Ο Σεπτέμβριος είναι ο μήνας για την ενημέρωση πάνω στο Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΩ, ή στα αγγλικά Polycystic Ovary Syndrome-PCOS), μία γυναικολογική διαταραχή με την οποία έρχονται αντιμέτωπα πολλά άτομα. Πάμε να δούμε πέντε βασικές ερωτήσεις και απαντήσεις για το ΣΠΩ που έχουν να κάνουν με τη διατροφή.
Τι είναι το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών;
Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών είναι μια ετερογενής διαταραχή που χαρακτηρίζεται από έναν συνδυασμό συμπτωμάτων, τα οποία συνοψίζονται σε δυο βασικά σημεία: 1. πληθώρα ανδρογόνων, δηλαδή μεγάλη ποσότητα «ανδρικών» ορμονών στο αίμα (υπάρχουν φυσιολογικά στα γυναικεία σώματα, αλλά σε μικρές ποσότητες) και/ή υπερτρίχωσης και 2. δυσλειτουργία των ωοθηκών, χωρίς να υπάρχει άλλη συγκεκριμένη διάγνωση. Τα συμπτώματα μπορεί να εντοπίζονται σε διάφορα επίπεδα όπως ψυχολογικό (π.χ. άγχος, δυσαρέσκεια με το σώμα, κατάθλιψη), μεταβολικό (π.χ. μεταβολικό σύνδρομο, αντίσταση στην ινσουλίνη, προδιαβήτης, διαβήτης τύπου 2, καρδιαγγειακοί παράγοντες κινδύνου) ή αναπαραγωγικό (υπερτρίχωση, υπογονιμότητα, επιπλοκές στην εγκυμοσύνη, ασταθής περίοδος).
Φαίνεται ότι η διατροφή μπορεί να επηρεάσει το ΣΠΩ. Ας δούμε πέντε συχνές ερωτήσεις και απαντήσεις για το πώς η διατροφή επιδρά στο ΣΠΩ.
1. «Η διατροφή μπορεί να θεραπεύσει το ΣΠΩ;»
Το ΣΠΩ είναι μια ετερογενής διαταραχή που μπορεί να έχει διαφορετικά αίτια, από γενετικά μέχρι περιβαλλοντικούς παράγοντες, που δεν έχουμε ακόμα πλήρως κατανοήσει. Δηλαδή το ΣΠΩ δεν επηρεάζεται αμιγώς από τη διατροφή μας. Επομένως, δεν μπορούμε να πούμε ότι η διατροφή θα το θεραπεύσει, αλλά με βεβαιότητα μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στον έλεγχο των συμπτωμάτων και την διατήρηση καλής υγείας. Δεδομένου ότι η παχυσαρκία είναι βασικός παράγοντας που πυροδοτεί τα συμπτώματα του ΣΠΩ, μια διαδικασία απώλεια βάρους θα είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για την αντιμετώπισή του.
2. «Αν έχω ΣΠΩ πρέπει οπωσδήποτε να χάσω βάρος;»
Η διατροφική προσέγγιση στα άτομα με ΣΠΩ έχει δύο κατευθύνσεις. Πρώτον, είναι σημαντικό τα άτομα να διατηρούν υγιές βάρος και, δεύτερον, να ακολουθούν μια θρεπτική και ισορροπημένη διατροφή. Η επιστήμη αναφέρει ότι αποτελεσματικές παρεμβάσεις στη διατροφή και την άσκηση μπορούν να βελτιώσουν τα ενδοκρινικά χαρακτηριστικά, τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και την αναπαραγωγική λειτουργία των ατόμων με ΣΠΩ, ανεξάρτητα από την απώλεια βάρους. Παράλληλα, δεν σημαίνει ότι ένα άτομο που έχει ΣΠΩ έχει μη φυσιολογικό βάρος. Άρα, όχι, δεν πρέπει οπωσδήποτε να στοχεύσουμε σε απώλεια βάρους, αλλά αυτό είναι κάτι που εξαρτάται από κάθε άτομο.
3. «Τι πρέπει να τρώω αν έχω ΣΠΩ;»
Σε περίπτωση που ένα άτομο έχει ΣΠΩ, είναι καλό να ακολουθεί μια ισορροπημένη διατροφή που να συμβάλλει στην υγεία των ορμονών, την καλή διαχείριση του ΣΠΩ και την προαγωγή της υγείας. Η διατροφική αντιμετώπιση του ΣΠΩ στηρίζεται πάνω στην κατανάλωση προϊόντων ολικής άλεσης, οσπρίων, λαχανικών και φρούτων. Οι πηγές πρωτεΐνης είναι άπαχες, δηλαδή καλό είναι να επιλέγουμε άλιπα κομμάτια κρέατος, ψάρια και θαλασσινά, καθώς και γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών. Το πρωινό, καθώς και 4-5 γεύματα την ημέρα αποτελούν χρήσιμες συνήθειες. Οι συνδυασμοί των τροφίμων θα πρέπει να είναι τέτοιοι, ώστε να μην έχουμε μεγάλη αύξηση της γλυκόζης στο αίμα, πράγμα που επιτυγχάνεται με την επιλογή σύνθετων υδατανθράκων (ολικής άλεσης, όσπρια, λαχανικά) και συνδυασμό τους με πηγές καλού λίπους και πρωτεϊνών. Θα μας βοηθήσουν, ακόμα τα φαγητά που είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά και η αποφυγή των AGEs, δηλαδή των βλαβερών ουσιών που δημιουργούνται από τις υψηλές θερμοκρασίες μαγειρέματος. Τέλος, άσκηση και η φυσική δραστηριότητα έχουν σημαντική θέση στη διαχείριση του ΣΠΩ.
4. «Αν έχω ΣΠΩ θα πάθω διαβήτη;»
Βασικό σημείο της παθολογίας του ΣΠΩ είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη, την οποία συναντάμε σε 50%-70% των ατόμων με ΣΠΩ. Η αντίσταση στην ινσουλίνη σημαίνει ότι το σώμα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει σωστά τη γλυκόζη για τις λειτουργίες του. Όλη η συνθήκη του ΣΠΩ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2, διαβήτη κύησης και διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη. Αν είμαστε στις περιπτώσεις ατόμων που έχουν ΣΠΩ και εμφανίζουν αντίσταση στην ινσουλίνη, τότε η απώλεια βάρους και η προσεκτική επιλογή τροφίμων μπορεί να βοηθήσει πολύ την αντιμετώπιση της κατάστασης και τη μείωση του κινδύνου να αναπτύξουμε διαβήτη στο μέλλον.
5. «Έχω ΣΠΩ και δεν αισθάνομαι καλά με το σώμα μου. Μπορεί να με βοηθήσει η διατροφή;»
Η διατροφή μπορεί να μας βοηθήσει να αποκαταστήσουμε τη σχέση με το σώμα μας, εφόσον ακολουθούμε την κατάλληλη προσέγγιση. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η καλή σχέση με το σώμα δεν πραγματοποιείται μόνο αν χάσουμε κιλά ή αν αποκτήσουμε τις αναλογίες που έχουμε στο μυαλό μας. Για την ακρίβεια, αυτό πολλές φορές μπορεί και να συγκαλύπτει το πραγματικό πρόβλημα που είναι οι βαθύτερες πεποιθήσεις μας για τη διατροφή και το σώμα. Στην περίπτωση του ΣΠΩ θα πρέπει να εστιάσουμε σε κάποιες χρήσιμες συνήθειες που θα βοηθήσουν την ποιότητα της ζωής μας. Σταδιακά, η βελτίωση της σχέσης με το σώμα θα έρθει.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Deepika Garg, Zaher Merhi, “Advanced Glycation End Products: Link betweenDiet and Ovulatory Dysfunction in PCOS?”, Nutrients, 2015, Dec 4;7(12):10129-44.
Teede H., et al, “International evidence-based guideline for the assessment and management of polycystic ovary syndrome 2018”, Human Reprod., 2018, Sep 1;33(9):1602-1618.
Κατερίνα Μαγδαληνού
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος,
Aπόφοιτη Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
NQ Nutritional Intelligence
Αγαμέμνονος 7, Χολαργός, 15561
+30 698 101 6809 // +30 211 018 3406
www.kmagdalinou.com