Επεισόδια στη Ligue 1: Ποιος φταίει για την «έκρηξη» βίας στα γαλλικά γήπεδα;

• Η ψυχολογία της Covid και η βίαιη εκτόνωση
• Ελαστικές ποινές ή έλλειψη οργάνωσης;
• Θέματα ασφαλείας
• Το φάσμα της οικονομικής «καταστροφής» και ο αποπροσανατολισμός της LFP

• 8 Αυγούστου - Μονπελιέ - Μαρσέιγ: Ο Βαλεντίν Ρονζιέ, παίκτης των γηπεδούχων, δέχεται αντικείμενο στο πρόσωπο από την εξέδρα και το ματς διακόπτεται για λίγα λεπτά. Τρεις αγώνες κεκλεισμένων των θυρών, τέσσερις συλλήψεις.
• 22 Αυγούστου - Νις - Μαρσέιγ: Οπαδοί των γηπεδούχων πετούν μπουκάλι στον Ντμίτρι Παγιέ, εκείνος ανταποδίδει κι ακολουθεί χάος. Εισβολή των οπαδών, σύρραξη με παίκτες, διακοπή και συνέχιση παρά το σοκ με τους Μαρσεγιέζους να αποχωρούν, τελικό πόρισμα η διεξαγωγή του αγώνα από την αρχή σε ουδέτερη έδρα. Αφαίρεση ενός βαθμού για τους γηπεδούχους, τιμωρία μίας και δύο αγωνιστικών για τους παίκτες που ενεπλάκησαν, αποκλεισμός μέχρι τις 30 Ιουνίου στον γυμναστή του Χόρχε Σαμπάολι που επιτέθηκε σε οπαδό.
• 18 Σεπτεμβρίου - Λιλ - Λανς: Εισβολή των οπαδών των γηπεδούχων, που κατευθύνθηκαν στην εξέδρα των φιλοξενούμενων για να κάνουν επεισόδια. Δύο αγωνιστικές κεκλεισμένων των θυρών για τη Λανς.
• 22 Σεπτεμβρίου - Μονπελιέ - Μπορντό: Ενέδρα των οπαδών της Μονπελιέ στους οργανωμένους της Μπορντό έξω από το γήπεδο, επεισόδια και εκατέρωθεν τραυματίες.
• 23 Σεπτεμβρίου - Ανζέ - Μαρσέιγ: Εισβολή των Μαρσεγιέζων οπαδών μετά το σφύριγμα της λήξης κι επεισόδια με εκείνους των γηπεδούχων.
• 30 Σεπτεμβρίου - Μαρσέιγ - Γαλατασαράι: Ανταλλαγή φωτοβολίδων μεταξύ των οπαδών των δύο ομάδων στις εξέδρες και προσωρινή διακοπή για περίπου 10 λεπτά.

Μέσα σε λιγότερο από δύο μήνες, εισβολές, έκτροπα, αναταράξεις μεταξύ οπαδών σε πέντε διαφορετικά γαλλικά γήπεδα. Γήπεδα της πρώτης κατηγορίας, του 5ου κορυφαίου πρωταθλήματος της Ευρώπης, γήπεδα από το ανώτατο επίπεδο των προδιαγραφών της UEFA, ακόμη και στις ίδιες της διοργανώσεις της. Μια σειρά επεισοδίων που στιγμάτισε την επιστροφή των οπαδών στη Γαλλία έπειτα από ενάμιση χρόνο λόγω πανδημίας και που έκανε τον γύρο του κόσμου στα (social) media, καταδεικνύοντας μια εξόφθαλμη ροπή προς τη βία, αλλά και μια βαθύτερη αιτία που σκεπάζει όλα τα παραπάνω σκηνικά.

Το πιο πρόσφατο παράδειγμα καταγράφηκε την περασμένη Κυριακή (3 Οκτωβρίου), στο παραδοσιακό ντέρμπι του «Rhonalpin» ανάμεσα σε Σεντ-Ετιέν και Λυών, όπου το κλίμα ανέκαθεν δυναμιτίζεται εύκολα. Το γκολ του Καζρί για την ισοφάριση των Στεφανουά στο 90+5' έδωσε την αφορμή σε μια μερίδα υποστηρικτών τους να «μπουκάρουν» στον αγωνιστικό χώρο του «Ζοφρουά Γκισάρ», με τον σκόρερ να κυνηγά ο ίδιος τους δράστες για να τους συνετίσει να απομακρυνθούν από το χορτάρι. Παραδόξως, αυτό ήταν το πλέον υποτυπώδες συμβάν του τελευταίου διμήνου και σ' αυτό επέδρασε ασφαλώς η απουσία οπαδών των Λιονέ στο απέναντι πέταλο. Το πρόβλημα, όμως, είναι εκεί, διαρκές και εντοπισμένο από όλους τους αρμόδιους ή μη, εντός ή εκτός Γαλλίας. Τι είναι, λοιπόν, αυτό που το «θρέφει»; Γιατί το γαλλικό πρωτάθλημα απέκτησε «ρετσινιά» πριν καν περάσει στη 10η αγωνιστική της σεζόν και απασχολεί σχεδόν κάθε εβδομάδα τα διεθνή και κατά συνέπεια και τα ελληνικά ΜΜΕ με ειδήσεις για «ντου», συμπλοκές και συλλήψεις οπαδών;

Η ψυχολογία της Covid και η βίαιη εκτόνωση

Το επιχείρημα «Covid-19» απηχεί από πολλούς σε αυτή τη συζήτηση. Και είναι βάσιμο. Η αποχή για ενάμιση και πλέον χρόνο από τα γήπεδα, με ένα μικρό διάλειμμα στο τελευταίο δίμηνο του 2020 (πριν αρχίσει το δικό μας "δεύτερο lockdown") όπου γήπεδα όπως της Ρεν στη Βρετάννη και σε άλλες πόλεις, κατ' εξαίρεση από τον συνολικό περιορισμό, φιλοξένησαν κόσμο ως ένα ποσοστό μέχρι και σε ματς Champions League, είχε ισχυρές επιπτώσεις στην ψυχολογία του οπαδού. Όπως ισχύει και με όλους μας, που βίωσαν τον εγκλεισμό και την αποκοπή από τις κοινωνικές εκδηλώσεις, το «ψυχοπλάκωμα» και η εσωστρέφεια δεν παραδίδουν ιδανικά για όλους τη σκυτάλη στην κανονικότητα. Και σε όρους οργανωμένων, ενδεχομένως σκληροπυρηνικών οπαδών, η επιστροφή στα γήπεδα σήμανε και μια εκτόνωση που πήρε λάθος χαρακτηριστικά.

«Οι άνθρωποι εκτονώνονται με τον λάθος τρόπο», δήλωσε ένα αρχηγικό μέλος συνδέσμου της Λιλ σε γαλλικό portal, τονίζοντας ότι «η συσσώρευση τόσων μηνών εκνευρισμού κι αναστάτωσης δίχως να μπορούν να πάνε στο γήπεδο λόγω της υγειονομικής κρίσης ευθύνονται για αυτό που συμβαίνει τώρα».

Επεισόδια, βέβαια, σημειώνονταν εδώ και δεκαετίες στη Γαλλία. Μετά από βαριές ήττες, σε συνθήκες πόλωσης μεταξύ των οπαδών δύο «μισητών» ομάδων. Δεν χρειάζεται να πάμε πολύ μακριά στον χρόνο, για να θυμηθούμε τον αναβρασμό και τα πρωτοφανή επεισόδια που προκάλεσαν οι χούλιγκανς της Μαρσέιγ, όταν κατέλαβαν το προπονητικό κέντρο της ομάδας και βάλθηκαν κατά του προέδρου, αλλά και του πρώην τεχνικού, Αντρέ-Βίλας Μπόας και των συνεργατών του. Το μείζον πρόβλημα στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι όλα τα περιστατικά διαδραματίζονται στη διάρκεια των αγώνων, μέσα στο γήπεδο, συχνά μέσα και στον αγωνιστικό χώρο. Σε τέτοια κλίμακα που κάνει τους ειδικούς να συνηγορούν στο ότι κρύβονται βαθύτερα αίτια. Όπως περιγράφει στο «Radio Classique» ο ιστορικός του ποδοσφαίρου και κοινωνιολόγος, Σεμπαστιέν Λουί: «Το γήπεδο είναι μια παραμορφωτική αντανάκλαση της κοινωνίας. Ο Covid άφησε στίγματα στη γαλλική κοινωνία, που πλήττεται από κοινωνικοοικονομικής αλλά και πολιτικής άποψης. Το γήπεδο είναι πάντα ένα μέρος όπου εκτονώνονται οι εκνευρισμοί. Κάποιοι ξαφνικά πιστεύουν ότι επιτρέπονται τα πάντα στα γήπεδα, λόγω των ψυχολογικών συνεπειών που συνδέονται με την πανδημία μετά από ενάμιση χρόνο».

Ελαστικές ποινές ή έλλειψη οργάνωσης;

Μπροστά σε αυτό το κύμα επεισοδίων, πολλοί δείχνουν με το δάχτυλο την ελαστική νομοθεσία. Στην πραγματικότητα, οι ποινές και υφίστανται και επιβάλλονται. Μέσα στο... φορτωμένο πρόγραμμα των εκδικάσεων της Πειθαρχικής Επιτροπής το τελευταίο δίμηνο, κυμάνθηκαν από ματς κεκλεισμένων των θυρών μέχρι και αφαίρεση βαθμών.

Πιο κοντά στη ρίζα του προβλήματος, όμως, φαίνεται ότι είναι η απουσία καθορισμένου πλαισίου κι επικοινωνίας μεταξύ κυβέρνησης, συλλόγων και διοργανώτριας αρχής. Η Υπουργός Αθλητισμού, Ροξάνα Μερετσινεάνου τάσσεται κατά της γενικευμένης απαγόρευσης μετακίνησης των οπαδών, στηρίζοντας τη μεμονωμένη επιβολή του αποκλεισμού στον/στους δράστες, δίνοντας σύνθημα εκσυγχρονισμού και δικαιοσύνης. Ωστόσο, πετάει το μπαλάκι στους συλλόγους.

«Δεν πρέπει να τιμωρούμε ένα ολόκληρο γήπεδο ή μία ομάδα υποστηρικτών επειδή μερικοί άνθρωποι υπερβαίνουν τα όρια και προκαλούν τη διακοπή ενός αγώνα που παρακολουθούν εκατομμύρια από την τηλεόραση. Οι σύλλογοι είναι αυτοί που πρέπει να τολμήσουν και να διαχωρίσουν τους συγκεκριμένους οπαδούς τους οποίους, ιστορικά, δεν θέλουν να θυμώνουν. Τα μέτρα υπάρχουν για να εφαρμόζονται μεμονωμένα, μόνο με τη συνδρομή των συλλόγων μπορεί να υπάρξει επικοινωνία».

Την ίδια ώρα, ο επί μια 14ετία πρόεδρος της LFP (2002-2016), Φρεντερίκ Τιριέ συνιστά στους νυν ιθύνοντες την αύξηση των αποκλεισμών από το γήπεδο στους δράστες των επεισοδίων, στα πρότυπα της Αγγλίας και της Γερμανίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ενεργοί αποκλεισμοί στη Γαλλία ανέρχονται στους 300-350 από το 2016 μέχρι και πριν από την πανδημία, ενώ αντίστοιχα στη Γερμανία έφταναν τους 1.300 και στην Αγγλία τους 1.600. Το θέμα είναι ότι μέσα στον ενάμιση χρόνο που τα γήπεδα έμειναν κλειστά προς το κοινό, το μεγαλύτερο μέρος των bans έληξαν, με αποτέλεσμα πλέον μόλις 54 άτομα να μην έχουν δικαίωμα εισόδου στα γήπεδα. Με βάση τα σκηνικά που έλαβαν χώρα το τελευταίο δίμηνο, αυτό είναι κάτι που μάλλον πρέπει να αλλάξει παραδειγματικά και που εξηγεί ενδεχομένως το ανεξέλεγκτο της κατάστασης.

Θέματα ασφαλείας

Ναι, οι ποινές και η διαφορά στρατηγικής διαμορφώνουν το πλαίσιο του προβλήματος. Ο Covid-19 και οι ψυχολογικές συνέπειες σαφώς και έχουν αντίκτυπο. Ποιος, όμως, αφήνει στην πράξη τους εισβολείς να εισβάλουν; Πού είναι η ασφάλεια, γιατί στο ένα τρίτο των γηπέδων της Ligue 1 οι οπαδοί έχουν καταφέρει να περάσουν δίχως αντίσταση στον αγωνιστικό χώρο; Δεν μπορεί να είναι σύμπτωση και σίγουρα δεν μπορεί να υφίσταται αυτή η συζήτηση εν έτει 2021, στο προηγμένο γαλλικό πρωτάθλημα.

Η διαχείριση των οπαδών από το προσωπικό και τους υπεύθυνους των γηπέδων κρίνεται ελλειμματική σε πολλές από τις έδρες των 20 ομάδων, σύμφωνα με τον συγγραφέα μιας πρόσφατης ενδελεχούς έρευνας στο πεδίο του οπαδισμού, Σάσα Ουγιέ. Στο γήπεδο της Νις δεν υπάρχει προστατευτικό δίχτυ μπροστά από την κερκίδα των οργανωμένων. Σε πολλά από τα παιχνίδια της 1ης κατηγορίας, οπαδοί των δύο ομάδων κάθονται σε όμορα τμήματα της ίδιας εξέδρας. Δείγμα της πλήρους έλλειψης πρόνοιας για τυχόν αναβρασμούς. Οι stewards, οι φρουροί στα γήπεδα είναι κατά πολύ λιγότεροι στα γαλλικά γήπεδα από όσους ορίζουν οι ανάγκες της Λίγκας. Και όσοι προσλαμβάνονται, μπαίνουν απευθείας στα «βαθιά» άπειροι, με αποτέλεσμα να χάνεται ο έλεγχος και οι οπαδοί να ξεγλιστρούν, όποτε κι από όπου θέλουν. Το αποδεικνύουν διαρκώς από την έναρξη του φετινού πρωταθλήματος.

Το φάσμα της οικονομικής «καταστροφής» και ο αποπροσανατολισμός της LFP

Οι ευθύνες ασφαλώς βαραίνουν και τη γαλλική Λίγκα. Ίσως περισσότερο από όλους στο κομμάτι της οργάνωσης και της «στόχευσης», δείχνοντας ότι έχει αφήσει στη μοίρα τους πολλά από τα ζητήματα που εγείρουν τέτοιας φύσης επεισόδια. Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε ότι η LFP πέρασε πρόσφατα από τις «συμπλιγάδες», βιώνοντας το φάσμα της οικονομικής καταστροφής. Με την απόφαση της ακύρωσης του πρωταθλήματος τη σεζόν 2019-20 λόγω πανδημίας, έβαλε «θηλιά» στον λαιμό της κι άρχισε το χρονικό της αβεβαιότητας στη χρηματοδότηση των ομάδων. Οι τελευταίες ρήτρες από τα τηλεοπτικά δικαιώματα δεν καταβλήθηκαν ποτέ, ενώ ολόκληρη η περασμένη σεζόν κύλησε με την αγωνία της σύναψης συμφωνίας μεταξύ του τηλεοπτικού παρόχου της Mediapro με τους 20 συλλόγους. Για καιρό οι ομάδες βρίσκονταν στον «αέρα», η Μπορντό έφτασε στο σημείο να περιέλθει σε καθεστώς οικονομικής διαχείρισης, οι «πληγές» που άνοιξαν ήταν επώδυνες για τη βιωσιμότητα του πρωταθλήματος.

Μέσα σε αυτή τη δίνη, κυριαρχούν φωνές ότι η LFP δεν έχει σταθεί τελευταία στο ύψος των περιστάσεων, στο επίπεδο των οπαδών και των επεισοδίων. Ότι αποπροσανατολίστηκε από τον οικονομικό «πυρετό». «Η LFP δεν είναι απλά μια πωλήτρια των τηλεοπτικών δικαιωμάτων. Είναι διοργανώτρια αγώνων με όλες τις ευθύνες που τη συνοδεύουν, σε σχέση με τους οπαδούς και την ασφάλεια», τονίζει ο άλλοτε πρόεδρός της, Τιριέ. Κι αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να εντυπωθεί στη συνείδηση των ιθυνόντων, αφού πιθανόν από την ίδια ξεκινάει η σωστή πρόληψη και έγκαιρη παρέμβαση στα περιστατικά βίας. Η ψυχολογία των οπαδών και το βεβαρυμένο κλίμα της κοινωνίας δεν είναι στη δικαιοδοσία των φορέων να εξαλειφθούν με τη μία. Η επιβολή αυστηρότερων πλαισίων λειτουργίας της Ligue 1, των συλλόγων και των γηπέδων, όμως, μοιάζει να είναι η μόνη οδός προς την ελλάτωση του φαινομένου.

Πηγές: RMC, Radio Classique