ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ

Όταν σπάει η σιωπή

Αλέξανδρος Στεργιόπουλος 12 Απριλίου 2022 - 11:55

Το Gazzetta παρακολούθησε την παράσταση «Συνάντηση στην άκρη της νύχτας», στο θέατρο «Διθύραμβος».

Η γνήσια ανησυχία των συντελεστών
Ανάμεσα στα όρια της βίας

Να ψάχνεις τις λέξεις για να εξηγήσεις την ήττα και τη νίκη δεν ωφελεί. Εξάλλου, αυτές έμειναν προίκα στους «νικητές». Και αυτοί πήραν την τανάλια της διαστρέβλωσης και το πυρωμένο καρφιά του ψέματος και τις διέλυσαν. Τα αληθινά και επώδυνα έγιναν σκόνη άρρωστου θριάμβου και σκορπίστηκαν στα μάτια της κοινωνίας. Παντού. Για πάντα. Και το βλέμμα χαμήλωσε, τα στόματα βουβάθηκαν, το σκοτάδι έγινε φως μέχρι που σκοντάψαμε στο λεπτό, κόκκινο, νήμα. Κανείς δεν ήξερε πώς και γιατί υπήρχε μισό εκατοστό πάνω από το έδαφος. Κανείς δεν μπόρεσε να βρει που τελείωνε και κανείς -μα κανείς- δεν μπόρεσε να το κόψει. Τα βήματα δεν αρκούσαν για να βρουν την αρχή και το τέλος. Οι λέξεις, όμως, μαγνητίζονταν απ’ αυτό και κόλλαγαν πάνω του. Τώρα, η ήττα και η νίκη εξηγούνταν και σαν τάματα στέκονταν στην λεπτή, κόκκινη, γραμμή. Τα λόγια τα περασμένα και τα επόμενα έδειχναν εικόνες του παρελθόντος και του μέλλοντος και η γραμμή λουζόταν τώρα από έναν πολύχρωμο φως. Το κόκκινο επέμενε και «φώναζε», δήλωνε την ταυτότητα και τον προορισμό του νήματος και οι σιωπηλοί ηττημένοι αναγνώριζαν το λεπτό, κόκκινο, νήμα των αγώνων. Πάνω σε αυτό είδαμε και μεις τη «Συνάντηση στην άκρη της νύχτας», στην πειραματική σκηνή του θεάτρου «Διθύραμβος».

Η γνήσια ανησυχία των συντελεστών

Η παράσταση που σκηνοθέτησε Έφη Νιχωρίτη βασίζεται στη συνέχεια των αγώνων και την αντιπαράθεση βίας-αντιβίας. Επειδή το θέατρο δεν μπορεί να είναι αποκομμένο από την κοινωνία και επειδή ο καθρέφτης δεν ξεγελά, η «Συνάντηση στην άκρη της νύχτας» μιλά για τη διαχρονική ευθύνη και υποχρέωση του κοινωνικά ευαίσθητου πολίτη. Μιλά για το θράσος και την πρόκληση της εξουσίας και για τα όρια (αν υπάρχουν) του κοινωνικού αγώνα. Πώς απαντάς στη βία της άρχουσας τάξης που δεν της αρκεί η νίκη, αλλά η συντριπτική, ατελείωτη, ήττα της αντίπαλης τάξης; Αρκεί η λαϊκή αντιβία για να ανατραπεί το τυραννικό καθεστώς και να αποδοθεί δικαιοσύνη; Αρκεί η μεγάλη θυσία μιας χούφτας ανθρώπων για να ξυπνήσουν συνειδήσεις; Αρκούν οι ιδέες και τα οράματα για να εξουδετερώσουν τα κανόνια και τα τουφέκια; Όλα αυτά τα ερωτήματα, οι σημαντικές διαπιστώσεις, υπάρχουν στην παράσταση και με απλό και άμεσο τρόπο απευθύνονται στον θεατή. Δεν υπάρχει εκβίαση, ούτε καθοδήγηση. Μόνο η γνήσια ανησυχία των συντελεστών γι’ αυτό που ζούμε και για τις αναπόφευκτες συγκρούσεις με την εξουσία υπάρχει. Το μήνυμα της παράστασης πεντακάθαρο και το θέατρο το καλύτερο μέσο: Σε ποια πλευράς της ιστορίας θα σταθείς;

Ανάμεσα στα όρια της βίας

Στη σκηνή του θεάτρου «Διθύραμβος» συναντήθηκαν ο Ιβάν Καλιάγεφ και η Ουλρίκε Μάινχοφ. Ο πρώτος, μέλος της Μαχητικής Οργάνωσης, έδρασε στην προεπαναστατική Ρωσία του 1905. Η δεύτερη, μέλος της οργάνωσης «Φράξια Κόκκινος Στρατός», στη μεταπολεμική Γερμανία του 1960. Το λιτό σκηνικό ευνοεί την επαφή και τη διαλεκτική των δύο προσώπων. Η σύνθεση των κειμένων διαθέτει τον λυρισμό του αγώνα που δεν τελείωσε και την ευστοχία στην επιλογή των λέξεων. Οι Σάββας Πετρίδης, Καλυψώ Ζωγραφίδη εκφράζουν τη στιγμή που σπάει η σιωπή και μετά δεν υπάρχει επιστροφή. Ελέγχουν το πάθος και την ορμή των χαρακτήρων τους, ο λόγος τους ακολουθεί τα γεγονότα και την πορεία τους, τα συναισθήματα άλλο ξεφεύγουν και άλλοτε τιθασεύονται. Η Έφη Νιχωρίτη γίνεται ο ενδιάμεσος, το απαραίτητο πρόσωπο της εξουσίας που δείχνει την άλλη πλευρά. Η παράσταση στέκεται ανάμεσα στα όρια βίας και αφήνει την τελική επιλογή στον θεατή. Ο ρυθμός μένει σταθερός και η διάρκεια (55 λεπτά) του έργου κρίσιμος παράγοντας για την λειτουργία. Σε αυτό διάστημα ξετυλίγονται οι σκέψεις, η στάση ζωής, η σχέση των ηρώων με τη βία και τον θάνατο, την εξουσία… Όλα αυτά μέσα από τα κείμενα του Καμύ, του Ντάριο Φο, της Μάινχοφ, του Λειβαδίτη, του Αναγνωστάκη, του Αζίζ Νεσίν. Στο θέατρο «Διθύραμβος» παρακολουθήσαμε μια αξιόλογη παράσταση, φτιαγμένη με χειροποίητα υλικά.