο Φερνάντο Σινιορίνι, ο προσωπικός γυμναστής του και εξηγούν τα μέλη της οικογένειάς του. Πέρα από όλα τα άλλα, αυτό το ντοκιμαντέρ καταφέρνει να σε βάλει όσο πιο μέσα θα μπορούσες να μπεις σε μια ιστορία που εκτυλίχθηκε πριν από 35 χρόνια και να σε βοηθήσει να αντιληφθείς και να φιλοσοφήσεις τα πώς και τα γιατί αυτής της ιστορίας, δηλαδή πώς ο σούπερ σταρ Μαραντόνα “έφαγε” τον άνθρωπο Ντιέγκο. Σε δύο ώρες αντιλαμβάνεσαι, επεξεργάζεσαι και συνειδητοποιείς πώς “έσπασε” ο Ντιέγκο.

Ανήκω σε μια γενιά που ανατράφηκε με τα κατορθώματα του Ντιέγκο. Στα μάτια μας, αυτά που έκανε, ως ποδοσφαιριστής, ο Ντιέγκο δεν τα έχει κάνει ποτέ κανείς. Κι όλοι εμείς, οι μεγαλύτεροι, παίρνουμε χάρη σε αυτή την ταινία μια ευκαιρία όχι απλώς να τα θυμηθούμε, αλλά να τα ζήσουμε με τα σημερινά πλεονεκτήματα και προνόμια που προσφέρει η εξέλιξη της τεχνολογίας και της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Διότι τότε οι δύο Αργεντίνοι κάμεραμεν είχαν απόλυτη πρόσβαση και απόλυτη ελευθερία στο τερέν – τέτοια που το “Diego Maradona” σου δημιουργεί την αίσθηση ότι ο Ντιέγκο έπαιζε με τοποθετημένες πάνω του ή γύρω του τις κάμερες. Και επειδή η επεξεργασία του υλικού έγινε με τα σημερινά τεχνολογικά εργαλεία, το αποτέλεσμα είναι αδιανόητα υψηλού επιπέδου. Σαν να ανοίγεις ένα μπουκάλι παλιό κρασί, που έχει αριστοτεχνικά ωριμάσει και παλαιωθεί. Βλέπεις τον Μαραντόνα να κάνει τα μαγικά, τον βλέπεις στα αποδυτήρια, στους δρόμους της Νάπολης, στις συνεντεύξεις Τύπου, στα πάρτι, με τις γκόμενες, με τα ναρκωτικά, τον συναντάς με τους αρχινονούς της Καμόρα, τον βλέπεις στα αποδυτήρια της Αργεντινής και στη φυσούνα πριν από τα ιστορικά ματς στα Μουντιάλ. Είναι σαν να έχεις ανοίξει τη μηχανή του χρόνου, την ίδια ώρα που ακούς τον σημερινό Μαραντόνα να σου μιλά για όλα αυτά. Για να συμβεί αυτό, ο Καπάντια χρειάστηκε να ταξιδέψει πολλές φορές σε διαφορετικά σημεία της γης για να συναντά τον Μαραντόνα για πέντε λεπτά ή δύο ώρες, προκειμένου να του βάζει τις σκληρές ερωτήσεις και να παίρνει απαντήσεις. Σύμφωνα με τον Βρετανό σκηνοθέτη, σήμερα ο Ντιέγκο δεν συγκεντρώνεται σε μια συζήτηση για περισσότερο από 90' λεπτά. Σε τρεις “μεστές” συναντήσεις από τις 4-5 που κατάφερε να κάνει, όμως, ο Καπάντια κατάφερε να τον ζορίσει τόσο που να φτάσει ο Μαραντόνα να του λέει “έχεις μεγάλο θράσος που έρχεσαι μπροστά μου και μου απευθύνεις τέτοιες ερωτήσεις”, προτού συμπληρώσει το “σε σέβομαι γι' αυτό”. Και να του απαντήσει. Για να μιλήσει για πρώτη φορά ανοιχτά για όλα τα σοβαρά ζητήματα και επεισόδια της ζωής του.

Οσοι μέχρι σήμερα έχουμε δει αυτή την ταινία θα έχουμε να λέμε ότι την είδαμε πριν από τον Ντιέγκο Μαραντόνα, διότι μέχρι και πριν από λίγες ημέρες ο Καπάντια δεν είχε καταφέρει να κλείσει μια ακόμη συνάντηση για να παρακολουθήσει μαζί του αυτό το ντοκιμαντέρ και να ακούσει τα σχόλιά του. Αυτή την ταινία δεν θα την δει ποτέ ο Σιτερσπίλερ, ο οποίος αυτοκτόνησε το 2017, πηδώντας από τον 7ο όροφο του ξενοδοχείου στο οποίο διέμενε στο Μπουένος Αϊρες, υποφέροντας από σοβαρή κατάθλιψη.

Η πρόθεση του Καπάντια ήταν να παρακολουθήσει την ταινία μαζί με τον Μαραντόνα στο τελευταίο στάδιο ωρίμανσής της, προκειμένου να εισπράξει τις αντιδράσεις του και να ενσωματώσει τις όποιες ενστάσεις του ή οτιδήποτε άλλο ανέδυε μέσα από αυτή την αλληλεπίδραση. Αυτό το ραντεβού όμως αναβλήθηκε πολλές φορές, πότε από τον Μαραντόνα και πότε από τους συνεργάτες του επειδή “δεν είναι καλή η στιγμή του”. Στα μάτια όλων των υπολοίπων όμως, δηλαδή των μελών της οικογένειάς του και των οικείων του, που είχαν συμμετοχή, όπως και των περίπου 80 ανθρώπων που είχαν συναναστραφεί τον Μαραντόνα και συμμετείχαν στην έρευνα αυτού του project, αυτό είναι ένα “σκληρό, αλλά αληθινό και τίμιο ντοκιμαντέρ”, όπως ήταν η απάντηση – σλόγκαν που πήρε από όλους αυτούς ο δημιουργός μετά την προβολή.

Αν τα χρόνια της μεγάλης ακμής του Μαραντόνα σε είχαν βρει στην παιδική ή την εφηβική ηλικία, αυτή η ταινία θα σου δώσει την ευκαιρία να γνωρίσεις καλύτερα το ίνδαλμα των παιδικών σου χρόνων, να ξαναζήσεις από πιο προνομιακή θέση τις μεγάλες του στιγμές, αλλά και να εξηγήσεις τα γιατί της κατάρρευσής του. Αν όλα όσα έχει κάνει έξω από το γήπεδο σε έχουν φτάσει να τον αντιπαθείς, ή και αν απλώς σε πληγώνουν, η ταινία σου δίνει την ευκαιρία της συμφιλίωσης, διότι σου δείχνει πολλά που δεν μπορούσες να δεις και να ξέρεις προκειμένου να τον κατανοήσεις. Συχνά έρχομαι στη δύσκολη θέση να πρέπει να εξηγήσω σε έναν αμύητο τι είναι αυτό που παθαίνουν οι σούπερ σταρ του αθλητισμού και έχει ως συνέπεια την αλλοίωση του ανθρώπου που κρύβεται μέσα τους, σε μικρότερη ή μεγαλύτερη κλίμακα. Τώρα πια έχω αποκτήσει ένα ντοκιμαντέρ αναφοράς. Και σας το συστήνω ανεπιφύλακτα. Είναι ένα σπουδαίο έργο τέχνης και ένα συναρπαστικό δείγμα ερευνητικής δημοσιογραφίας. Ενα μεγαλείο.