Ούτε Ολυμπιακός, ούτε Παναθηναϊκός, ούτε ΑΕΚ: Αυτή είναι η ομάδα που κατέκτησε το πρώτο πρωτάθλημα Ελλάδος (και δεν υπάρχει πια)

• Ο Βρυώνης, ο Καλαφάτης και το πρώτο πρωτάθλημα
• Το ματς με τους Δανούς, ο αποκλεισμός και η αρχή του τέλους

Το Παναθηναϊκό Στάδιο είναι στενά συνδεδεμένο με την αθλητική ιστορία της χώρας. Χτίστηκε το 329 π.Χ. από τον Λυκούργο, έπεσε στην αφάνεια κατά τον Μεσαίωνα και αναγεννήθηκε ύστερα από τη διεξαγωγή των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα το 1896.

Λίγα μέτρα μακριά λοιπόν, υπάρχει ένα ακόμη στάδιο με τη δική του ιστορία. Κι αυτό γιατί αποτελεί έδρα του Εθνικού Γυμναστικού Συλλόγου, του πρώτου πρωταθλητή Ελλάδος στο ποδόσφαιρο το μακρινό 1906. Ποια είναι η ιστορία πίσω από τις απαρχές του αθλήματος στη χώρα, πώς το όνομά του συνδέεται με τον ιδρυτή του Παναθηναϊκού και γιατί το ποδοσφαιρικό τμήμα του συλλόγου διαλύθηκε λίγα χρόνια μετά τον πρώτο του τίτλο;

Πηγαίνουμε πίσω στα τέλη του 19ου αιώνα. Το ποδόσφαιρο έχει αρχίσει ήδη να κάνει τα πρώτα του βήματα στην Αγγλία. Κανείς, όμως, στην Ελλάδα δε γνωρίζει ακόμη για αυτό. Όπως ενημερωνόμαστε, λοιπόν, από τα επίσημα ντοκουμέντα του συλλόγου, το 1895 ο Εθνικός ΓΣ ήταν ο πρώτος που, σε συνεργασία με τον εκδοτικό οίκο Σαλίβερου, τύπωσε ένα μικρό βιβλίο που περιελάμβανε τους κανονισμούς του αθλήματος στα ελληνικά.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, μάλιστα, φαίνεται ότι έλαβε μέρος στο πρώτο ανεπίσημο τουρνουά που διοργάνωσε ο ΣΕΓΑΣ, το οποίο είναι πολύ πιθανό ότι κατέκτησε κιόλας κόντρα στον Πανελλήνιο. Οι πληροφορίες, όμως, δεν είναι ακριβείς, κάτι που κάνει πολλούς ιστορικούς να θέτουν τις αμφιβολίες τους σχετικά με τον νικητή της διοργάνωσης.

Ο Βρυώνης, ο Καλαφάτης και το πρώτο πρωτάθλημα

Αυτό που θεωρείται δεδομένο βέβαια είναι το τεράστιο έργο τόσο του Παναγή Βρυώνη όσο και των αδερφών Καλαφάτη. Ο Παναγιώτης Βρυώνης, ο οποίος αγωνιζόταν στη θέση του τερματοφύλακα, διδάχτηκε το ποδόσφαιρο στην Ελβετία και το 1900 αποφάσισε να γυρίσει στην Ελλάδα για να μεταφέρει τις γνώσεις του.

Το έργο του αρχικά ήταν εξαιρετικά δύσκολο, καθώς κανένας σύλλογος εκείνης της εποχής ή αθλητής που είχε διδαχτεί τον κλασικό αθλητισμό και τον στίβο δεν επέλεγε να ασχοληθεί με το ποδόσφαιρο που εκείνη την εποχή θεωρούταν ακόμη ένα βάρβαρο άθλημα με πολλές επαφές και αναταραχές.

Με τη συμπαράσταση των αδερφών Καλαφάτη τελικά τα κατάφερε να δημιουργήσει την πρώτη ομάδα. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο Γιώργος Καλαφάτης, ο οποίος έμεινε στην ιστορία αργότερα ως ο ιδρυτής του Παναθηναϊκού. Οι πληροφορίες που έχουμε για την αθλητική του καριέρα είναι περιορισμένες αλλά πολύ ακριβείς.

Πιο συγκεκριμένα, το 1905 και σε ηλικία μόλις 15 ετών μετείχε στους αγώνες παίδων και εφήβων που διοργάνωσε ο Εθνικός Γυμναστικός Σύλλογος και αναδείχθηκε πρώτος στο άλμα απλούν, στη σφυροβολία, στο δρόμο 400 μέτρων και στο μονόζυγο. Μερικούς μήνες, όμως, αποφάσισε να αφήσει τον στίβο και να ακολουθήσει τον Βρυώνη.

Την επόμενη χρονιά γράφτηκε ιστορία. Οι Ετήσιοι Αγώνες Ποδοσφαιρίσεως 1906 θεωρούνται μέχρι σήμερα η πρώτη επίσημη ποδοσφαιρική διοργάνωση που έχει συμβεί στην Ελλάδα. Διοργανωθήκαν στο Ποδηλατοδρόμιο του Νέου Φαλήρου, εκεί όπου στη θέση του σήμερα βρίσκεται το στάδιο «Γεώργιος Καραϊσκάκης» και έλαβαν μέρος τρεις ομάδες: ο Εθνικός, ο Πανελλήνιος και ο Πειραϊκός Σύνδεσμος.

Οι αναμετρήσεις ήταν μονές και ο Εθνικός κατάφερε να κερδίσει και τα δύο παιχνίδια με σκορ 3-0. Μόλις είχε γίνει ο πρώτος πρωταθλητής Ελλάδος. Το πιο αμφίρροπο ματς, σύμφωνα με τις καταγραφές, ήταν κόντρα στον Πανελλήνιο. Οι μάχες των δύο ομάδων συνεχίστηκαν και σε αρκετούς ακόμη ανεπίσημους αγώνες, δημιουργώντας ένα άτυπο πρώτο αιώνιο ντέρμπι πριν από εκείνο του Ολυμπιακού κόντρα στον Παναθηναϊκό.

Το ματς με τους Δανούς, ο αποκλεισμός και η αρχή του τέλους

Η μεγάλη ακμή της ομάδας όμως κράτησε για μόλις έναν χρόνο. Το ιστορικό έχει ως εξής: λίγους μήνες αργότερα οι πρωταθλητές συμμετείχαν στη Μεσολυμπιάδα. Η Μεσολυμπιάδα ήταν ένας θεσμός που πολλοί ιστορικοί αποκαλούν «ανεπίσημους Ολυμπιακούς Αγώνες» και ο οποίος δημιουργήθηκε ύστερα από το αίτημα της Ελλάδας να πραγματοποιούνται οι αγώνες μόνιμα στη χώρα. Τα μετάλλια που δόθηκαν, ωστόσο, δεν αναγνωρίστηκαν ποτέ από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή.

Σε αυτούς τους αγώνες, λοιπόν, συμπεριλήφθηκε και το ποδόσφαιρο. Τον ρόλο των εθνικών ομάδων είχαν οι καλύτεροι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι των χωρών που ήθελαν να λάβουν μέρος. Ο Εθνικός ΓΣ έκανε τη μεγάλη έκπληξη και έφτασε ως τον τελικό. Εκεί θα αντιμετώπιζε τη Δανέζικη Dansk Idraets Forbund. Τα πράγματα, όμως, δεν πήγαν καθόλου καλά, καθώς το ημίχρονο έληξε με τους φιλοξενούμενους να προηγούνται με σκορ 9-0.

Κάπου εκεί ξεκίνησαν οι μεγάλοι διαπληκτισμοί, με τους ποδοσφαιριστές του Εθνικού να διαμαρτύρονται για κακή διαιτησία και να αποχωρούν από το παιχνίδι. Το αποτέλεσμα ήταν η ομάδα να αποκλειστεί. Ο Γρηγόρης Βρυώνης, αδερφός του Παναγή, που πρωτοστάτησε στην αψιμαχία έφυγε από τον σύλλογο και αποφάσισε να ιδρύσει έναν νέο, το Γουδί. Τον ακολούθησαν αρκετοί συμπαίκτες του.

Ο Γιώργος και ο Αλέξανδρος Καλαφάτης, ωστόσο, δεν τον ακολούθησαν και συνέχισαν την καριέρα τους στον Πανελλήνιο. Ο πρώτος πρότεινε στους ιθύνοντες του συλλόγου να δώσουν βάση στην ανάπτυξη ποδοσφαιρικής ομάδας, οι οποίοι τελικά το αποδέχτηκαν. Οι αντιδράσεις όμως στο πέρασμα των μηνών ήταν τόσο μεγάλες, καθώς η διοίκηση θεωρούσε ότι το ποδόσφαιρο ήταν ασύμβατο με τα παραδοσιακά αθλήματα του στίβου. Το τμήμα τελικά διαλύθηκε.

Τα δύο αδέρφια δεν πτοήθηκαν και ίδρυσαν έναν νέο: τον Ποδοσφαιρικό Όμιλο Αθηνών. Και έπειτα όλα είναι ιστορία. Ο Εθνικός Γυμναστικός Σύλλογος κατέκτησε και το πρωτάθλημα της επόμενης χρονιάς. Λίγα χρόνια αργότερα, και πιο συγκεκριμένα το 1915, το ποδοσφαιρικό τμήμα διαλύθηκε, διατηρώντας όμως μέχρι σήμερα αρκετά από αυτά. Οι αθλητές του προπονούνται στο στάδιο που έχει θέα την Ακρόπολη. Πόσοι άραγε από αυτούς γνωρίζουν ότι φορούν το σήμα της ομάδας που κατέκτησε το πρώτο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου στην ιστορία της Ελλάδας;