Εκλογές 2023: Που πάνε τα λευκά και τα άκυρα ψηφοδέλτια και ποιοι ενισχύονται από αυτά

Μία μέρα πριν τις εκλογές και δεν είναι λίγοι αυτοί που αναρωτιούνται που πάνε τα λευκά και τα άκυρα ψηφοδέλτια, αν πάνε στο πρώτο κόμμα, αν καταμετρώνται ή αν δεν λαμβάνονται καθόλου υπόψιν.

Ας πάρουμε τα πράματα από την αρχή…

Σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα 26/2012 (ΦΕΚ 57/Τεύχος Α/15-3-2012) όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, όταν λήξει η ψηφοφορία, κλείνουν οι πόρτες του εκλογικού τμήματος και συντάσσεται πρακτικό, στο οποίο αναφέρεται πέρα των άλλων ο ολικός αριθμός των γραμμένων στον εκλογικό κατάλογο εκλογέων και ο αριθμός αυτών που ψήφισαν.

Κατόπιν αρχίζει η διαλογή των ψηφοδελτίων. Αρχικά ανοίγεται η κάλπη και αριθμούνται οι φάκελοι χωρίς να ανοιχτούν. Έπειτα η εφορευτική επιτροπή προβαίνει στη διαλογή των ψήφων. Μόλις τελειώσει η διαλογή ανακοινώνεται στον Αντιπεριφερειάρχη της περιφερειακής ενότητας της έδρας του νομού που υπάγεται το εκλογικό τμήμα, το αποτέλεσμα της διαλογής των ψήφων. Η ανακοίνωση αυτή πρέπει να περιλαμβάνει:
α) Τον ολικό αριθμό των εκλογέων που είναι γραμμένοι στο εκλογικό τμήμα.
β) Τον ολικό αριθμό των εκλογέων που ψήφισαν.
γ) Τον αριθμό των ψηφοδελτίων που αναγνωρίστηκαν ως έγκυρα.
δ) Τον αριθμό των άκυρων ψηφοδελτίων.
ε) Τον αριθμό των λευκών ψηφοδελτίων.
στ) Τον αριθμό των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβε κάθε συνδυασμός και κάθε μεμονωμένος υποψήφιος.

Σύμφωνα με την παράγραφο 8 του άρθρου 98 του ΠΔ 26/2012, τα λευκά ψηφοδέλτια δεν προσμετρώνται στα έγκυρα.

Αυτό σημαίνει ότι τόσο τα λευκά ψηφοδέλτια στα οποία γίνεται σαφής αναφορά στο Νόμο όσο και τα άκυρα ψηφοδέλτια “δεν πάνε πουθενά”, δεν τα παίρνει κανένα πολιτικό κόμμα. Τί ρόλο όμως παίζουν στα συνολικά ποσοστά των κομμάτων στις εκλογές;

Τα ποσοστά των πολιτικών κομμάτων υπολογίζονται επί των εγκύρων ψηφοδελτίων και όχι του συνόλου των ψηφοδελτίων (έγκυρα, λευκά, άκυρα).

Όπως μάθαμε στην αριθμητική στο δημοτικό σχολείο, “όσο αυξάνεται ο διαιρέτης μειώνεται το πηλίκο” ή διαφορετικά “όσο μειώνεται ο διαιρέτης αυξάνεται το πηλίκο“.

Αυτό σημαίνει ότι το ποσοστό που υπολογίζεται ότι έλαβε ένα κόμμα (επί των εγκύρων) είναι αυξημένο σε σχέση με αυτό που προκύπτει επί του συνόλου των ψηφοδελτίων. Και κάπου εδώ δημιουργήθηκε ο μύθος ότι το πρώτο κόμμα κερδίζει από τα άκυρα και λευκά ψηφοδέλτια.

Παράδειγμα

Έστω ότι ψήφισαν 1.000 άτομα και τα ψηφοδέλτια είναι: 800 έγκυρα, 150 λευκά και 50 άκυρα. Από αυτούς τους 1.000, 600 ψήφισαν τον Α πολιτικό συνδυασμό και 200 τον Β πολιτικό συνδυασμό, 150 έριξαν λευκό και 50 άκυρο. Σημειώνεται ότι, στα άκυρα ψηφοδέλτια δεν καταμετράται ποιανού κόμματος είναι το ψηφοδέλτιο, γιατί απλά αυτά είναι άκυρα.

Εάν, τα ποσοστά των κομμάτων υπολογιζόταν επί των συνολικών ψηφοδελτίων, το Α πολιτικό κόμμα θα είχε 60% (600 ψήφους από τους 1.000) και το Β θα είχε 20% (200 ψήφους από τους 1.000).

Επειδή όμως τα ποσοστά εξάγονται μόνο από τα έγκυρα ψηφοδέλτια (τα οποία είναι 800, “μειώνεται ο διαιρέτης”) ο Α πολιτικός συνδυασμός λαμβάνει 75% (600 από τα 800) και ο Β πολιτικός συνδυασμός 25% (200 από τα 800).

Ο αριθμός των ψήφων που έλαβαν τα πολιτικά κόμματα δεν αυξήθηκε, αλλά αυξήθηκε το ποσοστό λόγω του τρόπου υπολογισμού που επιλέξαμε σε σύγκριση με κάποιον άλλον.

Εάν τα λευκά προσμετρούνταν στα έγκυρα, ο Α πολιτικός συνδυασμός θα λάμβανε 63% [600 από τα 950 (800+150)] και ο Β πολιτικός συνδυασμός 21% (200 από τα 950). Τότε όμως το υπόλοιπο 16% που είναι όσοι ψήφισαν λευκό, δεν θα εκπροσωπούνταν στην Βουλή με την ανάδειξη βουλευτών το οποίο είναι το ζητούμενο των εκλογών. Το ίδιο θα γινόταν και στην περίπτωση όπου γινόταν υπολογισμός επί του συνόλου των ψηφοδελτίων.

Πώς επηρεάζουν τα άκυρα, τα λευκά και η αποχή;

Εάν στο παράδειγμα μας, οι 150 με τα λευκά, οι 50 με τα άκυρα και όσοι δεν πήγαν να ψηφίσουν στις εκλογές, ψήφιζαν το Β πολιτικό συνδυασμό, τότε θα κέρδιζε αυτός και όχι ο Α…