ΠΑΟΚ: Η αυτού μεγαλειότητα... Ο δικός μας Μάκης!

Φεύγουν ο ένας μετά τον άλλον... Λιγοστεύουν και πάνε οι θρύλοι κάθε μορφής του ΠΑΟΚ. Για την ακρίβεια οι πρώιμοι θρύλοι του. Οι προπομποί. Οι ιχνηλάτες. Εκείνοι που διάνοιξαν τον δρόμο... Χάσαμε την τράπουλα με τις αποχωρήσεις επιφανών στελεχών της «ασπρόμαυρης» οικογένειας τον τελευταίο καιρό: ο Σταύρος Σαράφης «έφυγε» πρώτος, τώρα τον ακολούθησε ο άνθρωπος που οργάνωνε την κερκίδα, όσα χρόνια ο «Καίσαρας» και η παρέα του «κεντούσαν» πάνω στο χορτάρι της Τούμπας.

«Όσο υπάρχει τράπουλα θα βγαίνουνε ρηγάδες, κι όσο υπάρχουν δάσκαλοι θα βγαίνουν μαθητάδες...», έγραψαν οι οργανωμένοι οπαδοί του «Δικεφάλου» αποχαιρετώντας σαν καλοί στρατιώτες τον (δικό τους) Στρατηγό.

Πάει ο Μάκης, μας έφυγε ο αθεόφοβος εδώ και δύο ημέρες. Ο δικός μας Μάκης. Ο Μάκης όλων των ΠΑΟΚτσήδων. Να με συμπαθάνε οι δικοί του, αλλά στο τελευταίο αντίο έπρεπε να είναι όλοι εκεί για να τον αποχαιρετίσουν.

• ΠΑΟΚ: «Εφυγε» ο μυθικός «Μανάβης»!

Ο δικός μας Μάκης, λοιπόν. Η προσφορά του στον ΠΑΟΚ ήταν τεράστια και κατά γενική ομολογία του την αναγνώριζαν οι πάντες! Το να επιχειρήσεις να σκιαγραφήσεις μια προσωπικότητα σαν αυτή του Μάκη Μαυρομιχάλη σε ένα άρθρο, φαντάζει εξ' αρχής παράτολμο, αν όχι καταδικασμένο ως εγχείρημα! Για να περιγράψει κανείς τον Μάκη πρέπει μοιραία, να ακροβατήσει στο σημείο που φλερτάρει η πραγματικότητα με το μύθο που συνοδεύει το πρόσωπο του.

Βιώνοντας από πρώτο χέρι, πιτσιρικάς στην 4Α, έντονες στιγμές πάθους και μεγαλείου της «ασπρόμαυρης» κερκίδας γνώριζα από πρώτο χέρι τι εστί «Μανάβης» και «Θύρα 4». Ένα ποτάμι κόσμου, άνθρωποι διαφορετικών τάξεων, μια ομάδα που «έπαιζε μπάλα» στην εξέδρα κι έμοιαζε λες και ήταν «συμφωνική ορχήστρα», με τον Μάκη σε ρόλο μαέστρου να κρατάει την μπαγκέτα και να δίνει το ρυθμό.

Ζητούσε από μικρούς και μεγάλους, από αγνώστους μέχρι και τα δικά του «παιδιά», τα γνωστά «Μαναβόσκυλα», πειθαρχία και πίστη. Μόλις ανέβαινε στο σκαλοπάτι κι έπαιρνε τη θέση του στα τσιμέντα της Τούμπας, κάτω ακριβώς από το ιερό πανό της «Θύρας 4», όλοι σιωπούσαν. Αυτός έδινε το πρώτο σύνθημα, μέχρι τότε επικρατούσε οχλαγωγία, ο καθένας έκανε και έλεγε ότι ήθελε. Όταν, όμως, σήκωνε το χέρι επικρατούσε άκρα του τάφου σιωπή.

Ένας άνθρωπος που έχει γνωρίσει διαχρονικά την απόλυτη δόξα του οπαδισμού, θα μπορούσε άνετα να έχει επιλέξει ένα άλλο προσωνύμιο για να τον προσδιορίζει... Η επιλογή του, να τον προσφωνούν με την προγενέστερη επαγγελματική του ιδιότητα (διατηρούσε μανάβικο επί της οδού Ειρήνης στο Βαρδάρη), λένε όσοι τον γνωρίζουν ήταν συνειδητή! Επέτρεψε να τον αποκαλούν έτσι, παρόλο που γνώριζε ότι θα σχολιάζονταν υποτιμητικά από τους αντιπάλους για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι γιατί ήταν περήφανος για τη λαϊκή του καταγωγή, που κακά τα ψέματα ανεδείκνυε ακόμη περισσότερο τα ηγετικά του προσόντα, ο δεύτερος ήταν γιατί ήθελε με αυτό τον τρόπο να γνωρίζουν όλοι, ότι είχε ένα επάγγελμα και δε θα επέλεγε να συνδεθεί με οποιαδήποτε υπαλληλική σχέση με τον ΠΑΟΚ.

Το ερώτημα που εύλογα τίθεται είναι ποιά ήταν εκείνα τα στοιχεία που τον έκαναν να στέκεται, ακόμα και μετά από τόσα χρόνια που είχε αποσυρθεί από τα κοινά της ομάδας, τόσο ψηλά που κανένας από αυτούς που ηγήθηκαν σε οπαδικό κίνημα, είτε του ΠΑΟΚ είτε άλλης ομάδας δεν μπορούν καν να τον πλησιάσουν!

• ΠΑΟΚ Vs Ολυμπιακός: Ο Μάκης έλειπε όταν έσπασε η παράδοση…

Όσοι είχαν την τύχη και την τιμή να τον γνωρίσουν και να τον ζήσουν πολύ περισσότερο από όλους τους υπόλοιπους τους οποίους κάθε Κυριακή καθοδηγούσε με μαεστρία στα γήπεδα όλης της χώρας, λένε ότι εφάρμοζε την περίφημη τακτική, του «διαλόγου στα πέταλα». Τα λόγια του περιείχαν πάντα επικές ατάκες, με σαρκαστικό χιούμορ. Παραστατικότατος, με παραδείγματα, μιλώντας συχνά αλληγορικά σε ανάγκαζε να σκεφτείς, με τον τρόπο του! Ήθελε να μιλάνε με τα μάτια!

Ο Μάκης μάθαινε στον ΠΑΟΚτσή να ξεχωρίζει τη λεπτή γραμμή που χωρίζει τη μαγκιά, από την αλητεία και έδινε τα πάντα για να σε κρατήσει με τον τρόπο του, από την περιοχή του μάγκα. «Προσέχουμε το διπλανό μας», έλεγε με νόημα «όσοι πάμε τόσοι γυρνάμε», νοιαζόταν πραγματικά για όλους. «Με ποιόν θα καθίσουν στο πούλμαν, αν έχουμε να φάμε, μη μπλέξουμε μη μείνει κανείς μας πίσω, για όλα! Άνθρωπος αληθινός, γνήσιος και όχι δήθεν! Μας έμαθε να σεβόμαστε μόνο όποιον καταφέρει να κερδίσει το σεβασμό μας. Να είμαστε η γροθιά του χεριού και όχι σκόρπια δάχτυλα», θυμάται ο Χρήστος Παπανικολάου, που μεγάλωσε δίπλα του.

Σε ότι αφορά τα οργανωτικά θέματα, την ίδρυση της θρυλικής «Θύρας 4» και το ρόλο που διαδραμάτισε σε αυτά, δε χρειάζεται να αναφερθούμε με λεπτομέρειες γιατί έχουν χιλιογραφτεί.

Αυτό που ίσως δεν έχει μνημονευθεί επαρκώς, είναι η από τον δικό του περίγυρο εκπορευόμενη οπαδική κουλτούρα, που έκανε τον Λαό του ΠΑΟΚ να ξεφύγει από τα στερεότυπα της εποχής του. Μια κουλτούρα που στην ουσία υιοθετήθηκε όχι απλά ως οπαδική, αλλά ως στάση ζωής.

Η δημιουργία ενός είδους «αργκό», με λέξεις δημιουργημένες από αυτό τον πυρήνα, που ήταν αδύνατο κάποιος μη μυημένος να γνωρίζει...

Το ότι ποτέ δε μοιραζόταν με αγνώστους τα σχέδια σε ότι αφορούσε, τρόπους τόπους και χρόνους μετάβασης...

Η έκδηλη υποτίμηση των αντιπάλων οπαδών…

Είχε τον τρόπο του να σε κεντρίζει, να σε κάνει να γίνεσαι καλύτερος για να κερδίσεις το σεβασμό του. Ο τρόπος συμπεριφοράς, οι κινήσεις, ακόμα και η ομιλία, ήταν ικανά φανερώσουν σε κάποιον που ήταν γνώστης, το από πού προέρχεσαι και σε έναν άσχετο να τον κάνουν να πελαγώσει και δεκάδες άλλα είναι πράγματα που δεν τα έχουν διδαχθεί ούτε στα Χάρβαρντ, ούτε στα Γέιλ! Όσοι πέρασαν από αυτό το μεγάλο σχολείο αρίστευσαν στο πανεπιστήμιο της ζωής.

Τα παιδιά του στη «Θύρα 4» τον αποχαιρέτισαν με την κλασική φωτογραφία από το ΟΑΚΑ, με τον Μάκη να έχει σκαρφαλώσει στο κάγκελο και να δίνει οδηγίες στην «ασπρόμαυρη» κερκίδα, με την χαρακτηριστική κίνηση του χεριού του. Ήθελε τα πάντα να είναι άψογα εκτελεσμένα. Στην εντέλεια.

«Ο Μάκης με τη στάση του και τα έργα του έδειξε σε όλους (εχθρούς και φίλους) ότι ο ΠΑΟΚ είναι η προσωποποίηση της αντίστασης στο κατεστημένο, ο ορισμός της έννοιας του ασυμβίβαστου. Μεγάλε Στρατηγέ, σε ευχαριστούμε για όσα μας δίδαξες και για την τεράστια παρακαταθήκη που μας άφησες, και σε χαιρετούμε όρθιοι με το κεφάλι ψηλά. Λίγους μήνες πριν, πρόλαβες και μίλησες μέσω των παιδιών σου στο Σύνδεσμο, και τα λόγια σου θα είναι οδηγός. Η ΘΥΡΑ 4 και το κέντρο της Θεσσαλονίκης θα συνεχίσει να είναι για πάντα το σπίτι σου. Δημιούργησες κάτι ανεπανάληπτο, και χρέος μας προς εσένα, προς τις νέες γενιές και προς τον ίδιο τον ΠΑΟΚ είναι η ιστορία να συνεχιστεί. Και αυτό θα γίνει», έγραψαν….

Πριν από τρία χρόνια επέστρεψε στο «σπίτι» του, τιμήθηκε από την οικογένεια Σαββίδη για την ανιδιοτελή προσφορά στο οπαδικό κίνημα του «Δικεφάλου». Η τελευταία του εικόνα στο χορτάρι της Τούμπας με τον Μάκη να σηκώνει τα χέρια και να δίνει το σύνθημα στην κερκίδα πριν από ένα ντέρμπι ΠΑΟΚ-Ολυμπιακός θα μείνει για πάντα χαραγμένη στο μυαλό όλων όσοι ήταν εκεί.

Ο «Στρατηγός» των απανταχού ΠΑΟΚτσήδων ύψωσε για τελευταία φορά τα χέρια και ράγισαν τα τσιμέντα της Τούμπας…