Το μέλλον του οφσάιντ: Ο πιλοτικός κανονισμός, το ημιαυτόματο και μια ιστορία από Ελλάδα

• Τι είναι το ημιαυτόματο οφσάιντ
• Ο πιλοτικός νέος κανονισμός της FIFA
• Η περίπτωση της Ελλάδας

Το VAR έχει πραγματικά έχει μειώσει τα λάθη των διαιτητών και έχει βοηθήσει το παιχνίδι, ωστόσο δεν αποτελεί πανάκεια. Κι αυτό γιατί ο ανθρώπινος παράγοντας συνεχίζει να έχει καθοριστικό ρόλο και οι αποφάσεις να εξαρτώνται από μεταβλητές όπως η διαδικασία λήψης αποφάσεων και η σωστή εφαρμογή της τεχνολογίας. Δεν συμβαίνει μόνο σε πρωταθλήματα όπως το ελληνικό, αλλά και στην πολυδιαφημισμένη Premier League: Στην έδρα της Κρίσταλ Πάλας, η Μπράιτον είδε να της ακυρώνεται λανθασμένα το γκολ του Πέρβις Εστουπινιάν, κατόπιν λάθος εφαρμογής των γραμμών του VAR σε οφσάιντ από τον Τζον Μπρουκς, ο οποίος, λόγω του λάθους του, δεν ήταν στον ρόλο του VAR στο ντέρμπι του Μέρσεϊσαϊντ και στο ντέρμπι κορυφής ανάμεσα στη Μάντσεστερ Σίτι και την Άρσεναλ. Ωστόσο, ο Μπρουκς δεν ήταν ο μόνος που το προηγούμενο Σαββατοκύριακο έσφαλε. Αντίστοιχα, ο Λι Μέισον δεν τοποθέτησε τη γραμμή, ώστε να διαπιστωθεί ότι ήταν οφσάιντ ο Κρίστιαν Νόργκαρντ στο γκολ του Ιβάν Τόνι, στο ματς της Μπρέντφορντ με την Άρσεναλ, τσεκάροντας μόνο την αρχή της φάσης.

Ναι, γίνονται και λάθη με το VAR στα οφσάιντ. Ποιοι είναι οι τρόποι που οι άνθρωποι που παίρνουν τις αποφάσεις προσπαθούν να το βελτιώσουν;

Τι είναι το ημιαυτόματο οφσάιντ

«Περιμένουμε από την τεχνολογία ημιαυτόματου οφσάιντ να μας πάει ένα βήμα μπροστά. Μερικές φορές, η διαδικασία του ελέγχου ενός πιθανού οφσάιντ παίρνει πολύ χρόνο, κυρίως όταν το οφσάιντ είναι πολύ οριακό. Εδώ έρχεται η τεχνολογία του ημιαυτόματου οφσάιντ, για να προσφέρει ταχύτερες και πιο ακριβείς αποφάσεις», έλεγε ο Πιερλουίτζι Κολίνα, πρόεδρος στην επιτροπή διαιτησίας της FIFA το καλοκαίρι, όταν η τεχνολογία προετοιμαζόταν να εφαρμοστεί στο Μουντιάλ. Τι είναι το ημιαυτόματο οφσάιντ; Ένας τρόπος να ενημερώνονται οι διαιτητές αυτόματα για το αν μια φάση είναι οφσάιντ ή δεν είναι. Ουσιαστικά, η εικονική γραμμή δημιουργείται αυτόματα και η τεχνολογία εντοπίζει διάφορα σημεία του σώματος των παικτών, όπως το κεφάλι, τα δάχτυλα των ποδιών, οι ώμοι τα γόνατα κτλπ. Συνολικά υπάρχουν 29 "data points" στα σώματα, που εντοπίζονται. Η μπάλα φέρει στο κέντρο της αισθητήρα, ώστε να φαίνεται ξεκάθαρα το σημείο της τη στιγμή της εκάστοτε φάσης και όλες αυτές οι πληροφορίες πηγαίνουν στον VAR, μέσω ενός συστήματος που χρησιμοποιεί και τεχνητή νοημοσύνη.

Στην ουσία, αποτελεί την επόμενη φάση του VAR. Στο Μουντιάλ χρησιμοποιήθηκαν 12 κάμερες στις οροφές των σταδίων (10 για το Champions League), για να καταγράφουν τους ποδοσφαιριστές, έχοντας έτσι πλήρη εικόνα για το πού βρίσκονται οι παίκτες, σε όλη τη διάρκεια του αγώνα. Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι η τελική απόφαση θα λαμβάνεται και πάλι από άνθρωπο. Όχι από κάποιο software, όχι από το AI. Εξού και η λέξη «ημιαυτόματο». Απλώς, στην ομάδα του VAR, θα υπάρχει ένας άνθρωπος που θα παρακολουθεί μόνο αυτό, προκειμένου να μπορούν να κρίνουν αν πράγματι κάποιος παίκτης έχει συμμετοχή στη φάση κτλπ. Στον κόσμο που παρακολουθεί, είτε από το σπίτι είτε στο γήπεδο, δίνεται τρισδιάστατη αναπαράσταση, προκειμένου να καταλαβαίνουν ότι ο παίκτης μπορεί να είναι οφσάιντ ακόμα και για... ένα δάκτυλο ποδιού! Η Premier League είχε εκφράσει πριν από το Μουντιάλ τη θετική της διάθεση για να το χρησιμοποιήσει την επόμενη χρονιά, ούσα άλλωστε μέρος του working group τεχνολογίας της FIFA, ενώ η χρησιμοποίηση του στο Champions League θα δώσει σίγουρα περισσότερα δεδομένα.

Ο πιλοτικός νέος κανονισμός της FIFA

Ήταν μια ιδέα του Αρσέν Βενγκέρ, η οποία εξελίχθηκε, συζητήθηκε από τους technical experts της FIFA και ξεκίνησε να εφαρμόζεται πιλοτικά. Πρώτα στην Ιταλία (Κ-18 ανδρών) και την Ολλανδία (Κ18 ανδρών) και και στη συνέχεια στη Σουηδία (Κ-19 γυναικών και Κ-21 ανδρών). Τι λέει αυτός ο κανονισμός; Με απλά λόγια, ότι ένας ποδοσφαιριστής συνεχίζει να είναι ονσάιντ αν οποιοδήποτε μέρος του σώματός του με το οποίο μπορεί να σκοράρει είναι στην ίδια ευθεία με τον τελευταίο αμυνόμενο! Δηλαδή, αν τη στιγμή που γίνεται η πάσα, το σώμα του επιθετικού έχει φύγει μπροστά αλλά το πίσω πόδι του είναι στην ίδια ευθεία με τον αμυντικό, τότε το παιχνίδι συνεχίζεται.

Η FIFA εξετάζει την εφαρμογή του κανονισμού έχοντας τα δικά της KPIs και προβλέποντας στην αλλαγή του παιχνιδιού, θέλοντας να το κάνει πιο ελκυστικό (περισσότερα γκολ, περισσότερες ευκαιρίες) και να επιστρέψει το πλεονέκτημα πίσω στον επιτιθέμενο. Κοιτάζει, όμως, και βαθύτερα. Πώς αυτό θα αλλάξει την τακτική προσέγγιση, την προετοιμασία των αγώνων, τις αποστάσεις των γραμμών, τους χώρους. Γιατί, τελικά, όπως έχουν παρατηρήσει και κάποιοι experts, μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα και υπεραμυντικές διατάξεις. Γι' αυτό το λόγο και συλλέγονται δεδομένα μέσα στην ίδια σεζόν και με τις δύο εκδοχές του κανονισμού, εξετάζοντας τυχόν διαφορές και ενδεχόμενα οφέλη που προκύπτουν.

Το επόμενο βήμα είναι η ανάλυσή τους και η παρουσίαση των αποτελεσμάτων στη IFAB που ορίζει τους Κανόνες Παιχνιδιού και η εφαρμογή, ενδεχομένως, αυτού του κανονισμού πιλοτικά σε κάποιο πρωτάθλημα ανδρών και γυναικών, δεύτερης ή τρίτης κατηγορίας, από την αρχή της αγωνιστικής χρονιάς. Ένα, ακόμη, ερώτημα που γεννιέται είναι αν ο νέος κανονισμός μπορεί να συνδυαστεί με το ημιαυτόματο οφσάιντ. Κάποιοι θεωρούν ότι δεν θα υπάρξει πρόβλημα, κάποιοι άλλοι εκφράζουν τους προβληματισμούς τους.

Η περίπτωση της Ελλάδας

Η Ελλάδα είχε την ευκαιρία να βρεθεί στο προσκήνιο και να δει τον παραπάνω πιλοτικό κανονισμό να εφαρμόζεται σε ένα τουρνουά Κ19 στη χώρα μας, το οποίο ήταν προγραμματισμένο να ξεκινήσει τον Απρίλιο του 2022, εν είδη Κυπέλλου για τη συγκεκριμένη ηλικιακή κατηγορία. Η ιδέα, μάλιστα, είχε θεωρηθεί καλή και από αγωνιστική άποψη, μιας και το πρωτάθλημα Κ-19 τελειώνει νωρίς και θα ήταν μια καλή ευκαιρία να πάρουν περισσότερα ματς τα παιδιά. Μπορείτε να διαβάσετε εδώ το σχετικό ρεπορτάζ του Gazzetta για το τουρνουά που τελικά ακυρώθηκε, εκθέτοντας τη χώρα μας στη FIFA, καθώς πολλές ομάδες είχαν προμηθευτεί κάμερες και είχε ξεκινήσει η συλλογή δεδομένων με τον υπάρχοντα κανονισμό, από τα ματς της Κ-19. Παράλληλα, είχε γίνει σχετική ενημέρωση σε όλες τις ομάδες και στην ΚΕΔ και εκκρεμούσε η μετεκπαίδευση των διαιτητών και η συνάντηση με τους προπονητές των ομάδων.

Ο λόγος που το τουρνουά δεν έγινε ήταν οικονομικός, καθώς υπήρχε το ζήτημα των χρημάτων που δεν πήραν οι ομάδες από το στοίχημα. Έτσι αποφασίστηκε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή να μην διεξαχθεί για λόγους περικοπών. Μιλάμε για ένα πολύ μικρό κόστος επιβάρυνσης, πιθανότατα κάτω των 10.000 ευρώ ανά ομάδα για όλο το του τουρνουά. Με δεδομένο το όφελος του να παίξουν αυτά τα παιδιά περισσότερα ματς και τη θετική προβολή της χώρας μας από το πιλοτικό πρόγραμμα, ήταν μια συνθήκη που μόνο θετικό αντίκτυπο θα είχε στο ελληνικό ποδόσφαιρο. Και ένα σημαντικό στοιχείο εδώ είναι ότι είχε εκφράσει επιθυμία ο ίδιος ο Αρσέν Βενγκέρ να μεταβεί στην Ελλάδα, για να παρακολουθήσει κάποια ματς και την εφαρμογή του κανονισμού από κοντά. Δεν χρειάζεται καν να αναφέρουμε τα σχόλια που ακούστηκαν στη συνέχεια στους κόλπους της FIFA για τον τρόπο που η Super League χειρίστηκε την υπόθεση...