Μπόμπι Μουρ: O σπουδαιότερος Άγγλος

Γεννημένος στο Έσεξ σαν σήμερα το 1941, υπήρξε εκ των σπουδαιότερων εκπροσώπων του αγγλικού ποδοσφαίρου και ακόμα και σήμερα είναι καταχωρημένος στο ποδοσφαιρικό πάνθεον ως ένας απ' τους καλύτερους αμυντικούς όλων των εποχών, σε μια εποχή που το βρετανικό ποδόσφαιρο ανέδειξε πλήθος πρωταγωνιστών και επιτυχίες.

Ένας αμυντικός που μνημονεύεται ακόμα, με τάκλιν σαν αυτό στον Ζαϊρζίνιο που προκάλεσε το χειροκρότημα του Πελέ, αλλά και με ιδιοτροπίες σαν αυτές που τον κατέστησαν αντιπαθητικό και βεντέτα για άλλους, δεν μπορεί παρά να έχει μια τεράστια ιστορία που τον ακολουθεί.

Στα 16 του ο Μουρ βρέθηκε στις ακαδημίες της Γουέστ Χαμ, της οποίας έμελλε να γίνει αρχηγός και παράλληλα «θρύλος». Σε ηλικία 17 ετών (1956) αγωνίστηκε για πρώτη φορά με τη φανέλα των «σφυριών» απέναντι στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, παίρνοντας τη θέση του άρρωστου Μάλκολμ Άλισον. Ήταν όμως απλά η αρχή, αφού με την απόδοση του δεν «επέτρεψε» ποτέ ξανά στον «Big Mal» να αγωνιστεί βασικός με τους Λονδρέζους: η φρεσκάδα και η ποιότητα του Μουρ τον οδήγησε στο τέλος της καριέρας του σε ηλικία 30 ετών!

Τι είδε σ' αυτόν ο προπονητής του, Τεντ Φέντον και δεν τον ξαναέβγαλε απ' την ομάδα; Σίγουρα, το ταλέντο του με τη μπάλα στα πόδια, τα αποφασιστικά του τάκλιν, την κυριαρχία του στο ψηλό παιχνίδι. Κυρίως όμως θαύμασε τον τρόπο με τον οποίο διάβαζε το παιχνίδι, γνωρίζοντας πάντα πως να κινηθεί και το χρόνο στον οποίο έπρεπε να επέμβει. Ήταν απ' τα στοιχεία που αρχικά τον έκαναν να ξεχωρίσει, με τον ίδιο «εκκωφαντικό» τρόπο που στη συνέχεια τον καθιέρωσαν τόσο στη Γουέστ Χαμ, όσο και στην Εθνική Αγγλίας.

«Αστέρι» στην Αγγλία, νικητής στην Ευρώπη

Δυο χρόνια αργότερα (1960) κι έχοντας μετρήσει ήδη 20 συμμετοχές στη First Division με τα «σφυριά», ο Μουρ αγωνίστηκε για πρώτη φορά με τη φανέλα των «λιονταριών», σε αγώνα της Εθνικής U23. Το Παγκόσμιο Κύπελλο της Χιλής ήταν προ των πυλών και ο Γουόλτερ Γουίντερμπότομ τον κάλεσε με την ανδρική ομάδα για να τον δοκιμάσει. Δεν χρειαζόταν να δει κάτι άλλο ώστε να τον πάρει μαζί του στη Λατινική Αμερική. Παρότι δεν είχε αγωνιστεί σε κανένα επίσημο παιχνίδι με την Εθνική, βρήκε θέση για τα γήπεδα της Χιλής, ανοίγοντας το δρόμο για τα μεγαλεία που θα ακολουθούσαν. Εκεί η Εθνική Αγγλίας γνώρισε την ήττα στα προημιτελικά απ' τη μετέπειτα νικήτρια Βραζιλία, όμως η ανάδειξη του Μουρ και του Μόρις Νόρμαν της Τότεναμ είχε ρίξει τους «σπόρους» για το θρίαμβο στο Μουντιάλ του 1966.

1964: η χρονιά των θριάμβων

Μέχρι τότε βέβαια ο άσος της Γουέστ Χαμ είχε προλάβει να γίνει αρχηγός της ομάδας. Ήδη απ' τα 23 του (1963) είχε φορέσει το περιβραχιόνιο, όντας ο νεότερος στην ιστορία των «λιονταριών», ενώ ο Αλφ Ράμσεϊ τον έχρισε ως πρώτο το 1964 στη θέση του Τζίμι Άρμφιλντ, σε μια χρονιά που ο Άγγλος στόπερ είχε κατακτήσει με την ομάδα του Λονδίνου το Κύπελλο Αγγλίας, το πρώτο τρόπαιο της καριέρας του.

Σημαντικότερη όμως όλων των επιτυχιών του ήταν αυτή απέναντι στο θάνατο. Το 1964 διαγνώστηκε με καρκίνο στους όρχεις. Ακολούθησε θεραπευτική αγωγή, απουσίασε από αρκετούς αγώνες, καταφέρνοντας όμως τελικά να τον υπερνικήσει. Τόσο για τον προσωπικό του θρίαμβο, όσο και για τον αγωνιστικό, ο Μουρ, με το Νο6 στην πλάτη, αναδείχθηκε ποδοσφαιριστής της χρονιάς στην Αγγλία, έχοντας πια καθιερωθεί στην κορυφογραμμή του βρετανικού ποδοσφαίρου.

Δεν επρόκειτο όμως να μείνει εκεί. Την επόμενη σεζόν (1964-65) οδήγησε τη Γουέστ Χαμ έως το τέλος του δρόμου στο Κύπελλο Κυπελλούχων. Ο τελικός της διοργάνωσης έγινε πάλι στο γήπεδο του Λονδίνου, με τους «οικοδεσπότες» να υποτάσσουν το Μόναχο 1860 και να κατακτούν το πρώτο ευρωπαϊκό τρόπαιο της ιστορίας τους!

Είχε κερδίσει πια δυο τρόπαια σε δυο σεζόν. Ο θρύλος του Μουρ είχε ξεπεράσει τα σύνορα του Νησιού. Το μόνο που έμενε πια ήταν να γίνει παγκόσμιος...

Για μια παρεξήγηση, παραλίγο εκτός Μουντιάλ!

Εκεί που κατέκτησε το FA Cup και το Κύπελλο Κυπελλούχων με τη Γουέστ Χαμ, εκεί έμελλε να γραφτεί και η πιο ένδοξη στιγμή στην ιστορία των «λιονταριών» μέχρι σήμερα. Η Αγγλία διοργάνωνε το Μουντιάλ του 1966 και με προπονητή τον Αλφ Ράμσεϊ, αρχηγό τον Μουρ και έχοντας μερικούς απ' τους καλύτερους παίκτες όλων των εποχών στο ρόστερ της, κατέβηκε ως φαβορί κι επιβεβαίωσε τον τίτλο.

Μπόμπι Τσάρλτον, Γκόρντον Μπανκς, Τζέοφ Χαρστ, Ρότζερ Χαντ, Μάρτιν Πίτερς, Τζίμι Γκρέιβς συνέθεταν μια εκπληκτική για την εποχή ομάδα, απ' την οποία όμως λίγο έλειπε να μείνει εκτός ο Μουρ! Στο τέλος της σεζόν 1965-66 ο Άγγλος θέλησε να φύγει απ' τη Γουέστ Χαμ, έπειτα από έντονο καβγά με τον προπονητή του στα «σφυριά», Ρον Γκρίνγουντ. Η ομάδα του πρότεινε να ανανεώσει, όμως εκείνος δεν συζήτησε τίποτα και με κανέναν, καθώς τα δημοσιεύματα της εποχής τον έφερναν εμφανώς δυσαρεστημένο κι έτοιμο να αποχωρήσει.

Το ενδεχόμενο όμως να μείνει δίχως ομάδα έθετε σε κίνδυνο τη συμμετοχή του στο Παγκόσμιο Κύπελλο, αφού δεν επιτρεπόταν σε παίκτες που δεν ανήκαν σε κάποιο σύλλογο να συμμετέχουν. Το συμβόλαιο του έληξε και μόνο όταν επενέβη προσωπικά ο Αλφ Ράμσεϊ λύθηκε το πρόβλημα.

«Ήταν ο αρχηγός μου, ο ηγέτης μου, το δεξί μου χέρι. Ήταν το μυαλό και η καρδιά της ομάδας. Ένας ψύχραιμος, κυρίαρχος ποδοσφαιριστής, στον οποίο θα μπορούσα να εμπιστευτώ τη ζωή μου. Ήταν ένας τεράστιος επαγγελματίας, ο καλύτερος με τον οποίο εργάστηκα σ' όλη μου την καριέρα. Χωρίς αυτόν η Αγγλία δεν θα κατακτούσε ποτέ το Παγκόσμιο Κύπελλο». Αυτά ήταν τα λόγια του Ράμσεϊ αρκετά χρόνια αργότερα, μετά το θάνατο του Μουρ. Δεδομένων αυτών, κανέναν δεν θα έπρεπε να εξέπληττε η αγωνία του για τον αρχηγό του ενόψει του Μουντιάλ. Λέγεται πως ο προπονητής των «λιονταριών» κανόνισε συνάντηση στην οποία κάλεσε τον Μουρ και τον Γκρίνγουντ, ούτως ώστε να συμφιλιωθούν. Αυτό τελικά συνέβη, με το συμβόλαιο της ανανέωσης να περιμένει στην άλλη άκρη του τραπεζιού. Όταν υπογράφτηκε, όλα πια ήταν έτοιμα: ο Μουρ και η παρέα του ήταν έτοιμοι να κατακτήσουν τον κόσμο.

Εκεί η κατάσταση χαρακτηρίζεται έως... μονότονη: Ισοπαλία με την Ουρουγουάη και νίκες έως το τέλος απέναντι σε Μεξικό (2-0), Γαλλία (2-0), Αργεντινή (1-0), Πορτογαλία του Εουσέμπιο (2-1) και Δυτική Γερμανία (4-2) στο μεγάλο τελικό του Γουέμπλεϊ. Πλέον η Αγγλία ανέβαινε στον παγκόσμιο θρόνο για πρώτη φορά στην ιστορία της. Ο Μουρ έκανε το 3Χ3 στο Γουέμπλεϊ και ως αρχηγός έπαιρνε απ' τα χέρια της βασίλισσας Ελισάβετ το τρόπαιο Ζιλ Ριμέ, σηκώνοντας το ψηλά στον ουρανό του Λονδίνου!

Ένα είδωλο του ποδοσφαίρου

Τα κατορθώματα, το παρουσιαστικό αλλά και η έντονη προσωπικότητα του, με τους καβγάδες και τις διαμάχες που ακολούθησαν, εκτόξευσαν τη δημοφιλία του Μουρ, που μάλλον δεν είναι υπερβολή να πούμε πως πρόκειται για τον πρώτο σταρ του βρετανικού ποδοσφαίρου, όπως εννοείται σήμερα. Για τη Γουέστ Χαμ δε, μαζί με τον σκόρερ του τελικού, Μάρτιν Πίτερς, είχε αναγορευτεί σε ήρωα. Την ώρα που απολάμβανε τεράστιας δημοφιλίας, ως αρχηγός του πιο πετυχημένου αγγλικού συλλόγου της εποχής και των παγκόσμιων πρωταθλητών σε εθνικό επίπεδο, βραβεύτηκε απ' το BBC ως «Αθλητική Προσωπικότητα της χρονιάς», ο πρώτος μάλιστα ποδοσφαιριστής στην ιστορία.

Κλοπή (;) και σύλληψη

Η υπόθεση του... βραχιολιού στην Κολομβία δεν έμελλε να σπιλώσει τη φήμη του. Το 1970, όταν είχε ταξιδέψει ξανά με την Εθνική για το Μουντιάλ στη χώρα του καφέ, κατηγορήθηκε πως είχε κλέψει ένα χρυσό βραχιόλι από κοσμηματοπωλείο της Μπογκοτά. Η παρουσία του στο μαγαζί, μαζί με τον Μπόμπι Τσάρλτον, οδήγησαν τις αρχές αρχικά σε υποψίες και στη συνέχεια στη σύλληψη του ως υπόπτου! Τελικά, οι κατηγορίες εκπέσανε, καθώς δεν υπήρχαν αποδεικτικά στοιχεία...

Η αποθέωση απ' τον Πελέ

Στη διοργάνωση του 1970 η Αγγλία δεν κατάφερε κάτι σπουδαίο, καθώς αποκλείστηκε απ' τα προημιτελικά, όπου η Δυτική Γερμανία πήρε την εκδίκηση της για το χαμένο τελικό του 1966. Το παιχνίδι όμως με τη Βραζιλία για τους ομίλους ήταν αυτό που σημάδεψε την υστεροφημία του Μουρ.

Το τάκλιν στον Βραζιλιάνο παιχταρά της εποχής, Ζαϊρζίνιο, σε μια καθοριστική φάση της αναμέτρησης, χαρακτηρίστηκε ως «τέλειο». Η τηλεοπτική προβολή της διοργάνωσης «γιγάντωσε» τον μύθο. Μετά το τέλος του αγώνα, όπου η σελεσάο είχε επικρατήσει με 1-0, ο Πελέ ζήτησε απ' τον Μουρ να ανταλλάξουν φανέλες, τιμώντας τον με ένα παράσημο ζωής. «Είναι ο κορυφαίος αντίπαλος που είχα ποτέ μου, καθώς και φίλος μου. Το ποδόσφαιρο έχασε έναν απ' τους κορυφαίους παίκτες όλων των εποχών κι έναν αξιομνημόνευτο τζέντλεμαν», είχε πει ο Βραζιλιάνος «μύθος» μετά το θάνατο του Μουρ το 1993. Η φανέλα του Πελέ βρίσκεται σήμερα στο Εθνικό Μουσείο Ποδοσφαίρου στο Μάντσεστερ. Στο τέλος δε της χρονιάς, ο Μουρ ανακηρύχθηκε ποδοσφαιριστής της χρονιάς στην Ευρώπη για το 1970.

Παραστρατήματα στο φινάλε

Παρότι απολάμβανε αποθέωση και αποδοχή απ' όλους, δεν έλειψαν οι κακές στιγμές του στη Γουέστ Χαμ προς το τέλος της καριέρας του. Τον Ιανουάριο του 1971, λίγες ώρες πριν το παιχνίδι Κυπέλλου με τη Μπλάκπουλ, ο Μουρ, ο Γκρέιβς και ο Ντίαρ βρέθηκαν να πίνουν και να ξενυχτούν. Τα «σφυριά» έχασαν 4-0 και οι τρεις «παραβάτες» τιμωρήθηκαν απ' τον Γκρινγουντ. Όπως έλεγε ο ίδιος έλεγε μετά από λίγα χρόνια: «Ρωτήστε με για τον ποδοσφαιριστή Μπόμπι Μουρ και θα σας μιλάω για μέρες. Ρωτήστε με και για τον άνθρωπο, θα έχω τελειώσει μετά από 1 λεπτό»!

Κι όμως, ακόμα ο Μουρ ήταν στην κορυφή, όσο κι αν φαινόταν πως έχανε τον έλεγχο. Αφού έγινε ο πρώτος ποδοσφαιριστής που εμφανίστηκε ως καλεσμένος σε τηλεοπτική εκπομπή («This Is Your Life»), τον Φεβρουάριο συμπλήρωσε τις 509 συμμετοχές με τη Γουέστ Χαμ και τις 100 με την Εθνική Αγγλίας: πλέον ήταν πρώτος στην ιστορία και των δυο! Στα «λιοντάρια» μπορεί αργότερα ο Πίτερ Σίλτον, ο Ντέιβιντ Μπέκαμ και ο Στίβεν Τζέραρντ να τον ξεπέρασαν, όμως το ρεκόρ με το περιβραχιόνιο του αρχηγού παραμένει ακατάρριπτο.

Τα χρόνια του στο Άπτον Παρκ τελείωσαν το 1974, όταν η Φούλαμ πλήρωσε 25.000 λίρες για την απόκτηση του. Πίσω του, μετά από 544 συμμετοχές, ένα ρεκόρ που έμελλε να «σπάσει» τη δεκαετία του '80 απ' τον Μπίλι Μποντς και 24 γκολ άφηνε τρία τρόπαια - τα πρώτα «σπουδαία» της ιστορίας της- και τη φήμη του, την οποία συνέδεσε με την ομάδα.

Τελευταίο του παιχνίδι ως επαγγελματίας στο γήπεδο που γνώρισε στιγμές δόξας ήταν απέναντι στα αγαπημένα του «σφυριά», ως παίκτης της Φούλαμ, στον χαμένο τελικό του FA Cup 1975. Μετά από δυο χρόνια (1977) εγκατέλειψε την ενεργό δράση στην Αγγλία στο Κρέιβεν Κότατζ. Αγωνίστηκε για κάποια ματς στο αμερικανικό πρωτάθλημα με τη φανέλα των Σαν Αντόνιο Θάντερ και των Σιάτλ Σάουντερς, δίχως όμως να καταγράψει κάτι αξιομνημόνευτο.

Πικρό τέλος

Επιχειρηματικές δυσκολίες, διαζύγιο με τη γυναίκα του και προβλήματα υγείας «συνόδευαν» τον Μουρ προς το τέλος της σύντομης ζωής του. Ο καρκίνος είχε επανέλθει και το 1991 χειρουργήθηκε στο παχύ έντερο. Το 1993 ξανά στο ίδιο σημείο, με μετάσταση στο συκώτι, η «κλεψύδρα» άδειαζε. Τα ξημερώματα της 24ης Φεβρουαρίου έφυγε απ' τη ζωή. Ήταν μόλις 53 ετών, ο πρώτος απ' τους θριαμβευτές του 1966.

Στο πρώτο εντός έδρας παιχνίδι της Γουέστ Χαμ μετά το θάνατο του, απέναντι στου Γούλβεράμπτον Γουόντερερς, το Άπτον Παρκ και οι οπαδοί των Λονδρέζων τίμησαν τη μνήμη του μαζί με τους φιλάθλους άλλων συλλόγων: ο Μουρ ήταν πια κι επίσημα μια εθνική φιγούρα για τους ποδοσφαιρόφιλους, μια οικουμενικής αποδοχής προσωπικότητα που μόνο αποθέωσης τύγχανε.

Είναι ενδεικτική η ατάκα του Τζακ Τσάρλτον στην κάμερα του BBC, σ' ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Μουρ: «Έχω κλάψει μόνο για δυο ανθρώπους στη ζωή μου, τον Μπίλι Μπρέμνερ και τον Μπομπ... (μακρά παύση)... Ήταν υπέροχος άνθρωπος»!

H κληρονομιά, το μεγαλύτερο τρόπαιο

Ο ίδιος δημιούργησε το «Bobby Moore Fund», ένα ίδρυμα που δραστηριοποιείται στη Μεγάλη Βρετανία και, σε συνεργασία με το Εθνικό Ερευνητικό Κέντρο Καρκίνου, χρηματοδοτεί την ιατρική έρευνα γύρω απ' την ανίατη ασθένεια.

Εντός του γηπέδου, το τάκλιν στον Ζαϊρζίνιο το 1970 μνημονεύεται ακόμα, φτάνοντας να γίνει μέχρι και στίχος στο επίσημο τραγούδι των «λιονταριών» για το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1996. «But i still see that tackle by Moore», έλεγαν οι Φρανκ Σκίνερ και Ντέιβιντ Μπάντιλ στο τραγούδι τους «Τα τρία λιοντάρια».

Η Γουέστ Χαμ έχει μετονομάσει τη νότια κερκίδα της στο Άπτον Παρκ σε «Booby Moore Stand», ενώ το 2007 ένα άγαλμα του κοσμεί τον περιβάλλοντα χώρο του Γουέμπλεϊ. Τέλος, απ' το 2008 κι έπειτα, έχει αποσυρθεί η φανέλα με το θρυλικό Νο6 απ' τα «σφυριά» του Λονδίνου, σε ένδειξη τιμής 15 χρόνια μετά το θάνατο του.