Επτά λέξεις. Ένα -ακόμα- μετάλλιο. «Κάνε ένα μεγάλο βήμα προς τα πίσω». Η Τιάνα Μπαρτολέτα τρίβει τα χέρια της μεταξύ τους. Πηγαίνει λίγο πίσω το δεξί της πόδι, ενώ το αριστερό χέρι είναι τεντωμένο. Σπρώχνει προς τα εμπρός το αριστερό της πόδι, τα χέρια πετούν, τα πόδια κινούνται αστραπιαία. Τα γόνατα υποφέρουν, μα «υποτάσσονται». Αυτό το ίδιο αριστερό πόδι προσγειώνεται στη σανίδα και την ωθεί στον αέρα. Το σώμα της ακίνητο καθώς απογειώνεται πριν σπρώξουν μαζί χέρια και πόδια προς τα μπροστά. Κάθε κίνηση μελετημένη. Κάθε ίντσα σημαντική. Καθορίζει το χρώμα του μεταλλίου.
Προσγειώνεται στα 7,17μ. Προσωπικό της τότε ρεκόρ. Άλμα αρκετό για να την στέψει «χρυσή» Ολυμπιονίκη στο άλμα εις μήκος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο, το 2016. «Μάλλον θα μπορούσα να έχω φύγει από το άθλημα τότε και να ήμουν εξαιρετικά χαρούμενη», εξομολογήθηκε τέσσερα χρόνια μετά από εκείνη την φανταχτερή πρωτιά. Αλλά δεν πάει ακριβώς έτσι... Αργά σχεδόν σαδιστικά, η Μπαρτολέτα η «νέα βασίλισσα του μήκους» όπως την βάφτισαν πολλοί, είδε τα πάντα να αλλάζουν. Οι σχέσεις που έχτισε κατέρρευσαν. Το μυαλό της που ονειρευόταν επιτυχίες, στράφηκε εναντίον της. Το σώμα της που το εξουσίαζε, που βρισκόταν στην υπηρεσία της, τής γυρνούσε την πλάτη. Όλα προειδοποιητικά σημάδια. Έστεκαν εκεί, μπροστά της, φτιάχνοντας ένα διαφορετικό «όλο» από αυτό που είχε συνηθίσει.
Η μαμά της χορεύτρια και χορογράφος. Ο μπαμπάς της τα πάντα. Από αθλητή στίβου, μέχρι πυγμάχος. Η Τιάνα Μάντισον ένα παιδί χαμηλών τόνων από το Οχάιο. «Ήμουν πολύ έξυπνη για καλή μου τύχη», τονίζει στο BBC. «Ήμουν επίσης ανταγωνιστική όποτε έβρισκα πράγματα για τα οποία με ενδιέφερε να είμαι ανταγωνιστική. Τραγουδούσα, χόρευα, ή έπαιζα σε θεατρικές παραστάσεις», περιγράφει για την παιδική της ηλικία. Παράλληλα, έπαιζε μπάσκετ και βόλεϊ στο σχολείο καθώς, ενώ δοκίμασε και τον στίβο. Όμως αυτό που ονειρευόταν να γίνει, ήταν: επιστήμονας. Σίγουρα όχι Ολυμπιονίκης.
Ο πατέρας της της είπε ότι πρέπει να πάει στο κολέγιο, ωστόσο η μόνη λύση ήταν η υποτροφία καθώς δεν περίσσευαν χρήματα για τα δίδακτρα. Και η Τιάνα τα κατάφερε. Πήρε μια αθλητική υποτροφία ισορροπώντας με χάρη ανάμεσα στις μαθητικές της υποχρεώσεις και τον στίβο. Η πρώτη μεγάλη πρόκληση στον κόσμο του αθλητισμού, ήρθε στο Ελσίνκι, στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα. Μερικές ημέρες πριν συμπληρώσει τα 20 της, τον Αύγουστο του 2005. Στον προκριματικό πήδηξε 6,83μ. και προκρίθηκε με την καλύτερη επίδοση. Δύο μέρες πριν τον τελικό, άκουσε τον προπονητή της να λέει στην συγκάτοικό της πώς αν κέρδισε θα άλλαζε η ζωή της. Κι ανυπομονούσε να μάθει τί θα συνέβαινε. Τί θα συνέβαινε και θα άλλαζε η ζωή της. Έτσι τον ρώτησε.
- Κόουτς πώς θα αλλάξει η ζωή μου;
- Δεν θα το μάθεις, αλλά πήγαινε εκεί έξω και κάνει ό,τι μπορείς
Η απάντηση την θύμωσε. Τηλεφώνησε στη μητέρα της και εκείνη την συμβούλεψε να δει το Rocky και την εκδίκηση του Μπαλμπόα για τον θάνατο του φίλου του στο ρινγκ. Όταν έφτασε η στιγμή να αγωνιστεί έβγαλε όλο τον θυμό της στον αγώνα. Δεν πήδηξε απλά. Πήδηξε περισσότερο από την απόσταση που την είχε τρομοκρατήσει. Έφυγε ως παγκόσμια πρωταθλήτρια. Οι προπονητές της αμέσως μετά κάθισαν κάτω και κατέστρωσαν το σχέδιο για το μέλλον της. Τον τρόπο που θα γίνει επαγγελματίας αθλήτρια. Όμως εκείνη είχε κάτι άλλο στο μυαλό της...
Προσπαθούσε να πείσει τον προπονητή της ότι είχε κερδίσει τηγανητές πατάτες! Ήθελε να επιστρέψει στο Ολυμπιακό Χωριό γιατί όποιος κερδίζει ένα μετάλλιο μπορεί να κάνει αυτή τη μικρή ανεπίσημη τελετή με την υπόλοιπη ολυμπιακή ομάδα. Και ήθελε δύο πράγματα: τηγανιτές πατάτες και ήθελα αναψυκτικό. Και μπορεί να τα πήρε, αλλά χωρίς το κλίμα πάρτι που είχε ονειρευτεί. Ξαφνικά όλα ήταν σοβαρά. Όλα είχαν να κάνουν με δουλειά...
Στο παγκόσμιο κλειστού στίβου κατετάγη δεύτερη με επίδοση 6,80μ., μετά την τιμωρία της Ρωσίδας Τατιάνα Κότοβα το μετάλλιο έγινε χρυσό. Μια απώλεια της φόρμας της και η χρεοκοπία απείλησαν να εκτροχιάσουν την καριέρα της. Επέστρεψε στην παγκόσμια σκηνή για να οδηγήσει την ομάδα σκυταλοδρομίας 4x100m γυναικών των ΗΠΑ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου 2012 και τερμάτισε τέταρτη στο ατομικό της αγώνισμα. Στη συνέχεια αγωνίστηκε για τις ΗΠΑ στο bobsleigh (έλκηθρο) αργότερα εκείνο το έτος. Τον Νοέμβριο του 2012 κατέκτησε χάλκινο μετάλλιο στο παγκόσμιο πρωτάθλημα και σε αυτό το άθλημα. Μετά το Λονδίνου, αποκάλυψε ότι ως έφηβη υπέστη κακοποίηση από έναν συμμαθητή της και πως βίωσε την βία στο σπίτι της, από τους γονείς της. Μετά από αυτές τις αποκαλύψεις, ο πατέρας κι η μητέρα της κατέθεσαν μήνυση για συκοφαντική δυσφήμιση. Παρότι είχε το θάρρος να τα αποκαλύψει, έμοιαζε σαν να τα απωθεί. Έμοιαζε με ρομπότ.
Κάπου εκεί ήρθαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Ρίο το 2016. Το μετάλλιο ήρθε μετά από εκείνη την αλάνθαστη συμβουλή του προπονητή της: «κάνε ένα μεγάλο βήμα πίσω». Οι φωτογραφίες από τους Αγώνες του Ρίο δείχνουν την Μπαρτολέτα να κοιτάζει έκπληκτη τον προπονητή της, καθώς συνειδητοποιεί ότι έχει εξασφαλίσει το χρυσό μετάλλιο. Στο βάθρο ήταν μόνιμα χαμογελαστή. Δάκρυα χαράς κυλούσαν στα μάγουλά της καθώς σήκωνε τα χέρια και τη γροθιά της προς το στάδιο.
Ένα χρόνο αργότερα, βρέθηκε ξανά στο βάθρο. Υπήρχαν δάκρυα. Αυτή τη φορά όμως δεν υπήρχαν χαμόγελα.
«Το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του Λονδίνου ήταν τον Αύγουστο του 2017. Τον Μάιο του ίδιου έτους, είχα υποβάλει αίτηση διαζυγίου και ουσιαστικά έφυγα από το σπίτι. Ξέφευγα από αυτό που πίστευα ότι ήταν μια τοξική και, μερικές φορές, καταχρηστική, κατάσταση», εξήγησε. «Όταν έφτασα στο Λονδίνο, είχα ακόμα στο μυαλό μου όλον αυτόν τον διάλογο που άκουγα τα τελευταία χρόνια, ότι δεν θα μπορούσα να τα καταφέρω χωρίς αυτό το άτομο ή χωρίς να το κάνω ακριβώς με τον δικό του τρόπο. Το να κερδίσω εκείνο το μετάλλιο το να είμαι εκεί, το να δώσω τη μάχη ξέροντας πώς νιώθω... Σωματικά ήμουν πιο έτοιμη από ποτέ, αλλά ψυχικά και συναισθηματικά ήμουν άδεια», περιγράφει.
Μετά το Ρίο η Μπαρτολέτα είχε σκεφτεί να κλείσει την καριέρα της. Ένιωθε ξένη με τον ίδιο της τον εαυτό. Ένιωθε ότι έχει καταρρεύσει ότι δεν μπορεί να αντέξει άλλο την τοξικότητα. Το να ζητήσει βοήθεια απαίτησε πολύ μεγάλη δύναμη. Όπως λέει ήταν ένα από τα πιο δύσκολα τηλεφωνήματα που έπρεπε να κάνει. Τρεις μήνες πριν από το Λονδίνο, η Μπαρτολέτα έφυγε από το συζυγικό της σπίτι. Η καλύτερή της φίλη προπονούσε στην Αλαμπάμα, οπότε κανονίστηκε να πάει εκεί την 1η Μαΐου, στην έναρξη της σεζόν επαγγελματικού στίβου. Από εκεί πήγε στην Κίνα και την Ιαπωνία, μεταπηδώντας από το ένα Airbnb στο άλλο, πριν επιστρέψει στο Άρνεμ της Ολλανδίας, όπου εδρεύει το καλοκαίρι. Περιγράφει τη διάλυση του γάμου και τον αντίκτυπο της σχέσης σαν «την εφαρμογή που δεν καταλάβαινες ότι ήταν ανοιχτή και σου εξαντλούσε την μπαταρία».
Η «μάχη» με τη διατροφική διαταραχή
Το ταξίδι της Μπαρτολέτα μετά το χρυσό στο Ρίο ήταν δύσκολο. Είχε παλέψει και στο παρελθόν με αυτό που η ίδια ορίζει ως «διατροφική διαταραχή». Ήταν το επιστημονική της υπόβαθρο και ο αθλητισμός να αναμειγνύονται με ένα επιζήμιο για το σώμα της τρόπο. Περιγράφει τον στίβο ως ένα άθλημα που διέπεται από τη φυσική, με τη μαζα του σώματος μια μεταβλητή που επηρεάζει την απόδοση. Άνθρωποι στο περιβάλλον της τής έδειχναν φωτογραφίες άλλων αθλητών και της έθεταν ερωτήματα όπως: «γιατί δεν μπορείς κι εσύ να φαίνεσαι έτσι;».
Για εκείνη στο σπίτι έπαυε να είναι αθλήτρια. Όμως πολλοί δικοί της άνθρωποι την αντιμετώπιζαν πάντα ως αθλήτρια. «Είσαι σίγουρη ότι θα το φας όλο αυτό; Μήπως πρέπει να φας μόνο το μισό;»! Ευτυχώς για την ίδια, ο εσωτερικός επιστημονικός σπασίκλας μέσα της, γνώριζε το βέλτιστο βάρος της και πώς πρέπει να το πετύχει με υγιή τρόπο! Αυτή η προσωπική νίκη, μπορεί να φαίνεται ως η αρχή της μεγάλης επιστροφής σε αγωνιστικό επίπεδο, όμως το 2018 ένα διάστρεμμα στον αστράγαλο τελείωσε νωρίς τη σεζόν της και το 2019 δεν πήγε πολύ καλύτερα...
Η Μπαρτολέτα πηδά και προσγειώνεται με το αριστερό της πόδι. Αυτό το πόδι, εκείνος ο αστράγαλος της είχε δώσει το χρυσό μετάλλιο στο Ρίο. Εκείνος ο αστράγαλος γινόταν όλο και πιο αδύναμος. Οι εξετάσεις έδειξαν εννέα κατάγματα! Κι ενώ ολόκληρο το team της σάστισε, εκείνη αποφάσισε ότι η λύση είναι αλλάξει πόδι. Οι γιατροί συνέστησαν περαιτέρω εξετάσεις και σε αυτό το πόδι. Ακόμα επτά κατάγματα! Με τους αρμόδιους να απορούν, πώς δεν κατάλαβε κάτι; Πώς ακόμα περπατούσε;
Στο εθνικό πρωτάθλημα της χώρας της, το 2019, τερμάτισε 17η. Ανάμεσα σε 17 άλτες. Η σεζόν της τελείωσε. Σκέφτηκε ότι αυτό θα της δώσει χρόνο να αναρρώσει το αριστερό της πόδι. Ταξίδεψε λοιπόν στο προπονητικό κέντρο των ΗΠΑ στο Κολοράντο Σπρινγκς. Και μετά λιποθύμησε στη ρεσεψιόν!
Η αποδοχή του νέου εαυτού της
Στα τέλη του 2018, είχε παρατηρήσει ότι η περίοδός της είχε αλλάξει. Είχε περάσει από μια διάρκειας τεσσάρων ή πέντε ημερών περίοδο που ήταν, όπως λέει, «ήπια », σε επτά ημέρες, στη συνέχεια «14 βαριές, βαριές ημέρες» που της επέτρεπαν να έχει μόνο μια ώρα διαθέσιμη φορώντας ταμπόν. Κι όταν τελείωνε, επέτρεφε η επόμενη περίοδος πολύ άμεσα. Πρώτα το απέδωσε στο άγχος του διαζυγίου. Μετά σε άλλους παράγοντες.
Λίγους μήνες πριν τους εθνικούς αγώνες, έλαβε ένα email από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Αντιντόπινγκ (Wada), ο οποίος είχε παρατηρήσει ότι τα επίπεδα σιδήρου της μειώνονταν με κάθε τεστ που έκανε. Της είχαν πει να δει έναν γιατρό -η Μπαρτολέτα θυμάται ότι το «όσο πιο γρήγορα γίνεται» ήταν γραμμένο με κεφαλαία γράμματα- αλλά εκείνη την εποχή βρισκόταν στην Ευρώπη και επικεντρώθηκε στον αγώνα.
Το άφησε, μέχρι που η κατάρρευση στη ρεσεψιόν την ανάγκασε τελικά να ασχοληθεί με το θέμα. «Αποδείχθηκε ότι είχα σοβαρή αναιμία», είπε.Ένας από τους ειδικούς στο Κολοράντο της είπε, ότι έχει μεγάλο αριθμό λιγότερα λίτρα αίμα από τον μέσο άνθρωπο. Αναρωτιόταν κυριολεκτικά: «πού πήγε όλο αυτό το αίμα;». Την πήρε ο ύπνος με αυτή την σκέψη. Ξημέρωσε και είχε την απάντηση. Η πλειοψηφία των αθλητριών θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις περιόδους, αλλά η επίδραση που έχει στην απόδοσή τους σπάνια συζητείται. Άρχισε να προπονείται πιο έξυπνα, με αυξημένη επίγνωση του τι συμβαίνει στο σώμα της. «Η διαφορά μεταξύ αυτού που μπορώ να κάνω την προηγούμενη εβδομάδα, σε σχέση με την εβδομάδα της προηγούμενης, είναι δραστική», είπε.
Τα μετάλλια και τα τρόπαιά της βρίσκονται πάντα σε ένα ράφι. Δεν χρειάζεται να τα κοιτάζει. Είναι μια αναπαράσταση όσων πρέπει να κάνει. Όμως πλέον κατάλαβε ότι θα συνεργάζεται αρμονικά με το σώμα της. Νιώθει ολοκαίνουργια. Στη σελίδα της προσφέρει δωρεάν το βιβλίο της «Γιατί δεν είσαι αστέρι του στίβου». Με συμβουλές προς τους νέους αθλητές. Είναι επιπλέον πρόεδρος ενός προγράμματος επιμόρφωσης και συμβουλευτικής για νέες γυναίκες. «Όπως αυτό το ρητό για την κάμπια. Μόλις η κάμπια νόμιζε ότι ο κόσμος τελείωσε, έγινε πεταλούδα". Είμαι τόσα πολλά πράγματα. Είμαι η απάντηση πολλαπλών επιλογών που είναι όλα τα παραπάνω. Αθλητής, προφανώς, αλλά και συγγραφέας, και θα έλεγα τον εαυτό μου χαμηλών τόνων συνήγορο. Λίγο επαναστάτρια.. Είμαι επίσης γιόγκι. Πηγαίνω σε διαλογισμούς, παρακολουθώ το νερό που ρέει και χαλαρώνω. Ουρλιάζω σε ένα γυμναστήριο, προσπαθώντας να βγάλω το αρασέ. Μου αρέσει αυτό. Είμαι ακόμα εγώ, αλλά διαφορετική».