Επί 2 χρόνια έχτιζε την πιο team leader έκδοση του Κριστιάνο
Τέτοια εποχή, δεκατρία χρόνια πίσω, τηλεφωνούσα στον Φερνάντο Σάντος για να ακούσω πώς εξελισσόταν η προετοιμασία με την Σπόρτινγκ Λισαβόνας, πώς είχε αρχίσει η νέα του εμπειρία στην προπονητική. Κι όταν άρχισε να περιγράφει τις πρώτες εντυπώσεις για τους παίκτες που είχε στα χέρια του, μου έδωσε μια πληροφορία που εντυπώθηκε στη μνήμη μου. “Εχω έναν πιτσιρίκο, έναν μεσοεπιθετικό, είναι 18 ετών, αν μου τον αφήσουν και δεν μου τον πουλήσουν θα μου δώσει το πρωτάθλημα, σε λίγο θα είναι ο καλύτερος παίκτης στον κόσμο, μπορεί να τον έχεις ήδη ακούσει, Κριστιάνο Ρονάλντο λέγεται”. Τον είχα ακούσει, αλλά δεν τον είχα δει, διότι δεν είχα παρακολουθήσει το πρώτο του πρωτάθλημα με την Σπόρτινγκ (2002-'03) και δεν τον είχα δει ούτε στις 2 συμμετοχές που είχε κάνει στο κύπελλο UEFA. Ο Σάντος όμως δεν πρόλαβε να τον χαρεί, αφού εκείνο τον Αύγουστο, μετά το φιλικό με την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, στο οποίο έκανε παπάδες, ο Σερ Αλεξ Φέργκιουσον τον αγόρασε επιτόπου και ο Κριστιάνο έφυγε χωρίς επίσημο παιχνίδι στη σεζόν υπό την καθοδήγηση του Πορτογάλου προπονητή. Ο Κριστιάνο έφυγε χωρίς να δώσει το πρωτάθλημα στον Σάντος (η Σπόρτινγκ τερμάτισε 3η). Αυτές τις ώρες ο Πορτογάλος προπονητής ετοιμάζεται για τον μεγαλύτερο τελικό στην καριέρα του. Και τούτη τη φορά έχει κοντά του τον Κριστιάνο, ο οποίος μάλιστα έρχεται από το πιο αποτελεσματικό του ματς στο Euro 2016, αυτό απέναντι στην Ουαλία, στο οποίο αναδείχθηκε MVP.
Αυτό που τούτες τις μέρες συμβαίνει στα γήπεδα της Γαλλίας είναι βγαλμένο από τα οράματα αλλά και την πίστη του Σάντος. Ως απόδειξη αυτού το ισχυρισμού λειτουργεί η υπενθύμιση ότι στις 11 Οκτωβρίου 2014, στο πρώτο του ματς ως ομοσπονδιακός προπονητής της Πορτογαλίας, μια φιλική ήττα 2-1 από την Γαλλία, ο Σάντος είχε μαζέψει τους ποδοσφαιριστές στα αποδυτήρια του Stade de France για να τους ζητήσει “να ορκιστούμε ότι μετά από δύο χρόνια θα είμαστε πάλι εδώ, για τον τελικό του Euro 2016”. Τον καιρό εκείνο, όταν αποφάσιζε να αποδεχθεί την πρόταση της Ομοσπονδίας, κολακευμένος και από το γεγονός ότι η Ομοσπονδία αποφάσιζε να πάρει το ρίσκο να προσλάβει έναν προπονητή που κουβαλούσε ποινή απουσίας από τον πάγκο λόγω της συμπεριφοράς του στο Μουντιάλ του 2014, ο Σάντος δεν είπε το “ναι” επειδή του αρκούσε να γράψει την εμπειρία της καθοδήγησης της Εθνικής Πορτογαλίας. Το αποφάσισε επειδή πίστεψε ότι αφενός θα ισιώσει την κατάσταση και θα δημιουργήσει την προοπτική πρόκρισης σε μια ομάδα που δεν είχε ηθικό μετά την ήττα από την Αλβανία στα προκριματικά και αφετέρου ότι παρ' όλο που δεν θα είχε μια φουρνιά σαν εκείνη του 2004 θα κατάφερνε να συναρμολογήσει μια αποτελεσματική ομάδα ανακαλύπτοντας ποδοσφαιριστές με προσόντα για να υπηρετήσουν την “βάζω το “εγώ” στην υπηρεσία του “εμείς”” φιλοσοφία του.
Ο Σάντος ήξερε ότι θα βρει τους παίκτες, οδηγούμενος από την πολύτιμη εμπειρία στον πάγκο της Εθνικής Ελλάδας, και είχε την εμπιστοσύνη ότι θα φτιάξει μια ομάδα που δεν θα χάνει εύκολα και συνεπώς θα παίρνει αποτελέσματα που θα τις εξασφαλίζουν το εισιτήριο για τις επόμενες πίστες. Το κύριο και το πρωτεύον για εκείνον ήταν και είναι η διαχείριση του Κριστιάνο Ρονάλντο, διότι αυτή ήταν και είναι ικανή και αναγκαία συνθήκη για να πετυχαίνει μια ομάδα που δεν έχει άλλους ποδοσφαιριστές της “game changer” κατηγορίας.
Ο Σάντος είχε την εμπιστοσύνη ότι θα ανακαλύψει ποδοσφαιριστές, όπως έκανε με τον Ράφαελ Γκερέιρο, που δεν είχε ανακαλυφθεί από την πορτογαλική ομοσπονδία στην προ Σάντος εποχή, ή τον Σέντρικ και τον Φόντε, που υπήρχαν στην Πορτογαλία αλλά δεν είχαν υπάρξει στην Εθνική. Κι ήξερε ότι είχε την εμπειρία να διακρίνει αν είναι ή όχι έτοιμος για να πάρει ευθύνες στην Εθνική στα 18 του ο Ρενάτο Σάντσες, τον οποίο έριξε στα βαθιά και διαχειρίζεται αποτελεσματικά μέχρι σήμερα. Ο Πορτογάλος προφανώς και δεν αμφέβαλε ότι θα καταφέρει να προετοιμάζει καλά τα παιχνίδια προκειμένου η ομάδα του να είναι αποτελεσματική στην φάση της άμυνας. Το σχέδιο εξουδετέρωσης των Μόντριτς – Ράκιτιτς από τον Αντριεν Σίλβα και τον Γουίλιαμ Καρβάλιο, που εντυπωσίασε τους αναλυτές του Euro 2016, για τον Σάντος ήταν “μια ακόμη μέρα στη δουλειά”. Το ίδιο και η καλή μεταχείριση των Νάνι και Κουαρέσμα, που σήμερα δηλώνουν ότι επί Σάντος κάνουν τα καλύτερα ματς που έκαναν ποτέ με την Εθνική. Ολα τα παραπάνω όμως δεν θα είχαν εκτιμηθεί και – κυρίως αυτό – δεν θα είχαν φέρει αποτέλεσμα αν στο ρόστερ της Πορτογαλίας δεν κυκλοφορούσε ο Κριστιάνο Ρονάλντο, και κυρίως αυτός ο Ρονάλντο, με το ομαδικό πνεύμα και την ανάληψη της ευθύνης του ηγέτη.
Ο Σάντος ατύχησε να έχει τον Κριστιάνο σε μέτρια φόρμα, λόγω και της κόπωσης από μια βαριά χρονιά με τη Ρεάλ, αλλά λόγω και των χρόνων που περνούν και γράφουν πλέον στην πλάτη του 31χρονου μπαλαδόρου, του οποίου η ποδοσφαιρική ηλικία είναι μεγαλύτερη αυτής που αναλογεί στη βιολογική του λόγω της εμμονής του να παίζει σε όλη τη διάρκεια όλων των επίσημων αγώνων της σεζόν. Ευτύχησε όμως να τον δει να επιτυγχάνει όλα τα ατομικά ιστορικά ρεκόρ και να απαλλάσσεται, παιχνίδι με το παιχνίδι, από τον εκνευρισμό της εγωμανίας που τον διακατέχει. Οπως έκανε σε όλη του την καριέρα κάθε φορά που παραλάμβανε έναν σταρ ποδοσφαιριστή στα χέρια του, ο Σάντος επένδυσε πολλά πάνω στον Ρονάλντο, και φρόντισε να δουλέψει προκειμένου να δει την απόσβεση της επένδυσης. Πάτησε πάνω στην καλή αρχή της σχέσης που είχε ξεκινήσει να οικοδομείται πίσω στο 2003, χρησιμοποίησε την πολύ καλή διαπροσωπική και επαγγελματική σχέση που έχει με τον ατζέντη και συνέταιρο του Κριστιάνο, τον πολύ Ζόρζε Μέντες και έχτισε, μέσα από κάθε δημόσια τοποθέτηση που έχει κάνει στη διάρκεια της 2ετίας, μια στρατηγική που στόχευε στο να έχει στα χέρια του την πιο ήρεμη, ψυχοπνευματικά, έκδοση του Ρονάλντο. Χάρη σε όλα αυτά ο Κριστιάνο νιώθει ότι δουλεύει με έναν προπονητή που τον εκτιμά, τον στηρίζει, τον εμπιστεύεται, του δίνει την ειδική μεταχείριση που του πρέπει και συγχρόνως τον προκαλεί και τον εμπνέει για υπερβάσεις. Ολα αυτά ο Κριστιάνο δεν τα νιώθει μόνο αυτή την εποχή στην Γαλλία επειδή ο Σάντος τον κάλυψε πλήρως για τη συμπεριφορά μετά το ματς με την Ισλανδία, ή επειδή απέκρουσε όλες τις κριτικές επιθέσεις των media μετά από τα ματς των ομίλων. Τα ένιωθε τον καιρό που έβλεπε τον προπονητή να ασχολείται με τη σωματική καταπόνηση και την ψυχική κόπωση του παίκτη του από την απόσταση της Πορτογαλίας, όταν τον έβλεπε στη Μαδρίτη για να κουβεντιάσουν μετά το πάρτι γενεθλίων που είχε κάνει στη Μαδρίτη, για το οποίο είχε δεχθεί κριτική που τον ωθούσε μέχρι την επιλογή της αποχώρησης από τη Ρεάλ, όταν του τηλεφωνούσε για να κουβεντιάσουν από τα αποτελέσματα της Χρυσής Μπάλας μέχρι τον τελευταίο επαγγελματικό και ποδοσφαιρικό προβληματισμό του. Τα ένιωσε με το πρόγραμμα σωματικής και ψυχικής αποκατάστασης, που προέβλεπε μέχρι και μίνι διακοπές κατά την περίοδο που οι υπόλοιποι ποδοσφαιριστές είχαν αρχίσει τις προπονήσεις του τελευταίου σταδίου της προετοιμασίας για το Euro.
Ο Κριστιάνο ήταν καλά και με τον προκάτοχο του Σάντος, τον Πάουλο Μπέντο, όπως άλλωστε ήταν καλά και με την πλειονότητα των προπονητών του. Αυτό που σήμερα κάνει τη διαφορά, η οποία ως στιγμής αποδεικνύεται καθοριστική, είναι ότι ο Σάντος έχει καταφέρει να φτιάξει έναν Κριστιάνο που νοιάζεται περισσότερο από ποτέ για την ομάδα με την έννοια της ανάληψης ευθυνών. Ο Σάντος έχει κερδίσει τον σεβασμό του και με τα αποτελέσματα αλλά και με τις επιλογές των ποδοσφαιριστών. Και έχει αφιερώσει ώρες σε συζητήσεις και συναναστροφή με τον Ρονάλντο προκειμένου να του βάλει το “είσαι ο ηγέτης, παρέσυρέ τους μαζί σου, αλλά παίρνοντάς τους από το χέρι, όχι βάζοντάς τους τις φωνές” λογισμικό στο κεφάλι. Ο Κριστιάνο έχει πιστέψει στο σχέδιο. Αν αυτό δεν είχε συμβεί, κι αν ο Ρονάλντο δεν λειτουργούσε με τη συνείδηση ότι αυτή είναι ίσως η τελευταία μεγάλη ευκαιρία του να επιτύχει, τώρα που είναι ακόμη ακμαίος, κάτι μεγάλο με την Πορτογαλία, αυτή η υπέρβαση, διότι υπέρβαση είναι για αυτή την έκδοση της Πορτογαλίας η παρουσία στον τελικό, δεν θα είχε επιτευχθεί.
Ενα από τα βασικά συμπεράσματα των αναλυτών μετά τον χθεσινό ημιτελικό ήταν ότι τελικώς αυτό το ματς δεν αποδείχθηκε σημείο καμπής στη σχέση των ποδοσφαιρικών αξιών Μπέιλ και Ρονάλντο, δηλαδή ο Μπέιλ παρέμεινε “το μέλλον” και ο Κριστιάνο απέδειξε ότι παραμένει “το παρόν”. Αυτό δεν θα μπορούσε να συμβεί αν ο Ρονάλντο είχε παραμείνει βυθισμένος στον εκνευρισμό των πρώτων αγωνιστικών της φάσης των ομίλων. Δεν θα είχε συμβεί αν δεν υπήρχε προπονητής που θα του αποδείκνυε ότι το σχέδιό του μπορεί να είναι αποτελεσματικό, προπονητής με γνώση και εμπειρία για να τον διαχειριστεί ψυχοπνευματικά.
Ισως το κορυφαίο meme που κυκλοφορεί σήμερα στην Πορτογαλία: ο Σάντος αλα Χάμφρεϊ Μπόγκαρντ...
Η σημερινή Πορτογαλία δεν γοητεύει με το ποδόσφαιρό της ούτε τους Πορτογάλους. Ισως αυτή να είναι και η μία εξήγηση για το γεγονός ότι το βράδυ της Τετάρτης δεν ξεχύθηκαν στους δρόμους της Λισαβόνας όσοι θα έβγαιναν μετά από μια κατάκτηση τίτλου από την Μπενφίκα (αυτή είναι και η δεύτερη εξήγηση:οι Πορτογάλοι φανατίζονται περισσότερο με τους συλλόγους και όχι με την Εθνική). Οι Πορτογάλοι όμως αναγνωρίζουν ότι η σημερινή έκδοση δεν έχει σχέση με την ποιότητα εκείνης του 2004 των Φίγκο, Ρουί Κόστα, Ντέκο, Κοστίνια, Καρβάλιο, Μανίς. Ηξεραν ότι δεν θα μπορούσαν να προσδοκούν, πολύ περισσότερο να απαιτούν, τίποτα παραπάνω από την πορεία μέχρι την 8αδα. Γι' αυτό και σήμερα ο Φερνάντο Σάντος ζει τις ημέρες της μεγαλύτερης δημοφιλίας που είχε ποτέ στην πατρίδα του. Επειδή συμφωνούν μαζί του στο “δεν είμαστε η καλύτερη ομάδα του κόσμου, αλλά έχουμε γίνει μια ομάδα που πολύ δύσκολα θα καταφέρεις να νικήσεις”. Μέσα σε αυτό αναγνωρίζουν την ταυτότητα, την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα ενός προπονητή που συνήθως επιτυγχάνει περισσότερα από όσα υπόσχεται ο λόγος ή το παρουσιαστικό του, ή – συνήθως – και το ρόστερ που παραλαμβάνει.
* Η αρχική φωτογραφία είναι το πιο δημοφιλές meme από χθες βράδυ στην Πορτογαλία. Ο Κριστιάνο και ο Σάντος με το λουκ που είχαν οι παρωχημένοι Πορτογάλοι μετανάστες στο Παρίσι και τη Γαλλία (περισσότεροι του ενός εκατομμυρίου – το Παρίσι είναι η 2η πόλη σε πληθυσμό Πορτογάλων μετά τη Λισαβόνα). Τα λόγια είναι γραμμένα στην αργκό των μεταναστών, δηλαδή περίπου “Γαλλοπορτογαλικά”, και το νόημα είναι: “Φτάσαμε, είμαστε εδώ, και θα σας το διαλύσουμε το μαγαζί”.
