FIFA: Τα δύο μέτρα και δύο σταθμά της Παγκόσμιας Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας

Με την κατάσταση στην Ουκρανία να παραμένει τεταμένη μετά τη ρωσική εισβολή, FIFA και UEFA ανακοίνωσαν το απόγευμα της Δευτέρας τον αποκλεισμό της Ρωσίας από τις διεθνείς ποδοσφαιρικές διοργανώσεις, σε μια -ακόμα- χρονική συγκυρία όπου γεωπολιτική και παγκόσμια ποδόσφαιρο εμπλέκονται σε πολλαπλά επίπεδα.

Τα κυβερνητικά όργανα του ευρωπαϊκού και παγκόσμιου ποδοσφαίρου αρχικά απεφάνθησαν ότι οι αγώνες των ρωσικών και των ουκρανικών ομάδων θα διεξαχθούν σε ουδέτερα εδάφη, ενώ ο τελικός του Champions League μεταφέρθηκε από την Αγία Πετρούπολη στο Παρίσι. Τελικώς οι κυρώσεις προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα με το Συμβούλιο της FIFA και την Εκτελεστική επιτροπή της UEFA να συναποφασίζουν τον αποκλεισμό των ρωσικών ομάδων -Εθνικών και συλλογικών- από τις διοργανώσεις τους. «Το ποδόσφαιρο είναι ενωμένο και σε πλήρη αλληλεγγύη με όλους τους ανθρώπους που πλήττονται στην Ουκρανία. Και οι δύο Πρόεδροι ελπίζουν ότι η κατάσταση στην Ουκρανία θα βελτιωθεί σημαντικά και γρήγορα, ώστε το ποδόσφαιρο να μπορέσει και πάλι να αποτελέσει φορέα ενότητας και ειρήνης μεταξύ των ανθρώπων» τονίζουν -μεταξύ άλλων- σε κοινή τους ανακοίνωση.

Ως εκ τούτου η Ρωσία χάνει τα play-offs του Μουντιάλ και το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Γυναικών σε επίπεδο Εθνικών Ομάδων, τη φιλοξενία του τελικού της κορυφαίας διασυλλογικής διοργάνωσης, ενώ σε επίπεδο συλλόγων, η Σπαρτάκ Μόσχας μένει εκτός των 16 ομάδων του Europa League (και προκρίνεται άνευ αγώνος η Λειψία).

Η FIFA είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός με έδρα τη Ζυρίχη της Ελβετίας και στόχο την οργάνωση του ποδοσφαίρου σε παγκόσμια βάση. Ο οργανισμός αναθεώρησε το καταστατικό του τον Απρίλιο του 2016 συμπεριλαμβάνοντας τη δέσμευση να: «σέβεται όλα τα διεθνώς αναγνωρισμένα ανθρώπινα δικαιώματα και να προσπαθήσει να προωθήσει την προστασία αυτών των δικαιωμάτων».

Μετά από αυτή την κίνηση, δημιούργησε μια ανεξάρτητη Συμβουλευτική Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και δημοσίευσε την Πολιτική Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 2017, η οποία είναι σύμφωνη με τις Κατευθυντήριες Αρχές των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (UNGPs). Η Πολιτική Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της FIFA εντοπίζει πιθανούς δυσμενείς κινδύνους για τα ανθρώπινα δικαιώματα λόγω των σχέσεών της με άλλες οντότητες στους τομείς των εργασιακών δικαιωμάτων, της καταπάτησης γης, των δικαιωμάτων στέγασης, των διακρίσεων, της ασφάλειας και των δικαιωμάτων των παικτών.

Βάσει των άνωθεν λοιπόν, τα επίσημα όργανα του παγκόσμιου και του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου αποφάσισαν να πάρουν θέση και να επιβάλλουν κυρώσεις συλλήβδην στη Ρωσία. Απόφαση που έχει σε μια πρώτη ανάγνωση «αγκαλιαστεί» από μεγάλη μερίδα του κόσμου. Δεν λείπουν όμως και οι φωνές που στέκονται στην «επιλεκτική» ευαισθητοποίηση/κινητοποίηση των αρμόδιων οργάνων του ποδοσφαίρου.

«Είμαστε μια ομάδα», είχε πει ο επικεφαλής του παγκόσμιου ποδοσφαίρου Τζιάνι Ινφαντίνο στον Βλαντιμίρ Πούτιν λίγο πριν από την έναρξη του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Ρωσίας το 2018. «Μαζί θα δείξουμε στον κόσμο τί μπορούμε να κάνουμε». Αυτή η δημόσια τοποθέτηση ήταν το επισφράγισμα μιας σειράς γεγονότων με ενεργή εμπλοκή του Ρώσου Προέδρου τα οποία η FIFA επέλεξε να... μην δει.

Για την ακρίβεια δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως οτιδήποτε συνέδεε τη Ρωσία με χωρικές διεκδικήσεις, αλληλεξαρτήσεις και γεγονότα ιστορικής αιτιότητας, από το 2010 που ανέλαβε την διοργάνωση του Μουντιάλ του 2018, δεν... έφθασαν στα αυτιά της FIFA. Η, μάλλον, δεν «ίδρωσε» το αυτί της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας...

Ενδεικτικά αναφέρουμε γεγονότα στα οποία η Ρωσία είχε έμμεση ή άμεση εμπλοκή εκείνα τα χρόνια...

• Κρίση στην Κριμαία το 2014
• 298 άνθρωποι έχασαν τη ζωή της όταν ένας πύραυλος εδάφους - αέρος τον οποίο εντόπισαν διεθνείς ερευνητές στη Ρωσία έπληξε την πτήση της Malaysian Airline την ίδια χρονιά
• Δώδεκα Ρώσοι αξιωματικοί κατηγορήθηκαν για πειρατεία στις εκλογές του 2016 στις ΗΠΑ
• Μετανάστες εργάτες υπέστησαν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα γήπεδα που κατασκευάστηκαν για να φιλοξενήσουν το Μουντιάλ του '18 και 21 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τος
• Μετάλλια αφαιρέθηκαν από Ρώσους Ολυμπιονίκες που συμμετείχαν σε πρόγραμμα ντόπινγκ που χρηματοδοτήθηκε από το κράτος

Πηγή: Associated Press

Φτάνοντας τελικά στο εναρκτήριο παιχνίδι του Μουντιάλ της Ρωσίας, κι ενώ εκατομμύρια βλέμματα ήταν στραμμένα στη Σαουδική Αραβία και την αναμέτρηση ενάντια στην οικοδέποινα χώρα, όσο ο Βλαντιμίρ Πούτιν αστειευόταν στις κερκίδες με τον Σαουδάραβα Πρίγκιπα Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν στο στάδιο Λουζνίκι της Μόσχας, περίπου 2.800 μίλια μακριά οι δυνάμεις της Σαουδικής Αραβίας εξαπέλυαν ακόμα μία επίθεση στην Υεμένη. Η FIFA έμεινε αμέτοχη από την αρχή (2015) της επέμβασης της Σαουδικής Αραβίας στην πιο φτωχή χώρα της αραβικής χερσονήσου.

Λίγο νωρίτερα, το 2017 ο Τζιάνι Ινφαντίνο δήλωνε ότι η παγκόσμια ποδοσφαιρική ομοσπονδία δεν επρόκειτο να παρέμβει στο «αδιέξοδο» μεταξύ των Ισραηλινών και Παλαιστινιακών ποδοσφαιρικών Αρχών. Συγκεκριμένα, η διαμάχη αφορούσε καταρχήν σε έξι ομάδες του ισραηλινού πρωταθλήματος οι οποίες εδρεύουν σε οικισμούς στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη. Η Παλαιστινιακή Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (PFA) είχε τονίσει ότι αυτό είναι αντίθετο του καταστατικού της FIFA που ορίζει ότι οι ομάδες μιας χώρας - μέλους δεν μπορούν να παίξουν αγώνες στην επικράτειας άλλης ομοσπονδίας χωρίς άδεια. Το 2015 η PFA είχε πρότεινε τον αποκλεισμό του Ισραήλ από το διεθνές ποδόσφαιρο με τη FIFA να ανακοινώνει πως: «θα απέχει από την επιβολή οποιονδήποτε κυρώσεων ή άλλων μέτρων είτε στην Ομοσπονδία του Ισραήλ, είτε στην Ομοσπονδία της Παλαιστίνης, η FIFA πρέπει να παραμείνει ουδέτερη». Να σημειωθεί εδώ, ότι οι ισραηλινοί οικισμοί στα κατεχόμενα θεωρούνται παράνομοι σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.

Όταν η Τουρκία εισέβαλε στη Συρία το 2019, με πρόσχημα τη δράση των Κουρδικών πολιτοφυλακών, δεν πυροδότησε τον αποκλεισμό των τουρκικών ομάδων από τις διεθνείς διοργανώσεις. Φυσικά ούτε λόγος για την αμερικανική στρατιωτική επέμβαση (συνεπικουρούμενη από το Ηνωμένο Βασίλειο) τον Απρίλιο του 2003 στο Ιράκ, όταν αμερικανικά βομβαρδιστικά σκόρπισαν τον τρόμο, με χιλιάδες νεκρούς αμάχους, υπό την πρόφαση ότι η χώρα είχε πυρηνικά κι αποτελούσε απειλή για όλο τον κόσμο. Θυμίζουμε ότι σ' αυτό το συμπέρασμα - ότι δεν υπήρχαν όπλα μαζικής καταστροφής στο Ιράκ - είχε καταλήξει και η έκθεση του επικεφαλής των αμερικανών επιθεωρητών για το Ιράκ,Τσαρλς Ντούφλερ. Ωστόσο ο τελικός του Champions League του 2003, έγινε κανονικά σε πόλη της Αγγλίας (Μάντσεστερ).

Την ίδια περίοδο, πάντως με τον αποκλεισμό της Ρωσίας από το «όμορφο άθλημα» μετά την εισβολή στην Ουκρανία, περισσότεροι από 6.750 θάνατοι μεταναστών εργατών έχουν καταγραφεί στις κατασκευές των σταδίων που θα φιλοξενήσουν του Μουντιάλ του Κατάρ τον προσεχή Νοέμβρη και πολλές ΜΚΟ, ποδοσφαιρικές ομάδες και παίκτες έχουν μιλήσει ανοιχτά για την παραβίαση των εργατικών δικαιωμάτων στο Εμιράτο. Ούτε αυτό συνιστά λόγο παρέμβασης για την Παγκόσμια Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία...

Στο παρελθόν, η FIFA έχει επιτρέψει να διεξαχθούν τα Μουντιάλ της Αργεντινής του 1978 υπό τη δικτατορία του Χόρχε Βιδέλα, ενώ ακόμα προγενέστερα, το 1974, δεν δέχθηκε να αλλάξει έδρα το Χιλή - ΕΣΣΔ, όταν Σοβιετικοί αρνήθηκαν να αγωνιστούν στο «Νασιονάλ» που είχε μετατραπεί σε τόπο βασανιστηρίων των αντιφρονούντων της χούντας του Πινοσέτ.

Η ίδια βέβαια FIFA δεν δέχεται πανό με πολιτικό περιεχόμενο στα γήπεδα έχοντας κατά καιρούς τιμωρήσει τους οπαδούς πολλών ομάδων αλλά και παίκτες για συνθήματα και μπλουζάκια που μετέφεραν μηνύματα με πολιτικό περιεχόμενο ή πολιτικές διαμαρτυρίες. Ενδεικτικά, το 1997 ο Ρόμπι Φάουλερ της Λίβερπουλ τιμωρήθηκε με πρόστιμο επειδή φόρεσε ένα μπλουζάκι που υποστήριζε τους απολυμένους λιμενεργάτες το οποίο αποκάλυψε αφού σκόραρε σε αγώνα του Κυπέλλου Κυπελλούχων.

Το 2014 η FIFA επέβαλε πρόστιμο στην Εθνική Αργεντινής όταν οι παίκτες της στάθηκαν πίσω από ένα πανό με το σύνθημα «Τα Φόκλαντ είναι αργεντίνικα» σε φιλικό παιχνίδι με τη Σλοβενία, ενώ ιστορία έχει γραφτεί το 2016, όταν τιμώρησε Αγγλία, Σκωτία, Ουαλία και Β. Ιρλανδία για την παπαρούνα στις φανέλες παικτών που συμβολίζει την ημέρα ανακωχής, θεωρώντας την πολιτικό σύμβολο! Μετά τη δριμεία κριτική είχε τροποποιήσει το σχετικό κανονισμό επιτρέποντας την παπαρούνα κι άλλα παρόμοια σύμβολα. Αλλά μάλλον αυτή η αλλαγή δεν... σώζει τη FIFA από τη σταθερή και αταλάντευτη πολιτική διακρίσεων ακόμα και σε πολύ σοβαρά πολιτικής φύσης ζητήματα.