Πως ένα ματς άλλαξε για πάντα το ποδόσφαιρο της Αργεντινής (pics&vid)

• Οι μετανάστες που θα διαμόρφωναν μια χώρα
• Η πολιτική της απομόνωσης

15 Ιουνίου του 1958 Χέλσινμποργκ, Σουηδία: Η μέρα που η La Nuestra «πέθανε». Η Αργεντινή αντιμετώπιζε την Τσεχοσλοβακία και γνώριζε πως με νίκη έπαιρνε την πρόκριση για τα προημιτελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Αυτό που θα λάμβανε χώρα εκείνη την ημέρα θα έφερνε το τέλος μιας εποχής για μια ολόκληρη χώρα. Η μέχρι εκείνη την ημέρα χωρίς νίκη Τσεχοσλοβακία διασύρει με 6-1 την «αλμπιτσελέστε». Η ήττα αυτή σήμαινε τον αποκλεισμό της Αργεντινής από την συνέχεια της διοργάνωσης, αλλά κυρίως όμως, σήμαινε το τέλος μιας εποχής, ρομαντικής, που είχε διαμορφώσει το ποδόσφαιρο της χώρας για τουλάχιστον τριάντα χρόνια.

Οι μετανάστες που θα διαμόρφωναν μια χώρα

Η Αργεντινή είναι ένα έθνος το οποίο έχει διαμορφωθεί από τους μετανάστες και τον 19ο αιώνα εκατομμύρια Ιταλοί κυρίως, αλλά και Ισπανοί ταξίδεψαν στην χώρα για μια νέα ζωή. Οι νέοι κάτοικοι κουβάλησαν μαζί τους τα έθιμα και τις παραδόσεις. Μουσική, φαγητό, αγάπη για τον χορό, αλλά ακόμα και η γλώσσα που μιλούσαν ενσωματώθηκαν στην κουλτούρα της χώρας. Την ίδια ώρα την εμφάνισή της έκανε ένα νέο άθλημα, το ποδόσφαιρο.

Η διαρκής αύξηση του πληθυσμού έφερε την ανάγκη για νέες υποδομές όπως η ανάπτυξη του σιδηροδρομικού δικτύου το οποίο αποτέλεσε μονοπώλιο των Βρετανών. Το 1890 ο αριθμός των Βρετανών που βρίσκονταν στην Αργεντινή έφτανε τους 45.000. Εκτός από τον σιδηρόδρομο, δημιούργησαν εφημερίδες, έκτισαν νοσοκομεία και σχολεία, ενώ έκαναν γνωστό και το ποδόσφαιρο. Το ποδόσφαιρο έφτασε στην Αργεντινή από τους Βρετανούς σιδηροδρομικούς εργάτες στα τέλη του 1860 αλλά ένας Σκωτσέζος δάσκαλος, ο Αλεξάντερ Γουότσον Χάτον, ο οποίος εργαζόταν στο αγγλικό λύκειο του Μπουένος Άιρες και στο Saint Andrew’s Scots School, είναι αυτός που θα θέσει τους κανόνες για το άθλημα που λάτρευε περισσότερο και που στη νέα πατρίδα του αγνοούσαν.

To 1893 ο Χάτον είναι από τα ιδρυτικά μέλη του πρώτου πρωταθλήματος της χώρας και η ομάδα που φτιάχνει η Αλούμνι Αθλέτικ Κλαμπ αποτελεί την πρώτη μεγάλη ομάδα της χώρας. Εκείνη την εποχή το βρετανικό ποδόσφαιρο απευθυνόταν στα μέλη της άρχουσας τάξης κι εξαίρεση δεν θα μπορούσε να αποτελέσει η Αργεντινή, όπου οι ανώτερες κοινωνικές τάξεις είχαν πρόσβαση στο άθλημα.

Σε μια εποχή που οι κοινωνικοί μετασχηματισμοί άλλαζαν συνεχώς ελέω και της συνεχόμενης μετανάστευσης από την Ευρώπη, οι Criollo (Λατινοαμερικανοί που είναι αποκλειστικά ή κυρίως ισπανικής καταγωγής) μαζί με τους Ιταλούς μετανάστες θα δώσουν μια εντελώς διαφορετική αίσθηση στο ποδόσφαιρο. Άλλωστε το εν λόγω άθλημα θα μπορούσε να παιχτεί παντού, και δεν χρειαζόταν ιδιαίτερο εξοπλισμό κάποιος για να παίξει, παρά μόνο μια μπάλα. Έτσι, γρήγορα το ποδόσφαιρο εξαπλώνεται σε όλες τις φτωχογειτονιές του Μπουένος Άιρες και των υπόλοιπων πόλεων, και δεν θυμίζει σε τίποτα το άθλημα των αστών. Η στροφή στην ατομικότητα, στην έκφραση και στην φαντασία επικράτησε ως στυλ απέναντι στο παλιομοδίτικο των Βρετανών. Το ομαδικό παιχνίδι, το fair play και η καλή φυσική κατάσταση έδωσαν την θέση στην ντρίμπλα, τον ατομισμό και στο ρομαντικό χάδι της μπάλας, στο λεγόμενο potrero football.

Ο Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα ήταν ο άνθρωπος που ήταν ο σπουδαιότερος εκφραστής του potrero football. Ειδικά στο Μουντιάλ του Μεξικό και τα δύο του γκολ στον διάσημο πια προημιτελικό με την Αγγλία ήταν η επιτομή του στυλ αυτού. Η ομορφιά στο γκολ του αιώνα σε συνδυασμό με το χέρι του Θεού και ο σκοπός που αγιάζει τα μέσα.

Την ώρα που η ομάδα του Χάτον, η Αλούμνι, έπαυαν να υπάρχει, οι πέντε μεγάλες ομάδες της χώρας, Μπόκα Τζούνιορς, Ρίβερ Πλέιτ, Ιντεπεντιέντε, Ράσινγκ Κλουμπ, Σαν Λορέντζο, έκαναν τα πρώτα τους βήματα, και με τις πέντε να έχουν με κάποιον τρόπο σχέση με τους μετανάστες, ενώ και η ισπανική γλώσσα επικράτησε της αγγλικής. Στα πρώτα χρόνια της ανάπτυξης του ποδοσφαίρου ένα σύστημα κυριαρχούσε. Ήταν το 2-3-5 με τους Αργεντινούς να απολαμβάνουν πανδαισία γκολ σε κάθε ματς. Δύο παιχνίδια όμως, ο τελικός των Ολυμπιακών Αγώνων του 1928 καθώς και ο τελικός του πρώτου Παγκοσμίου Κυπέλλου δύο χρόνια αργότερα, έδειξαν τις αδυναμίες της Αργεντινής. Ισάριθμες ήττες από την γείτονα Ουρουγουάη η οποία ναι μεν έπαιζε το ίδιο σύστημα, αλλά με μεγαλύτερη προσήλωση στο αμυντικό κομμάτι και αμυντική πειθαρχία. Οι νίκες αυτές δημιούργησαν τον μύθο της καλύτερης ομάδας του κόσμου για την Ουρουγουάη.

Η πολιτική της απομόνωσης

Την ίδια ώρα με την Ευρώπη στα πρόθυρα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όλο και περισσότεροι Ιταλοί έμπαιναν στα καράβια με προορισμό την Αργεντινή. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα σχεδόν το 50% των κατοίκων της χώρας να προέρχεται από την ιταλική χερσόνησο. Η ανεξαρτησία της χώρας από την Ισπανία σε συνδυασμό με την φιλική προς τους μετανάστες πολιτική συντέλεσε στην οικονομική εκτόξευση της χώρας των «γκαούτσος». Η Αργεντινή πολιτικά παρέμενε ουδέτερη και μόνο προς το τέλος των συγκρούσεων κήρυξε τον πόλεμο στις δυνάμεις του Άξονα. Το 1946 εξελέγη πρόεδρος της Αργεντινής ο Χουάν Ντομίνγκο Περόν και αμέσως ξεκίνησε μία τεράστια κοινωνική μεταρρύθμιση, αλλά και μια απίστευτη κρατική παρέμβαση στο ποδόσφαιρο. Παράλληλα υιοθέτησε μια πολιτική εθνικού προστατευτισμού της χώρας από οτιδήποτε μπορούσε να χαλάσει την εικόνα της, συμπεριλαμβανομένου και του δημοφιλέστερου αθλήματος.

Μετά τον τελικό του 1930 η Αργεντινή ταξίδεψε στην Ευρώπη για το Μουντιάλ του 1934 όπου ηττήθηκε στον πρώτο της αγώνα από την Σουηδία με 3-2 κι επέστρεψε σπίτι της. Για τα υπόλοιπα 24 χρόνια η εθνική Αργεντινής δεν θα εμφανιζόταν σε τελική φάση Μουντιάλ. Η μετατροπή του ποδοσφαίρου από ερασιτεχνικό σε επαγγελματικό την δεκαετία του 30' έδωσε μια άλλη ώθηση στο άθλημα αλλά και στους ίδιους τους πολίτες για τους οποίους το νέο εγχώριο πρωτάθλημα κάλυπτε στο ακέραιο την μη συμμετοχή σε διεθνείς αγώνες με ομάδες εκτός Λατινικής Αμερικής.

Αυτές οι ιδιάζουσες συνθήκες οδήγησαν στην γέννηση της «La Nuestra» (το δικό μας) δηλαδή ενός μοναδικού στυλ παιχνιδιού που περιλάμβανε ντρίμπλες, κόλπα, γκολ και γενικά ένα φουλ επιθετικό παιχνίδι που στόχο είχε την διασκέδαση του κόσμου. Είναι χαρακτηριστικό ως από το 1936 και για δύο χρόνια δεν υπήρχε ούτε μία ισοπαλία με 0-0. Σπουδαιότερος εκπρόσωπος του ρεύματος «La Nuestra» ήταν η σπουδαία Ρίβερ Πλέιτ από το 1942 έως το 1947 γνωστή και με το παρατσούκλι La Maquina (η Μηχανή), μια ομάδα που ακόμα και σήμερα μνημονεύεται για τον τρόπο παιχνιδιού της. Η ομάδα αυτή κατέκτησε τρία πρωταθλήματα, αλλά έχασε ισάριθμα από Μπόκα και Σαν Λορέντζο μόνο και μόνο επειδή έβαζε την διασκέδαση και την ευχαρίστηση πάνω από το ίδιο το αποτέλεσμα.

Ίδια ήταν και η εικόνα για την εθνική Αργεντινής η οποία ήταν η απόλυτη κυρίαρχος στο Copa America (όπως το έχουμε μάθει πλέον). Μέχρι το 1957, κι ένα χρόνο πριν την καταστροφική ήττα από την Τσεχοσλοβακία, οι «γκαούτσος» είχε κατακτήσει το τουρνουά έντεκα φορές από τις συνολικά 25 διοργανώσεις, ενώ το 1957 ως πρωταθλητές Λατινικής Αμερικής είχαν συντρίψει την Βραζιλία με 3-0. Ένα χρόνο μετά το τρόπαιο αυτό οι τρεις από τους πέντε εκείνης της φοβερής ομάδας της Ρίβερ Πλέιτ κατέληξαν να αγωνίζονται με την φανέλα της Ιταλίας με αποτέλεσμα η ιδέα της La Nuestra να μην μπορούσε να υποστηριχθεί πια.

Ο διασυρμός από την Τσεχοσλοβακία ήταν η αρχή του τέλους για τον τρόπο που αντιμετώπιζε η Αργεντινή το ποδόσφαιρο της. Η πολιτική της ποδοσφαιρικής απομόνωσης για δύο δεκαετίες είχε προκαλέσει μια καταστροφική στασιμότητα στην εξέλιξη του παιχνιδιού. Την ώρα που οι Ευρωπαίοι εξελίσσονταν, μάθαιναν κι ενσωμάτωναν πράγματα, στην Αργεντινή συνέχιζαν να ζούνε με τις αναμνήσεις.

Και η ήττα στο Χέλσινμποργκ ήταν ένα ιστορικό γεγονός. Για μερικούς ήταν κάτι σαν αποκάλυψη. Η εποχή του όμορφου ποδοσφαίρου είχε οριστικά τελειώσει. Η Αργεντινή είχε μείνει πίσω. Η αφέλεια και η επιμονή σε ένα αναχρονιστικό στυλ παιχνιδιού δεν μπορούσαν να συνεχιστούν. Αυτό που έπρεπε να γίνει ήταν μια αλλαγή και η προσαρμογή στα νέα δεδομένα. Η αναζήτηση μια νέας ποδοσφαιρικής ταυτότητας όπου η νίκη θα ήταν πάνω από την διασκέδαση.

Πληροφορίες: thesefootballtimes