Ο νέος ΚΟΚ ακροβατεί ανάμεσα στην ευκαιρία για αλλαγή και στη διαιώνιση του φαύλου κύκλου

• Αυστηρότερες ποινές: Μήπως είναι η εύκολη λύση;
• Υποδομές: Ο ξεχασμένος παράγοντας της ασφάλειας
• Ασφάλεια ή εισπρακτική στρατηγική;

Ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση παρουσιάζεται ως η μεγάλη ευκαιρία για την αναμόρφωση της οδηγικής μας κουλτούρας και την ενίσχυση της οδικής ασφάλειας. Ως κοινωνία, δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε την ανάγκη για αλλαγή: οι αριθμοί των τροχαίων δυστυχημάτων και παραβάσεων παραμένουν υψηλοί, ενώ η κακή κατάσταση των υποδομών και η έλλειψη εκπαίδευσης συντηρούν το πρόβλημα.

Όμως, διαβάζοντας προσεκτικά το νέο κείμενο, αναρωτιέμαι: αρκούν αυστηρότερες ποινές και πιο λεπτομερείς ρυθμίσεις για να αλλάξουν ριζικά οι οδηγοί και η καθημερινότητά μας στους δρόμους; Ή μήπως πρόκειται για ακόμα μία προσπάθεια που, χωρίς συνολική στρατηγική, θα καταλήξει να επιβαρύνει τους πολίτες χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα;

Αυστηρότερες ποινές: Μήπως είναι η εύκολη λύση;

Ο νέος ΚΟΚ φέρνει σαφώς πιο αυστηρές ποινές για επικίνδυνες παραβάσεις, όπως η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και η υπερβολική ταχύτητα. Δεν διαφωνώ καθόλου με την ανάγκη αυστηρότητας σε παραβάσεις που κοστίζουν ζωές. Όμως, η αυστηρότητα χωρίς επαρκή αστυνόμευση και πρόληψη μοιάζει σαν να παλεύουμε να σταματήσουμε τη διαρροή νερού με έναν τρύπιο σωλήνα.

Για παράδειγμα, ας πάρουμε την περίπτωση της μη χρήσης ζώνης ασφαλείας, για την οποία η ποινή αυξάνεται σημαντικά. Ενώ η ζώνη μπορεί να σώσει ζωές, πόσο συχνά βλέπουμε επιτόπιους ελέγχους για την εφαρμογή της; Επιπλέον, η αύξηση των προστίμων για παραβάσεις όπως η παράνομη στάθμευση είναι απαραίτητη. Αλλά τι γίνεται όταν βλέπουμε διπλοπαρκαρισμένα αυτοκίνητα σε κεντρικούς δρόμους για ώρες χωρίς να παρεμβαίνει κανείς;

Η αυστηρότερη ποινή για οδήγηση με αλκοόλ στο αίμα, όπως η άμεση αφαίρεση άδειας για ένα χρόνο, είναι αναγκαία. Όμως, η ερώτηση παραμένει: πού είναι οι εκτεταμένοι νυχτερινοί έλεγχοι που θα μπορούσαν να προλάβουν τέτοιες περιπτώσεις πριν γίνουν τραγωδίες;

Αυτό που λείπει από τον νέο ΚΟΚ είναι ποινές που δεν είναι μόνο τιμωρητικές αλλά και «διδακτικές». Η προσφορά κοινωνικής εργασίας, όπως η παροχή βοήθειας σε θύματα τροχαίων, θα μπορούσε να συνδυαστεί με την παρακολούθηση σεμιναρίων ασφαλούς οδήγησης. Για πιο σοβαρές περιπτώσεις, η υποχρεωτική παραπομπή σε επαγγελματική ψυχολογική υποστήριξη για παραβάτες με ιστορικό επικίνδυνης συμπεριφοράς θα μπορούσε να αλλάξει την κουλτούρα της οδήγησης από τη ρίζα της.

Ένα παράδειγμα: Ένας οδηγός που πιάστηκε για υπερβολική ταχύτητα θα μπορούσε να υποχρεωθεί να περάσει ένα Σαββατοκύριακο σε ένα πρόγραμμα που συνδυάζει εκπαιδευτική οδήγηση σε ελεγχόμενο περιβάλλον και συμμετοχή σε ομάδες ευαισθητοποίησης. Ο στόχος δεν είναι μόνο να τιμωρηθεί, αλλά να κατανοήσει το κόστος των πράξεών του, τόσο για τον ίδιο όσο και για τους γύρω του.

Τέτοιες ποινές θα ήταν πιο δίκαιες, πιο ουσιαστικές και θα ενίσχυαν την κουλτούρα της ασφάλειας στον δρόμο, κάτι που τελικά θα ωφελήσει όλους μας.

Υποδομές: Ο ξεχασμένος παράγοντας της ασφάλειας

Η οδική ασφάλεια δεν εξαρτάται μόνο από την οδηγική συμπεριφορά, αλλά και από τις υποδομές. Είναι εύκολο να επιρρίπτουμε ευθύνες στον οδηγό που τρέχει, αλλά τι γίνεται όταν το οδικό δίκτυο είναι γεμάτο λακκούβες ή δεν έχει σαφή σήμανση; Ο νέος ΚΟΚ δεν φαίνεται να συνοδεύεται από καμία ουσιαστική δέσμευση για βελτίωση των υποδομών, και αυτό είναι απογοητευτικό.

Αυτό που με ενοχλεί περισσότερο στον νέο ΚΟΚ είναι η απουσία πραγματικών μέτρων εκπαίδευσης. Η αλλαγή της οδηγικής κουλτούρας δεν επιτυγχάνεται μόνο με αυστηρούς νόμους. Χρειάζεται εκπαίδευση από τη βάση: από τα σχολεία, από την παιδεία των μελλοντικών οδηγών και από συνεχείς ενημερωτικές καμπάνιες.

Αντίθετα, βλέπουμε ένα πλαίσιο που βασίζεται υπερβολικά στην καταστολή. Οι κάμερες και τα πρόστιμα είναι χρήσιμα εργαλεία, αλλά δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την ανάγκη για ουσιαστική αλλαγή στις συνήθειες και τη νοοτροπία των οδηγών.

Ασφάλεια ή εισπρακτική στρατηγική;

Ο νέος ΚΟΚ είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν αρκεί. Η οδική ασφάλεια δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο με υψηλότερα πρόστιμα και αυστηρότερες ποινές. Χρειάζεται αλλαγή κουλτούρας, εκπαίδευση και ουσιαστική αστυνόμευση. Αν οι οδηγοί δεν αισθανθούν ότι το κράτος ενδιαφέρεται πραγματικά για την ασφάλειά τους, τότε το μήνυμα που περνάει είναι ότι ο νέος ΚΟΚ δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια εισπρακτική στρατηγική με άλλοθι την πρόληψη.

Το κράτος οφείλει να δείξει ότι οι αλλαγές στον ΚΟΚ δεν αποσκοπούν μόνο στην είσπραξη προστίμων, αλλά στη δημιουργία πιο ασφαλών δρόμων για όλους. Αν το ζητούμενο είναι η πραγματική βελτίωση της οδικής ασφάλειας, τότε πρέπει να επενδυθούν οι εισπράξεις από τα πρόστιμα σε υποδομές, εκπαίδευση και πιο ουσιαστικούς ελέγχους. Γιατί στο τέλος της ημέρας, ο στόχος δεν πρέπει να είναι να γεμίζουν τα ταμεία, αλλά να αδειάζουν τα νοσοκομεία.

Φωτογραφίες: EUROKINISSI