Η ψυχολογία των πέναλτι: Πώς ένας προπονητής μπορεί να καθορίσει τη «ρωσική ρουλέτα»

• Η ψυχολογία πριν από τα πέναλτι και ο ρόλος των προπονητών
• Ο χρόνος της επιλογής των εκτελεστών μπορεί να καθορίσει μια νίκη

Η Πορτογαλία κατάφερε να πάρει την πρόκριση στα προημιτελικά του EURO 2024 μέσω της διαδικασίας των πέναλτι. Σε ένα δραματικό παιχνίδι, ο Ντιόγκο Κόστα έγινε ο ήρωας της ομάδας του Μαρτίνεθ και με τρεις αποκρούσεις στη «ρωσική ρουλέτα» χάρισε στην Πορτογαλία το εισιτήριο για τους «8» του θεσμού όπου θα αντιμετωπίσει τη Γαλλία του Κιλιάν Μπαπέ.

Η διαδικασία των πέναλτι είναι μία ψυχοφθόρα διαδικασία όπου νικά εκείνος με το πιο... κρύο αίμα. Μπορεί οι ποδοσφαιριστές να είναι εκείνοι που καθορίζουν τη μοίρα των πέναλτι, ωστόσο και οι προπονητές παίζουν τον ρόλο τους. Και μάλιστα μπορεί να καθορίσουν μια διαδικασία πέναλτι ακόμα και άθελα τους.

Η ψυχολογία πριν από τα πέναλτι και ο ρόλος των προπονητών

Σύμφωνα με τον Νορβηγό αθλητικό ψυχολόγο, Γκέιρ Γιόρντετ, ο ρόλος του προπονητή σε μια «ρωσική ρουλέτα» είναι μεγάλος. Πιο μεγάλος από όσο μπορεί να φανταστεί κάποιος. Από τον χρόνο της διαδικασίας της επιλογής, μέχρι και τη στάση του κατά τη διάρκεια της ομιλίας που γίνεται πριν ξεκινήσει η διαδικασία των πέναλτι.

Αυτό αποδείχθηκε και χθες. Η αποβολή του Ματίας Κεκ κατά τη διάρκεια της παράτασης κόστισε στην ομάδα του σε μεγάλο βαθμό την πρόκριση. Διότι ο τεχνικός της Σλοβενίας δεν μπόρεσε να δώσει το «παρών» στην ομιλία πριν από τα πέναλτι, αφήνοντας τους... στρατιώτες του στη μοίρα τους. Μια εξέλιξη που έφερε ακόμα μεγαλύτερη πίεση στα ταλαιπωρημένα πόδια των Σλοβένων που έδωσαν τα πάντα για περισσότερο από 120 λεπτά.

Κάτι αντίστοιχο είχε συμβεί και στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022 στα γήπεδα του Κατάρ στην αναμέτρηση της Βραζιλίας με την Κροατία. Τότε βέβαια ο Τίτε δεν είχε αποβληθεί, ωστόσο είχε επιλέξει να μην δώσει εκείνος τις οδηγίες στους ποδοσφαιριστές του αλλά ο πρώτος του βοηθός. Σύμφωνα με τον Νορβηγό ψυχολόγο, η κίνηση αυτή πρόσθεσε πολλή περισσότερη πίεση στους Βραζιλιάνους, κάτι που αποδείχθηκε και στα πέναλτι όπου η Κροατία επικράτησε της Σελεσάο.

Other managers are so traumatised by past penalty experiences that they delegate it all.

The Boss' absence speaks volumes.

In Qatar, Brazil’s Tite fully removed himself from the group, only leaving his nervous energy.

Assistants will never replace the manager's authority.
5/8 pic.twitter.com/zPVupLhxEI

— Geir Jordet (@GeirJordet) June 29, 2024

Ο χρόνος της επιλογής των εκτελεστών μπορεί να καθορίσει μια νίκη

Όπως αναφέρει ο Γκρέιρ Γιόρντετ, ο χρόνος που σπαταλά ένας προπονητής για την επιλογή των πέντε εκτελεστών μπορεί να καθορίσει μια νίκη, μια πρόκριση ή και έναν τίτλο. Στα γήπεδα του Κατάρ βγήκαν πολλά από τα συμπεράσματα. Και μάλιστα, αυτό αποδείχθηκε και στον μεγάλο τελικό. Εκεί ο Ντιντιέ Ντεσάν φάνηκε σαν να μην είχε προετοιμαστεί για το σενάριο των πέναλτι. Ο Γάλλος τεχνικός δυσκολεύτηκε να επιλέξει τους εκτελεστές του και χρειάστηκε 137 δευτερόλεπτα για να το κάνει. Από την άλλη ο Σκαλόνι ήταν απόλυτα έτοιμος και μέσα σε 85 δευτερόλεπτα είχε ήδη επιλέξει τους πέντε εκτελεστές.

The last minutes before penalty shootouts can teach us about managing under pressure.

France's Deschamps doesn't buy into penalty training. This can be spotted.

In the World Cup final, he seemed clueless about who would shoot. Tchouaméni was picked after intensely scanning.
1/8 pic.twitter.com/2aoDpiulTU

— Geir Jordet (@GeirJordet) June 29, 2024

Κάτι αντίστοιχο συνέβη και στα υπόλοιπα παιχνίδια του Μουντιάλ 2022 όπου χρειάστηκε η διαδικασία των πέναλτι για να βγει νικητής. Η ομάδα που ο προπονητής της χρειάστηκε λιγότερα δευτερόλεπτα για να επιλέξει τους πέντε εκτελεστές, προκρίθηκε και στην επόμενη φάση του θεσμού.

Argentina's manager Scaloni has a different view: "We always practice penalties."

Ahead of the penalty shootout vs the Netherlands, Scaloni took less than 15 sec to pick 5 penalty takers (Messi was a given).

The swift process communicates confidence and that he has a plan.
2/8 pic.twitter.com/oECG1C3wtb

— Geir Jordet (@GeirJordet) June 29, 2024

However, some managers plan meticulously, but then over-think it & effective communication is lost.

In the 2020 final, Southgate spent a mighty 3 min, 30 sec on logistics (e.g., revising notes and deciding about his penalty takers #6-10).

Indecisiveness can be contagious.
4/8 pic.twitter.com/bIEKPW8iHY

— Geir Jordet (@GeirJordet) June 29, 2024

Some managers ask for volunteers. This is based on a faulty assumption that players must WANT TO take a penalty & that asking them last minute ensures this.

Sets up a situation fizzing w negative social consequences.

Japan’s Moriyasu met collective hesitation & doubt.
6/8 pic.twitter.com/LfgYERH9aq

— Geir Jordet (@GeirJordet) June 29, 2024

In my new book Pressure: Lessons from the psychology of the penalty shootout, there is a full chapter on management under high pressure.

This post gave a teaser.

See the book for details, principles & lessons for managers (also outside of football): https://t.co/ZwOsZTiega
8/8 pic.twitter.com/pNNd1W3Cvh

— Geir Jordet (@GeirJordet) June 29, 2024