Τζιλ Έλις: Μια ηρωίδα γεννημένη απ' την αμφισβήτηση

Μια προπονήτρια γεννιέται

Και ω του θαύματος το τηλέφωνό της χτύπησε μια από εκείνες τις ημέρες που έμοιαζε έτοιμη να τα παρατήσει όλα. Ήταν η Απρίλ Χάινριχς πρώην κορυφαία επιθετικός στην εθνική ομάδα των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία είχε τελειοποιήσει την προπονητική υπό τον Τζον Έλις και μόλις είχε προσληφθεί στο Μέριλαντ. Ήθελε η Τζιλ να γίνει η βοηθός της. Βέβαια υπήρχε ένα πρόβλημα. Η θέση προσφερόταν για για ένα ποσό ύψους 6.000 $ το χρόνο! Τηλεφώνησε να πει τα νέα στους γονείς της και άκουσε τη μητέρα της απελπισμένη. Δεν μπορούσε να καταλάβει πως σκέφτεται η κόρη της να πετάξει τόσες σπουδές και τόσα χρήματα για μια τόσο χαμηλά αμειβόμενη θέση. Ο μπαμπάς της από την άλλη το κατάλαβε. Είδε μέρος του εαυτού του μέσα της.

«Στη ζωή, κάνεις ό,τι σε προκαλεί. Κάνεις αυτό που σε ενθουσιάζει. Πηγαίνεις εκεί που σε οδηγεί. Πάρε ρίσκο, υπολογισμένο κίνδυνο», τη συμβούλεψε ο Τζον. «Αν εκεί έχεις την διαίσθηση να πας, πήγαινε. Θα βγει σε καλό.» Ίσως ένιωθε... υπεύθυνος που η κόρη του είχε ερωτευτεί το ποδόσφαιρο. Σε κάθε περίπτωση η Τζιλ ανέλαβε τη δουλειά και έκτοτε ποτέ δεν έπαψε να ασχολείται επαγγελματικά με την προπονητική.

Η Χάινριχς και η Έλις προπόνησαν στο Μέριλαντ για τρεις σεζόν πριν μετακομίσουν μαζί, ως head και assistand coach, στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια το 1996. Ένα χρόνο αργότερα, το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις, της πρότεινε να δημιουργήσει ένα γυναικείο ποδοσφαιρικό πρόγραμμα από την αρχή. Αφού έφτασε στο Champaign, η Ellis παρατήρησε τον Lon Kruger, τότε επικεφαλής προπονητή μπάσκετ ανδρών στο Ιλινόις, και πόσο συνδεδεμένος ήταν με το προσωπικό. Προσφωνούσε ακόμα και τους επιστάτες και τους γραμματείς με το όνομά τους. Έμαθε πόσο σημαντικό ήταν να ισορροπεί τις προσωπικές σχέσεις, με τις υπόλοιπες αρμοδιότητές της ως προπονητής. Δεν δυσκολεύτηκε πολύ βέβαια, γιατί ήταν κάτι έμφυτο.

«Απλώς θυμάμαι ότι με εντυπωσίασε. Είναι ότι αν δημιουργείς ένα ομαδικό περιβάλλον, οι άνθρωποι θα τρέξουν για σένα και θα δουλέψουν μαζί σου. Πρέπει να τους κάνεις να νιώσουν μέρος του συνόλου. Ακόμα και το να γνωρίζεις το όνομα κάποιου είναι σημαντικό», διηγείται αργότερα η Έλις σε συνέντευξή της. Ήταν μια ολιστική προσέγγιση που μετέδωσε αργότερα και στους παίκτες της.

Στο Ιλινόις σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Όλοι την λάτρευαν για τον τρόπο που δούλευε. Η γυναικεία ομάδα έφτασε στους τελικούς του NCAA υπό την ηγεσία της και το UCLA της προσέφερε δουλειά ως head coach. Η Έλις συμβουλεύτηκε και πάλι τον πατέρα της. Τον ρώτησε αν ήταν αρκετά καλή για να κάνει αυτό το βήμα και φυσικά εκείνος, της είπε ξανά, να ζήσει τη ζωή της στα άκρα.

O Joe Mallia ήταν μέλος της προπονητικής ομάδας της Έλις στο UCLA για δύο χρόνια και την περιγράφει ως μια παθιασμένη και ανταγωνιστική γυναίκα που ενστάλαξε στους μαθητές τη δύναμη να επιμένουν σε δύσκολες στιγμές. Ήταν εξαιρετική στο να παίρνει από κάθε αθλήτρια το καλύτερο που είχε να δώσει. Είχε τον τρόπο να τους πιέζει τόσο, ώστε να τους ξυπνά το πάθος να γίνουν καλύτερες.

«Ένα από τα πράγματα που έλεγα στην ομάδα του κολεγίου μου την πρώτη μέρα της προετοιμασίας», θυμάται η Ελις ήταν «Ακούστε εδώ, αυτό που ξέρω για την ανθρώπινη δυναμική είναι το εξής: Μερικοί από εσάς θα είστε πιο κοντά μου από ότι οι υπόλοιποι. Μερικοί από εσάς θα είστε πιο κοντά στον βοηθό προπονητή μου από όσο σε μένα κι αυτό είναι εντάξει. Απλά να ξέρετε ότι θα σας φερθώ δίκαια».

Σε πάνω από 11 σεζόν (1999-2010), η Έλις οδήγησε τους UCLA Bruins σε οκτώ NCAA Final Fours. Μέχρι το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2015, η Έλις είχε προπονήσει την Κ20 και Κ21 Εθνική των ΗΠΑ και βοήθησε την Pia Sundhage με την μεγάλη ομάδα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2008 στο Πεκίνο. Όπου κι αν πήγαινε, τόνιζε την αξία των δεσμών προπονητή-παικτών αυτό ήταν το σήμα κατατεθέν της.

Το Παγκόσμιο του 2015 και η... τύχη

Μέσα σε ένα χρόνο, από τη στιγμή που έγινε η πρώτη προπονητής των ΗΠΑ (το 2014), η Τζιλ Έλις κλήθηκε να καταθέσει τα διαπιστευτήριά της στο Παγκόσμιο Κύπελλο. Είχαν περάσει 16 χρόνια και αρκετές αστοχίες από τότε που οι ΗΠΑ κέρδισαν το τελευταίο του μεγάλο τρόπαιο και οι πρώτοι μήνες στη δουλειά για την Έλις ήταν ιδιαίτερα δύσκολοι. Όταν ξεκίνησε το Μουντιάλ οι ΗΠΑ κληρώθηκαν στον πιο δύσκολο όμιλο του διαγωνισμού, με την Αυστραλία, τη Σουηδία και τη Νιγηρία.

Η Μόργκαν πάλευε με έναν επίμονο τραυματισμό στο γόνατο, η πίεση στην Έλις ήταν τεράστια και το έργο της ομάδας εξαιρετικά δύσκολο. Στην τελική φάση της διοργάνωσης ωστόσο παρότι η αμφιβολία εξακολουθούσε να υπάρχει στα μέσα ενημέρωσης, η εμπιστοσύνη έδειχνε να χτίζεται σταδιακά στους κόλπους των παικτριών. Παρά την πρόκριση από τη φάση των ομίλων, η Έλις εξακολουθούσε να βρίσκεται υπό κριτική. Για κάποιους έπαιζε πολύ αμυντικά, για άλλους η ομάδα είχε έλλειμμα τόλμης, για άλλους ήταν απλώς τυχερή. Για τους τρίτους έκανε λάθος επιλογές. Το να είσαι προπονητής της πιο φημισμένης ομάδας γυναικών στον κόσμο ήταν δύσκολο.

Η δριμεία κριτική όμως ποτέ δεν αποθάρρυνε την Έλις. Αυτή και η ομάδα συνέχισαν την σκληρή δουλειά ξεπερνώντας την Κολομβία με ευκολία στον δεύτερο γύρο, πριν αποκλείσουν την Κίνα στον ημιτελικό. Στα νοκ – άουτ οι ΗΠΑ ήταν αήττητες. Στον ημιτελικό ήταν η σειρά της Γερμανίας να τεθεί νοκ άουτ, ενώ στον τελικό οι ΗΠΑ διασταύρωσαν τα ξίφη τους με την Ιαπωνία. Το ημίχρονο βρήκε τις ΗΠΑ μπροστά στο σκορ με 4-1 κι ο φωτεινός πίνακας έγραφε 5-2 στο σφύριγμα της λήξης.

Πριν από το τουρνουά, υπήρχαν πολλοί που υποστήριζαν ότι η Έλις δεν ήταν το κατάλληλο άτομο για τη δουλειά. Κατά τη διάρκεια του τουρνουά, υπήρχαν κι άλλοι που δεν πίστεψαν ότι η ομάδα θα πάει μακριά. Μετά το τουρνουά, δεν έπαψαν να υποτιμούν τη δουλειά της. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που υποστήριξαν ότι ο καθένας θα ήταν σε θέση να καθοδηγήσει μια ομάδα τόσο προικισμένη όσο οι ΗΠΑ ομάδα στη δόξα. Έλεγαν ότι η τακτικές αλλαγές έγιναν τυχαία και πως δεν έχει τις ικανότητες να προπονήσει σε τόσο υψηλό επίπεδο. Αλλά τελικά τι από αυτά είχε σημασία; Οι ΗΠΑ και η Έλις ήταν Παγκόσμιοι Πρωταθλητές.

Κι ο αγώνας για αποδείξεις δεν τελείωσε εκεί. Η Έλις και οι παίκτριές της έπρεπε να αποδείξουν και στους Ολυμπιακούς Αγώνες ότι είναι η καλύτερη ομάδα του κόσμου. Η πορεία τους όμως έληξε άδοξα στον δεύτερο γύρο, με τις ΗΠΑ να αποκλείονται στα προημιτελικά των Ολυμπιακών Αγώνων στα πέναλτι από τη Σουηδία. Η κριτική προς το πρόσωπο της Έλις εντάθηκε και τα πιο δύσκολα ήταν μπροστά της! Σύμφωνα με το Sports Illustrated, το 2017, μια ομάδα παλαίμαχων απευθύνθηκε στην πρόεδρο της ομοσπονδίας Σουνίλ Γκουλάτι απαιτώντας αλλαγή προπονητή.

«Δεν είναι ο ηγέτης που θα ήθελα να είναι», είπε η Hope Solo στον ρόλο της ως ειδικός στο BBC. Η σκληρή κριτική της πρώην διεθνούς κίπερ δεν αποτέλεσαν έκπληξη. Επί των ημερών της Έλις, η Σόλο, αποκλείστηκε από την ομάδα αφού αποκάλεσε τις παίκτριες της Σουηδίας «δειλές» κριτικάροντας την αμυντική τους τακτική στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016. «Βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στους βοηθούς προπονητών της», πρόσθεσε. Κάτι που κάνουν πολλοί κορυφαίοι τεχνικοί όπως για παράδειγμα ο Γιούργκεν Κλοπ της Λίβερπουλ που περιβάλλεται από ένα πολυπρόσωπο προπονητικό τιμ που αποτέλεσε κλειδί για την επιτυχία του στους Reds.

«Τα σχόλια είναι σχόλια», απάντησε η Έλις. «Για μένα προσωπικά, ακούστε, αισθάνομαι ότι τα τελευταία πέντε χρόνια έχω πάρει πολλές σημαντικές αποφάσεις και η διαδικασία είναι να παίρνουμε αυτές τις αποφάσεις ... και σε αυτό το σημείο, η προσοχή της ομάδας πρέπει να είναι στα παιχνίδια.» Με άλλα λόγια: Παρακαλώ, ας εστιάσουμε στη δουλειά που έχουμε να κάνουμε.

Η Έλις παρέμεινε στη θέση της. Η Ομοσπονδία θεώρησε άδικο να απολύσει μια προπονήτρια που πριν από 12 μήνες είχε οδηγήσει τη χώρα στην κορυφή του κόσμου και της έδωσε πίστωση χρόνου. Εκείνη άλλαξε το πλάνο της ομάδας και έθεσε μακροπρόθεσμα σχέδια. Για έναν προπονητή του οποίου η δουλειά ήταν στην κόψη του ξυραφιού, η Έλις πήρε θαρραλέες αποφάσεις προσαρμόζοντας το σχήμα της σε ένα πιο επιθετικό 4-4-3, επιλέγοντας παίκτες σε θέσεις που αρχικά δεν ήταν εξοικειωμένες και έδωσε ευκαιρίες σε νεαρά ταλέντα όπως η Mal Pugh και η Rose Lavelle. Το όραμά της ήταν να φέρει ποδόσφαιρο υψηλού επιπέδου στις Ηνωμένες Πολιτείες...

Την ημέρα του τελικού του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2019, η Τζιλ Έλις βρισκόταν μπροστά από μία τεράστια πρόκληση. Να γίνει η πρώτη Γυναίκα προπονήτρια που οδηγεί την ομάδα σε back to back κορυφές. Ο Τζον Έλις μοιραζόταν το άγχος της κόρης του. Είχε από νωρίς εκείνη την μέρα τοποθετήσει αμερικανικές σημαίες σε γλάστρες διάσπαρτα, γύρω από το σπίτι και οι περαστικοί στέκονταν για λίγο και παρατηρούσαν ένα πανό του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2015 που κρεμόταν στον κήπο. Ο γιος του, Πολ, τα εγγόνια του και η σύζυγος του βρίσκονταν στη Λυών, αλλά εκείνος παρέμεινε στη Φλόριντα, φορώντας το τυχερό κόκκινο t – shirt που είχε για πάνω από μια δεκαετία.

«Όταν κερδίζει ένα παιχνίδι, σκεφτόμαστε 'Δόξα τω Θεώ για αυτό, θα κρατήσει τη δουλειά της'», εκμυστηρεύεται σε συνέντευξή του στο CNN. «Η Αμερική είναι τόσο προσανατολισμένη στη νίκη, τη νίκη, μόνο τη νίκη και αν δεν κερδίσεις θα σε διώξουν αυτός είναι ο τρόπος ζωής και η Τζιλ Έλις το ξέρει. Οτιδήποτε άλλο εκτός από τη νίκη θα ήταν καταστροφή, και το δάχτυλο της ευθύνης θα έδειχνε χωρίς αμφιβολία την κατεύθυνση του προπονητή».

Υπήρχαν αναφορές ότι ένα άλλο... πραξικόπημα, παρόμοιο με αυτό του 2017, σχεδιαζόταν σε μια προσπάθεια να τη διώξουν από τον πάγκο. Μπαίνοντας στα τελικά της διοργάνωσης, η Έλις ήταν πάλι υπό πίεση, αλλά φίμωσε τους επικριτές της με τον μόνο τρόπο που γνώριζε: στο γήπεδο. Στον πρώτο αγώνα του Παγκοσμίου στη Γαλλία, οι ΗΠΑ διέλυσαν την Ταϊλάνδη με 13-0, με την Μόργκαν να πετυχαίνει πέντε τέρματα. Στη συνέχεια, οι ασταμάτητες Αμερικανίδες κέρδισαν 3-0 και 2-0 επί της Χιλής και της Σουηδίας αντίστοιχα, και ξαφνικά, όλοι επέστρεψαν στο πλευρό τους.

Στον δεύτερο γύρο της διοργάνωσης η αρχηγός της ομάδας, Μέγκαν Ραπίνο, αρνήθηκε να επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο και τον Ντόναλντ Τραμπ σε περίπτωση που η ομάδα έφτανε στην κατάκτηση του τροπαίου κι ακόμα και η πολιτική πίεση από τον Τραμπ δεν επηρέασε την ομάδα που έπαιζε για όλη την Αμερική, όλη εκτός ενός άνδρα. Οι ΗΠΑ ήταν καταιγιστικές. Στον τελικό ξεπέρασαν και το εμπόδιο της Ολλανδίας και σκαρφάλωσαν, ξανά, στην κορυφή του κόσμου.

Η Έλις είχε δικαιωθεί. Ούσα πάντοτε πρόθυμη να πάρει ρίσκα για χάρη της ομάδας και να πληρώσει το τίμημα της κριτικής γι' αυτό. Οι ΗΠΑ κέρδισαν το Παγκόσμιο με στυλ, κερδίζοντας όλους τους αγώνες τους και η Έλις αποφάσισε ότι ο κύκλος της πρέπει να κλείσει. Άφησε τη θέση της τον Οκτώβριο του 2019, γνωρίζοντας πως ήταν το κορίτσι που ζούσε το αμερικανικό όνειρο που είχαν οραματιστεί οι Βρετανοί γονείς της.

Είχε πτυχίο, μεταπτυχιακό και μια καλά αμειβόμενη δουλειά σε μια εταιρεία τηλεπικοινωνιών στη Βόρεια Καρολίνα, δακτυλογραφώντας εγχειρίδια και άλλα κείμενα. Και τα άφησε όλα, κι έγινε η καλύτερη προπονήτρια στην ιστορία του ποδοσφαίρου Γυναικών των ΗΠΑ. Τόσο για το κορίτσι που ξεκίνησε μια νέα ζωή στην Αμερική όσο και για τη γυναίκα που έκανε ένα άλμα σε ένα επάγγελμα που ελάχιστο χώρο έχει για τις γυναίκες η Τζιλ Έλις παραμένει μία από τις μεγαλύτερες προπονήτριες.

Πριν από το 2019, μόνο ένας προπονητής στην Ιστορία του ποδοσφαίρου είχε κερδίσει δύο διαδοχικά Παγκόσμια Κύπελλα. Αυτός ήταν ο Ιταλός Βιτόριο Πότσο, ο οποίος οδήγησε την ομάδα της χώρας του στην κορυφή του κόσμου το 1934 και το 1938. Πλέον, υπάρχει και η Τζιλ Έλις που οδήγησε την Εθνική ομάδα Γυναικών των ΗΠΑ στην κατάκτηση δύο σερί Παγκοσμίων Κυπέλλων (2015, 2019).