Μπικώφ στο GWomen: «Στην Ουκρανία, βλέπεις τον πατέρα να αποχαιρετά το παιδί του και να στο παραδίδει»

Πώς ξεκίνησε η ιδέα του εθελοντισμού και της προσφοράς;

«Δεν θυμάμαι τον εαυτό μου ποτέ να μην είναι μέσα στην προσφορά και στον εθελοντισμό. Το κομμάτι του εθελοντισμού είναι πάντα συνυφασμένο με την οικογένειά μου. Και εγώ ως αθλήτρια ή ως καθηγήτρια φυσικής αγωγής, μαζί με τον σύζυγό μου τον Σπύρο Μητριτσάκη είμαστε ταγμένοι σ' αυτό το κομμάτι. Κι η ναυαγοσωστική δεν είναι ένα απλό επάγγελμα - εμπεριέχει την έννοια του λειτουργήματος. Πρέπει να το έχεις μέσα σου. Η μία εθελοντική ομάδα, η Safe Life της Safe Life Guard Hellas είχε εθελοντική δραστηριότητα. Δηλαδή αν υπήρχε αγνοούμενος πηγαίναμε στη θάλασσα εκτός ωραρίου να τον αναζητήσουμε. Εκπαιδεύαμε αφιλοκερδώς για τις πρώτες βοήθειες σε σχολεία ή σε συλλόγους. Την αγάπη μας για το νερό τη μεταδίδαμε με αυτούς τους τρόπους. Κάποια στιγμή το 2015, με το μεγάλο ναυάγιο του Μολύβου, η ομάδα ήρθε και κούμπωσε. Εκεί βρήκαμε το αντικείμενό μας και η ομάδα άνθισε, εν μέσω του προσφυγικού. Μόλις ενημερωθήκαμε για το τί ακριβώς συνέβαινε γιατί δεν υπήρχε η σωστή πληροφόρηση για το τι ακριβώς συνέβαινε στα νησιά μας - στην Αθήνα ήμασταν σε μια ωραία φούσκα. Δεν είχαμε πλήρη εικόνα για την ακριβή εικόνα της κατάστασης. Ξέραμε απλά ότι κάποιοι έρχονται με βάρκες στα νησιά μας. Ήρθε, λοιπόν, αυτό το μεγάλο ναυάγιο και μας έριξε ένα δυνατό "χαστούκι" σε όλους. Εμείς, με αφορμή αυτό το ναυάγιο, μέσα σε 3 λεπτά υπήρξαν οι πρώτοι δώδεκα εθελοντές για να πάμε στη Λέσβο. Μας πήρε περίπου μία εβδομάδα για να οργανωθούμε. Απευθυνθήκαμε στο σωματείο Ελλήνων Ψυχολόγων, όπου μας έκαναν ειδικές συνεδρίες και εκπαιδεύσεις για να μας προετοιμάσουν και απευθυνθήκαμε και σε κάποιες μεγάλες εταιρίες που μας στηρίζουν μέχρι σήμερα, όπως είναι η Aegean. Ετσι, η έγινε η πρώτη μας αποστολή με σκοπό να μείνει εκεί για μία εβδομάδα. Νομίζαμε ότι αυτό ήταν αρκετό. Βρεθήκαμε στη Λέσβο, στο Μόλυβο. Το Λιμεναρχείο μας τοποθέτησε στο Φάρο, σε ένα μακρινό σημείο. Όμως, λόγω του Φάρου ερχόντουσαν βάρκες, οι οποίες έσκαγαν στα βράχια και υπήρχαν θύματα. Ετσι, εκεί έπρεπε να κάνουμε τη βάση μας. Αυτό έγινε στις 7/11 το 2015 και μείναμε στο νησί 2,5 χρόνια ως ομάδα, με τη συμβολή ναυαγοσωστών απ' όλο τον κόσμο. Είχαμε ναυαγοσώστες από την Τουρκία, την Αυστραλία, την Νέα Ζηλανδία, την Αμερική, από την Ευρώπη. Ήταν μια ομάδα που ανανεώνονταν ανά 15ήμερο από εθελοντές που έβαζαν από την τσέπη τους για να μας στηρίξουν. Εκεί καταλάβαμε πόσο σημαντικό ήταν να υπάρχει μια ομάδα που να έχει ως αντικείμενο τη ναυαγωσοστική.

Από εκεί και έπειτα ήρθαν διάφορες καταστροφές, δυστυχώς, που η ομάδα βρήκε αντικείμενο σε παρόμοιες καταστάσεις. Βρεθήκαμε στο Μάτι από την πρώτη στιγμή, στα πρώτα live των καναλιών ήμασταν εκεί. Ακόμη τα κανάλια έλεγαν ότι υπάρχουν φήμες για κάποια θύματα. Εμείς ήμασταν εκεί και βγάζαμε ανθρώπους από τη θάλασσα. Στις πυρκαγιές συνήθως μετακινούμε και ζωάκια, σε συνεργασία με φιλοζωικούς συλλόγους και εθελοντές. Ενας ναυαγοσώστης μου, κάτοικος στο Μάτι του οποίου το σπίτι κάηκε, μας κάλεσε και μας είπε "ελάτε, δεν θα πάνε καλά τα πράγματα". Οπότε όταν η φωτιά είχε ήδη πλέον περάσει τη Μαραθώνος, εμείς ήμασταν στα πρώτα 10 οχήματα που το Λιμενικό της Ραφήνας κατέβασε στο βασικό λιμάνι της περιοχής. Είχαμε φουσκωτό μαζί μας και μπήκαμε στη θάλασσα, χωρίς να έχουμε ορατότητα από τους καπνούς. Γινόταν ένας πανικός. Νόμιζες ότι γυρίζεται ταινία κι όλα αυτά τα απόκοσμα, τα περίεργα που έβλεπες ήταν εφέ. Τέλος πάντων, εμείς ήμασταν εκεί. Μετά το πρώτο 24ώρο, που πλέον δεν υπήρχαν άλλοι στο νερό, ήμασταν στις γύρω περιοχές για αναζήτηση των αγνοουμένων που υπήρχαν. Βουτούσαμε μέχρι τους Πεταλιούς και το Πόρτο Ράφτη, σε συνεργασία με άλλους που είχαν σκάφη. Εμείς βάζαμε τους δύτες και σκανάραμε την ακτή, τον βυθό. Αυτό κράτησε για 21 μέρες. Το πρωί ήμασταν στο νερό και το απόγευμα μοιράζαμε εφόδια στους ανθρώπους που ήταν στο σπίτι τους και φοβόντουσαν να φύγουν απ' αυτά για να μην τους τα κλέψουν τα σπίτια. Οπότε τους μοιράζαμε τρόφιμα, χαρτικά, τροφές για τα ζώα τους...

Και στη Μάνδρα βρεθήκαμε πολύ γρήγορα. Εκεί οργανώσαμε την κουζίνα μας. Στο 4Χ4 που έχουμε στην ομάδα, φτιάξαμε την κουζίνα μας. Στήσαμε στη μαρμίτα μας και μοιράζαμε μερίδες φαγητού στον κόσμο. Ξεκινήσαμε να βγάζουμε 700-800 μερίδες στην αρχή και στη συνέχεια με τη βοήθεια χορηγών φτάσαμε να δίνουμε 2.500 μερίδες την ημέρα. Και εκεί μείναμε 21 μέρες. Δεν ξέρω, το 21, οι τρεις εβδομάδες, είναι ένας αριθμός στον οποίο "ξυπνάνε" άλλοι φορείς και έρχονται να καπηλευτούν τον τόπο σου. Στη Μάνδρα, τότε εμφανίστηκε η Δήμαρχος και είπε: "Δεν θα μοιράσετε εσείς το φαγητό σήμερα, θα το κάνουμε εμείς με τους δημοτικούς συμβούλους". Ετσι, αφήσαμε τις φακές και τα άλλα τρόφιμα και είπαμε "γεια σας".

Εχουμε βρεθεί σε πολλές τέτοιες καταστροφές. Σας τα λέω ανακατεμένα αλλά είναι τόσα πολλά. Πέρυσι μας κάλεσε στην Καρδίτσα μια οικογένεια. Γενικά, στις καταστροφές πηγαίνουμε όπου μας καλούλ».

Απ' όλες αυτές τις καταστροφές που έχεις δει με τα μάτια σου, ποια είναι η εικόνα που σου έρχεται πιο έντονα στο μυαλό σου;

«Θα είμαι ειλικρινής. Στο Μάτι αυτό που ζήσαμε ήταν συγκλονιστικό. Και μόνο που είσαι στο νερό και ακούς φωνές από ανθρώπους που δεν βλέπεις, τα μάτια σου τσούζουν, κουκουνάρια πετάγονται πάνω σου από το πουθενά. Πραγματικά πιστεύεις ότι είσαι σε μια ταινία και δεν το έχεις καταλάβει. Είναι στο σπίτι σου δίπλα σου όλο αυτό και δεν πιστεύεις ότι το ζεις.

Προσωπικά, όμως, οι πιο δυνατές σκηνές που έχω ζήσει εγώ είναι στη Λέσβο. Το δεύτερο πρωινό που ήμασταν στον Μόλυβο, μας φώναξαν τα ξημερώματα ως τον μοναδικό 24ώρο ναυαγοσωστικό σταθμό στα δύο μέτρα από το νερό... Υπήρχε ένα πτώμα μωρού στα τέσσερα μέτρα από εμάς, που του είχε βγάλει στη στεριά η θάλασσα. Εχουμε τύχει σε ναυάγιο, όπου η βάρκα άνοιξε στα δύο. Πας όσο πιο γρήγορα μπορείς, με κύματα στα 7 μποφόρ, πιάνεις το σωσίβιο για να βγάλεις το μωρό το οποίο βλέπεις ότι υπάρχει και όπως το τραβάς βγάζεις στη βάρκα μόνο το σωσίβιο. Και είναι εκεί η μάνα να σε παρακαλάει. Το πιο έντονο που έχω ζήσει είναι να ακούς τους ανθρώπους να χτυπάνε τις βάρκες ενώ αυτές βυθίζονται. Αυτές οι βάρκες είναι ξύλινες και στο κάτω επίπεδο βάζουν τις μάνες και τα μωρά για να είναι πιο προστατευμένοι. Οι άντρες έμεναν πάνω. Ετσι, όταν η βάρκα βούλιαζε, τα παιδιά κι οι μάντες εγκλωβιζόντουσαν κάτω και δεν προλάβαιναν να βγουν. Να ακούς να χτυπάνε να φινιστρίνια, εσύ να το ακούς και να μην έχεις τρόπο να μπεις μέσα να βοηθήσεις. Αυτές οι εικόνες είναι ό,τι πιο δυνατό έχω ζήσει. Τα χέρια μας εκεί όντως βοήθησαν. Σε μία στιγμή η βάρκα βυθίζεται και την άλλη στιγμή εσύ βουτάς και σώζεις μία ψυχή.

Συγκλονιστικές στιγμές ήταν και στη Μάνδρα και μέσα απ' αυτά δημιουργήθηκαν σχέσεις ζωής, αλλά ως μάνα οι πιο δυνατές στιγμές που έχω ζήσει είναι στα ναυάγια της Λέσβου. Εκεί έτυχε να σώσουμε μωρό με υποθερμία. Αν αργούσαμε μερικά λεπτά, σήμερα δεν θα ζούσε. Και έχουμε χάσει και μωρό. Εχω ζήσει όλη την αγωνία της θάλασσας...

Φυσικά, ζήσαμε και το trafficking. Τους φώναζαν "police police" και τους έπαιρναν τα παιδιά. Ούτε ήξεραν, τα έδιναν. Ερχόντουσαν οι βάρκες και μας ρωτούσαν οι άνθρωποι για το που είναι τα παιδιά τους. Από τη Λέσβο και μετά έχω γίνει ένας άνθρωπος που αντιστέκομαι ακόμα περισσότερο στο θέμα "ρατσισμός". Οσοι λένε "να μείνουν στις χώρες τους" και βάζουν μπροστά το χρώμα, τη θρησκεία και την εθνικότητα, δεν πρέπει να λέγονται άνθρωποι. Πρόσφατα στη Λιβύη μια βάρκα με 40-45 βυθίστηκε και πέθαναν όλοι. Οι άνθρωποι εκεί είναι σκλάβοι, τις γυναίκες τις βιάζουν... Μετά τους βάζουν σε μία βάρκα και τελικά τους πνίγουν».

Μέσα απ' όλα αυτά που έχεις δει και έχεις ζήσει, πως μπορείς να παραμένεις δυνατή; Η πιθανότητα να σωθεί έστω κι ένας άνθρωπος είναι πάντα πιο δυνατή απ' όλο αυτό το δράμα που βλέπετε μπροστά σας να διαδραματίζεται;

«Πάντα. Το να σώσεις έναν άνθρωπο προηγείται της απώλειας. Και γι' αυτό είμαστε εκεί. Όταν ξεκινάμε μια αποστολή, που η κατάσταση είναι τέτοια και πας στην πρώτη γραμμή, κάνεις τη διαφορά με την παρουσία του. Η δύναμη που αντλείς είναι από την πιθανότητα να βοηθήσεις κάποιον να επιζήσει. Αν μείνει το μυαλό σου σ' αυτούς που χάνεις, πρέπει να βγεις έξω από την αποστολή. Το έχουμε ζήσει κι αυτό με μέλη της ομάδας. Στο Μόλυβο ζήσαμε να έρχονται βάρκες με 2.500 ανθρώπους την ημέρα. Η συχνότητα που ερχόντουσαν οι βάρκες ήταν τέτοια με εκείνη που πηγαίνουν τα λεωφορεία στη Συγγρού. Και δεν έρχονταν όλες με ηρεμία... Αν μείνεις σ' ένα δυσάρεστο γεγονός, που για κάποιον μπορεί να είναι ο πνιγμός ή η ανακοπή που μπορεί να πάθει από τη στιγμή που θα πατήσει στη στεριά επειδή νιώθει ανακουφισμένος. Πάντα λοιπόν κρατάς το θετικός».

Και φτάνουμε στην Ουκρανία. Αυτή ήταν η πρώτη αποστολή εκτός Ελλάδας;

«Εμείς είμαστε μια ομάδα που η εκπαίδευσή μας είναι τέτοιο που μπορεί να βοηθήσει οπουδήποτε. Οι διασώστες μας είναι έμπειροι, κατάλληλα εκπαιδευμένοι και εξοικειωμένοι στο θάνατο. Όταν πηγαίνεις σε μια τέτοια αποστολή πρέπει να είσαι προετοιμασμένος στη θέα ενός άψυχου σώματος σε όποια μορφή κι αν το συναντήσεις αυτό. Αλλιώς δεν μπορείς να πας σε ένα τέτοιο πεδίο. Ετσι η ομάδα μας μπορεί να βοηθήσει σε όποιες συνθήκες προκύψουν. Εμείς, ωστόσο, κρατάμε έναν έλεγχο και προτιμάμε να πηγαίνουμε σε αποστολές που πραγματικά θα βοηθήσουμε και θα είμαστε χρήσιμοι. Και φυσικά ρόλο παίζει και το οικονομικό. Αν ήμασταν μια ομάδα που είχε σε μόνιμη βάση στήριξη, θα πηγαίναμε παντού. Αυτή η δυνατότητα ωστόσο δεν υπάρχει. Πριν την Ουκρανία, υπήρχε άλλη μία πιθανότητα να πάμε στη στο περιστατικό όπου παιδάκια είχαν εγκλωβιστεί σε σπηλιές. Θα πηγαίναμε έξι άτομα. Κάναμε βουτιές για σπηλαιοκατάδυση και ήμασταν έτοιμοι, αλλά ενώ πήγαμε στο αεροδρόμιο, αυτά τα παιδιά ευτυχώς απεγκλωβίστηκαν και γυρίσαμε πίσω».

Αρα, λοιπόν, η Ουκρανία είναι ο πρώτος τόπος - εκτός Ελλάδας - που βοηθάτε.... Πιστεύεις ότι είναι και καρμικό λόγω της καταγωγής σου;

«Ναι, δεν ξέρω... Πάντως, δεν έπαιξε ρόλο αυτό στην απόφαση να πάμε ως ομάδα εκεί. Στην ομάδα μας, αυτός που θα πει πρώτος το "πάμε" είναι ο Σπύρος. Βλέπει την κατάσταση πάντα πιο μακριά και λιγότερο συναισθηματικά. Εγώ είμαι πιο συναισθηματική και στις αποστολές και σε όλα. Ο Σπύρος είναι πιο πραγματιστής και σκέφτεται το πόσο χρήσιμοι θα είμαστε. Αν έπρεπε να αποφασίσω εγώ, θα ήμασταν και στην Τουρκία στις φωτιές. Τότε ήμασταν στην Αττάλεια για ένα Ironman, έλεγα στον Σπύρο να πάμε, αλλά εκείνος μου το ξέκοψε. Εκείνος βλέπει που μπορούμε να βοηθήσουμε. Όταν είπε να πάμε στην Ουκρανία, τον κοίταξα και αναρωτήθηκα "τι θα κάνουμε στον πόλεμο". Μου εξήγησε ότι είναι "μία άλλη Λέσβος". Και όντως έτσι είναι. Εκεί φτάσαμε στις 5/3 και ήταν όλα ανοργάνωτο, οι δωρεές ερχόντουσαν μετά... Αν όλα δεν μπουν σε μια σειρά, τα τρόφιμα μπορούν να χαλάσουν. Ο κόσμος βοηθάει, εθελοντές υπάρχουν. Εμείς με την τεχνογνωσία μας καταφέραμε να βάλουμε τάξη. Υπήρχαν άνθρωποι που άνοιγαν τις κούτες και τακτοποιούσαν τα πράγματα σε πολύ αργούς ρυθμούς. Κι όλα αυτά τα κουτιά γινόντουσαν βουνά. Κι αυτά τα κουτιά τους είχαν "φάει". Ετσι βοηθήσαμε αρκετά σ' αυτόν τον τομέα. Εμείς ήμασταν σε δύο συνοριακούς σταθμούς στην Πολωνία, σε απόσταση 27 χιλιομέτρων ο ένας από τον άλλον. Αντίστοιχα απ' αυτούς τους σταθμούς υπήρχαν σε ακτίνα 3-4 χιλιομέτρων εμπορικά κέντρα που τα είχαν εκκενώσει και στις αποθήκες έμπαιναν οι δωρεές και έβαζαν ράτζα για να μένουν πρόσφυγες. Οι Πολωνοί, που ήταν οι πρώτοι που είχαν κλείσει τα σύνορά τους σε Ιράν, Ιράκ, Σύριους, ήταν αυτοί που τώρα άνοιξαν την πόρτα τους διάπλατα. Όχι μόνο φιλοξένησε τον κόσμο, αλλά έβρισκε και δουλειά στους πρόσφυγες. Τώρα βέβαια κι η Πολωνία διαμαρτύρεται. Λένε ότι δεν αντέχουν και τα σχολεία τους. Ήταν πολύ οργανωμένοι. Με το που περνούσαν τα σύνορα, υπήρχαν τα πούλμαν και τους πήγαιναν στα κέντρα καταγραφής. Υπήρχαν ρούχα, γλυκά για τα παιδάκια...».

Θες να μας πεις λίγο τη σειρά των πραγμάτων για το πώς βοηθήσατε;

«Το πρώτο πράγμα ήταν το πως θα πάμε. Η Aegean που πάντα είναι δίπλα μας, μας έδωσε το "ΟΚ". Ετσι πετάξαμε για Βαρσοβία, η οποία απέχει από τα σύνορα 450 χιλιόμετρα. Από τη Βαρσωβία νοικιάσαμε αυτοκίνητο που μας κάλυψε τις πρώτες 15 μέρες. Έτσι είχαμε λύσει το θέμα της μεταφοράς. Τη βενζίνη την καλύπτουμε εμείς, ευτυχώς που τα καύσιμα είναι πιο φτηνά σε σχέση με εδώ. Πάντως, γενικότερα δεν υπάρχει η έλλειψη που φανταζόμαστε όλοι μας. Το πρόβλημα μετά ήταν ότι με νοικιαζόμενα οχήματα δεν μπορούσαμε να μπούμε στην Ουκρανία. Με το πρώτο όχημα, είχαμε την άδεια να μπούμε. Ετσι, στις 8/5 μπήκαμε στην Λβιβ. Η Λβιβ είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας, έχει αεροδρόμιο και είναι μια πόλη που δεν βομβαρδίστηκε ποτέ. Αυτή η πόλη είναι κομβικό σημείο και γι'αυτό είναι προστατευμένη από την UNESCO. Η Λβιβ είναι 70 χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Πολωνία. Εκεί είναι το σημείο που θέλουν να πάνε όσοι θέλουν να φύγουν από τις εμπόλεμες περιοχές. Από εκεί περνάνε και τα τρένα και από εκεί φορτώνουμε και εμείς φάρμακα και φαγητά. Εμείς εκεί έχουμε επικεντρωθεί. Το Κίεβο είναι 12 ώρες απόσταση, το Χάρκοβο περίπου 3 ώρες. Η Ουκρανία είναι χαοτική χώρα. Από το σημείο που είμαστε εμείς μέχρι στιγμής έχουν περάσει πάνω από 2,5 εκατ. άνθρωποι. Επίσης, πρέπει να πούμε ότι δεν θέλουν να φύγουν όλοι από τη χώρα τους. Απλά φεύγουν λόγω του φόβου. Το Λβιβ που έχει 700.000 κατοίκους, τώρα έχει 1.200.000 κατοίκους. Η ζωή εκεί υπάρχει κανονικά: Οι πλανόδιοι πουλάνε λουλούδια, τα μαγαζιά δουλεύουν κανονικά... Οι επιχειρηματίες στις περιοχές που δεν βομβαρδίζονται βγάζουν χρήματα. Ετσι είναι ο πόλεμος. Καταλαβαίνετε πως το λέμε... Η Ουκρανία είναι τόσο μεγάλη, που υπάρχουν κατεστραμμένα σημεία, όπως η Μαριούπολη, η Οδησσός, αλλά υπάρχουν πολλές περιοχές στην Ουκρανία όπου η ζωή είναι κανονική. Εμένα μου έκανε εντύπωση ότι όταν μπήκαμε στην Ουκρανία, οι άνθρωποι έπλεναν τα αυτοκίνητά τους κανονικά. Ο κόσμος ακούει "πόλεμος" και νομίζει ότι όλοι είναι στα καταφύγια. Φανταστείτε ότι στα πρώτα 100 χιλιόμετρα από τα σύνορα, δεν καταλαβαίνεις ότι γίνεται πόλεμος στη χώρα. Δεν ηχούν ούτε σειρήνες μέχρι να φτάσεις στην Λβιβ».

Υπήρξε κάτι που να σου προκάλεσε φόβο;

«Ναι, νιώσαμε φόβο. Νιώθεις φόβο επειδή υπάρχουν παντού ένοπλοι, στα μπλόκα υπάρχει στρατός. Δεν ξέρεις αν αυτοί που βλέπεις είναι στρατός, πολιτοφύλακες... Δεν ξέρεις τι είναι. Εχουν το δικαίωμα να σε σταματήσουν, να σου ανοίξουν το αμάξι και τα πράγματα. Σε εμάς μας έχει τύχει να μας έρθουν τέσσερις ένοπλοι και να μας πάρουν τα κινητά από τα χέρια, μέσα από τα αυτοκίνητα. Είχαμε Ουκρανή οδηγό, που μίλησε μαζί τους στη γλώσσα τους και τους εξήγησε ποιοι είμαστε, δώσαμε τα χαρτιά μας. Παρόλο αυτά ήταν επιθετικοί και μας είπαν να φύγουμε γρήγορα. Σου δημιουργείται ένα άγχος. Λες "κι άμα δεν του αρέσει όπως θα τον κοιτάξω". Στον πόλεμο όλα επιτρέπονται, δεν ξέρεις τι θα γίνει. Εχουμε ακούσει σειρήνες, που είναι απόκοσμο αυτό. Ηχουν μέρα-νύχτα. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη ώρα. Και μετά ακολουθεί και μια βαριά στρατιωτική φωνή που λέει ότι έρχεται αεροπορική καταδρομή και πρέπει να πάνε όλοι σε καταφύγια. Σκέφτομαι όλους τους ανθρώπους που είναι εκεί και κάθε μέρα ζουν μ' αυτά. Σ' εμάς η βάση μας είναι στην Πολωνία, αλλά λόγω της απόστασης είναι πιο βολικό να έχουμε βάση την Λβιβ και να κάνουμε ανάποδα το δρομολόγιο για να φορτώνομαι πράγματα. Λόγω της κίνησης στα σύνορα, με το αμάξι χρειάζεται 3 ώρες ενώ με τα πόδια 40 λεπτά. Παίρναμε καρότσια του σούπερ μάρκετ, φορτώναμε και πηγαίναμε τα πράγματα στις αποθήκες».

Όλο αυτό γιατί να το κάνεις κάποιος; Και επειδή μπορεί κάποιος να σκεφτεί ότι αυτό γίνεται για τα λεφτά, βγάζετε χρήματα;

«Όχ παιδιά, ειλικρινά! Δεν είμαστε ΜΚΟ, είμαστε μια μη κερδοσκοπική ομάδα, για να μπορούμε να παίρνουμε και δωρεές και να το περνούν οι εταιρείες στις δράσεις τους. Γίναμε μη κερδοσκοπική όταν ήμασταν στην Λέσβο. Σε κάθε αποστολή βλέπουμε τι μπορούμε να εξασφαλίσουμε από χορηγούς και στη συνέχεια τα έξοδα τα πληρώνουμε εγώ κι ο Σπύρος. Γιατί το κάνουμε αυτό; Γιατί πιστεύουμε σ' αυτό. Εγώ κι ο Σπύρος έχουμε τελειώσει ΤΕΦΑΑ Αθηνών και ζούμε από τη σχολή ναυαγοσωστών και διασωστών που έχουμε, την Lige Guard Hellas. Αυτή είναι η δουλειά μας, απ' αυτό ζούμε την οικογένειά μας και από εκεί υπάρχει η ανατροφοδότηση με τους διασώστες μας. Για παράδειγμα, τώρα με τη φάλαινα τον Ζιφιό που είχε βγει στον Αλιμο, υπήρχαν άτομα από τη μεγάλη δεξαμενή εθελοντών μας και πήγαν να βοηθήσουν. Είμαστε σε συνεργασία και με τον Αρίωνα, που βοηθάει θα θηλαστικά. Εκείνη υπήρξαν άτομα που έγιναν εθελοντές με αφορμή τον Ζιφιό. Ο εθελοντισμός δεν έχει στεγανά και δεν σταματάει ποτέ. Μπορεί κάποιος να μην έρθει στην Ουκρανία αλλά μπορεί να μείνει εδώ και να μας οργανώσει».

Στην Ουκρανία πόσα άτομα είστε;

«Αυτό αλλάζει, εχουμε φτάσει μέχρι έξι. Από την Ελλάδα έχουν έρθει 10 παιδιά».

Πού κοιμάστε; Πώς περνάει η μέρα σας εκεί;

«Το πρόγραμμά... Δεν υπάρχει πρόγραμμα. Εχουμε μία βάση, δηλαδή, έχουμε το δωμάτιό μας όπου κοιμόμαστε και κάνουμε το μπάνιο μας. Εχουμε μείνει σε 25 διαφορετικά μέρη. Ήμασταν προετοιμασμένοι να μείνουμε μέχρι και σε σκηνή, αλλά δεν χρειάστηκε ακόμη. Εχουμε μείνει σε προσφυγικό ξενώνα μέσα στην Ουκρανία, μέσα σε σχολείο. Εμείς το τροφοδοτούσαμε με τρόφιμα. Μέναμε όπου βρίσκαμε. Προσπαθούσαμε σε μικρή ακτίνα από τα σύνορα να βρούμε μέρος να μείνουμε, αλλά είναι τόσοι πολλοί οι εθελοντές... Τα δωμάτια δεν είναι πολλά! Εχουμε μείνει σε μοτέλ, σε ξενώνες, σε ξενοδοχείο. Μέσα στην Λβιβ υπάρχουν ξενοδοχεία. Κάθε εβδομάδα αλλάζουμε ανάλογα που θα βρούμε το πιο οικονομικό. Εχουμε μείνει και σε μέρος με κοινόχρηστο μπάνιο και κοινόχρηστη κουζίνα. Εχουμε μείνει σε σπίτι μαζί με δύο οικογένειες Ουκρανών. Ολα αυτά αλλάζουν γιατί αλλάζουν οι συνθήκες. Δεν έχουμε τη δυνατότητα που υπήρχε στη Λέσβο όπου είχαμε τη βάση μας. Δεν υπάρχει αυτή η οικονομική δυνατότητα.

Το πρόγραμμα τώρα.... Καθημερινά έχουμε τους ανεφοδιασμούς. Ο Σπύρος μιλάει σε καθημερινή βάση με έξι νοσοκομεία (2 Χάρκοβο, 2 Λβιβ, 2 Κίεβο), όπου οι διευθυντές τον ενημερώνουν για τις ελλείψεις και τις ανάγκες που υπάρχουν. Ο κόσμος στέλνει φάρμακα όπως παυσίπονα. Ωστόσο, μέσα στα νοσοκομεία χρειάζονται ειδικά φάρμακα όπως οι αντιβιώσεις οι οποίες πρέπει να είναι σε ενδοφλέβια μορφή. Ετσι, όταν έχουμε τη λίστα με τις ανάγκες (ράμματα, συσκευή για το οξυγόνο), ερχόμαστε σε επαφή με άλλες οργανώσεις και ψάχνουμε να βρούμε το πως θα καλύψουμε αυτές τις ανάγκες. Εχουμε δηλαδή ένα δίκτυο όπου στέλνουμε την πληροφορία και μέσα απ' αυτό βρίσκουμε τα φάρμακα που χρειάζονται. Εμείς μπορεί στην Ελλάδα να έχουμε τις άκρες για να βρούμε αυτά που θέλουμε, αλλά η Ελλάδα είναι μακριά. Ετσι χρειάζονται σύνδεσμοι σε πιο κοντινές χώρες. Από εκεί μας στέλνουν τις δωρεές στα σύνορα και εμείς πάμε εκεί για παραλαβή και διανομή».

Απ' όλα αυτά που έχεις ζήσει, ποιες είναι οι ιστορίες που θα μπορούσες να αποτυπώσεις σ' ένα βιβλίο;

«Είμαι ένας πολύ συναισθηματικός άνθρωπος και με αγγίζουν όλα. Με αγγίζει το να βλέπω τον αποχωρισμό μιας οικογένειας, όταν ένας μπαμπάς αγκαλιάζει τα παιδιά, τα φιλάει και τους μιλάει στ' αυτί... Δεν πολεμούν όλοι, υπάρχουν σειρές. Τώρα πολεμούν οι τρεις πρώτες σειρές - από 18 μέχρι 65 ετών δεν φεύγουν από τη χώρα είναι stand by. Δεν είναι ότι πολεμούν όλοι, αλλά είναι σε ετοιμότητα, οπότε αποχαιρετιούνται γιατί όντως δεν ξέρουν αν θα ξαναβρεθούν. Εγώ εκεί μπορεί να δω έναν άνθρωπο που θα μου πει "καταστράφηκε το σπίτι μου", αλλά αυτό δεν θα με αγγίξει τόσο όσο η εικόνα που διαδραματίζεται μπροστά στα μάτια μου, γιατί εκεί γίνομαι κομμάτι αυτής. Μπορεί αυτός ο άντρας που αφήνει από την αγκαλιά του το παιδί του να μου δώσει το χέρι του να το πάρω ή να μου δώσει την τσάντα της γυναίκας του, για να μην την κουβαλάει εκείνη και κουραστεί. Είναι ένας πολύ ταλαιπωρημένος λαός, αλλά είναι πολύ περήφανοι και ευγενείς και τη γυναίκα τους την έχουν πολύ ψηλά. Τα έχουν αυτά. Αγκαλιάζονται, συγκινούνται και μετά θα σου πουν "να μου τους προσέχεις". Σ' έναν πόλεμο ποτέ δεν ξέρεις τι μπορεί να γίνει.

Δύσκολα βλέπεις άντρες να φεύγουν. Όμως, μια φορά είδα έναν ηλικιωμένο άντρα να φεύγει, θα πήγαινε στον Καναδά σε κάτι συγγενείς του. Δεν μιλούσε καθόλου αγγλικά και χρησιμοποιήσουμε το google translate για τη συνεννόηση μας. Τα κουτσοκαταφέρνουμε.... Αυτός ο παππούς ταξίδευε στη Λβιβ από τη Μαριούπολη για 18 μέρες. Πέρασε δύσκολα μέσα στα καταφύγια. Τον παραλάβαμε εμείς με το μπαστουνάκι του και όταν το πήγαμε στα σύνορα, μαζί με το σακίδιό του, μας έδωσε τα κλειδιά του σπιτιού του. Ανθρωποι που βλέπουν τα σπίτια τους να καταστρέφονται πετούν τα κλειδιά τους στο ποτάμι ή στα ερείπια. Δεν έχουν πια σπίτι, οπότε έτσι κόβουν τους δεσμούς τους. Τί να τα κάνουν! Ετσι κι αυτός ο παππούς κρατούσε τα κλειδιά στο χέρι του και όταν το παρέδωσα σε άλλη ομάδα και τον χαιρέτησα μας έκανε ένα νόημα με τον Σπύρο και μου έβαλε τα κλειδιά του στο σπίτι του. "Είστε Ελληνες, είστε καλά παιδιά. Τα κρατάω γιατί δεν έχω τίποτα άλλο από το σπίτι μου. Δεν έχω κάποιον να τασ δώσω, αλλά δεν θα ξαναγυρίσω και πίσω. Οπότε θέλω να σας τα δώσω", μας είπε. Ήταν κάτι συμβολικό και τιμητικό. Εκεί καταλαβαίνεις γιατί είσαι εκεί. Είμαστε πολλοί εθελοντές από πολλά μέρη του κόσμου, απλά εμείς κάνουμε και πρώτες βοήθειες. Τους αρέσει που είμαστε και Ελληνες. Κάποιοι άλλοι άνθρωποι που είναι και πιο νέοι μας στέλνουν μηνύματα, κρατάμε επαφή. Γι' αυτό είμαστε εκεί. Είναι ένα πολύ μεγάλο ταξίδι και κουραστικό. Για να φτάσουμε στα σύνορα θέλουμε μία μέρα, αλλά δεν συγκρίνεται με αυτό που μένει μέσα μας».

Για να ενταχθεί κάποιος στην ομάδα σας ποιες είναι οι προϋποθέσεις που θα πρέπει να πληροί;

«Θα πρέπει να ξέρει ότι έχει κάποιες μέρες να διαθέσει, δεν γίνεται να έρθει για δύο μέρες. Πρέπει να έρθει για τουλάχιστον επτά μέρες. Διότι διαφορετικά θα είναι χάσιμο χρόνου. Όλες οι ώρες είναι πολύτιμες. Το να τρέξεις να τον προλάβεις, να του εξηγήσεις τι να κάνει και να μείνει μόνο τόσο, δεν γίνεται τίποτα. Καλό θα είναι να βοηθήσει από απόσταση με άλλον τρόπο. Όλο αυτό θέλει να μπεις και συναισθηματικά σ' αυτό. Δεν είναι ότι κάνεις delivery. Δεν χρειάζεται κάποιος να έχει ειδικές γνώσεις. Βέβαια, αν ξέρει τη γλώσσα (ακόμα και Πολωνικά) ή πρώτες βοήθειες είναι το ιδανικό. Το βασικότερο όμως είναι να θες να το κάνεις. Επίσης, πρέπει να είσαι έτοιμος για την πιθανότητα να κοιμηθείς οπουδήποτε. Επίσης, δεν μπορείς να έχεις την απαίτηση να φας πρωινό, μεσημεριανό και βραδινό. Ούτε μπορείς να θες να κοιμηθείς στις 20.30. Εκεί τα ξεχνάς όλα. Μπορεί να θες να πας τουαλέτα και να πας ύστερα από 3-4 ώρες. Το πρόγραμμά σου διαφοροποιείται από τις συνθήκες - δεν μπορείς να το ορίσεις. Εμείς ως ομάδα κοιτάμε να έχουμε τη βάση μας, το μπάνιο μας. Όμως μπορεί να φάμε ένα σάντουιτς από ένα βενζινάδικο. Μία μέρα μπορεί να μην προλάβεις να φας, αλλά κάτι θα φας θα επιβιώσεις. Υπάρχουν εθελοντές που φοβόντουσαν να μπουν στην Ουκρανία. Εμειναν στην Πολωνία και βοήθησαν από εκεί. Μας είχαν έτοιμα τα τρόφιμα, τα ρούχα, τις πάνες και απλά εμείς φορτώναμε. Γι' αυτό και έχουμε εθελοντές ανάλογα με τη δράση που έχουμε κάθε εβδομάδα. Συνεργαζόμαστε και με άλλες ομάδες όσον αφορά στα οχήματα, στις μεταφορές. Γίνεσαι μια μεγάλη οικογένεια εκεί. Εμείς πια δεν ψάχνουμε κάτι καινούργιο. Εμείς έχουμε τη μεταφορά φαρμάκων, τροφίμων και ζώων. Εχουμε μεταφέρει μέχρι και χρυσόψαρο. Τώρα μεταφέραμε εξοπλισμό μίας γιατρού, που τον είχε αφήσει στο Χάρκοβο και ήρθε Ελλάδα. Καταφέραμε να βρούμε μία γιαγιά στη Μαριούπολη που είχαν να τις μιλήσουν οι εγγόνες της μήνες Ζει τελικά η γιαγιά και ψάχνουμε τρόπο να την μεταφέρουμε στα σύνορα για να έρθει Ελλάδα στην οικογένειά της».

Χρειάστηκε εσείς να κοιμηθείτε σε καταφύγιο;

«Σε καταφύγιο, όχι, δεν κοιμηθήκαμε. Χρειάστηκε όμως να πάμε σε καταφύγιο. Άκουγες τις σειρήνες, έτρεχαν όλοι, τρέχαμε και εμείς. Τί είναι καταφύγιο όμως; Και εγώ όταν άκουγα "καταφύγιο", είχα στο μυαλό μου ένα σκοτεινό μέρος, μαύρο και άραχνο. Μιλάμε για πόλεις όμως που δεν έχουν βομβαρδιστεί όπως είναι η Λβιβ. Το καταφύγιο όμως είναι ένα μέρος του σπιτιού. Τα καταφύγια είναι σχεδόν όσα είναι και τα σπίτια. Τα υπόγειά τους στα ξενοδοχεία, άλλοι τα έχουν κάνει εστιατόρια - αίθουσες πρωινού, άλλοι τα έχουν κάνει γυμναστήρια, άλλοι έχουν βάλει πλυντήρια για ρούχα. Υπάρχουν κουβέρτες, είναι καθαρά. Εχουμε μείνει σε καταφύγιο μέχρι τρεις ώρες. Τώρα, πλέον, δεν κατεβαίνουμε σε καταφύγιο. Την τελευταία φορά ήμασταν τόσο κουρασμένοι που δεν είχαμε το κουράγιο να κατέβουμε. Εντύπωση μου έχει κάνει η ψυχραιμία που έχουν. Πιο πολλή αγωνία έχουμε εμείς οι άσχετοι. Τα παιδιά τους δεν κάνουν πολλή φασαρία, τους φαίνεται ως κάτι διαφορετικό. Μιλάνε γενικά χαμηλόφωνα ή και καθόλου. Αυτή η σιωπή του καταφυγίου είναι κάπως απόκοσμη. Φαντάζομαι ότι όλοι φοβούνται, αλλά κανείς δεν το εκφράζει».

Μιλάς τόση ώρα σαν να μας εξηγείς πως είναι μια μέρα στο γραφείο...

«... ναι το ξέρω και δεν είναι ωραίο αυτό».

Όχι, άλλο θέλω να ρωτήσω. Έχεις σκεφτεί ποτέ, ότι πηγαίνοντας εκεί, υπάρχει κι η πιθανότητα να μην γυρίσεις πίσω; Το έχεις νιώσει αυτό;

«Όχι, δεν το έχω νιώσει. Και σας λέω ότι αν ήταν στο χέρι μου, θα πήγαινα στην Μαριούπολη για να φέρω τη γιαγιά. Σκέφτομαι ότι όταν θες να κάνεις κάτι τόσο καλό "τι μπορεί να πάει στραβά"; Δεν μπορώ να σκεφτώ όλους τους ουσιαστικούς κινδύνους που υπάρχουν. Δεν το σκεφτόμουν ούτε όταν βουτούσαμε σε ένα πλοίο που βούλιαζε. Αυτό όμως έχει να κάνει με το κομμάτι του πρωταθλητισμού. Ο τρόπος με τον οποίο γαλουχηθεί είναι ότι οφείλω να προσπαθώ να ξεπερνάω τα όριά μου. Αν τα καταφέρω έχει καλώς, αν δεν τα καταφέρω θα ξέρω ότι πως έκανε ό,τι μπορώ. Πάντως, ξέρω ότι μένοντας δυτικά είμαι πιο ασφαλής. Εχει τύχει να είμαι περιμετρικά του αεροδρομίου της Λβιβ και τα παιδιά να παίζουν μπάλα σε ένα γήπεδο πιο κάτω και την ίδια ώρα τα δελτία να λένε ότι έπεφταν πύραυλοι κρουζ - κάτι που δεν ίσχυε. Ξέρετε στην εποχή μας τα fake news στους σημερινούς πολέμους είναι ένα επιπλέον όπλο».

Εχεις τρεις κόρες κι έναν γιο. Τα παιδιά σου, πηγαίνοντας εσύ κι ο μπαμπάς τους εκεί, σας έχουν πει να έρθουν μαζί σας ή να σας πουν «μη ξαναπάτε»;

«Οι μεγάλες κόρες μας πάνω 1η Λυκείου. Η μία ειδικά είπε "θα έρθω μαζί σας". Είναι μικρή, ανήλικη και της είπα να το ξεχάσει. Είναι παιδιά όμως που έχουν μεγαλώσει με τέτοιες εικόνες. Εμείς, φεύγοντας για Ουκρανία βάλαμε στόχο να μείνουμε μία εβδομάδα. Η ξαδέρφη μου που ήρθε να τα κρατήσει, είπε στα παιδιά: "Και στη Λέσβο για μία εβδομάδα πήγαν και έμειναν 2,5 χρόνια". Ξέρουν, λοιπόν, ότι δεν υπάρχει περίπτωση να γυρίσουμε πίσω αν υπάρχει κάτι που συνεχίζεται. Δεν θα μέναμε στην Ουκρανία αν ήταν να κάνουμε τους τουρίστες. Εμείς ούτε εκμεταλλευόμαστε τους ανθρώπους που βοηθάμε ούτε πολλές φωτογραφίες βγάζουμε. Δεν το κάναμε και στη Λέσβο. Και γι αυτό δεν βγάζουμε και λεφτά με την έννοια που σκέφτονται πολλοί. Αν μας πει κάποιος "βάλε φωτογραφία", βάζουμε. Το θεωρούμε άτιμο. Δεν θέλουμε να γίνουμε ήρωες, δεν κάνουμε κάτι παράτολμο και που ξεπερνάει τα όρια του εθελοντισμού. Τη μέρα που δεν θα υπάρχουν πράγματα να κάνουμε, δεν θα είμαστε και εκεί. Για παράδειγμα, τώρα τα παιδιά που είναι εκεί και δεν είναι Έλληνες, εμείς τους καλύπτουμε κανονικά τα καύσιμά τους, τις ζημιές, τια διανυκτερεύσεις τους. Δεν είναι ότι βρίσκεται εκεί κάποιος με άλλα άτομα και τους λέμε "όλα καλά; Α, εντάξει, γεια". Όταν είσαι εκεί δένεσαι. Για παράδειγμα, κάποιος μας έκανε την τιμή να μας καλέσει στην κηδεία δύο φίλων του.

Να σας πω μια άλλη ιστορία που μου έχει αποτυπωθεί. Μία μέρα βρεθήκαμε σε μια πιτσαρία. Χτυπάει ο συναγερμός, εμείς δεν τον ακούμε. Ερχεται ο σερβιτόρος και μας λέει να πάμε στο καταφύγιο. Είναι η πρώτη φορά που είπα "θα πάρω κρασί". Εβγαλα και τη μπλούζα της ομάδας. "Ψήνω" τον Σπύρο και παραγγέλνω το κρασί. Ε, εκείνη την ώρα ήρθε ο σερβιτόρος και μας είπε για το καταφύγιο, κλείδωσε και το μαγαζί. Είδα ότι κάποιοι άλλοι καθόντουσαν στο τραπέζι τους. Δεν ήταν υποχρεωτικό να πας στο καταφύγιο, απλά το προσωπικό σταμάτησε να σερβίρει και να ψήνει. Τέλος πάντων... Ξαφνικά βλέπω την παρέα, στην οποία ήταν δύο οικογένειες να σηκώνονται όλοι μαζί. Δεν κατάλαβα το λόγο, νόμιζα έβγαζαν φωτογραφία. Συνέχισα να πίνω το κρασί μου. Και σε δευτερόλεπτα με σκουντάει ο Σπύρος και μου λέει: "Σήκω, πάμε για ΚΑΡΠΑ (Καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση)". Πηδάμε τις καρέκλες και βλέπουμε μια κοπέλα 23 ετών στο πάτωμα. Ξεκινήσαμε εμφυσήσεις και είπα στον Σπύρο να τραβήξει με το κινητό αποδεικτικά. Ποτέ δεν ξέρεις σε τέτοιες καταστάσεις που μπορεί να μπλέξεις. Εκείνη την ώρα ήρθε κι ο στρατός. Ενας απ' αυτούς είπε να βοηθήσει. Λίγο μετά έρχεται και το αντίστοιχο ΕΚΑΒ. Ενας τύπος με βαρύ βήμα σαν ταβερνιάρης. Με απομακρύνει και ψάχνει σφυγμό. Ο σφυγμός έχει καταργηθεί, γιατί μπορεί να κάνεις λάθος. Εμείς συνεχίζαμε πιέσεις... Κάτι του λένε στα ουκρανίκα δεν ξέρω. Αυτός έκανε πιέσεις με πολύ αργό ρυθμό, αυτό που κάναμε πριν 30 χρόνια. Ο Σπύρος τα είχε πάρει, τον σπρώχνει για να βοηθήσει την κοπέλα. Είχαμε μία κοπέλα 20 ετών μπροστά μας, "πρέπει να ζήσει", λέμε. Φεύγει μία κοπέλα από τους τραυματιοφορείς να φέρει τον απιδηνοτή, Δεν τον είχαν φέρει μαζί ενώ ήξεραν ότι είχαν περιστατικό με καρδιά. Ερχεται με έναν λοιπόν απιδηνοτή ο οποίος ήταν με ρεύμα, όχι αυτόματο. Ερχεται με ένα πράγμα που δεν δούλευε. Βρίσκουμε πρίζα, να προσπαθεί ο Σπύρος, τελικά δεν δούλευε. Εφεραν ένα φορείο σαν πανί. Το βάζουν το κορίτσι εκεί, την παίρνουν. Φυσικά, ούτε να πιούμε ούτε να φάμε.

Πληρώνουμε και δίνω στον σερβιτόρο το Instagram μου για να το δώσει στη μαμά του κοριτσιού ώστε να ξέρει τι έγινε. Κι όντως, πριν λίγες μέρες επικοινώνησε μαζί μου ένας, εκ μέρους της οικογένειας. Μάθαμε ότι το θέμα θα πάει στη Χάγη ως έγκλημα πολέμου. Το συνεχόμενο στρες από τις σειρήνες προκάλεσε αυτό το περιστατικό. Ο μπαμπάς της κοπέλας πέθανε 33 ετών από ανεύρυσμα και μάλλον είχε κι η κοπέλα, η οποία εκείνο το απόγευμα δεν είχε φάει και δεν είχε πιει. Το θέμα λοιπόν θα πάει στη Χάγη και θα πάμε και εμείς ως μάρτυρες με το υλικό που έχουμε. Εκεί φαίνεται ότι δεν δουλεύει ο απιδινοτής. Είναι ένα πολύπλοκο πράγμα. Δεν προλάβαμε να συναντήσουμε αυτήν τη γυναίκα αλλά μας είπε: "Προσπαθήσατε να σώσετε το παιδί μου, το σπίτι μας είναι και δικό σας". Εμείς είμαστε εκεί για τους ανθρώπους και εκεί αστιάζουμε».