Δεν μπορείς να «χρεώνεις» σε παιδιά μια δολοφονία ενός άλλου παιδιού

Ανήμερα της «μαύρης» επετείου της δολοφονίας του Άλκη Καμπανού, ανοίξαμε εδώ έναν διάλογο σχετικά με τον τρόπο σκέψης των ανθρώπων που αγαπούν την ομάδα τους και πηγαίνουν στο γήπεδο. Το κάναμε εμπνευσμένοι από τα λόγια του Άρη Καμπανού, πατέρα του θύματος, ο οποίος στις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής του βρίσκει το κουράγιο να παλεύει για το φως μέσα στο δικό του σκοτάδι. Ως πατέρας. Ως γονέας. Τη στιγμή που άλλοι γονείς, εργαλειοποιούν τον Άλκη για να παράξουν ακόμα περισσότερο μίσος.

Ας δούμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Ένα παιδί πρώτης γυμνασίου, που υποστηρίζει τον ΠΑΟΚ, πηγαίνει σε σχολείο της Αθήνας την επόμενη μέρα μιας μεγάλης νίκης, χαρούμενο για το αποτέλεσμα της ομάδας του. Όπως, δηλαδή, κάνουν τα παιδιά στο σχολείο, όταν ακόμα η αγάπη για την ομάδα είναι αγνή και το μυαλό δεν μπαίνει σε πολύπλοκες σκέψεις για τους «αρρώστους» που κυκλοφορούν στους δρόμους. Το παιδί γίνεται θύμα bullying, με ομάδα συμμαθητών του να ξεκινά να τον αποκαλεί «δολοφόνο», για τον Άλκη Καμπανό. Εκείνο αισθάνεται αμηχανία, αναρωτιέται τι έφταιξε.

Του απαντούν «όλοι οι ΠΑΟΚτσήδες είστε δολοφόνοι». Και γυρίζει σπίτι συναισθηματικά φορτισμένο, ζητώντας εξηγήσεις από τη μητέρα του και αργά το βράδυ κάνοντας κουβέντα με τον πατέρα του. Για το συγκεκριμένο παιδί, σταμάτησε εκεί. Για άλλα, ίσως πηγαίνει παραπέρα. Ανεξάρτητα με τον μηχανισμό του κάθε παιδιού, τον χειρισμό από τους γονείς και τη διαχείριση της στιγμής, όμως, νομίζω πως ο καθένας μπορεί να καταλάβει την προβληματική νοοτροπία. Το παραπάνω δεν είναι υποθετικό σενάριο. Είναι ένα πραγματικό περιστατικό, από τα χιλιάδες που γίνονται καθημερινά στα σχολεία. Γιατί το οπαδικό, αποτελεί μέρος της ευρύτερης εικόνας. Του ευρύτερου κοινωνικού ζητήματος.

Φυσικά και δεν υπάρχει συλλογική (δεν αναφέρομαι στους ποδοσφαιρικούς συλλόγους) ευθύνη για περιστατικά (οπαδικής) βίας. Τουλάχιστον, τις περισσότερες φορές. Γιατί, για παράδειγμα, αν δεις ένα ολόκληρο γήπεδο να παίρνει ξεκάθαρα θέση υπέρ μιας προβληματικής κατάστασης, τότε το ζήτημα παύει να είναι ατομικό. Δεν μπορείς να στήνεις στον τοίχο μια ολόκληρη ομάδα ανθρώπων επειδή στους κόλπους της κρύβονται κάποιοι με δολοφονικά ένστικτα. Παραπέμπει σε λογικές εθνικιστικού μίσους. Άλλωστε, σπάνια στις ομάδες αυτές δεν υπάρχουν και θύματα. Δεν γίνεται να ορίζουμε τη θλίψη ανάλογα με το χρώμα της φανέλας. Και προφανώς, δεν μπορείς να ρίχνεις την ευθύνη στα παιδιά, επειδή απλώς υποστηρίζουν μια συγκεκριμένη ομάδα. Ακόμα και στην περίπτωση που αναφέραμε παραπάνω, όταν το ζήτημα ξεφεύγει από τη μειοψηφία. Τα παιδιά δεν έχουν καμία σχέση.

Σπανίως, σε αυτές τις ηλικίες, η αντίληψη ότι «όλοι είναι δολοφόνοι» καλλιεργείται από μόνη της. Κάπου την έχουν ακούσει, κάτι τους την έχει καρφώσει στο μυαλό. Και είναι πιθανόν στη συνέχεια να τους γίνει κτήμα. Ακόμα κι ένα παιδί που χουλιγκανίζει (sic) πρόωρα, πηγαίνει στο σχολείο και καυχιέται για μάχες στον δρόμο που έδωσαν άλλοι αντί για εκείνο, από κάπου έχει καλλιεργήσει αυτόν τον χουλιγκανισμό. Ακόμα κι εκείνοι που στηρίζουν δολοφόνους και καυχιούνται για χαμένες ζωές στο βωμό μιας πλάνης, είναι μειοψηφία. Τους ανέχονται οι υπόλοιποι; Αρκετές φορές ναι. Μπορούν να κάνουν αλλιώς; Δεν είμαι σίγουρος. Γιατί το έρεισμα που έχουν συχνά είναι μεγαλύτερο από τη βίαιη φύση τους.

Όλοι αυτοί κάποτε ήταν παιδιά. Μεγάλωσαν σε διαφορετικές συνθήκες, πιθανόν έχασαν την παιδικότητά τους πρόωρα. Αλλά ήταν παιδιά. Κι όσο σημαντικό είναι να μην τους μπολιάζουμε, εμείς οι γονείς, με μίσος για το διαφορετικό, όσο σημαντικό είναι να τους διδάξουμε τον σεβασμό και την αξιοπρέπεια, για να θυμηθώ ξανά τα λόγια του Άρη Καμπανού, άλλο τόσο σημαντικό είναι να τους μάθουμε να μη δείχνουν τον συμμαθητή τους και να τον λένε δολοφόνο, επειδή κάποιος, που υποστηρίζει την ίδια ομάδα με εκείνον, δολοφόνησε ένα άλλο παιδί. Γιατί, στο τέλος της ημέρας, καμιά αλλαγή δεν μπορεί να συμβεί αν δεν αποτελέσουμε εμείς οι ίδιοι κομμάτι της.