Nτέρμπι Βερολίνου: Πώς Ουνιόν και Χέρτα από φίλοι έγιναν άσπονδοι εχθροί μετά την πτώση του Τείχους

• Συμπολίτες δυο διαφορετικών χωρών
• Η αρχή του μίσους

Για τη Δυτική Γερμανία «Τείχος Ντροπής». Για την ανατολικογερμανική κυβέρνηση, «αντιφασιστικό τείχος προστασίας». Με τούβλα που υψώνονταν πάνω από τα 3 μέτρα, μήκος άνω των 150 χλμ, 302 παρατηρητήρια και συστήματα συναγερμού, 14.000 φύλακες, σκυλιά και πλέγματα καλωδίων, το Τείχος του Βερολίνου χτίστηκε τον Αύγουστο του 1961 και παρέμεινε στην καρδιά της πόλης για 10.316 ημέρες χωρίζοντας οικογένειες, φίλους, χώρες, ιδεολογίες, ομάδες. Ένας τείχος - σύνορο μιας πόλη που «πνίγηκε» στο δηλητήριο του φασισμού. Ένα τείχος - σύμβολο πολιτικού διαχωρισμού: Δύση και Ανατολή. Αμερική και Σοβιετική Ένωση. Καπιταλισμός και Κομμουνισμός.

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το Βερολίνο χωρίστηκε σε τέσσερα μέρη. Μοιράστηκε σε Βρετανούς, Αμερικάνους, Γάλλους και Σοβιετικούς. Το Τείχος χτίστηκε από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, μαριονέτα της κυβέρνησης της Ανατολικής Γερμανίας για να ανακόψει τη ροή των ανθρώπων που κατέφευγαν στους δυτικούς τομείς, από το σοβιετικό μπλοκ. Μια πόλη διχασμένη. Σε δυτικο-βερολινέζους και ανατολικο-βερολινέζους.

Συμπολίτες δυο διαφορετικών χωρών

Η βαθιά πολιτική ιστορία της πόλης διαμόρφωσε και την ποδοσφαιρική κουλτούρα του λαού της. Η Χέρτα Βερολίνου δυτικά. Η Ουνιόν Βερολίνου ανατολικά. Οι δύο ομάδες βρίσκονταν ουσιαστικά στην ίδια πόλη, μα σε διαφορετικές χώρες. Κατά τη διάρκεια του Β' Π.Π. η Die Alte Dame, Γηραιά Κυρία όπως λεγόταν η Χέρτα, επικυρώθηκε από το ναζιστικό κόμμα. Το γήπεδό της, το Olympiastadion, 74.000 θέσεων χτίστηκε από τον αρχιτέκτονα του Αδόλφου Χίλτερ, Άλμπερτ Σπέερ, το 1936 και πρόεδρος του συλλόγου υπήρξε αρχικά ο Χανς Φάιφερ, μέλος του ναζιστικού κόμματος κι επιλογή του δικτάτορα για να ελέγχει την πολιτική ιδεολογία στις τάξεις της. Ακόμα και σήμερα είναι ο πιο ευρέως υποστηριζόμενος σύλλογος της πόλης, ενώ το γήπεδό της βρίσκεται στην ευημερούσα συνοικία Charlottenburg - παραδοσιακά το σπίτι των Πρώσων ηγετών.

Ο Helmut Klopfleisch είναι ο πιο διάσημος οπαδός της. Κι υπήρξε ένας από τους χιλιάδες από το Ανατολικό Βερολίνο, που παγιδεύτηκε στη λάθος πλευρά του Σιδηρούν Παραπετάσματος, όταν αναγέρθηκε το Τείχος, χωρίς να μπορεί να δει την ομάδα του να παίζει για χρόνια. Ο Klopfleisch θα έκανε τα πάντα για να μάθει το σκορ, τις πρώτες μέρες έσκυβε κοντά στο Τείχος όταν ο αγώνας ήταν σε εξέλιξη, σε μια προσπάθεια να ακούσει το πλήθος και, στη συνέχεια, έγινε μέλος σε μυστικά κλαμπ οπαδών της Χέρτα στο Ανατολικό Βερολίνο, που συναντιούνταν κρυφά σε μπαρ και καφέ για να δουν την ομάδα τους. Δύο μέρες μετά την πτώση του Τείχους, 15.000 Ανατολικοβερολινέζοι συνέρρευσαν για να παρακολουθήσουν την ομάδα τους να παίζει για πρώτη φορά μετά από 30 χρόνια, σε ένα στάδιο μόλις οκτώ μίλια από αυτό το τσιμεντένιο χάσμα που τους αρνούταν το δικαίωμα.

Στο Βερολίνο, η πολιτική είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το ποδόσφαιρο. Έχει τη δύναμη να υποβάλλει ένα μαρτύριο πολύ διαφορετικό, να καταδικάζει τους ανθρώπους στη μισή τους ζωή χωρίς να βλέπουν την ομάδα τους, να αρνείται την αφοσίωση και να περιορίζει την πίστη.

Στην άλλη πλευρά του τείχους βρισκόταν η Ουνιόν. Βασισμένη στη μέση ενός δάσους, στο Köpenick, ιδρύθηκε με το σημερινό της όνομα το 1966 ως λέσχη εργατών και η ορίτζιναλ φανέλα της ήταν εμπνευσμένη από τη στολή των ντόπιων εργατών σιδήρου. Οι οπαδοί τους και η εργατική τους ηθική, είναι αυτό που τους καθορίζει ως σύλλογο. Το 2008 όταν το Stadion An der Alten Försterei χρειαζόταν επειγόντως επισκευή κι ο σύλλογος δεν μπορούσε να το αντέξει οικονομικά, 1.600 οπαδοί της ομάδας αφιέρωσαν 140.000 ώρες εργασίας και ανακαίνισαν το στάδιο με τα χέρια τους, προσθέτοντας στέγη και εξοικονομώντας στον σύλλογο περίπου 2 εκατ. ευρώ σε εργασίες επισκευής, για να του επιτρέψουν να ανασάνει και να φτάσει στην τρέχουσα σταθερότητα που απολαμβάνουν τώρα.

Σήμερα, η Ουνιόν θεωρείται ως η εναλλακτική ομάδα στο Βερολίνο, με μια μοναδική οπαδική κουλτούρα. Ανέκαθεν θεωρούνταν ως αντικαθεστωτική, ένα μέρος για να επαναστατήσουν οι άνθρωποι ενάντια στην κυρίαρχη εξουσία στην ανατολική πλευρά του Τείχους, να πουν τραγούδια που μιλούσαν για την ενοποιημένη πόλη τους και να ενωθούν στη ριζοσπαστική τους στάση κατά της Στάζι. Η Στάζι – το δίκτυο αστυνομίας, πληροφοριοδοτών και κατασκόπων του κυβερνώντος κομμουνιστικού κόμματος – διατηρούσε λεπτομερή αρχεία για κάθε πολίτη, τεκμηριώνοντας τα χόμπι και τις συνήθειές του, καταγράφοντας κάθε του κίνηση. Συχνά έστελνε εισβολείς στα κλαμπ των οπαδών της Ουνιόν, για να προσπαθήσουν να διακρίνουν οποιοδήποτε σημάδι εξέγερσης ή αντίθεσης στο καθεστώς.

Πολλοί άνθρωποι και στις δύο πλευρές του Τείχους λαχταρούσαν μια ενωμένη Γερμανία και έδειχναν την υποστήριξής τους ο ένας στα δεινά του άλλου, μέσω του ποδοσφαίρου. Όσοι οπαδοί της Χέρτα μπορούσαν να περάσουν στην άλλη πλευρά της πόλης υποστήριξαν την Ουνιόν. Ενώ τις ημέρες των αγώνων στο γήπεδο της Ουνιόν, υπήρχαν στιγμές κατά τη διάρκεια τους ματς που σε μια γωνία του δάσους ακούγονταν «Ha Ho He, Hertha BSC» αφού οι φίλοι της άκουγαν σε ραδιοφωνάκια τα παιχνίδια της συμπολίτισσας. Το πραγματικό μίσος εξάλλου το κρατούσαν για άλλη ομάδα...

Κατά τη δεκαετία του 1970, η καλύτερη ομάδα στην Ανατολική Γερμανία ήταν η Ντιναμό Δρέσδης, η ομάδα της Στάζι, η οποία είχε την δύναμη να φέρει τους καλύτερους παίκτες στην ανατολική πλευρά του Τείχους και να γεμίσει την τροπαιοθήκης της εν μέσω σκιών και διαφθοράς.Πρόκειται ουσιαστικά για την Μπάγερν Μονάχου της Ανατολικής Γερμανίας από άποψη υπεροχής. Ο μεγαλύτερος θαυμαστής τους ήταν ο αρχηγός της αστυνομίας Έριχ Μίλκε, ένας άνθρωπος με σχεδόν απόλυτη εξουσία στην Ανατολή.

Οι οπαδοί της Ουνιόν περιφρονούσαν το κομμουνιστικό καθεστώς και τους εισβολείς της Στάζι κι η ηθική τους κατά του κατεστημένου επεκτάθηκε και στην ομάδα του αφού την έβλεπαν ως το καθεστώς ενσαρκωμένο. Αυτός ο ανταγωνισμός βασίστηκε εξ ολοκλήρου στον πολιτικό διχασμό, ένα παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο ο μοχθηρός βραχίονας της πολιτικής στο Βερολίνο είχε εισχωρήσει τόσο κλινικά και στο ποδόσφαιρο. Η Ντιναμό αγωνίζεται τώρα στην τέταρτη κατηγορία του γερμανικού ποδοσφαίρου και η επιτυχημένη ιστορία της βρίσκεται πολύ παλιά στο καθεστώς που τη χρηματοδότησε.

Την Πέμπτη 9 Νοεμβρίου του 1989 το Τείχος του Βερολίνου έπεσε. Στις 27 Ιανουαρίου 1990, μόλις 79 ημέρες μετά την πτώση, η Χέρτα έπαιξε για πρώτη φορά με την Ουνιόν μπροστά σε περισσότερους από 50.000 οπαδούς. Ήταν ένα φιλικό παιχνίδι. Δεν υπήρχε βία, μίσος, εχθρότητα μεταξύ των δύο ομάδων. Αντίθετα, συγκεντρώθηκαν όλοι στο ίδιο μέρος πληρώνοντας συμβολικά τα εισιτήρια εισόδου τους σε διαφορετικά σημεία του γηπέδου, τραγουδώντας για την επανενωμένη πόλη τους.

Για πρώτη φορά παλιοί φίλοι βρέθηκαν ο ένας δίπλα στον άλλον. Το ματς έληξε 2-1 υπέρ της Χέρτα, αλλά λίγη σημασία είχε καθώς όλοι μαζί πανηγύρισαν κάθε τέρμα. Αυτή ήταν η αρχή μιας διαιρεμένης πόλης και των ομάδων της που έγιναν πάλι «ένα». Οι δύο ομάδες δεν αναμετρήθηκαν ξανά, παρά πολλά χρόνια αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 2010. Στην ουσία πρόκειται για δύο συλλόγους που για πάνω από μισό αιώνα μοιράζονταν μια πόλη αλλά όχι μια χώρα, σε μια διχασμένη πρωτεύουσα που πολύ συχνά πολώνεται από την πολιτική ιδεολογία που την εξουσιάζει σε κάθε της πτυχή.

Μετά την πτώση του Τείχους ήταν πιο εύκολο να διατηρηθεί η ειρήνη ανάμεσα και στις ομάδες. Το 1991, η Ουνιόν μπήκε στην τρίτη κατηγορία του γερμανικού ποδοσφαίρου επειδή είχε τερματίσει στην τελευταία θέση της βαθμολογίας την τελευταία σεζόν πριν πέσει το Τείχος. Η Χέρτα από πλευράς της ήταν σε άλλο γαλαξία. Τόσο αγωνιστικά, όσο και σε επίπεδο οπαδικής βάσης. Όλες οι ομάδες της μέχρι τότε ανατολικής Γερμανίας, έπρεπε να αναζητήσουν νέους πόρους και υποστηρικτές. Οι εταιρείες που έως την πτώση του Τείχους τις υποστήριζαν ή έκλεισαν ή συγχωνεύτηκαν με δυτικές επιχειρήσεις.

Έτσι για σχεδόν 20 χρόνια Χέρτα και Ουνιόν δεν συναντήθηκαν ποτέ.

Η Ουνιόν τελικά προκρίθηκε στη Bundesliga 2 μετά την κατάκτηση του τίτλου Regionalliga Nord το 2000-01, αλλά ο υποβιβασμός μόλις τρία χρόνια αργότερα, επέφερε ένα οικονομικό πλήγμα που δεν μπορούσαν να αντέξουν. Καθώς η διοίκηση έπλεε τα λοίσθια, οι υποστηρικτές έδωσαν χρήματα που συγκεντρώθηκαν από τη δωρεά αίματος για να βοηθήσουν στη διάσωση του Die Eisernen («the Iron Men») το 2004. Η εκστρατεία ονομαζόταν «Bleeding For Union», δηλαδή «ματώνοντας για την Ουνιόν». Αυτό έδειξε το επίπεδο υποστήριξης που είχαν οι οπαδοί της για τον σύλλογο. Ήταν πρόθυμοι να «αιμορραγήσουν» για να συνεχίσει εκείνη να «ζει».

Η αρχή του μίσους

Σωζόμενη από την άβυσσο και πιο κοντά στους οπαδούς της από ποτέ, η Ουνιόν ξεκίνησε το ταξίδι της προς την άνοδο στη δεύτερη κατηγορία, το 2009. Η ανάπλαση του σταδίου ήταν κοντά στην ολοκλήρωση, κάτι που σημαίνει ότι θα μπορούσαν να στοχεύσουν σταδιακά και στα μεγάλα σαλόνια του ποδοσφαίρου της χώρας. Παρά τη δικής της αγωνιστικής καθίζηση η Χέρτα δέχεται να δώσει ένα φιλικό με τους γείτονές της. Όταν συναντιούνται λοιπόν οι δύο ομάδες είχαν εκ διαμέτρου αντίθετες πορείες. Η Ουνιόν άνθιζε, η Χέρτα μαρανόταν.

Αρχίζουν λοιπόν τα πρώτα συνθήματα αντιπαλότητας, οι πρώτες αποδοκιμασίες. Το παιχνίδι αυτό υπογράφει την αρχή του κακού μεταξύ των φιλάθλων. Για πρώτη φορά η συμπολίτισσα έγινε «ο άλλος». Τέθηκαν για πρώτη φορά συνθήματα περί αφεντικού του Βερολίνου από την κερκίδα της Ουνιόν, κάτι που φυσικά δεν άρεσε σε εκείνους της Χέρτα η οποία βίωνε μια περίοδο εσωστρέφειας.

Κι αν εκείνη η φιλική αναμέτρηση τον Ιούλιο του 2009 υπήρξε το σπίρτο, οι πρώτες ανταγωνιστικές συναντήσεις τους παγίωσαν την έχθρα. Καμία ένδειξη ομοψυχίας δεν υπήρξε τον Σεπτέμβριο του 2010, όταν οι δύο ομάδες διαστραύρωσαν τα ξίφη τους στη δεύτερη κατηγορία παρότι, η Bundesliga 2 διαφήμισε το παιχνίδι ως μια ιστορική ημέρα για τη Γερμανία. Οι οπαδοί της Ουνιόν χλεύαζαν την Χέρτα για τον υποβιβασμό της και το κλίμα που επιφύλαξαν στους φίλους της ήταν εχθρικό.

Η φιλία καταστράφηκε για πάντα την 3η Σεπτεμβρίου του 2012. Στην τρίτη κατά σειρά συνάντηση των δύο ομάδων και στα λόγια του μέσους της Ουνιόν Christopher Quiring. «Ζητωκραύγαζαν μέσα στο γήπεδό μας. Αυτό με κάνει να θέλω να ξεράσω. Δεν με νοιάζει για το γκολ που πέτυχα (σ.σ. το γκολ της τιμής, που μείωσε για την Ουνιόν σε 2-1). Όταν οι Δυτικοί πανηγυρίζουν στο γήπεδό μας αρρωσταίνω», είπε χρησιμοποιώντας τη λέξη: Wessies, υποτιμητικός όρος για όσους κατάγονται από τη Δυτική Γερμανία. Ο σύλλογος μάλιστα δεν καταδίκασε τη συμπεριφορά του.

Παρά την επιθυμία να στεφθεί αφεντικό της πόλης ωστόσο, η Ουνιόν είδε την Χέρτα να προβιβάζεται και η ίδια τα κατάφερε για πρώτη φορά στην ιστορία της αρκετά χρόνια αργότερα, τη σεζόν 2018/19. Η φιλία που ήταν ήδη μακρινό παρελθόν, στο σύγχρονο τοπίο του modern football και των media μετατρέπεται σε ατόφιο μίσος. Οι παλιές ιδεολογικές διαφορές των δύο πλευρών της πόλης αναζοπυρώνονται.

Στις 2 Νοεμβρίου του 2019, 30 χρόνια μετά την πτώση του Τείχους, η Ουνιόν αντιμετώπισε τη Χέρτα, στο πρώτο ντέρμπι Βερολίνου για την Μπουντεσλίγκα. Αυτό που θα μπορούσε να γίνει μέρα - ενότητας, αποδείχθηκε δηλητηριώδης συνάντηση. Περισσότεροι από 1.000 αστυνομικοί επί ποδός, καθώς οι υποστηρικτές της Χέρτα κατέφθασαν μαζί με 23 «ειδικούς καλεσμένους» από έναν σύνδεσμο δεξιών οπαδών της παλιάς μεγάλης εχθρού της Ουνιόν, της Ντιναμό Δρέσδης. Όλοι μαζί έκαψαν κασκόλ της Ουνιόν στην κερκίδα των φιλοξενούμενων και φώναζαν εν χορώ υποτιμητικά συνθήματα.

Οι οπαδοί της γηπεδούχου απάντησαν με μια εντυπωσιακή χορογραφία που απεικόνιζε τον Περσέα ντυμένο στα κόκκινα να σκοτώνει μια Μέδουσα ντυμένη στα γαλάζια της Χέρτα. Ογκώδη πανό έγραφαν: «Με την άφιξη στον ποδοσφαιρικό Όλυμπο, μετά από μια φαινομενικά ατελείωτη Οδύσσεια θα δώσεις τώρα τη μεγαλύτερή σου μάχη. Για τον αντίπαλό σου θα σημαίνει τα ακόλουθα: πρώτα η αμαρτία και τώρα ο θάνατος».

Κατά τη διάρκεια του αγώνα τα πράγματα έγιναν χειρότερα. Εξοργισμένοι οπαδοί της Ουνιόν, από τα συνθήματα των γειτόνων τους, έριξαν φωτοβολίδες στην κερκίδα της Χέρτα και τον αγωνιστικό χώρο. Οπαδοί και των δύο ομάδων εισέβαλαν στον αγωνιστικό χώρο και το παιχνίδι οδηγήθηκε σε διακοπή. Ο κίπερ της Ουνιόν, Rafal Gikiewicz, παρακαλούσε τους οπαδούς της ομάδας του να σταματήσουν, να επιστρέψουν στις θέσεις τους. Το σφύριγμα της λήξης βρήκε τελικώς την γηπεδούχο να πανηγυρίζει τη νίκη με 1-0, στο πρώτο ντέρμπι του Βερολίνου στη μεγάλη κατηγορία του ποδοσφαίρου της Γερμανίας. Στο πρώτο ματς καθρέφτη των σχέσεων των δύο ομάδων στη σύγχρονη εποχή. Στο ματς του δεύτερου γύρου, η Χέρτα κάνει πάρτι, επικρατώντας με 4-0!

Ακολουθούν ακόμα τέσσερις αναμετρήσεις μεταξύ των άσπονδων πλέον εχθρών, με την Ουνιόν να μετρά 2 νίκες, τη Χέρτα 1, ενώ ένα ματς έμεινε ισόπαλο (1-1). Φέτος η Χέρτα παραπαίει στην 17η και προτελευταία θέση της βαθμολογίας. Η Ουνιόν φιγουράρει στην 7η θέση. Μια ανάσα από τα ευρωπαϊκά εισιτήρια κι αμφότερες μετρούν αντίστροφα για την σέντρα σήμερα (09/04, 19:30).