To φαινόμενο της Πορτογαλίας

Σύμφωνα με τη θεωρία του χάους, από την οποία πήρε το όνομά της το φαινόμενο της πεταλούδας, ένα δυναμικό σύστημα μπορεί να παρουσιάσει πολύ μεγάλη ευαισθησία, ακόμα και σε απειροελάχιστες αλλαγές των αρχικών συνθηκών του. Τόσο απειροελάχιστες, όσο το φτερούγισμα μιας πεταλούδας, σαν εκείνη που πετούσε γύρω από τον Ρονάλντο, όταν με δάκρυα στα μάτια αντιλαμβανόταν ότι δεν μπορεί να συνεχίσει. Η μεταβολή δεν μπορεί να προβλεφθεί, ούτε να υπολογιστεί τι θα γινόταν σε περίπτωση που δεν συνέβαινε.

Η μεταβολή που παρουσιάστηκε στο δυναμικό σύστημα της Πορτογαλίας μόνο μικρή δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Ο τελικός αυτός έμοιαζε ως το πεπρωμένο του Κριστιάνο Ρονάλντο. Η δική του στιγμή που θα αλλάξει επίπεδο, θα κορυφωθεί καταφέρνοντας να προσθέσει στις δεκάδες ατομικές και συλλογικές του διακρίσεις έναν τίτλο με εθνική. Μια εθνική στην οποία ήταν ο απόλυτος σταρ. Ήταν εκείνος που την τράβηξε από τον βούρκο του αποκλεισμού στους ομίλους, όταν η ομάδα του είδε την Ουγγαρία να της βάζει δύο γκολ με κόντρα. Το δικό του σουτ έδωσε το ριμπάουντ στον Κουαρέσμα για το γκολ-πρόκριση με την Κροατία. Έστησε πρώτος τη μπάλα στη διαδικασία των πέναλτι με την Πολωνία, όταν τέσσερα χρόνια πριν, με αντίπαλο την Ισπανία, περίμενε την πέμπτη εκτέλεση που δεν ήρθε ποτέ. Και βέβαια η δική του κλάση έκρινε τον ημιτελικό, με αντίπαλο την Ουαλία.

Η εκπληκτική διαχείριση του Φερνάντο Σάντος έχτιζε και παρουσίασε έναν διαφορετικό CR7, ο οποίος έχει μάθει να αγωνίζεται σε περιβάλλον με σαφώς ποιοτικότερους ποδοσφαιριστές δίπλα του, σε διαφορετικές συνθήκες. Στο νέο του ρόλο στην Εθνική ο ώριμος πλέον Ρονάλντο έγινε κάτι μεταξύ συνδετικού κρίκου ανάμεσα στους παίκτες και τον προπονητή. Στα 31 του, λίγες εβδομάδες μετά την κατάκτηση του Champions League, αποτέλεσε την απόλυτη έμπνευση αυτής της ομάδας. Τον ποδοσφαιριστή που αναλάμβανε όταν όλοι οι άλλοι έδιναν τα πάντα για την τήρηση του αμυντικού πλάνου να δώσει τη λύση στην επίθεση, να παίξει και για τους συμπαίκτες του, να δημιουργήσει και παράλληλα να εκτελέσει. Ο Σάντος δεν άφησε το κακό του ξεκίνημα στους ομίλους να τον παρασύρει, βγάζοντας την πιο ομαδική εκδοχή του σούπερ σταρ της Ρεάλ Μαδρίτης, ο οποίος δεν «ξενερώνει» με τους κατώτερους συμπαίκτες του, αλλά κάνει τα πάντα για να τους δώσει λίγη από τη λάμψη του.

Η πρόωρη αναγκαστική αλλαγή του λοιπόν δεδομένα στερούσε από τους Ίβηρες τον Παγκόσμιας Κλάσης επιθετικό τους, όμως δεν οδήγησε σε τελικό αρνητικό αποτέλεσμα. Η Πορτογαλία που δέχτηκε τρομερή πίεση στα πρώτα λεπτά, είδε τους aggressive σε σημείο κάρτας παίκτες των Γάλλων να κυριαρχούν στις μονομαχίες και δέχθηκε επιθέσεις από τον άξονα, τον οποίο ήταν το ζητούμενο να μπλοκάρει, παρουσίασε πιο συμπαγή εικόνα μετά την έξοδο του CR7. «Όταν κατάλαβα ότι δεν θα συνεχίσει είπα στους συμπαίκτες μου ότι πρέπει να νικήσουμε, να παλέψουμε γι' αυτόν», είπε στη συνέντευξη Τύπου ο MVP Πέπε. Το μάτι γυάλισε περισσότερο. Τα δόντια έσφιξαν το μαχαίρι. Η προτεραιότητα της τήρησης του αμυντικού πλάνου έγινε (ακόμα περισσότερο) ζωτικής σημασίας.

Ένα από τα ερωτηματικά πριν τη σέντρα ήταν το αν ο Ντεσάν θα επέμεινε στο σύστημα και τα πρόσωπα των αμέσως προηγούμενων ματς, ή αν θα επανέφερε τον Καντέ και το 4-3-3, προκειμένου να απελευθερώσει τον Πογκμπά. Στο 4-2-3-1 της Γαλλίας ο μέσος της Γιουβέντους ξεκινούσε από πιο πίσω, με τον Αντριέν Σίλβα σταδιακά να προσαρμόζεται στις κινήσεις του και να βγαίνει πάνω του. Οι Πορτογάλοι κράτησαν χαμηλά τα μπακ και τους κεντρικούς μέσους της Γαλλίας στο μεγαλύτερο διάστημα του αγώνα. Ειδικότερα στο δεύτερο ημίχρονο ο Πογκμπά έμεινε αρκετά μακριά από την αντίπαλη περιοχή. Η συνολική του συνεισφορά δεν ήταν τόσο κακή, όμως υπήρχαν στιγμές που έμοιαζε να «χαραμίζεται». Τα tactical line ups της UEFA δείχνουν του λόγου το αληθές. Ο Γκριζμάν βοηθούσε πολύ στην ανάπτυξη όταν χρειαζόταν και κινούταν κοντά στον φορ σε άλλες καταστάσεις επίθεσης. Βρέθηκε δύο φορές εκεί που έπρεπε με το κεφάλι, αλλά δεν κατάφερε να βρει δίχτυα. Ο Ρούι Πατρίσιο έδωσε το δικό του ρεσιτάλ.

Η Πορτογαλία άντεξε στο ενενηντάλεπτο. Στο επιθετικό 1/3 κέρδισε ελάχιστα, δεν είχε μπροστά τον άνθρωπο που θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά, αλλά κατάφερε να κρατήσει τον αντίπαλό της στο μηδέν. Ναι, η Γαλλία ήταν σαφώς ανώτερη, όμως στα νοκ-άουτ η συνολική απόδοση δεν παίζει πάντα τον πρωτεύοντα ρόλο. Και στην παράταση, η Πορτογαλία έδειξε τα δόντια της. Στη μελέτη του Ραϊμόντ Φερχέιχεν που παρουσιάστηκε στο Άμστερνταμ το 2012, εξετάστηκαν 27.002 παιχνίδια από επτά μεγάλα πρωταθλήματα. Ένα από τα βασικά συμπεράσματα που εξήχθη από ένα τόσο μεγάλο δείγμα ήταν πως μετά από δύο μέρες ξεκούρασης ανάμεσα στους αγώνες, υπάρχουν περίπου 40% λιγότερες πιθανότητες για νίκη με ομάδες που είχαν μπροστά τους 3 ημέρες. Από το 60' μέχρι το 70', ο αριθμός των γκολ μειωνόταν κατά 70%. Με μόλις μία μέρα διαφορά, όση δηλαδή είχαν οι Πορτογάλοι με τους Γάλους. Η συσσωρευμένη κόπωση παίζει περίεργα παιχνίδια σε σωματικό και ψυχολογικό επίπεδο, πόσω μάλλον όταν καλείσαι να την διαχειριστείς στις 10 Ιουλίου, με ένα ρόστερ που κουβαλά μια επώδυνη χρονιά και έχοντας καταφέρει στο προηγούμενο ματς να αντέξεις στην πίεση μιας ομάδας όπως η Γερμανία.

Οι αλλαγές του Σάντος «χτύπησαν» στα κουρασμένα πόδια μιας ομάδας που ένιωθε την πίεση όλο και περισσότερο. Ο Μουτίνιο έκανε πολλή δουλειά και ο Έντερ, για την είσοδο του οποίου αναρωτήθηκαν πολλοί, έγινε ο πρώτος παίκτης στην ιστορία που έχει γεννηθεί εκτός Ευρώπης και σκοράρει σε τελικό Euro. Έγινε, επίσης, ο πρώτος Πορτογάλος που βρίσκει δίχτυα εκτός περιοχής σε Euro μετά τον Ρούι Κόστα το 2004 απέναντι στην Αγγλία! Σε μια διοργάνωση που η κουβέντα για την Πορτογαλία αφορούσε κατά ένα μεγάλο ποσοστό το πόσο ψηλά θα μπορούσε να φτάσει αν είχε έναν φορ κλάσης, έστω έναν Νούνο Γκόμες, ο μοναδικός «καθαρός» φορ, με την παραδοσιακή έννοια του όρου, σε αυτό το ρόστερ, ήρθε από τον πάγκο για να της χαρίσει την κούπα! Θα έπαιζε αν δεν είχε τραυματιστεί ο Ρονάλντο; Θα έφτανε το ματς σε αυτό το σημείο της παράτασης; Δυστυχώς, δεν είναι δυνατόν να υπολογιστεί τι θα γινόταν σε περίπτωση που η μεταβολή δεν υπήρχε!

Η Πορτογαλία όμως δημιούργησε το δικό της φαινόμενο. Το φαινόμενο του Σάντος, που πήρε μια ομάδα με πολλές πληγές από το Μουντιάλ και τα ανεκπλήρωτα όνειρα της προηγούμενης χρυσής γεννάς, για να την οδηγήσει στα νοκ-άουτ μόνο με ισοπαλίες. Για να τη φτάσει στον τελικό, με μόλις μία νίκη σε κανονική διάρκεια παιχνιδιού. Και να πάρει το Κύπελλο, χάνοντας τον απόλυτο σταρ, τον αναμφισβήτητο performer της και βρίσκοντας τέτοιο γκολ από τον Έντερ. Σχεδόν χωρίς ευκαιρίες στην κανονική διάρκεια, με τον αντίπαλο να έχει δοκάρι και να αρνείται πεισματικά να «καθαρίσει» την αναμέτρηση. Στην πρώτη της νίκη σε επίσημο τουρνουά επί της της Γαλλίας, η οποία χάνει για πρώτη φορά σε δικό της έδαφος από το 1960.

Κάπως έτσι γράφονται τα ομορφότερα ποδοσφαιρικά παραμύθια. Εκείνα που αντέχουν στο χρόνο για πάντα.