Σπάσε τη σιωπή (vid)

Τρέχεις. Στην αριστερή λωρίδα του τούνελ. Σκέφτεσαι ότι όλα θα ηρεμήσουν αν στρίψεις για λίγο τιμόνι. Ένα ανεπαίσθητο άγγιγμα, προς τα αριστερά. Και όλα τα προβλήματά σου θα λυθούν. Ύστερα περνούν απ' το μυαλό σου τα όμορφα. Τα παιδιά, τα αγαπημένα πρόσωπα, οι φίλοι. Διστάζεις. Βλέπεις το λυτρωτικό φως στην άλλη άκρη και ξεφυσάς με ανακούφιση. Αυτή τη φορά, κατάφερες να νικήσεις. Τι θα γίνει όμως την επόμενη;

Το Through the Storm είναι ένα ντοκιμαντέρ που διαρκεί περίπου μια ώρα. Το εκπόνησε η Λίβερπουλ, δημοσιεύοντας το στις 10/10, την Παγκόσμια Ημέρα Πνευματικής Υγείας. Παρουσιαστής, πρωταγωνιστής και αφηγητής είναι ο Τζέισον ΜακΑτίρ. Ο 47χρονος, πλέον Άγγλος έκανε πάνω από 100 συμμετοχές με τη φανέλα των Ρεντς και το 2007 διαγνώστηκε με κλινική κατάθλιψη. Υπήρχαν μέρες που η ζωή του, ο κόσμος του όλος, κρεμόταν από μια κλωστή. Ως βασικός συντελεστής του ντοκιμαντέρ επισκέφτηκε το σπίτι του Κρις Κέρκλαντ, ενός ακόμα πρώην παίχτη των Ρεντς που χτυπήθηκε από κατάθλιψη, πήγε στις ακαδημίες της Λίβερπουλ και μίλησε με τους προπονητές για τους κινδύνους που υπάρχουν για τα νέα παιδιά, επισκέφτηκε ειδικούς, καθώς και τον πατέρα του Νιλ Χιουζ, ενός φανατικού του Kop, ο οποίος έβαλε τέλος στη ζωή του σε ηλικία 31 ετών. Πρόκειται για ένα κανονικό ντοκιμαντέρ, μια εντελώς επαγγελματική παραγωγή, η οποία ενημερώνει και συγκλονίζει. Παράλληλα με αυτά όμως, εκμεταλλεύεται την τεράστια απήχηση της Λίβερπουλ για δώσει δημοσιότητα σε ένα θέμα το οποίο συνεχίζει να αποτελεί ταμπού σε ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας.

Γέννημα-θρέμμα του Μέρσεσαϊσαντ, ο ΜακΑτίρ εξηγεί πως όλη τη ζωή του είχε να αποδείξει κάτι. Κι όταν τελικά έφτασε να ζει το όνειρό του φορώντας την κόκκινη φανέλα, άρχισε να καταλαβαίνει ότι ξαφνικά όλες του οι στιγμές περνούν από ανάλυση. Βαθμολογείται για όσα κάνει στο γήπεδο, οι δημοσιογράφοι ασχολούνται μαζί του, όλοι έχουν κάτι να πουν για την απόδοσή του. Έχασε τους φίλους του κι άρχισε να αισθάνεται τις μέρες ατελείωτες, την πίεση αφόρητη. Κι ύστερα, όταν ήρθε η ώρα να βγει από τη φούσκα και να σταματήσει το ποδόσφαιρο, δεν μπορούσε να το αποδεχθεί. Το δίχτυ ασφαλείας υποχωρούσε κάτω από τα πόδια του.

Όταν είχε γραφτεί σχετικό κείμενο για τη συνέντευξη-σταθμό του Περ Μερτεσάκερ, ο οποίος είχε μιλήσει ανοιχτά για την σκοτεινή πλευρά του ποδοσφαιρικού star system και τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στο όνειρο και τον εφιάλτη του σύγχρονου επαγγελματία ποδοσφαιριστή, αρκετοί αναγνώστες ήταν ισοπεδωτικοί. «Μα πώς μπορεί κάποιος με τα λεφτά και τις ανέσεις του Μερτεσάκερ να έχει τέτοια προβλήματα;» Παρακολουθώντας προσεκτικά το ντοκιμαντέρ της Λίβερπουλ, θα καταλάβουν πως το θέμα δεν είναι τα χρήματα.

Η κατάθλιψη δεν κοιτά πορτοφόλι, δουλειά και οικογενειακή κατάσταση. Χτυπά τους πάντες και όπως ξεκαθαρίζει η ειδικός που φιλοξενείται στο ντοκιμαντέρ, δεν λέει τίποτα για 'σένα ως άτομο. O ποδοσφαιριστής μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον που του καλλιεργεί εμμονές. «Μην τα παρατήσεις ποτέ», «μη δείξεις ποτέ σου αδυναμία», «Μην φανερώσεις ποτέ στον προπονητή ότι δεν είσαι καλά», «Παίξε, παίξε, παίξε». Όπως τονίζουν οι προπονητές των ακαδημιών, αν δείξεις αδυναμία, είσαι εκτός. Πλέον, στον κόσμο των Social Media, τα νεαρά παιδιά που κάνουν τα πρώτα τους βήματα στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο, έχουν και άλλου είδους προβληματισμούς. «Γιατί να μην έχω 25.000 ακόλουθους στο Instagram ενώ ο άλλος έχει;». Συν τοις άλλοις, όπως μου είχε πει για τις ανάγκες παλιότερου θέματος η αθλητική ψυχολόγος Γαλάτεια Γιώτη, εκεί όπου τα όρια της ανθρώπινης απόδοσης αγγίζουν τις παρυφές της ανθρώπινης ψυχοπαθολογίας, η γραμμή είναι πολύ λεπτή. Πολύ πρόσφατα ένας αθλητής από τα υψηλότερο επίπεδο μου ανέλυε το πόσο εύκολα μπορεί κάποιος που κάνει πρωταθλητισμό στο ποδόσφαιρο να χάσει το μυαλό και τον εαυτό του όχι μόνο λόγω της πίεσης που βιώνει, αλλά από αυτά που γράφουμε εμείς και εσείς από κάτω στα σχόλια. Είτε αποθεώνουν, είτε καταδικάζουν.

Πλέον, ωστόσο, οι παίκτες μπορούν να μιλήσουν. Στην εποχή του ΜακΑτίρ δεν υπήρχε καν ως σκέψη το ότι μπορεί να πάει στον προπονητή του ή σε κάποιον από την ομάδα και να μιλήσει γι' αυτά που τον προβληματίζουν. Τώρα, η Ίβι Ράιτ είναι η επικεφαλής ψυχολογίας στο Melwood και καλλιεργεί την πεποίθηση ότι για το κλαμπ οι ποδοσφαιριστές είναι πρώτα άνθρωποι. Όπου κι αν παίζουν, όσα χρήματα κι αν κερδίζουν. Και πέραν του ότι μπορούν να ανοιχτούν στους ανθρώπους που η ομάδα τους παρέχει γι' αυτό το σκοπό, οι παίκτες έχουν τη δυνατότητα να βγουν και να τα πουν δημόσια, γνωρίζοντας πως μπορούν να βοηθήσουν, ή ακόμα και να σώσουν μια ζωή.

Ναι, να σώσουν μια ζωή. Το μεγαλύτερο πρόβλημα των ψυχικών νοσημάτων είναι η κατάληξη που φωλιάζει συχνά στο ταλαιπωρημένο μυαλό. Η αυτοκτονία. Χτυπά συνήθως τους άνδρες, γιατί -όπως αναλύει η ειδικός- είναι λιγότερο δεκτικοί στη βοήθεια.

Κάπου εδώ έρχεται ο ρόλος της Λίβερπουλ, της Άρσεναλ, της Έβερτον που κάνει καταπληκτική δουλειά για την κοινότητα και κάποια στιγμή θα γράψουμε κάτι αναλυτικά για τη δράση της. Του ΜακΑτίρ και του Κέρκλαντ τώρα, η πριν του Ντάνι Ρόουζ και του Μάικλ Κάρικ, ο οποίος στην αυτοβιογραφία του αποκάλυψε ότι έπασχε από κατάθλιψη και δεν είχε πει τίποτα και σε κανέναν στη Μάνστεστερ Γιουνάιτεντ. Το ποδόσφαιρο και οι ομάδες μπορούν να φτάσουν βαθύτερα στην κοινωνία από ότι οι πολιτικοί και κάποια στείρα προγράμματα των τοπικών αρχών. Βοηθούν το μήνυμα να διαδοθεί, να χτυπήσει κι άλλες πόρτες, να κάνει περισσότερους από εκείνους που σκέφτονται ότι «αποκλείεται σε μένα, είμαι δυνατός» να σπάσουν τη σιωπή. Όταν ο φίλος της Λίβερπουλ βλέπει ανθρώπους που τον έχουν κάνει να κλάψει φορώντας τη φανέλα της αγαπημένης του ομάδας να μοιράζονται την ιστορία τους, να μιλούν για το πώς σκέφτονταν να βάλουν τέλος στη ζωή τους και για τον τρόπο που κατάφεραν να την ξανακερδίσουν, είναι πολύ πιθανότερο να ακολουθήσουν από ό,τι αν το κάνει οποιοσδήποτε άλλος.

«Όταν κάποιος προσπαθεί να βοηθήσει ή να σου δώσει συμβουλή, τότε δέξου τη. Μην νομίζεις ότι μπορείς να τα καταφέρεις όλα μόνος σου», λέει χαρακτηριστικά ο Τζέισον ΜακΑτίρ. Η σιωπή είναι σύμμαχος κάθε ψυχικής νόσου και ο κόσμος του ποδοσφαίρου μπορεί να βοηθήσει. Πόσο επιδραστικό θα ήταν, αλήθεια, να βλέπαμε ποδοσφαιριστές μεγάλων Ελληνικών ομάδων να μιλούν ανοιχτά για τις στιγμές που έχουν αισθανθεί ότι βρίσκονται στο τούνελ; Πόσο θα βοηθούσε μια βασανισμένη κοινωνία, αν αισθανόταν τα πρόσωπα ή τις ομάδες που λατρεύει περισσότερο κοντά της; Η ποδοσφαιρική παιδεία κάθε χώρας και κάθε ομάδας μετριέται και από τους τρόπους που βρίσκει για να επιστρέψει κάτι σε αυτούς που την κρατούν ζωντανή. Στην κοινωνία. Αρκεί να είναι κι εκείνη έτοιμη να ακούσει.

Βρείτε μια ώρα και δείτε το ντοκιμαντέρ. Στο YouTube υπάρχει επιλογή για αγγλικούς υπότιτλους.