Άθραυστα ταξικά είδωλα
Η επιθυμία για αλλαγή και η ανάγκη για υποταγή. Και ποια η διαφορά; Το μυαλό ορίζει την πρώτη και το σώμα τη δεύτερη. Και οι δύο εσωτερικές καταστάσεις δηλώνουν μετακίνηση σε ένα νέο «εγώ». Πότε, όμως, περνάς το όριο και αλλάζεις; Πότε γίνεσαι ο άλλος; Πότε πετάς τα ρούχα που σε προσδιορίζουν ταξικά; Πότε σταματάς την εκμετάλλευση και πότε -επιτέλους!- σηκώνεις κεφάλι; Κάποιος πρέπει να σου δείξει την απέναντι όχθη, κάποιος πρέπει να μακιγιάρει τις ρυτίδες και κάποιος να φροντίσει το χαμόγελο σου. Η ταπεινωμένη ύπαρξη κάνει πρόβα στον καθρέφτη και με τη θέληση της ανυψώνεται. Το σώμα μεγαλώνει, η ματιά έχει θράσος και το χέρι φορά τη νέα ζωή. Οι ρόλοι αλλάζουν και το είδωλο γίνεται ο άνθρωπος που ζητάς, που επιδιώκεις. Η αντανάκλαση, όμως, δεν κρατά για πάντα. Ο τεχνητός διαχωρισμός διαρκεί όσο και η λάμψη μια ανταύγειας και η απρόσκλητη φωνή προειδοποιεί: Διορθώνω τη βελουδένια πτώση σου. Κάπως έτσι το ύφασμα πολυτελείας, τα ακριβά κοσμήματα και οι καλές γόβες μπαίνουν ξανά στη θέση τους, εκεί που ανήκουν. Το ίδιο γίνεται και με τον άνθρωπο μπροστά στον καθρέφτη. Επιστρέφει, αθόρυβα, στον τόπο που άλλοι επέλεξαν γι’ αυτόν. Βάζει τη στολή του και υποκλίνεται. Ο καθρέφτης στέκει επιβλητικός, άθραυστος και οι «Δούλες» του Ζαν Ζενέ μιλούν στην ψυχή μας.
Η ανίκητη πραγματικότητα
Το έργο του Ζαν Ζενέ είναι πανέμορφο, αληθινό κομψοτέχνημα. Η ποιητική του γλώσσα είναι εφάμιλλη αυτής του Σαίξπηρ και σε καθηλώνει. Ο θεατής πρέπει να μείνει συγκεντρωμένος καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης. Επισημαίνουμε το αυτονόητο για να αναδείξουμε τη διεισδυτική δύναμη του κειμένου. Οι λέξεις, οι φράσεις, στις «Δούλες» κυλούν σαν το γάργαρο νερό. Σχηματίζουν ένα κρυστάλλινο ποτάμι που πάνω του στέκουν τα λαμπερά πετράδια του ανθρώπινου καημού. Ναι, όσο κι αν πονά η εξωτερίκευση του βάσανου, η ομορφιά του δεν χάνεται. Γιατί να μη θέλει κάποιος, εν προκειμένω κάποιες, μια καλύτερη ζωή; Γιατί δυο υπηρέτριες να μη θέλουν να γίνουν κύριες της καλής κοινωνίας; Γιατί δυο γυναίκες να μη θέλουν το βελούδο και την εξουσία; Εδώ, τα πράγματα περιπλέκονται. Η εύλογη απορία του πώς φτάνει κανείς στην κυριαρχία γίνεται ο βρόχος των υπηρετριών.
Ο Ζενέ, με τον απαράμιλλο λυρισμό του, γράφει για το μεγάλο πόθο, για την κατάκτηση της εξουσίας. Η αφήγηση του βασίζεται στο τριγωνικό σχήμα Θρόνος-Αφέντης-Δούλες και στην καθοριστική επίδραση του δίπολου επιθυμία-ανάγκη. Το μέγα ζητούμενο στέκει στην κορυφή και η εικόνα του φιλτράρεται μέσα από τα «θέλω» των ηρωίδων, Έτσι, οι Δούλες γίνονται κυρίες (αφέντης), το μυαλό φτιάχνει τη μεγάλη εικόνα και το σώμα δίνει το χρώμα. Η πραγματικότητα, όμως, είναι αδυσώπητη και όλα καταρρέουν. Αυτό δεν μπορούν να ελέγξουν, αντιμετωπίσουν, οι Δούλες και μένουν εγκλωβισμένες.
Αναδεικνύεται η ομορφιά και η πολυπλοκότητα του έργου
Ο Γιώργος Σκεύας (σκηνοθεσία) πήρε την πολύ καλή μετάφραση του Δημήτρη Δημητριάδη και ανέδειξε την ομορφιά και την πολυπλοκότητα του έργου. Έδωσε χώρο σε όλες τις ερμηνεύτριες, τις φώτισε (φωτισμοί Βαγγέλης Μούντριχας) όπως έπρεπε και τις τοποθέτησε στο πιο ψηλό βάθρο. Οι χαρακτήρες των Κλαιρ, Σολάνζ και η Κυρία έτσι λειτουργούν. Υπάρχει μια αφ’ υψηλού ματιά, που όμως, στον πυρήνα της, δεν είναι αλαζονική και απαξιωτική. Το ζητούμενο της καλύτερης ζωής και διατήρησης αυτής που υπάρχει, κάνει τις ηρωίδες οικείες σε μας. Η ανθρωπιά τους δεν χάνεται, ακόμη κι όταν ενεργούν βάσει ταπεινών κινήτρων. Καθοριστική η συμβολή του σκηνικού (Γ. Σκεύας). Ο μεγάλος πίνακας στο πίσω μέρος δεσπόζει. Απεικονίζει γυμνή γυναίκα που διαβάζει το βιβλίο της. Δίπλα της ολόσωμος καθρέφτης. Να η αλλαγή, η μεταμόρφωση, το είδωλο. Στο κέντρο της σκηνής ένα κρεβάτι (δίχως στρώμα)-βωμός. Στο «κεφάλι» του υψώνεται ένα άδειο κάδρο. Εκεί στέκονται και από κει περνούν οι Σολάνζ, Κλαιρ για να αλλάξουν, να κρατήσουν ζωντανές τις ελπίδες τους. Οι τρεις ηθοποιοί -Αμαλία Καβάλη, Αγγελική Παπαθεμελή, Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου- αντλούν από την ομορφιά του κειμένου, το σέβονται και το τιμούν. Και οι τρεις εκφράζουν τον ταραγμένο εσωτερικό κόσμο των προσώπων που υποδύονται. Οι ισορροπίες λεπτές, όμως τα καταφέρνουν. Στα σωστά σημεία η παρουσία της μουσικής (Σήμη Τσιλαλή). «Οι Δούλες» είναι μια παράσταση που αξίζει να δείτε!
Ταυτότητα παράστασης
«Οι Δούλες», του Ζαν Ζενέ [έως 29 Ιανουαρίου 2023]
Στο θέατρο «Αποθήκη»
Σκηνοθεσία: Γιώργος Σκεύας
Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Σκεύας
Μουσική: Σήμη Τσιλαλή
Φωτισμοί: Βαγγέλης Μούντριχας
Βοηθός σκηνοθέτη: Γιάννης Σαβουϊδάκης
Βοηθός σκηνογράφου & ενδυματολόγου: Έμιλυ Κουκουτσάκη
Φωτογραφίες παράστασης: Εβίτα Σκουρλέτη
Παραγωγή: Αθηναϊκά Θέατρα
Παίζουν οι ηθοποιοί (αλφαβητικά)
Αμαλία Καβάλη (Κλαιρ)
Αγγελική Παπαθεμελή (Σολάνζ)
Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου (Κυρία)
Ημέρες παραστάσεων: Τετάρτη 20:00, Πέμπτη & Παρασκευή 21:00, Σάββατο 21:00, Κυριακή 18:00.
Εισιτήρια: 18 ευρώ.
