27 χρόνια από τον τραγικό χαμό του Άιρτον Σένα – Ο μύθος παραμένει ζωντανός

• Το ατύχημα που άλλαξε τη Formula 1
• Πένθος για τον ξεχωριστό Άιρτον Σένα
• Ο βασιλιάς του ενός γύρου
• Δείτε το video με τον πρώτο γύρο του βρεγμένου Donington
• Σε άλλους κόσμους
• Δείτε το video με το ατύχημα του Σένα και σκηνές από την κηδεία του

Η Πρωτομαγιά, η γιορτή της άνοιξης, δεν είναι πάντα μια χαρούμενη ημέρα. Την 1^η Μαΐου του 1994, όσοι είχαν έστω ακούσει ότι υπάρχει Formula 1 συγκλονίστηκαν από μια τραγική είδηση: ο Άιρτον Σένα ήταν νεκρός. Ένας από τους μεγαλύτερους πιλότους που γνώρισε η Formula 1 σε όλη της την ιστορία άφησε την τελευταία του πνοή στα συντρίμμια του μονοθέσιου της Williams, στη στροφή Tamburello του σιρκουί της Imola. Ο Σένα, που στα 34 χρόνια του είχε ήδη προλάβει να γίνει θρύλος του μηχανοκίνητου αθλητισμού, πήρε τη θέση του στο πάνθεον των ηρώων της ανθρωπότητας που έφυγαν πολύ γρήγορα, πολύ νωρίς. Ο μύθος του παραμένει ζωντανός μέχρι σήμερα και δεν φαίνεται ότι θα σβήσει τόσο εύκολα.

Το ατύχημα που άλλαξε τη Formula 1

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα με τη σειρά. Ο αγώνας στην Imola ήταν ο 3^ος για το πρωτάθλημα του 1994. Ήταν μια σεζόν κάπως περίεργη μια που όλα τα οδηγικά βοηθήματα όπως οι ενεργές αναρτήσεις είχαν μόλις καταργηθεί. Ο Άιρτον Σένα βρισκόταν στην πρώτη του χρονιά με τη Williams, ύστερα από τα τρία παγκόσμια πρωταθλήματα που κέρδισε με τη McLaren, οδηγώντας ένα γρήγορο μονοθέσιο, που όμως ήταν πολύ δύσκολο στην οδήγηση. Το ξεκίνημά του στη σεζόν δεν ήταν καλό, καθώς δεν είχε τερματίσει σε κανέναν από τους δύο πρώτους αγώνες και δήλωνε ότι στην Imola θα ξεκινούσε η χρονιά του. Ορισμένα γεγονότα, όμως, τον ανησύχησαν από νωρίς.

Στα δοκιμαστικά της Παρασκευής ο νεαρός τότε και προστατευόμενος του Σένα, Ρούμπενς Μπαρικέλο, είχε ένα ατύχημα, με αποτέλεσμα να μην μπορέσει να πάρει μέρος στον αγώνα. Στις κατατακτήριες του Σαββάτου, ο Αυστριακός οδηγός Ρόλαντ Ρατσενμπέργκερ, με Simtec, έχασε τη ζωή του όταν το μονοθέσιό του χτύπησε σε έναν τοίχο με περισσότερα από 300 χλμ./ώρα. Τα δύο αυτά συμβάντα συγκλόνισαν τον Σένα, ο οποίος στη συνάντηση των οδηγών το πρωί της Κυριακής του αγώνα εξέφρασε την πρόθεσή του να αναλάβει σοβαρές πρωτοβουλίες για να βελτιωθεί η ασφάλεια στη Formula 1. Δεν πρόλαβε, όμως…

Το Grand Prix του San Marino ξεκίνησε με τον Σένα να βρίσκεται στη συνηθισμένη του pole position. Έπειτα από ένα ατύχημα στην εκκίνηση βγήκε στην πίστα το Αυτοκίνητο Ασφαλείας για αρκετούς γύρους. Ο αγώνας επανεκκίνησε αλλά ο χρόνος σταμάτησε στον επόμενο γύρο. Ο Άιρτον Σένα έφτασε στην πολύ γρήγορη στροφή Tamburello, έστριψε το τιμόνι αλλά η Williams συνέχισε ευθεία. Ύστερα από την αμμοπαγίδα, που πολύ λίγο επιβράδυνε το μονοθέσιο, χτύπησε με ταχύτητα που πλησίαζε στα 250 χλμ./ώρα πάνω στον τσιμεντένιο τοίχο και… τέλος. Τρία διαφορετικά εξαρτήματα του μονοθέσιου χτύπησαν το κεφάλι του, με τα δύο από αυτά να διαπερνούν το κράνος. Το νήμα της ζωής του μεγάλου Άιρτον Σένα ντα Σίλβα είχε κοπεί. Τραγική ειρωνεία: οι διασώστες που έφτασαν στο σημείο του δυστυχήματος βρήκαν μέσα στο κόκπιτ μια αυστριακή σημαία. Ο Σένα σκόπευε να την ανεμίσει μετά τη νίκη του, ως φόρο τιμής στον αδικοχαμένο συναθλητή του Ρόλαντ Ρατσενμπέργκερ.

Τι έγινε από εκεί και ύστερα στον αγώνα δεν έχει μεγάλη σημασία. Κέρδισε ο Σουμάχερ. Τι έγινε στο υπόλοιπο πρωτάθλημα επίσης δεν έχει μεγάλη σημασία. Πάλι το πήρε ο Σουμάχερ. Τα αίτια του δυστυχήματος παραμένουν ένα ακόμα x-file. Έγιναν έρευνες, ανακρίσεις και δίκες. Η Williams παραπέμφθηκε σε δίκη για κατασκευαστικές αστοχίες αλλά οι κατηγορίες αποσύρθηκαν. Μπορεί η αιτία να είναι πολύ απλή, όπως η απώλεια πίεσης των ελαστικών λόγω πτώσης της θερμοκρασίας τους από το SC που προηγήθηκε. Ούτε αυτό, όμως, έχει μεγάλη σημασία. Το μόνο που μένει είναι ένα: ο Άιρτον Σένα δεν θα ξαναεμφανιζόταν ποτέ σε πίστα και δεν θα οδηγούσε ποτέ ξανά με τον μοναδικό εκείνο τρόπο, που κανείς δεν μπορούσε να ξεπεράσει. Ο άνθρωπος του οποίου το όνομα έγινε συνώνυμο του σπορ, αν όχι μεγαλύτερο, δεν ήταν πια ανάμεσά μας.

Πένθος για τον ξεχωριστό Άιρτον Σένα

Ο Σένα ήταν ήδη τοπικός ήρωας στη Βραζιλία. Οι συμπατριώτες του τον λάτρευαν σαν θεό. Όταν έγινε γνωστός ο θάνατός του, στη χώρα της καταγωγής του κηρύχτηκε 3ήμερο εθνικό πένθος ενώ υπολογίζεται πάνω από ένα εκατομμύριο ο κόσμος που συγκεντρώθηκε για το στερνό αποχωρισμό. Ανάμεσά τους και πολλοί από το χώρο της Formula 1, με κυριότερο τον Αλέν Προστ, τον άσπονδο φίλο του και μεγάλο του αντίπαλο.

Τι ήταν, όμως, αυτό που έκανε τον Άιρτον Σένα τόσο ξεχωριστό; Τι είχε ο Σένα που τον έκανε μύθο, πριν και μετά θάνατον; Η οδηγική ικανότητα δεν αρκεί. Χρειάζεται κάτι περισσότερο. Και ο Σένα το είχε. Είχε αυτόν το συνδυασμό πάθους, αποφασιστικότητας, προσήλωσης, βαθιάς πίστης και φυσικά απίστευτης ταχύτητας. Ο Σένα έβλεπε τους αγώνες ως αναπόσπαστο μέρος της ζωής του. Ο ίδιος το περιγράφει καλύτερα από όσο θα μπορούσε να το αποδώσει οποιοσδήποτε: «Όσο πιο πολύ πιέζω, τόσο περισσότερο βρίσκω μέσα μου. Πάντα ψάχνω για το επόμενο βήμα, να μπω σε ένα διαφορετικό κόσμο, περιοχές που δεν έχω ξαναβρεθεί. Το να οδηγείς ένα μονοθέσιο της Formula 1 είναι μοναχικό αλλά σε απορροφά. Έχω νιώσει νέες εμπειρίες και θέλω κι άλλες. Αυτό είναι το κίνητρό μου».

Ο βασιλιάς του ενός γύρου

Αυτό που έχει χαρακτηρίσει την καριέρα του, ακόμα περισσότερο και από τα 3 Παγκόσμια Πρωταθλήματα, είναι η απόλυτη ταχύτητά του στις κατατακτήριες. Εκεί που βρισκόταν μόνος με το μονοθέσιο, με αντίπαλο το χρονόμετρο και στόχο την απόλυτη επίδοση ήταν πραγματικά αξεπέραστος. Πήρε 65 pole positions σε 161 Grand Prix, ρεκόρ που έμενε για πολλά χρόνια και έσπασε ο Σουμάχερ στον 236^ο αγώνα του, στην Imola (άλλη τραγική σύμπτωση) του 2006. Εκεί φαίνεται το επίπεδο της απόλυτης αυτοσυγκέντρωσης που μόνο αυτός μπορούσε να φτάσει.

Πολλοί αναλυτές της Formula 1 συμφωνούν ότι το πραγματικό πεδίο για να κριθούν οι ικανότητες ενός οδηγού είναι το βρεγμένο οδόστρωμα. Σε αυτήν την περίπτωση οι διαφορές των μονοθέσιων γίνονται μικρότερες και οι οδηγοί είναι αυτοί που μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Αυτό ήταν και το πεδίο που η ανωτερότητα του Σένα γινόταν προφανής. Ο τρόπος που οδηγούσε στη βροχή ήταν κάτι που έκοβε την ανάσα. Εκεί που η πλειονότητα δυσκολευόταν να διατηρήσει τον έλεγχο με βρόχινα ελαστικά, ο Σένα δεν είχε πρόβλημα να «πετάει» ακόμα και με slick. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι ο πρώτος γύρος του Grand Prix Ευρώπης στο Donnington Park του 1993, ο οποίος ακόμα και σήμερα μνημονεύεται ως δείγμα της απόλυτης οδήγησης στη βροχή.

Δείτε το video με τον πρώτο γύρο του βρεγμένου Donington

Εκτός πίστας, ο ντροπαλός και συνεσταλμένος Σένα δεν έδειχνε εξαρχής το μεγαλείο του. Πάντα λιγομίλητος και κλεισμένος στον εαυτό του, είχε ελάχιστους φίλους και πολύ περισσότερους εχθρούς. Η εμμονή του στη νίκη μέσα στην πίστα, η απροθυμία του να παραχωρήσει έστω και ένα εκατοστό δεν τον είχαν κάνει ιδιαίτερα δημοφιλή. Κανείς δεν αμφισβητούσε τις οδηγικές του ικανότητες, αλλά η συμπεριφορά του κάθε φορά που βρισκόταν μέσα σε μονοθέσιο ήταν αυτό που τον χαρακτήριζε: απόλυτη. Ένας από τους καλύτερους φίλους του ήταν ο teammate του στη McLaren, o Γκέρχαρντ Μπέργκερ, o οποίος έκανε ένα πολύ πετυχημένο σχόλιο για τη σχέση του με τον Σένα: «Αυτός μου έμαθε πολλά γύρω από το σπορ, εγώ του έμαθα να γελάει». Μετά το θάνατό του όλοι είχαν πολλά να πουν για να τον εκθειάσουν. Ακόμα και οι εχθροί του, δεν ήταν φειδωλοί σε αποθεωτικούς χαρακτηρισμούς. Σας παραθέτουμε μερικές από τις δηλώσεις…

Αλέν Προστ: «Ήμουν υπερήφανος που τον συναγωνιζόμουν. Επαγγελματικά, ήταν ο μόνος οδηγός που σεβόμουν. Τιμώντας τη μνήμη του, δεν θα ξανακαθίσω ποτέ σε μονοθέσιο της Formula 1».

Ρον Ντένις: «Ο Άιρτον Σένα ήταν ένας εξωπραγματικός οδηγός αγώνων. Το μέγεθος της ικανότητας, της τέχνης, της ακρίβειας, του θάρρους και του κουράγιου του ήταν τόσο μεγάλο, που τον έκανε σημείο αναφοράς για μια ολόκληρη γενιά πιλότων. Οδηγούσε το μονοθέσιο στο απόλυτο μηχανικό του όριο ενώ ταυτόχρονα είχε την πνευματική ικανότητα να παρακολουθεί όλες τις επιμέρους λειτουργίες του, καταγράφοντας την παραμικρή λεπτομέρεια. Με έναν ταλαντούχο μηχανικό, μπορούσε να πάρει από το μονοθέσιο τις απόλυτες επιδόσεις του».

Έμερσον Φιτιπάλντι: «Η ζωή του Άιρτον Σένα ήταν παράδειγμα αφοσίωσης και αγάπης, που λίγοι αθλητές επιδεικνύουν σε διεθνές επίπεδο. Ο κόσμος έχασε το μεγαλύτερο αθλητή στην ιστορία των μηχανοκίνητων αγώνων και εγώ έναν πολύ καλό φίλο. Η Formula 1 δε θα είναι ποτέ ίδια χωρίς τον Άιρτον».

Σε άλλους κόσμους

Ο Άιρτον Σένα ήταν φτιαγμένος από τα υλικά που κατασκευάζονται οι μύθοι. Και στη ζωή και στο θάνατο κινήθηκε με τρόπο που λίγοι τολμούν, με θάρρος και αφοσίωση που είναι πολύ δύσκολο να βρεις. Αυτός είναι ο λόγος που λατρεύτηκε και λατρεύεται τόσο πολύ τόσο στη χώρα του, τη Βραζιλία, όσο και σε όλον τον κόσμο. Είναι το απόλυτο παράδειγμα του ανθρώπου που πάντα πήγαινε το όριό του και ένα βήμα πιο πέρα, που ποτέ δεν έκανε πίσω σε αυτό το κυνήγι. Ίσως αυτό να είναι που τελικά θανάτωσε το σώμα του αλλά σίγουρα είναι αυτό που έκανε αθάνατο το πνεύμα του.

Ο καλύτερος τρόπος για να τον καταλάβουμε είναι για άλλη μία φορά τα δικά του λόγια. Διαβάστε πώς περιγράφει ο ίδιος το γύρο που του έδωσε την pole position στο Grand Prix του Μονακό το 1988. Είναι το απόσταγμα του μεγαλείου: «Ήμουν ήδη στην pole, για ένα δευτερόλεπτο, αλλά συνέχιζα. Ξαφνικά, ήμουν σχεδόν δύο δευτερόλεπτα ταχύτερος από όλους, συμπεριλαμβανομένου του ομόσταβλού μου, που έτρεχε με το ίδιο μονοθέσιο. Τότε συνειδητοποίησα ότι δεν οδηγούσα πλέον συνειδητά. Οδηγούσα με κάτι σαν ένστικτο αλλά βρισκόμουν σε μια διαφορετική διάσταση. Ήταν σαν να βρίσκομαι σε ένα τούνελ. Όλο το σιρκουί ήταν ένα τούνελ. Συνέχιζα να πηγαίνω όλο και πιο γρήγορα. Ήμουν πολύ πάνω από το όριο αλλά μπορούσα να βρω κι άλλο. Τότε σαν να ξύπνησα και συνειδητοποίησα ότι ήμουν σε μια διαφορετική ατμόσφαιρα. Η πρώτη μου αντίδραση ήταν να επιβραδύνω και να επιστρέψω στα pit. Αυτό με τρόμαξε, γιατί ήμουν πολύ μακριά από τη συνειδητή μου αντίληψη».

Κείμενο: Κώστας Παστρίμας

Δείτε το video με το ατύχημα του Σένα και σκηνές από την κηδεία του