Τα δοκάρια που πενθούσαν...

Τα δεκάδες χιλιάδες χαρτάκια που έπεφταν στο γήπεδο πριν την έναρξη του ματς και παρέμεναν στον αγωνιστικό χώρο μέχρι το τέλος, οι εξορμήσεις του Μάριο Κέμπες, το στιγματισμένο 6-0 στο Αργεντινή-Περού, το δοκάρι του Ρένζενμπρινκ στο 90' του τελικού, τα τσιγάρα του Λουίς Σέζαρ Μενότι, η εικόνα με τον Φιγιόλ να πανηγυρίζει στους ώμους συμπατριωτών του με το τρόπαιο. Οι εικόνες που μένουν στο μυαλό κάποιου από το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1978 είναι μάλλον συγκεκριμένες και όχι πολλές. Ο David Forrest του The Guardian, πάντως, είχε μια άλλη εικόνα στο μυαλό του και μπήκε στη διαδικασία να ψάξει και να λύσει το μυστήριο: Γιατί οι βάσεις των δοκαριών ήταν βαμμένες μαύρες στο Monumental;

Το Μουντιάλ του '78 είχε χάσει αρκετή από την αίγλη του πριν καν ξεκινήσει, λόγω της απόφασης του Γιόχαν Κρόιφ να μην πάρει μέρος σε αυτό. Πολιτικοποιημένος ο Ολλανδός, αποφάσισε να μην "νομιμοποιήσει" με την παρουσία του την... γιορτή που είχε στηθεί από την δικτατορία του Χόρχε Βιδέλα, αδιαφορώντας για το γεγονός ότι στα γήπεδα της Αργεντινής θα μπορούσε να κατακτήσει αυτό που είχε χάσει τέσσερα χρόνια νωρίτερα στο Μόναχο. Οχι ότι η απόφαση του Κρόιφ, πάντως, τάραξε τον Βιδέλα... Ο δικτάτορας είχε άλλα, σοβαρότερα θέματα να ασχοληθεί τότε, όπως το πώς θα εξαφανίσει οποιαδήποτε αντίθετη φωνή αλλά και το πώς θα χαρίσει στον λαό της Αργεντινής μια χαρά που θα βοηθούσε να ξεχάσει, έστω για λίγο αυτό που ζούσε. Δεν είναι κρυφό ότι η χούντα του Βιδέλα είχε εξαφανίσει χιλιάδες Αργεντίνους, χωρίς κανείς να μπορεί να πει, ακόμη και σήμερα, πότε και πώς σκοτώθηκαν ή που θάφτηκαν.

Οποιος έχει δει διάφορα ντοκιμαντέρ, είτε τώρα είτε σε... βιντεοκασέτες παλαιότερα, για το Παγκόσμιο Κύπελλο του '78, θα δει σε όλα εικόνες από τις μητέρες αγνοούμενων που έκαναν πορείες στο Μπουένος Άιρες, αντιλαμβανόμενες το Μουντιάλ και την προσοχή όλου του κόσμου σε αυτό, ως την κατάλληλη ευκαιρία για να "ενημερώσουν" τον πλανήτη για όσα ζούσαν. Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο Λουίς Σέζαρ Μενότι και οι παίκτες του έπρεπε να προετοιμαστούν όχι για να συμμετάσχουν αλλά για να κατακτήσουν το Μουντιάλ. Κρίνοντας εκ των υστέρων, μάλλον δεν είναι άδικο να υποστηρίξει κανείς ότι άπαντες στην ομάδα μπορούσαν να υποθέσουν ότι αν χρειαζόταν, θα ερχόταν βοήθεια άνωθεν. Και δεν εννοούμε τους ουρανούς... Χαρακτηριστικό παράδειγμα, άλλωστε, αποτελεί εκείνο το 6-0 επί του Περού, το οποίο έστειλε την Αλμπισελέστε στον τελικό αντί της Βραζιλίας.

Ηταν, όμως, όλα καλά για την ομάδα; Μπορούσαν να δεχθούν αδιαμαρτύρητα την παρουσία της χούντας του Χόρχε Βιδέλα, ακόμη κι αν αυτή θα μπορούσε να τους κάνει παγκόσμιους πρωταθλητές; Η απάντηση είναι "όχι" και η αλήθεια, όπως αποκαλύπτεται σχεδόν 40 χρόνια μετά, είναι ότι φρόντισαν να το δείξουν. Εστω με τον τρόπο τους. Στη στήλη του, για το «In Bed With Maradona», ο David Forrest περιγράφει πώς έφτασε μαζί με την σύζυγο του ως το Μπουένος Άιρες, θέλοντας να λύσει επιτέλους την απορία που είχε επί δεκαετίες: Γιατί οι βάσεις των δοκαριών στα γήπεδα της Αργεντινής ήταν βαμμένες μαύρες; Κάνοντας την περιήγηση του σε διάφορα σημεία της πόλης και κάνοντας αναφορά στα κέντρα βασανισμών που υπήρχαν τότε, ακόμη και κοντά στο La Bombonera της Μπόκα Τζούνιορς, ο δημοσιογράφος του The Guardian περιγράφει πώς κατέληξε στο εστιατόριο Don Julio το οποίο βρίσκεται στην περιοχή Παλέρμο, βόρειο προάστιο της πόλης.

Εκεί, ο Forrest έμαθε ότι το μυστικό για την απορία του, κρύβεται στο Monumental της Ρίβερ Πλέιτ. Το γήπεδο στο οποίο έγινε ο τελικός ανάμεσα σε Αργεντινή και Ολλανδία. Πήγε, μίλησε με τον άνθρωπο που είναι υπεύθυνος για τον χλοοτάπητα και ενημερώθηκε ότι την απάντηση στην ερώτηση του, θα μπορούσε να την δώσει ένας τύπος ονόματι Εζέκιελ Βαλεντίνι. Ποιος ήταν αυτός; Ο σερβιτόρος του Don Julio, ο άνθρωπος δηλαδή που τον έστειλε στο Monumental.

Οταν ο David Forrest τον (ξανα)βρήκε, ο Βαλεντίνι αποφάσισε να τον... λυτρώσει, λύνοντας του μια απορία 40 ετών. «Πρέπει να καταλάβεις. Είχαμε ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα. Ολοι ξέραμε για τις εξαφανίσεις συμπατριωτών μας, συμπολιτών μας. Το ξέραμε όλοι. Ο προπονητής, οι ποδοσφαιριστές, οι φροντιστές, όλοι μας. Είχαμε όμως ένα πρόβλημα. Πώς θα μπορούσαμε να κάνουμε το καλύτερο δυνατό χωρίς να το εκμεταλλευτεί η χούντα;», του είπε αρχικά, εξηγώντας στη συνέχεια πώς το καθεστώς ήθελε να έχει λόγο ακόμη και για το πώς θα είναι δεμένα τα δίχτυα στις εστίες. Κάτω από αυτό τον ασφυκτικό έλεγχο, η εθνική ομάδα της Αργεντινής δεν μπορούσε να βρει τον τρόπο με τον οποίο θα έδειχνε την αντίθεση της στη δικτατορία, την συμπαράσταση της στις οικογένειες των αγνοούμενων και τη θλίψη τους για τον χαμό αυτών, αφού όλοι ήξεραν τι γινόταν.

«Ο καθένας ήξερε κάποιον, που ήξερε κάποιον που είχε εξαφανιστεί. Ηταν η μέρα του τελικού, οι μητέρες διαδήλωναν στην Plaza de Mayo και όλοι στην ομάδα ήθελαν να διαμαρτυρηθούν. Βασικά, περισσότερο και από το να διαμαρτυρηθούν, ήθελαν να δείξουν ότι δεν ξέχασαν τους αγνοούμενους, ότι τους σκέφτονται συνεχώς», συνέχισε την διήγηση του ο Εζέκιελ Βαλεντίνι, προσθέτοντας: «Σκεφτήκαμε να γράψουμε ένα μήνυμα στον χλοοτάπητα ή να γράψουμε κάτι στις διαφημιστικές πινακίδες, κινήσεις που θα είχαν αποτέλεσμα να δει όλος ο κόσμος τα μηνύματα μας». Ευτυχώς για τους ίδιους, όμως, δεν έκαναν κάτι τέτοιο γιατί -όπως αντιλαμβάνεται ο καθένας- θα μετρούσαν... λεπτά μέχρι να εξαφανιστούν κι αυτοί.

Ετσι, αφού εγκαταλείφθηκε η ιδέα των μαύρων περιβραχιόνιων σε κάθε παίκτη κάθε ομάδας, η λύση δόθηκε από τα δοκάρια. Η μαύρη βάση που έχουμε δει όλοι, παρακολουθώντας στιγμιότυπα από εκείνο το Παγκόσμιο Κύπελλο, ήταν το καλύτερο που μπορούσε να κάνει η εθνική Αργεντινής ώστε να τιμήσει τη μνήμη των νεκρών και να δείξει την αντίθεση της με την δικτατορία, χωρίς να βάλουν σε κίνδυνο τη ζωή των οικογενειών τους. «Οι στρατιωτικοί μας ρώτησαν για ποιον λόγο ήταν μαύρα τα δοκάρια στη βάση τους. Τους απαντήσαμε ότι αυτό αποτελούσε παράδοση για εμάς. Ηταν άσχετοι από ποδόσφαιρο», κατέληξε ο Εζέκιελ Βαλεντίνι. Αυτά τα δοκάρια που πενθούσαν, ήταν που σταμάτησαν τον Ρένζενμπρινγκ στο 90' του τελικού, διατηρώντας την Αργεντινή ζωντανή.

Στο ημίωρο της παράτασης ο Κέμπες θα έκανε ό,τι έπρεπε και οι Αργεντίνοι θα ήταν για πρώτη φορά παγκόσμιοι πρωταθλητές, χωρίς όμως να μπορούν να το χαρούν όσο ελεύθερα και αυθόρμητα θα ήθελαν. Αυτό, όμως, θα διορθωνόταν οκτώ χρόνια αργότερα...