Το ποδόσφαιρο γυναικών στην Ουαλία έχει μια ιστορία γεμάτη προκλήσεις και αγώνες για αναγνώριση και ισότητα. Για πολλά χρόνια, οι γυναίκες αποκλείονταν από το άθλημα, καθώς τούς είχε απαγορευτεί να παίζουν για περισσότερα από πενήντα χρόνια. Αυτός ο περιορισμός είχε επιβληθεί το 1921 από την Αγγλική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία, και παρόλο που δεν ήταν νομικά δεσμευτικός στην Ουαλία, είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση της ανάπτυξης του ποδοσφαίρου γυναικών στη χώρα.
Η ιστορία αυτή, που είχε ξεχαστεί, έρχεται στο φως μέσα από το ντοκιμαντέρ «Yr Hawl i Chwarae», το οποίο προβλήθηκε για πρώτη φορά στην ουαλική τηλεόραση, τον Οκτώβριο του 2023. Το ντοκιμαντέρ αφηγείται την ιστορία των γυναικών που υπέστησαν την απαγόρευση και παρουσιάζει τις ιστορίες των πρωτοπόρων παικτριών που αγωνίστηκαν για το δικαίωμά τους να παίζουν ποδόσφαιρο στην Ουαλία.
Μερικές από αυτές υποστηρίζουν πως χρειάστηκε να μεταναστεύσουν προκειμένου να κάνουν αυτό που αγαπούσαν, μιάς και δεν υπήρχε πρωτάθλημα, ούτε και οργανωμένες ομάδες όπου θα μπορούσαν να παίξουν.
Μέσα από αρχειακό υλικό και προσωπικές μαρτυρίες, το ντοκιμαντέρ εξιστορεί πώς, παρόλο που το ποδόσφαιρο γυναικών απαγορεύτηκε για πάνω από μισό αιώνα, οι γυναίκες στην Ουαλία συνέχισαν να παίζουν. Προσωπικότητες όπως η Μισέλ Άνταμς (παίκτρια της Ουαλίας από το 1973 έως το 1994), η Κάρεν Τζόουνς (1976-1996) και η καθηγήτρια Λάουρα Μακάλιστερ, αντιπρόεδρος της Επιτροπής Ποδοσφαίρου Γυναικών της UEFA και πρώην παίκτρια της Ουαλίας (1994-2001), εξηγούν τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν και τον αγώνα που χρειάστηκε να δώσουν για να αλλάξουν τα δεδομένα για τις επόμενες γενιές.
Μια από τις σημαντικότερες φιγούρες του σημερινού ουαλικού ποδοσφαίρου γυναικών, η Τζες Φισλόκ, η πρώτη παίκτρια στην ιστορία της Ουαλίας που έφτασε τις 150 συμμετοχές και έσπασε το ρεκόρ των γκολ για την εθνική της ομάδα, τονίζει την ανάγκη να γνωρίζουμε την ιστορία: «Πρέπει να κατανοήσουμε το παρελθόν γιατί αυτό μάς βοηθά να καταλάβουμε γιατί τα πράγματα είναι όπως είναι σήμερα. Πρέπει να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για την ισότητα στο ποδόσφαιρο», λέει η ίδια που βρίσκεται πάνω από 15 χρόνια στην εθνική ομάδα της Ουαλίας.
Το 1992 αποτέλεσε σημείο αναφοράς για το ποδόσφαιρο γυναικών στην Ουαλία, όταν η εθνική ομάδα γυναικών έγινε επίσημο μέρος της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας της χώρας. Από τότε, το άθλημα αναπτύσσεται σταθερά, με τις επιτυχίες των τελευταίων ετών να αποτελούν πηγή υπερηφάνειας για τις νέες, αλλά και τις παλιές παίκτριες που έδωσαν μάχη για την αναγνώρισή τους. Το 2022, η εθνική ομάδα γυναικών έφτασε κοντά στην πρόκριση στο Παγκόσμιο Κύπελλο, προσελκύοντας 15.000 φιλάθλους σε μία αναμέτρηση εναντίον της Βοσνίας, κάτι που καταδεικνύει την αυξανόμενη δημοτικότητα και αναγνώριση του αθλήματος.
Ένα από τα πιο συγκινητικά σημεία του ντοκιμαντέρ είναι η τελετή απονομής επίσημων τίτλων στις γυναίκες που αγωνίστηκαν με το εθνόσημο από το 1973 έως το 1992. Συνολικά, 94 γυναίκες είχαν παίξει για την Ουαλία εκείνη την περίοδο, αλλά καμία τους δεν είχε λάβει επίσημο τίτλο, καθώς η ομάδα τότε δεν ήταν υπό την αιγίδα της Ουαλικής Ομοσπονδίας. Στην τελετή αυτή, παίκτριες όπως η Σέλι Γουότερς, η οποία αγωνίστηκε για την Ουαλία από το 1975 έως το 1982, έλαβαν επιτέλους τον τίτλο που δικαιωματικά τους ανήκε. Όπως είπε η ίδια: «49 χρόνια μετά, το έχω στα χέρια μου και κανείς δεν μπορεί να μου το πάρει πίσω».
Η πορεία του ποδοσφαίρου γυναικών στην Ουαλία είναι ένα παράδειγμα της επιμονής και της δύναμης των γυναικών που αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους. Παρόλο που οι δυσκολίες ήταν πολλές, το άθλημα συνεχίζει να αναπτύσσεται και να αποκτά αναγνώριση, χάρη στις προσπάθειες των πρωτοπόρων του παρελθόντος, αλλά και των ηγετών του παρόντος.