• Η φιλοσοφία μιας ουτοπικής επιθυμίας
• Χτίζοντας... αντεπιθέσεις
• Η σόλα στην μπάλα, το «δόλωμα» της Μπράιτον
• Καινοτόμος, ουσιαστικός, εντυπωσιακός

Όταν ο Φεράν Αντριά, κουνώντας το σιφόν του, πάλευε να δημιουργήσει τα «espumas», τους περίφημους γαστρονομικούς του αφρούς, σίγουρα δεν περίμενε πως περίπου 20 χρόνια αργότερα ένας αντίστοιχα διάσημος Καταλανός θα χρησιμοποιούσε το όνομά του για να πλέξει το εγκώμιο ενός Ιταλού προπονητή ποδοσφαίρου. Μα ο Πεπ Γκουαρδιόλα δεν δίστασε και πριν λίγο καιρό έβαλε τον διεθνούς φήμης σεφ και το θρυλικό του «El Bulli» των τριών Μισελέν στην ίδια πρόταση με τον όχι αντίστοιχα «λαμπερό» Ρομπέρτο Ντε Τσέρμπι και τη δική του Μπράιτον.

«Στην Καταλονία ο Αντριά έφερε μια επανάσταση στην κουζίνα. Με τον τρόπο που παίζει η Μπράιτον κάνει το ίδιο στο ποδόσφαιρο», δήλωσε ο Πεπ, έχοντας προηγουμένως προκαλέσει έκπληξη σε πολλούς, λέγοντας:

«Ακούστε με προσεκτικά, γιατί είμαι πεπεισμένος πως έχω δίκιο. Ο Ντε Τσέρμπι είναι ένας από τους πιο επιδραστικούς προπονητές των τελευταίων 20 χρόνων. Καμία ομάδα δεν παίζει όπως η δική του, είναι μοναδική».

Ο Ιταλός κόουτς αργά και σταθερά αναρριχήθηκε και έχτισε τη φιλοσοφία του, μέχρι που έφτασε στο κορυφαίο επίπεδο, στον κόσμο της Premier League. Και μέσα σε λίγους μήνες οδήγησε τους Γλάρους στην πρώτη ευρωπαϊκή πρόκριση της ιστορίας τους.

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι τα κατάφερε συντάσσοντας ανάμεσα στην ελίτ των προπονητών το δικό του τακτικό μανιφέστο, βασίζοντας το πανέμορφο παιχνίδι του στο – κατά τον Πεπ – «καλύτερο build-up αυτή τη στιγμή στον κόσμο.

Το Gazzetta με τη βοήθεια του Wyscout , της κορυφαίας πλατφόρμας ποδοσφαιρικής ανάλυσης εξετάζει όσα κάνουν τον Ρομπέρτο Ντε Τσέρμπι τόσο ξεχωριστό, ρίχνοντας το βλέμμα του στον τρόπο παιχνιδιού της δικής του Μπράιτον.

Η φιλοσοφία μιας ουτοπικής επιθυμίας

Ατίθασος, ασυνεπής στη σκληρή δουλειά, ο πλέον 44χρονος Ιταλός, υπήρξε ένα δεκάρι που ποτέ δεν έπιασε το ταβάνι των δυνατοτήτων του και περιορίστηκε σε μια τουλάχιστον μέτρια καριέρα. Γρήγορα όμως, το πάθος του για την τακτική τον οδήγησε στην... άλλη πλευρά, στην άκρη των πάγκων. Εκεί όπου η φιλοσοφία του σφυρηλατήθηκε μέσα από την εναντίωσή του στα «στοιχήματα» και μια φαινομενικά ουτοπική επιθυμία.

«Γιατί οι ομάδες μου χτίζουν τις επιθέσεις από χαμηλά; Κατά την άποψη μου, το να κλωτσάς την μπάλα μακριά και να προσπαθείς να κερδίσεις τις δεύτερες μπάλες είναι ένα στοίχημα. Κι επειδή δεν μου αρέσουν τα στοιχήματα προτιμώ να προπονώ τους παίκτες μου έτσι ώστε να παίζουν από πίσω, μιας και αυτό είναι κάτι που δουλεύει και όχι κάτι που ελπίζεις να αποδώσει», δηλώνει ο ίδιος για το χαρακτηριστικό build-up των δικών του γκρουπ.

Όμως, ο Ντε Τσέρμπι δεν ήθελε απλά να προωθεί την μπάλα αλλά να φτάνει στην αντίπαλη εστία όσο πιο γρήγορα και με τις καλύτερες δυνατές προοπτικές. Για την ακρίβεια τα ήθελε όλα. Μια ομάδα που να επιτίθεται ταχύτατα στον ανοιχτό χώρο και ταυτόχρονα να έχει τον έλεγχο του ρυθμού και της κατοχής.

Στα χαρτιά, αυτή που παίρνει τις πρωτοβουλίες και έχει την μπάλα συνήθως βρίσκει απέναντί της περιορισμένους χώρους, την κλειστή άμυνα ενός άλλου συνόλου που από τη μεριά του επιχειρεί να απειλήσει στους κενούς χώρους των αντεπιθέσεων.

Οι δύο αυτοί κόσμοι δύσκολα θα μπορούσαν να συνυπάρξουν, ωστόσο ο Ιταλός βάλθηκε να βρει τη χρυσή τομή τους, έναν τρόπο να δώσει μορφή στη σχεδόν παράλογη επιθυμία του. Και το κλειδί για αυτό αποδείχθηκε πως βρισκόταν σε μια νέα τάση, τις τεχνητές του μεταβάσεις.

Χτίζοντας... αντεπιθέσεις

Επιθετική μετάβαση είναι κάθε στιγμή στην οποία μια ομάδα σταματά να αμύνεται και περνά στην επίθεση, κάθε φορά, χοντρά-χοντρά, που ξεχύνεται γρήγορα στην αντεπίθεση για να εκμεταλλευτεί τους κενούς χώρους και να βρει ποιοτικές ευκαιρίες. Όμως από τη στιγμή που ο Ντε Τσέρμπι ποτέ δεν θέλησε να περιμένει τον αντίπαλο πίσω από την μπάλα, έπρεπε μέσα από την ανάπτυξή του να δημιουργήσει αυτές τις συνθήκες, εξ'ου και ο όρος τεχνητές μεταβάσεις.

Ας δούμε την παρακάτω φάση για παράδειγμα, όπου η ομάδα του Ιταλού, όπως συνηθίζει, ξεκινά το build-up της σε ένα 4-2-4. Η Μπόρνμουθ πιέζει την Μπράιτον πολύ ψηλά με πέντε παίκτες στο αντίπαλο τρίτο. Ο Σάντσεθ ωστόσο επιλέγει να πασάρει δίπλα του σε σωστό χρόνο και ο Ντανκ με τη μια βρίσκει τον Ουντάβ βγάζοντας εκτός κάδρου τους πέντε ποδοσφαιριστές των Κερασιών.

Ο Γερμανός φορ, επίσης με τη μια, πασάρει στον ελεύθερο Ντάνι Γουέλμπεκ (παρατηρείστε πόσο χαμηλά έχουν κατέβει και οι δύο επιθετικοί της Μπράιτον) και από εκεί η μπάλα φτάνει άμεσα στον Γκρος, ο οποίος ταχύτατα τροφοδοτεί τον Λάμπτεϊ.

Ο Γκανέζος μπακ κουβαλάει την μπάλα και πλέον οι παίκτες της Μπράιτον τρέχουν στους κενούς χώρους του γηπέδου σαν να βρίσκονται σε αντεπίθεση, έχοντας αριθμητικό πλεονέκτημα σε σχέση με την τελευταία γραμμή άμυνας της Μπόρνμουθ. Ο Ουντάβ κάνει σωστή κίνηση και η κάθετη του Λάμπτεϊ τον βγάζει σε θέση τετ α τετ.

Μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα, η ομάδα του Ντε Τσέρμπι έχει δημιουργήσει για τον εαυτό της τις συνθήκες μιας επιθετικής μετάβασης με τρομερές προοπτικές έχοντας ξεκινήσει από τη μικρή της περιοχή. Είναι μια φάση που περικλείει τα «θέλω» του Ιταλού, το πώς καταφέρνει παίζοντας με την μπάλα να βρει τόσο μεγάλους κενούς χώρους. Για να μπορέσουν οι επιθυμίες του να ξετυλιχθούν στο χορτάρι ωστόσο, είναι εξαιρετικά κομβική η... πρόσκληση της πίεσης του αντιπάλου.

Η σόλα στην μπάλα, το «δόλωμα» της Μπράιτον

Προτού βρεθεί στην Μπράιτον, ο Ντε Τσέρμπι είχε ήδη φτιάξει το όνομά του με τη Σαχτάρ και φυσικά τη Σασουόλο, όμως την προπονητική ταυτότητα την έχτισε στις μικρές κατηγορίες της πατρίδας του.

Στη διαμόρφωση της ιδέας πίσω από ένα εκ των χαρακτηριστικών στοιχείων του τρόπου παιχνιδιού του μάλιστα, βοήθησε ένας ποδοσφαιριστής του στη Φότζα της τρίτης εθνικής, ο Αντόνιο Βάκα.

«Του άρεσε πολύ να χρησιμοποιεί τη σόλα του παπουτσιού του και μια φορά τον ρώτησα γιατί. Μου είπε: "Κόουτς, όταν πατάω την μπάλα, ο αντίπαλός μου πιστεύει πως είναι πιο εύκολο να μου την κλέψει και πέφτει πάνω μου, αφήνοντας χώρο πίσω του», θυμάται ο Ιταλός.

Αυτό σφηνώθηκε στο μυαλό του Ντε Τσέρμπι και γέννησε το «δόλωμά» του. Είναι πραγματικά πολλές οι φορές που οι παίκτες του Ιταλού, ειδικότερα οι κεντρικοί του αμυντικοί, σταματούν με την μπάλα. Βάζουν τη σόλα τους πάνω της και... απλά περιμένουν υπομονετικά. Γιατί για εκείνον δεν έχει νόημα το να κινήσει την μπάλα αν δεν κουνηθεί ο αντίπαλος. Άλλωστε, ο Γκουαρδιόλα σε άλλες δηλώσεις του είχε τονίσει πως «οι παίκτες της Μπράιτον είναι μάστερ στο να πασάρουν στον ελεύθερο παίκτη στον απόλυτα σωστό χρόνο».

Με αυτόν τον τρόπο, με τη σόλα στην μπάλα, «προσκαλούν» την πίεση, ουσιαστικά ζητούν από τον αντίπαλο να έρθει κατά πάνω τους, έτσι ώστε να ελευθερωθούν οι χώροι και η ανάπτυξη να ξετυλιχθεί ταχύτατα μέσω των τεχνητών μεταβάσεων που αναφέραμε πιο πάνω.

Στην παρακάτω φάση, η Μπράιτον βρίσκεται στο κλασικό της 4-2-4 σε φάση build up με τα δύο χαφ πολύ κοντά μεταξύ τους να σχηματίζουν ένα «κουτί» με τα στόπερ. Ο Κόλγουιλ έχει την μπάλα αλλά η Σαουθάμπτον δεν πιέζει ενεργητικά κι έτσι ο Άγγλος περιμένει. Την ακουμπά με τη σόλα του και όταν ο Τσε Άνταμς αρχίζει τον πλησιάζει πασάρει στον Ντανκ.

Επίσης με υπομονή, ο αρχηγός των Γλάρων εξετάζει τις επιλογές του και τελικά δίνει την μπάλα στον Γκρος. Αξίζει να παρατηρήσουμε πως ο Καϊσέδο μένει στη σκιά του Ελιονούσι, δεν ξεμαρκάρεται για παράδειγμα στα δεξιά του Ντανκ και είναι κρυμμένος πίσω από τον αντίπαλό του, διατηρώντας τις γωνίες του κουτιού. Αυτό φαινομενικά φαντάζει λάθος για ένα χαφ ωστόσο, επιτρέπει στον Γκρος να του πασάρει με τη μια.

Με τον ίδιο τρόπο κι εκείνος μεταφέρει την μπάλα στον Τροσάρ αμέσως μετά. Η υπομονή και η ψυχραιμία της Μπράιτον, το κουτί της αυτό, έχει εξουδετερώσει πέντε παίκτες της Σαουθάμπτον με ευκολία και πλέον οι παίκτες του Ντε Τσέρμπι προωθούν το παιχνίδι τους με χώρους και πολύ καλές προοπτικές.

Καινοτόμος, ουσιαστικός, εντυπωσιακός

Ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο η Μπράιτον ξετυλίγει το παιχνίδι της, αποτυπώνει τις ιδέες του Ντε Τσέρμπι στο χορτάρι, οδήγησε σε δύο τινά. Πρώτον ανάγκασε τους «μεγάλους» - συμπεριλαμβανομένου του Γκουαρδιόλα - να πάρουν στοιχεία από εκείνη και δεύτερον την έκανε μια από τις καλύτερες ομάδες στην Premier League. Ας σταθούμε αρχικά στο πρώτο.

Στην ανάλυσή του, ο Ντέιβιντ Ο'Μπράιαν δικαιολογεί στο έπακρο το σχόλιο του Πεπ περί επιδραστικότητας του Ντε Τσέρμπι. Κι αυτό διότι ο Ιταλός επί της ουσίας έχει εισάγει μια νέα δομή ανάπτυξης στην πρώτη φάση του παιχνιδιού. Αυτή αφορά την τετράδα των αμυντικών και το κουτί που τα στόπερ δημιουργούν με τα δύο χαφ, αυτό το 4-2 που είδαμε και παραπάνω. Οι περισσότερες ομάδες που βασίζονται στο positional play συνηθίζουν να αναπτύσσονται με τρεις αμυντικούς, ένα χαφ και ένα μπακ που συγκλίνει στο κέντρο, σε κάτι που μοιάζει με 3-2-5 ή 2-3-5 αν το τρίγωνο του κέντρου αναποδογυριστεί.

Και η Μπράιτον το κάνει αυτό, όμως πιο ψηλά στο γήπεδο, σε δεύτερη φάση ανάπτυξης. Το ξεχωριστό είναι ότι ο Ντε Τσέρμπι επιλέγει να ξεκινά την ανάπτυξή του με έξι παίκτες και όχι πέντε, δημιουργώντας ένα σχήμα που δύσκολα μπορεί να αντιμετωπιστεί, καθώς, ειδικά με γκολκίπερ καλό με την μπάλα, υπάρχει παντού υπεραριθμία. Και αυτό έχει ως αποτέλεσμα, όπως φάνηκε και στις φάσεις που είδαμε, η πίεση των αντιπάλων να σπάει γρήγορα και αποτελεσματικά.

Η σημασία μάλιστα του τρόπου με τον οποίο χτίζει το παιχνίδι της η Μπράιτον του Ντε Τσέρμπι, το πόσο τη βοηθά αυτό στις επιθέσεις της, αποτυπώνεται πλήρως στους αριθμούς της. Καμία ομάδα στην Premier League δεν είχε περισσότερα σουτ από τους Γλάρους και μάλιστα σουτ από καλές θέσεις, αφού βρέθηκαν 4οι στην κατάταξη των Expected Goals ανά 90 λεπτά.

Ο τρόπος επίσης με τον οποίο η ομάδα του Ιταλού αναλάμβανε την πρωτοβουλία στα παιχνίδια της θα μπορούσε να συγκριθεί μόνο με τη Μάντσεστερ Σίτι και την Άρσεναλ. Η Μπράιτον κατά μέσο όρο είχε το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό κατοχής στα παιχνίδια της (60,2%), μόνο οι Πολίτες κρατούσαν περισσότερο την μπάλα, με αποτελεσματικότητα της τάξης του 87%, πίσω μόνο από τις ομάδες του Πεπ και του Αρτέτα.

Μάλιστα, ήταν και ένα από τα σύνολα που διαχειριζόταν εξαιρετικά την πίεση του αντιπάλου. Αυτό φαίνεται από τον δείκτη του PPDA (Passes per Defensive Action) της Μπράιτον, με το 13,07 να την τοποθετεί στην 4η θέση της σχετικής κατάταξης. Το PPDA αφορά τις πάσες που αλλάζει μια ομάδα μέχρι η αντίπαλός της να παρέμβει. Όσο πιο ψηλό είναι τόσο πιο δύσκολα χάνει την μπάλα. Αντίστοιχα, από την άλλη πλευρά, το υπέρ της PPDA φανερώνει την ένταση της πίεσης της. Καμία ομάδα δεν πίεζε πιο αποτελεσματικά από αυτή του Ντε Τσέρμπι, αφού η Μπράιτον επέτρεπε στον αντίπαλό της να αλλάξει μόλις 8,48 πάσες πριν παρέμβει. Εντυπωσιακό το πώς ο Ιταλός έφτιαξε ένα σύνολο τόσο καλό με την μπάλα στα πόδια και τόσο «επιθετικό» χωρίς αυτή.

Αλλά ο Ντε Τσέρμπι έχει αναγκάσει όσους παρακολουθούν το ποδόσφαιρό του να μην εκπλήσσονται που εντυπωσιάζονται από αυτό. Ακριβώς γιατί έχει ανεβάσει τον πήχη του τόσο ψηλά. Μέσα σε λίγους μήνες, με ένα πολύ φθηνό - πλην εξαιρετικό - ρόστερ έφτιαξε μια ομάδα πλήρως αφιερωμένη στις ιδέες και τις αρχές του, στον τρόπο που θέλει να παίζει. Και παράλληλα μια ομάδα τρομερά επιτυχημένη για τα δικά της δεδομένα.

Ίσως όμως το πιο σημαντικό στην περίπτωση του Ιταλού κόουτς να κρύβεται στην ομορφιά του παιχνιδιού του, στο πόσο εντυπωσιακό είναι στο μάτι. Άλλωστε, πέρα από κάθε τακτική προσέγγιση, αυτό είναι που θα μείνει γιατί αυτό είναι πραγματικά πολύτιμο.