Ο Άγιαξ, το σχολείο του μέλλοντος και η Μαρία Μοντεσσόρι

Πρόσφατα, σε μια επίσκεψη σε παιδικό σταθμό για την κόρη μου, άκουσα πάλι για τις βασικές αρχές της Μαρία Μοντεσσόρι, της Ιταλίδας εμπνευσμένης παιδαγωγού που άλλαξε δομικά πράγματα στον τρόπο που οι ενήλικες αντιλαμβάνονται τη διαδικασία της μάθησης για τα παιδιά τους, ακόμα κι αν δεν ακολουθούν τις μεθόδους της. «Εδώ αφήνουμε τα παιδιά να έχουν την επιλογή, δεν υπάρχει σύστημα τιμωρίας γιατί το καθένα καταλαβαίνει μέσω των εκπαιδευτικών εργαλείων το λάθος και δεν το ξανακάνει», μας είπε η επικεφαλής και η αλήθεια είναι ότι δυσκολεύτηκα να την πιστέψω. Μια σύντομη κουβέντα με την σύζυγο, η οποία έχει ασχοληθεί και ερευνητικά με τη μέθοδο Μοντεσσόρι, με έκανε να καταλάβω τα οφέλη του διαφορετικού δρόμου.

Με άξονα την εμπιστοσύνη στο παιδί και τον απεριόριστο σεβασμό στην ικανότητα να αναπτυχθεί και να μάθει μόνο του, επιτυγχάνεται παράλληλα με την προσέγγιση στη μόρφωση μια πνευματική ισορροπία που γίνεται εμφανής στα επόμενα χρόνια της ανάπτυξης. Το μοντεσσοριανό εκπαιδευτικό σύστημα έχει ως αρχή το «βοήθησέ με να το κάνω μόνο μου» και μέσω των εξειδικευμένων εκπαιδευτικών εργαλείων προκαλεί τα παιδιά να συνεργάζονται σε μεικτές τάξεις, να επιλέγουν τα ίδια τις δραστηριότητες που τους αρέσουν και τελικά να εργάζονται πάνω σε αυτές όχι επειδή υπάρχει η κάθετη εντολή από τον δάσκαλο-μπαμπούλα, αλλά επειδή κατανοεί την σημασία και την αξία της εργασίας, της μελέτης. Ο πρωταγωνιστής στην αίθουσα δεν είναι ο εκπαιδευτής, αλλά το παιδί.

Η εισαγωγή δεν είναι η καθιερωμένη για ένα κείμενο ποδοσφαιρικού περιεχομένου, όμως ήταν προαπαιτούμενη. Κι αυτό γιατί πρόσφατα διάβασα το άρθρο του Στιβ Λόρενς, συμβούλου στον Άγιαξ και στο Ινστιτούτο Κρόιφ, στο playerdevelopmentproject, η οποία δείχνει τη στρατηγική που έχει χαράξει ο Αίαντας για την επόμενη γενιά των ακαδημιών του. Με αφορμή την πρώτη αναμέτρηση του Αίαντα με τη Γιουβέντους για τους «8» του Champions League, έχει νόημα να εστιάσουμε σε αυτή προκειμένου να γίνει κατανοητό ότι ο τρόπος που βλέπουν τις μικρές ηλικίες οι Ολλανδοί είναι εντελώς ξεχωριστός.

Η παράδοση που έχει η ομάδα του Άμστερνταμ στην ανατροφή, εξέλιξη και εκμετάλλευση ταλέντων είναι γνωστή και έχει αναλυθεί πολλάκις. Αυτό που προκύπτει από το άρθρο του Λόρενς είναι ο τρόπος που ο Άγιαξ χρησιμοποιεί όλη αυτή την τεχνογνωσία και αναζητά τρόπους να τη βελτιώσει. Η εκπαιδευτική προσέγγιση βρίσκεται στις προτεραιότητες του συλλόγου εδώ και καιρό, ενώ από το 2014 η ομάδα είχε ήδη ενσωματώσει ένα πρόγραμμα κατάρτισης των παιδιών, το οποίο επέτρεπε σε όσους δεν τα κατάφερναν στο ποδόσφαιρο να επιστρέψουν στην εκπαίδευση. Ο Άγιαξ όμως δεν μένει στα κεκτημένα, ψάχνεται σε μονοπάτια που δεν αφορούν αποκλειστικά το ποδόσφαιρο αλλά την συνολική προσέγγιση προς το παιδί που βρίσκεται στην ακαδημία. Και η προσέγγιση αυτή έχει μοντεσσοριανά θεμέλια.

Οι συζητήσεις των επικεφαλής πριν από μερικά χρόνια κατέληξαν στο ότι κάθε παιδί έχει διαφορετική αναπτυξιακή τροχιά και η νέα πρόκληση του συλλόγου είναι να δημιουργήσει το περιβάλλον που να «αγκαλιάζει» όλες τις διαφορετικότητες και να μεγιστοποιήσει έτσι την δυναμική εξέλιξης. Για να συμβεί αυτό, έπρεπε να αλλάξουν τις δομές και τις ξεκάθαρες αυστηρές σχέσεις ανάμεσα στα παιδιά, τους προπονητές, τους δασκάλους, το προσωπικό των ακαδημιών. «Το μοντέλο γι' αυτή την παιδαγωγική σκέψη εμπνεύστηκε από τη φιλοσοφία της Μοντεσσόρι, όπου τα παιδιά εξελίσσονται μέσω της εκπαίδευσής τους με το δικό τους βηματισμό, καθοδηγούμενα από ειδικούς δασκάλους σε ένα προσεκτικά προετοιμασμένο περιβάλλον», γράφει χαρακτηριστικά ο Λόρενς.

Ο Ρούμπεν Γιόνγκιντ, μέχρι πρότινος επικεφαλής ανάπτυξης στον΄Αγιαξ, αποφάσισε να προχωρήσει. Το πρώτο που έκανε ήταν να αλλάξει τις παραδοσιακές δομές προπόνησης στις ακαδημίες, όπου σε κάθε κόουτς χρεώνεται και μια ηλιακή ομάδα. Αποφάσισε να διευρύνει τα ηλικιακά γκρουπ. Από 9-12 ετών, σε μια ομάδα, από 12-15 σε άλλη, από 15-19 στην τελευταία. Μεικτές τάξεις, όπως πρότεινε και η Μοντεσσόρι. Αυτός ο σχεδιασμός φυσικά αλλάζει εντελώς τα δεδομένα για τους προπονητές, τα καθήκοντά, την προσέγγισή τους. Αυτό όμως με τη δουλειά βελτιώνεται και το σημαντικό είναι ότι δίνει στα παιδιά έναν διαφορετικό τρόπο ανάπτυξης.

Στη συνέχεια, οι εμπνευστές φρόντισαν να δημιουργήσουν το περιβάλλον. Το «σχολείο του μέλλοντος», το νέο εκπαιδευτικό κέντρο του Άγιαξ, δημιουργήθηκε το 2015 πάνω σε στάνταρ που είχαν να κάνουν με τη νέα φιλοσοφία. Τοποθετήθηκε στο κέντρο των εγκαταστάσεων, με θέα από τη μία στο γήπεδο που κάνει προπόνηση η πρώτη ομάδα και σε έναν αγωνιστικό χώρο που γίνονται φιλικά από την άλλη, διατηρώντας επαφή με το Arena. Κάθε ξεχωριστός χώρος, όπως η βιβλιοθήκη, βρίσκεται σε συγκεκριμένα χωρικά όρια. Έφτιαξαν ανοιχτή κουζίνα προκειμένου τα παιδιά να μαγειρεύουν μόνα τους και να μαθαίνουν την αξία της διατροφής.

Φρόντισαν να βάλουν στο κτήριο ελάχιστες πόρτες και δωμάτια που να συνδέονται, ούτως ώστε τα παιδιά που βρίσκονται στον ένα χώρο να μάθουν να σέβονται τα άλλα που βρίσκονται δίπλα τους. Πράγματα απλά, αλλά τόσο σημαντικά. Στον κεντρικό χώρο μπορούν να βρεθούν ταυτόχρονα όλα τα παιδιά για μια παρουσίαση ή ομιλία και υπάρχει μόνο ένας ανοιχτός χώρος διδασκαλίας, στον οποίο οι παιδαγωγοί και οι εκπαιδευτές γίνονται ένα με τους μαθητές και δουλεύουν μαζί τους σε ομάδες. Δεν υπάρχει δηλαδή η κλασική δομή μιας τάξης. Στο χώρο αυτό είναι καλοδεχούμενοι και οι προπονητές, που συχνά συμμετέχουν στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Υπάρχει χώρος Multimedia, στον οποίο οι μικροί ποδοσφαιριστές μπορούν να κάνουν μαθήματα μουσικής, γιόγκα ή χωρού ενώ προβλέπεται και χώρος για μικρής διάρκειας ύπνο (power nap) σε περίπτωση κόπωσης, καθώς έχει αποδειχθεί ότι βοηθά πολύ στην αποκατάσταση μετά την προπόνηση και στη μείωση τραυματισμών.

Τα ειδικά μαθήματα είναι πολλά και έχουν από τη θεωρία της άσκησης, προκειμένου να καταλαβαίνουν από μικρή ηλικία τι ακριβώς κάνουν στην προπόνηση, μέχρι τα οικονομικά. Το μεγάλο πλεονέκτημα είναι ότι πλέον τα παιδιά μπορούν να ολοκληρώσουν την πλήρη εκπαίδευσή τους εντός της ομάδας, προσαρμόζοντας την μέθοδο και τα πεδία γνώσης στη φιλοσοφία του κλαμπ! Πλέον, έχει διατηρηθεί η συνεργασία με δύο μόλις από τα 110 σχολεία που πήγαιναν τα παιδιά, στα οποία φοιτούν τις δύο πρώτες ημέρες της εβδομάδας για να μην χάσουν την κοινωνικοποίησή τους εκτός ομάδας, ενώ στη συνέχεια η εκπαίδευση συνεχίζεται στο «σχολείο του μέλλοντος». Ο Γκερ Μπουρ, διευθυντής εκπαίδευσης από το 2010 είχε ξεκαθαρίσει από το 2015 ότι η υποχρεωτική εκπαίδευση είναι κάτι που δεν μπορεί να παρακαμφθεί, όμως για τον Άγιαξ «είναι πολύ σημαντικό οι νέοι παίκτες να μεγαλώσουν όσο το δυνατόν περισσότερο σε ένα κοινωνικό περιβάλλον. Πιστεύουμε ότι είναι πολύ σημαντική η συνολική εκπαίδευση των ανθρώπων». Όλο αυτό προετοιμάζει τους ποδοσφαιριστές και για τη μέρα που το ποδόσφαιρο δεν θα υπάρχει ως επαγγελματική επιλογή. Και για πολλούς συμβαίνει πολύ νωρίτερα από ό,τι ονειρεύονται.

Η διαδικασία έχει πολλαπλά δυνητικά οφέλη. Αφενός δημιουργεί μια πρωτοποριακή ολιστική προσέγγιση γύρω από τα παιδιά, συνδυάζοντας την ποδοσφαιρική με την μορφωτική διαδικασία, ακολουθώντας μια ενιαία φιλοσοφία, η οποία φιλοδοξεί να δημιουργήσει προσωπικότητες εντός και εκτός γηπέδων. Αφετέρου, φιλοδοξεί να δημιουργήσει την επόμενη γενιά προπονητών-εκπαιδευτών, μπολιάζοντάς τους με τα εφόδια για να είναι παράλληλα και παιδαγωγοί, κάτι πολύ σημαντικό στις μικρές ηλικίες. Η ακαδημία του Άγιαξ δεν είναι μόνο παράδοση, τεχνική και 4-3-3. Είναι πολλά περισσότερα...