Σβετλάνα Χόρκινα: Χάρμα ιδέσθαι

Αδιαπραγμάτευτες εικόνες

Όπως και να το διαβάσεις, όπως και το μεταφράσεις, ένα είναι σίγουρο για τη Χόρκινα: άλλαξε το άθλημα της ενόργανης!

Το ίδιο ισχύει και για τον τίτλο που τη συνοδεύει: «βασίλισσα». Ψάχνοντας στο χάος του Διαδικτύου, αυτές είναι οι σταθερές γύρω από το όνομα της. Καταλαβαίνεις, λοιπόν, ότι κάτι σημαντικό έχει κάνει, καταλαβαίνεις το μέγεθος και την αξία.

Εξάλλου, τα λόγια έπονται των πράξεων και της εικόνας και εκεί η Χόρκινα δεν μπορούσε να δεχθεί αντιρρήσεις. Οι πράξεις και η εικόνες της αδιαπραγμάτευτες. Αν πατήσετε το κουμπί στο youtube θα δείτε την αποφασιστικότητα, τη σιγουριά, την κομψότητα και τον απόλυτο έλεγχο που είχε στις κινήσεις της. Ασύμμετροι ζυγοί, έδαφος, δοκός ισορροπίας… περιοχές με απόλυτες ευθείες, ανελέητες γωνίες, εύκαμπτες στιγμές και σίγουρες ατέλειες.

Αυτή, όμως, πήγε από τη σίγουρη ατέλεια στην αβέβαιη τελειότητα, μετάβαση τολμηρή, οριακή… Κι αν προσθέτουμε το επίθετο «αβέβαιη», είναι γιατί η προσγείωση θέλει τον χώρο της, θέλει την κουκκίδα που της αναλογεί, θέλει το βάρος του κόσμου στο κεφάλι μιας καρφίτσας. Και μαντέψτε; Η Σβετλάνα Χόρκινα έριξε όλο το βάρος της εκεί που μόνο κόκκος άμμου στέκεται. Έμεινε όρθια στο οριακά εμφανές στίγμα και θριάμβευσε.

Η Χόρκινα έκανε την προσγείωση (σχεδόν) τέλεια και συναρπαστική. Γι’ αυτό και η αλλαγή, γι’ αυτό και η «βασιλική» τιμή.

Η συμβολή της οικογένειας και το «απαγορευτικό» ύψος

Τον Ιανουάριο του 1979, οι Βασίλι και Λιούμποφ Χόρκινα έφεραν στον κόσμο την πρώτη τους κόρη, τη Σβετλάνα. Τέσσερα χρόνια αργότερα θα γεννηθεί η αδελφή της, η Γιούλια.

Η οικογένεια έπαιξε σημαντικό ρόλο για τις αδερφές Χόρκινα, μια και η η στήριξη της ήταν αυτή που τις ώθησε να προσπαθήσουν τόσο επίμονα στη γυμναστική. Η Σβετλάνα ξεχώρισε αμέσως, πριν καν μάθει να περπατάει η αδελφή της!

Η Γιούλια θυμάται πως «η κόρη του γείτονα μας έκανα μαθήματα γυμναστικής. Οι γονείς μας αποφάσισαν να γράψουν τη Σβετλάνα επειδή δεν έτρωγε! Σκέφτηκαν ότι μετά την άσκηση θα άνοιγε η όρεξη της». Έτσι, σε ηλικία τεσσάρων ετών, ξεκινά το ταξίδι της στη γυμναστική. Η μικρούλα δείχνει αμέσως ενδιαφέρον και με τον τρόπο της βοηθά τους γονείς της να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες τους.

Η μητέρα της φοβόταν για πιθανούς τραυματισμούς, ωστόσο τόσο αυτή όσο και ο πατέρα της ήταν πάντα δίπλα της. Κι αν ενδεχόμενοι τραυματισμοί ήταν παράγοντας ανησυχίας, στην πορεία προστέθηκε άλλος ένας, πιο σοβαρός για την εξέλιξη της Σβετλάνας, το ύψος της!

Οι αθλήτριες της γυμναστικής «πρέπει» να είναι μικρόσωμες και ελαφρά μυώδεις. Η Χόρκινα δεν ήταν αυτό το κορίτσι! Τα λόγια της είναι ξεκάθαρα: «Ήμουν ψηλό κορίτσι, ακατάλληλο για ενόργανη γυμναστική. Ήμουν σαν κοντάρι και πολύ αδύνατη. Ήταν πιο δύσκολο για μένα να κάνω αυτά που έκαναν οι άλλες κοπέλες, τα κανονικού μεγέθους κορίτσια».

Το ύψος ήταν και ο λόγος που οι προπονητές δεν ήθελαν να την αναλάβουν. Αυτό της στερούσε τη δυνατότητα να ανέβει επίπεδο και φυσικά της προκαλούσε στεναχώρια. Μολαταύτα, η ίδια και η οικογένεια της δεν τα παράτησαν.

Δεν σταμάτησαν να ψάχνουν προπονητή, τον άνθρωπο που θα αναγνώριζε τις δυνατότητες και το ταλέντο της. Και η επιμονή δικαίωσε την οικογένεια Χόρκινα.

Η ντίβα και ο καθοριστικός Μπόρις Πίλκιν

Η Βέρα Άτκινσον, σημαντική εκπρόσωπος της ρυθμικής, εξηγεί τη σημασία του προπονητή για τη Χόρκινα. «Άνθρωπος-κλειδί στη ζωή της ήταν ο προπονητής της». Και ποιος ήταν αυτός που ανέλαβε το ρίσκο να προπονήσει τη νεαρή, ψηλή, Ρωσίδα και να παίξει καθοριστικό ρόλο στην αγωνιστική της έκφραση; Ο Μπόρις Πίλκιν. Η Χόρκινα έχει ύψος 1.65μ και για τον Πίλκιν στην αρχή φαινόταν αξεπέραστο εμπόδιο.

Ωστόσο, η σύζυγος του τον έπεισε να ασχοληθεί μαζί της, να εφαρμόσει πρωτοποριακές προπονητικές μεθόδους που ταιριάζουν στον σωματότυπο της Ρωσίδας. Η άρνηση εξελίχθηκε σε πρόκληση και ευκαιρία να δημιουργήσει κάτι νέο στη γυμναστική. Η «αδυναμία», το «μειονέκτημα», του σώματος έγινε η βάση για πανέμορφες χορογραφίες, ιδιαίτερα στο έδαφος και τους ασύμμετρους ζυγούς. Σύντομα το κοινό θα έβλεπε κάτι ξεχωριστό.

Όταν μπήκε στην πρώιμη εφηβική ηλικία, οι θεατές δεν μπορούσαν να αγνοήσουν αυτήν την αθλήτρια-καλλιτέχνιδα! Το ύφος της απαράμιλλο, το πρόγραμμα που παρουσίαζε στιγμή ευφορίας για την αντίληψη του κοινού. Η προσωπική δουλειά απέδιδε και για την Χόρκινα ένας ήταν ο στόχος πια: Οι Ολυμπιακοί Αγώνες!

Η άψογη ροή στους ασύμμετρους ζυγούς και οι εντυπωσιακές εμφανίσεις στα υπόλοιπα πεδία, την έστειλαν εκεί που ανήκε, στη μεγαλύτερη σκηνή του κόσμου. Το παγκόσμιο κοινό θα δει το 1996, στους Αγώνες της Ατλάντα, τι σημαίνει ακρίβεια, κάλλος, φαντασία, μοναδικότητα! Για τη 17χρονη Χόρκινα ένα όνειρο, μια επιθυμία ζωής, είχε εκπληρωθεί.

Η νεαρή Ρωσίδα δεν ξεχώρισε μόνο για τις ικανότητες και το ταλέντο της, ούτε και για το ύψος της. Πέρα απ’ όλα αυτά, η Χόρκινα είχε τη στόφα της ντίβας. Τα ρούχα που φορούσε, το κούρεμα, η συμπεριφορά της, ο τρόπος που παρουσίαζε τον εαυτό της, όλα κατέληγαν εκεί, στη μοναδική και απλησίαστη φιγούρα.

Η ψυχραιμία, η αυτοπεποίθηση, η σιγουριά, η ακλόνητη δέσμευση στη νίκη και την ήττα την έκαναν την πριμαντόνα της γυμναστικής. Κι αν αυτοί οι τίτλοι ενέχουν το στοιχείο της αλαζονείας, της αποστασιοποίησης, για τη Χόρκινα δεν υπήρχε τίποτε το αρνητικό στη συμπεριφορά μιας ντίβας.

Η παρουσία της δεν μπορούσε να περάσει απαρατήρητη και αυτό γιατί την επέβαλε! Γνώρισε πολύ καλή την αξία της και δεν φοβόταν να εκφράσει, εκδηλώσει, τη σιγουριά της. Μάλιστα, την ώρα που εκτελούσε το πρόγραμμα της τη μετέδιδε στο κοινό και το καθήλωνε! Η Χόρκινα βρέθηκε τρεις φορές σε Ολυμπιακούς Αγώνες και κέρδισε εφτά μετάλλια.

Διέπρεψε φυσικά και στα παγκόσμια, πανευρωπαϊκά πρωταθλήματα, δόξασε τη χώρα της και αυτή της έστησε άγαλμα στη γενέτειρα της, στο Μπέλγκοροντ.

Θα είναι πάντα παρούσα

Φτάνοντας στο τέλος επιστρέφουμε στην αρχή που δεν έχει τέλος για τη Χόρκινα! Το οπτικό ερέθισμα που έδωσε στη γυμναστική πέρασε στο συλλογικό ασυνείδητο των φιλάθλων. Οι άνθρωποι που ασχολούνται με το άθλημα ξέρουν ότι η Ρωσίδα θα είναι πάντα εκεί. Ξέρουν ότι θα τη βλέπουν σε κάποια από τις ασκήσεις -εννέα παρακαλώ!- που έχουν πάρει το όνομα της. Ξέρουν ότι οι υπεύθυνοι του αθλήματος άλλαξαν οπτική κυρίως γι’ αυτήν!

Η εικόνα που άφησε στο αγωνιστικό πεδίο είναι αυτή που μας κάνει να αισθανόμαστε τη χαρά και την ευθύνη της παρατήρησης. Το μεγάλο μάτι που λέγεται άνθρωπος, αντιλαμβάνεται τη σπουδαιότητα της αποστολής και του προνομίου του όταν τη βλέπει.

Οι κινήσεις, οι χορογραφίες που σώζονται (και) στο Διαδίκτυο επιβάλουν σιωπή στον θεατή. Κι αυτός, με το αχόρταγο μάτι του γίνεται μάρτυρας της αθλήτριας που ξεπέρασε τα προκαθορισμένα όρια και προκάλεσε τους μύθους του αθλήματος. Προσπάθησε, στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004, να κατακτήσει το τρίτο της χρυσό και να ισοφαρίσει την επίδοση της Λαρίσα Λατίνινα, όμως δεν τα κατάφερε. Η επίδραση της, ωστόσο, είναι τεράστια.

Για τη Χόρκινα η ικανοποίηση της θέασης ήταν προτεραιότητα. Χαρακτηριστικές είναι παλαιότερες δηλώσεις της: «Το κορμί μου μεγαλώνει. Η καρδιά μου γίνεται πιο νέα. Εγώ ικανοποιώ τους θεατές. Τα άλλα είναι κοριτσάκια».

Η παρατήρηση του θεατή ήταν το παν γι’ αυτή και τον αντάμειψε. Δεν δέχτηκε ποτέ κάτι λιγότερο από το τέλειο, γι’ αυτό κι όταν αποτύγχανε δεν αναζητούσε παρηγοριά στο λιγότερο κακό. Το έδειξε περίτρανε στους Ολυμπιακούς του Σίδνεϋ το 2000.

Έπεσε στο άλμα και στους ασύμμετρους ζυγούς. Αποκαρδιώθηκε και δεν δέχτηκε δεύτερη ευκαιρία, αφού αποδείχθηκε τεχνικό σφάλμα στο άλμα. Όταν, λοιπόν, κυνηγάς το τέλειο ή θα αποτύχεις μεγαλοπρεπώς ή θα πετύχεις μεγαλοπρεπώς.

Η Χόρκινα κατάφερε το δεύτερο και η εικόνα της μένει αψεγάδιαστη. Η Χόρκινα δικαίωσε την αποστολή του μεγάλου οφθαλμού!

Πηγές
-« Svetlana Khorkina: How an Olympic Diva That Was Too Tall to Tumble, Changed the World of Gymnastics» [yourdailysportfix.com]

-«Η “Βασίλισσα” Σβετλάνα ανεβαίνει στη σκηνή» [Το Βήμα, tovima.gr]