«Έπεφταν από τον ουρανό ρόδες»: Το ναυάγιο-λαμπάδα του «Χρυσή Αυγή», ο φορτηγατζής που πήδηξε από τον καταπέλτη

• Δεν έπρεπε να είχε φύγει
• Η έκρηξη και η βύθιση
• Η τραγική ιστορία με τη μητέρα και ο… τυχερός φορτηγατζής

Το έφερε έτσι η μοίρα, που αυτές τις ημέρες που καίγεται το «Euroferry Olympia» και η ανησυχία ανεβαίνει κατακόρυφα για τους αγνοούμενους, να έχουμε στην Ελλάδα «μαύρη επέτειο» για ένα ακόμη ναυάγιο, το οποίο κατόπιν έκρηξης τυλίχθηκε στις φλόγες και βυθίστηκε, παρασέρνοντας στον θάνατο 28 ανθρώπους. Το τραγικό συμβάν συνέβη σαν σήμερα το 1983 στον «Κάβο Ντόρο» στο Αιγαίο, με το επιβατηγό πλοίο «Χρυσή Αυγή», το οποίο βυθίστηκε κοντά στο ακρωτήρι Μαντήλι της Εύβοιας.

Το «Χρυσή Αυγή» έκανε συνήθως το δρομολόγιο Τήνος-Άνδρος-Ραφήνα, ωστόσο κάθε Τετάρτη μετέφερε οχήματα με καύσιμα για τα νησιά. Καπετάνιος ήταν ο Αντώνης Γαρδέλης και πλοιοκτήτης ο Αυγουστής Πολέμης, ενώ μετέφερε 21 επιβάτες, 21 μέλη πληρώματος και εννέα βυτιοφόρα και τέσσερα φορτηγά.

Δεν έπρεπε να είχε φύγει

Εκείνη την Τετάρτη 23/2 όμως είχε πολλά μποφόρ και απαγορευόταν να ταξιδέψει, ωστόσο ο καπετάνιος Γαρδέλης υπέγραψε να ταξιδέψει και να πάνε να εφοδιάσουν τα νησιά. Ο Β΄μηχανικός του πλοίου Σίμος Λαβδάς, που σώθηκε, είχε πει στο «Εν Άνδρω», για τους λόγους που είχε φύγει το πλοίο με τέτοιον καιρό:

«Εκείνο τον Φεβρουάριο είχαμε πολλά απαγορευτικά. Αλλά και πολλά χιόνια. Επειδή δεν υπήρχε άλλο πλοίο στη γραμμή, μας πιέζανε από το γραφείο και πολλές φορές φεύγαμε με απαγορευτικό. Κάθε Τετάρτη το πλοίο έκανε μεταφορές καυσίμων με βυτία. Δεν υπήρχαν τότε τα βαποράκια μεταφοράς καυσίμων όπως τώρα. Επειδή είχε συχνά απαγορευτικό, το πλοίο έφευγε με υπογραφή καπετάνιου, με αποτέλεσμα κάποιες φορές να κινδυνεύει. Την είχαμε γλυτώσει δύο-τρεις φορές με απλά μπαταρίσματα: μέχρι που ήρθε η μοιραία Τετάρτη και βουλιάξαμε».

Στον «Κάβο Ντόρο», που ακόμα και με άπνοια κουνάει, το πλοίο τραντάχτηκε από τα μποφόρ και ξεκίνησε τις πλαγιοκοπήσεις και τα βουτήγματα. Στο γκαράζ τα βυτία και τα φορτηγά ανατράπηκαν με αποτέλεσμα να πάρει το πλοίο κλίση. Τα καύσιμα είχαν χυθεί από τα βυτία και είχαν απλωθεί στο γκαράζ του «Χρυσή Αυγή».

Βλέποντας αυτές τις συνθήκες, το πλήρωμα που βρισκόταν στον χώρο του γκαράζ, έφυγε αμέσως να ανέβει στο κατάστρωμα. Εκεί προσπάθησαν να λύσουν τις βάρκες και τα σωστικά βαρελάκια, καθώς είχαν καταλάβει ποια θα ήταν η κατάληξη, ωστόσο αυτά δεν κατέβαιναν, καθώς τα σχοινιά είχαν κολλήσει από την μπογιά και δεν λυνόντουσαν.

Η έκρηξη και η βύθιση

Δεν πήρε πολύ χρόνο και η πρώτη έκρηξη έγινε. Το πλοίο τυλίχτηκε στις φλόγες αμέσως. Επί αρκετές ώρες το πλοίο παρέμεινε αναποδογυρισμένο και στη συνέχεια βούλιαξε. Όσοι βρίσκονταν στην πρύμνη έπεσαν στη θάλασσα σε μια προσπάθεια να σωθούν.

«Με το που έγινε η έκρηξη πέσαμε στη θάλασσα και άρχισαν να πέφτουν από τον ουρανό ρόδες αυτοκινήτων και άλλα αντικείμενα. Για λίγο το πλοίο έγινε λαμπάδα και φώτιζε όλο το «Κάβο Ντόρο». Όμως, μέσα σε λίγα λεπτά απομακρύνθηκε από κοντά μας, μετά τουμπάρισε και η φωτιά έσβησε. Όσοι βρισκόμασταν στη θάλασσα μείναμε εντελώς στο σκοτάδι και σκεφτήκαμε ότι κάπου εδώ τελειώσαμε.

Γύρω στα 100 μέτρα μακριά ήταν ένα φωτάκι σε μια κουλούρα. Κολυμπώντας ο Αντώνης Κοκκίνης πήγε και τη μάζεψε. Αυτό το φωτάκι ήταν μια ελπίδα, μιας και μπορεί να μας έβλεπε κανείς από τον αέρα. Όμως δεν γνωρίζαμε αν ο καπετάνιος είχε προλάβει να δώσει SOS. Αργότερα μάθαμε πως ο Γαρδέλης είχε δώσει ένα SOS, που το έπιασε ένας παράκτιος σταθμός στο Λαύριο».

Επιβάτες και πλήρωμα είχαν μείνει για δύο ώρες στη θάλασσα, όταν το ρωσικό πλοίο «Σάμπυ Ράμπατ» έφτασε στο σημείο και κατάφερε να σώσει 14 ναυαγούς.

Η τραγική ιστορία με τη μητέρα και ο… τυχερός φορτηγατζής

Στο πλοίο «Χρυσή Αυγή» επέβαινε και μια μητέρα με τα δυο παιδιά της. Ο Β΄μηχανικός, της είχε πει να μην επιβιβαστεί γιατί ο καιρός ήταν πολύ άσχημος

«Στο σαλόνι μέσα ήταν ο Σπυριδάκης, ο καμαρότος. Προσπαθούσε να βάλει σωσίβια σε δύο παιδιά και στην μητέρα τους, την Ματούλα Λάβδα. Ανάμεσα τους και η Ματούλα με τα δύο παιδιά της. Είχε συνοδέψει τον άνδρα της που έφευγε με φορτηγό και ήθελε να γυρίσει πίσω για να πάνε τα παιδιά σχολείο. Της λέγαμε να μην μπει. Εκείνη έμπαινε και έβγαινε στο πλοίο. Στο τέλος έμεινε μέσα».

Η μητέρα μαζί με τα παιδιά ήταν ανάμεσα στους 28 ανθρώπους που «χάθηκαν». Από όλο το πλήρωμα σώθηκαν μόνο τρεις: Οι μηχανικοί Σίμος Λαβδάς και Αντώνης Κοκκίνης από το Γαύριο και ο ναύτης Γιάννης Μπαρμπούνης από τη Σύρο. Ένας από τους τυχερούς του ναυαγίου ήταν ένας φορτηγατζής από την Άνδρο, ο οποίος όταν σηκώθηκε ο καταπέλτης, κατάφερε και πήδηξε έξω.

Το ναυάγιο του «Χρυσή Αυγή» σήμανε και το επαγγελματικό τέλος του πλοιοκτήτη Αυγουστή Πολέμη ο οποίος λίγο καιρό αργότερα πέθανε.